मानन्त्यमसदुत्पादो वा । ध्रौव्ये तु क्रमभुवां भावानामभावाद्द्रव्यस्याभावः क्षणिकत्वं वा । अत उत्पादव्ययध्रौव्यैरालम्ब्यन्तां पर्यायाः पर्यायैश्च द्रव्यमालम्ब्यन्तां, येन समस्तमप्येतदेकमेव द्रव्यं भवति ।।१०१।।
समवेदं खलु दव्वं संभवठिदिणाससण्णिदट्ठेहिं ।
एक्कम्मि चेव समये तम्हा दव्वं खु तत्तिदयं ।।१०२।।
निश्चितं प्रदेशाभेदेऽपि स्वकीयस्वकीयसंज्ञालक्षणप्रयोजनादिभेदेन । तम्हा दव्वं हवदि सव्वं यतो
निश्चयाधाराधेयभावेन तिष्ठन्त्युत्पादादयस्तस्मात्कारणादुत्पादादित्रयं स्वसंवेदनज्ञानादिपर्यायत्रयं चान्वय-
समये समये थतो उत्पाद जेनुं चिह्न होय एवुं दरेक द्रव्य अनंतद्रव्यपणुं पामे) अथवा असत्नो उत्पाद थाय. (३) जो द्रव्यनुं ज ध्रौव्य मानवामां आवे तो क्रमे थता भावोना अभावने लीधे द्रव्यनो अभाव आवे अथवा क्षणिकपणुं थाय.
माटे उत्पाद -व्यय -ध्रौव्य वडे पर्यायो आलंबित हो अने पर्यायो वडे द्रव्य आलंबित हो के जेथी आ बधुंय एक ज द्रव्य होय.
भावार्थः — बीज, अंकुर अने वृक्षत्व ए वृक्षना अंशो छे. बीजनो नाश, अंकुरनो उत्पाद अने वृक्षत्वनुं ध्रौव्य (ध्रुवपणुं) त्रणे एकीसाथे छे. आ रीते नाश बीजने आश्रित छे, उत्पाद अंकुरने आश्रित छे अने ध्रौव्य वृक्षत्वने आश्रित छे; नाश -उत्पाद -ध्रौव्य बीज- अंकुर -वृक्षत्वथी भिन्न पदार्थरूप नथी. वळी बीज -अंकुर -वृक्षत्व पण वृक्षथी भिन्न पदार्थरूप नथी. माटे आ बधांय, एक वृक्ष ज छे. ए ज प्रमाणे नष्ट थतो भाव, ऊपजतो भाव अने टकतो भाव ए द्रव्यना अंशो छे. नष्ट थता भावनो नाश, ऊपजता भावनो उत्पाद अने टकता भावनुं ध्रौव्य एकीसाथे छे. आ रीते नाश नष्ट थता भावने आश्रित छे, उत्पाद ऊपजता भावने आश्रित छे अने ध्रौव्य टकता भावने आश्रित छे; नाश -उत्पाद -ध्रौव्य ते भावोथी भिन्न पदार्थरूप नथी. वळी ते भावो पण द्रव्यथी भिन्न पदार्थरूप नथी. माटे आ बधांय, एक द्रव्य ज छे. १०१.
हवे उत्पादादिकनो क्षणभेद १निरस्त करीने तेओ द्रव्य छे एम समजावे छेः —
१. निरस्त करीने = दूर करीने; नष्ट करीने; खंडित करीने; निराकृत करीने.