दुत्तरोत्तरक्षणक्षीयमाणकर्तृकर्मक्रियाविभागतया निष्क्रियं चिन्मात्रं भावमधिगतस्य जातस्य मणेरिवाकम्पप्रवृत्तनिर्मलालोकस्यावश्यमेव निराश्रयतया मोहतमः प्रलीयते । यद्येवं लब्धो मया मोहवाहिनीविजयोपायः ।।८०।। शुद्धचैतन्यान्वयरूपं द्रव्यं चेति । इत्थंभूतं द्रव्यगुणपर्यायस्वरूपं पूर्वमर्हदभिधाने परमात्मनि ज्ञात्वा पश्चान्निश्चयनयेन तदेवागमसारपदभूतयाऽध्यात्मभाषया निजशुद्धात्मभावनाभिमुखरूपेण सविकल्पस्व- संवेदनज्ञानेन तथैवागमभाषयाधःप्रवृत्तिकरणापूर्वकरणानिवृत्तिकरणसंज्ञदर्शनमोहक्षपणसमर्थपरिणाम- विशेषबलेन पश्चादात्मनि योजयति । तदनन्तरमविकल्पस्वरूपे प्राप्ते, यथा पर्यायस्थानीयमुक्ताफलानि गुणस्थानीयं धवलत्वं चाभेदनयेन हार एव, तथा पूर्वोक्तद्रव्यगुणपर्याया अभेदनयेनात्मैवेति भावयतो दर्शनमोहान्धकारः प्रलीयते । इति भावार्थः ।।८०।। अथ प्रमादोत्पादकचारित्रमोहसंज्ञश्चौरोऽस्तीति मत्वाऽऽप्तपरिज्ञानादुपलब्धस्य शुद्धात्मचिन्तामणेः रक्षणार्थं जागर्तीति कथयति — जीवो जीवः कर्ता ।

भावार्थः — अर्हंतभगवान अने पोतानो आत्मा निश्चयथी समान छे; वळी अर्हंतभगवान मोहरागद्वेष रहित होवाने लीधे तेमनुं स्वरूप अत्यंत स्पष्ट छे, तेथी जो जीव द्रव्य -गुण -पर्यायपणे ते (अर्हंतभगवानना) स्वरूपने मन वडे प्रथम समजी ले तो ‘‘आ जे ‘आत्मा, आत्मा’ एवो एकरूप ( – कथंचित् सद्रश) त्रिकाळिक प्रवाह ते द्रव्य छे, तेनुं जे एकरूप रहेतुं चैतन्यरूप विशेषण ते गुण छे अने ते प्रवाहमां जे क्षणवर्ती व्यतिरेको ते पर्यायो छे’’ एम पोतानो आत्मा पण द्रव्य -गुण -पर्यायपणे तेने मन वडे ख्यालमां आवे छे. ए रीते त्रिकाळिक निज आत्माने मन वडे ख्यालमां लईने पछी — जेम मोतीओने अने धोळाशने हारमां ज अंतर्गत करीने केवळ हारने जाणवामां आवे छे तेम — आत्मपर्यायोने अने चैतन्यगुणने आत्मामां ज अंतर्गर्भित करीने केवळ आत्माने जाणतां परिणामी -परिणाम -परिणतिना भेदनो विकल्प नाश पामतो जतो होवाथी जीव निष्क्रिय चिन्मात्र भावने पामे छे अने तेथी मोह ( – दर्शनमोह) निराश्रय थयो थको विनाश पामे छे.

जो आम छे, तो मोहनी सेना उपर विजय मेळववानो उपाय में प्राप्त कर्यो छे — एम कह्युं. ८०.

१३८प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-