ધ્યાનને લીધે) ૧સાકાર ઉપયોગવાળાને કે ૨અનાકાર ઉપયોગવાળાને — બન્નેને અવિશેષપણે
(તફાવત વિના) ૩એકાગ્રસંચેતનની પ્રસિદ્ધિ હોવાથી — અનાદિ સંસારથી બંધાયેલી અતિ દ્રઢ
મોહદુર્ગ્રંથિ (મોહની દુષ્ટ ગાંઠ) છૂટી જાય છે.
આથી (એમ કહ્યું કે) મોહગ્રંથિભેદ (દર્શનમોહરૂપી ગાંઠનું ભેદાવું – તૂટવું) તે
શુદ્ધાત્માની ઉપલબ્ધિનું ફળ છે. ૧૯૪.
હવે, મોહગ્રંથિ ભેદાવાથી શું થાય છે તે કહે છેઃ —
હણી મોહગ્રંથિ, ક્ષય કરી રાગાદિ, સમસુખદુઃખ જે
જીવ પરિણમે શ્રામણ્યમાં, તે સૌખ્ય અક્ષયને લહે.૧૯૫.
અન્વયાર્થઃ — [यः] જે [निहतमोहग्रन्थि] મોહગ્રંથિને નષ્ટ કરી, [रागप्रद्वेषौ क्षपयित्वा]
રાગ -દ્વેષનો ક્ષય કરી, [समसुखदुःखः] ૪સમસુખદુઃખ થયો થકો [श्रामण्ये भवेत्] શ્રામણ્યમાં
साकारोपयुक्तस्यानाकारोपयुक्तस्य वाविशेषेणैकाग्रसंचेतनप्रसिद्धेरासंसारबद्धदृढतरमोहदुर्ग्रन्थेरुद्-
ग्रथनं स्यात् । अतः शुद्धात्मोपलम्भस्य मोहग्रन्थिभेदः फलम् ।।१९४।।
अत मोहग्रन्थिभेदात्किं स्यादिति निरूपयति —
जो णिहदमोहगंठी रागपदोसे खवीय सामण्णे ।
होज्जं समसुहदुक्खो सो सोक्खं अक्खयं लहदि ।।१९५।।
यो निहतमोहग्रन्थी रागप्रद्वेषौ क्षपयित्वा श्रामण्ये ।
भवेत् समसुखदुःखः स सौख्यमक्षयं लभते ।।१९५।।
परमानन्तज्ञानादिगुणाधारत्वात्परमुत्कृष्टम् । किं कृत्वा पूर्वम् । एवं जाणित्ता एवं पूर्वोक्तप्रकारेण स्वात्मो-
पलम्भलक्षणस्वसंवेदनज्ञानेन ज्ञात्वा । कथंभूतः सन् ध्यायति । विसुद्धप्पा ख्यातिपूजालाभादिसमस्त-
मनोरथजालरहितत्वेन विशुद्धात्मा सन् । पुनरपि कथंभूतः सागारोऽणागारो सागारोऽनागारः । अथवा
साकारानाकारः । सहाकारेण विकल्पेन वर्तते साकारो ज्ञानोपयोगः, अनाकारो निर्विकल्पो दर्शनोपयोग-
स्ताभ्यां युक्तः साकारानाकारः । अथवा साकारः सविकल्पो गृहस्थः, अनाकारो निर्विकल्पस्तपोधनः ।
अथवा सहाकारेण लिङ्गेन चिह्नेन वर्तते साकारो यतिः, अनाकारश्चिह्नरहितो गृहस्थः । खवेदि सो
मोहदुग्गंठिं य एवंगुणविशिष्टः क्षपयति स मोहदुर्ग्रन्थिम् । मोह एव दुर्ग्रन्थिः मोहदुर्ग्रन्थिः शुद्धात्मरुचि-
प्रतिबन्धको दर्शनमोहस्तम् । ततः स्थितमेतत् --आत्मोपलम्भस्य मोहग्रन्थिविनाश एव फलम् ।।१९४।।
૧. સાકાર = સવિકલ્પ ૨. અનાકાર = નિર્વિકલ્પ
૩. એકાગ્રસંચેતન = એક વિષયનું અનુભવન. [એકાગ્ર = એક જેનો વિષય હોય એવું.]
૪. સમસુખદુઃખ = જેને સુખ અને દુઃખ સમાન છે એવો.
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]
જ્ઞેયતત્ત્વ-પ્રજ્ઞાપન
૩૫૯