Pravachansar-Gujarati (Devanagari transliteration). Gatha: 111.

< Previous Page   Next Page >


Page 215 of 513
PDF/HTML Page 246 of 544

 

कहानजैनशास्त्रमाळा ]
ज्ञेयतत्त्व-प्रज्ञापन
२१५
नास्ति गुण इति वा कश्चित् पर्याय इतीह वा विना द्रव्यम्
द्रव्यत्वं पुनर्भावस्तस्माद्द्रव्यं स्वयं सत्ता ।।११०।।

न खलु द्रव्यात्पृथग्भूतो गुण इति वा पर्याय इति वा कश्चिदपि स्यात्; यथा सुवर्णात्पृथग्भूतं तत्पीतत्वादिकमिति वा तत्कुण्डलत्वादिकमिति वा अथ तस्य तु द्रव्यस्य स्वरूपवृत्तिभूतमस्तित्वाख्यं यद्द्रव्यत्वं स खलु तद्भावाख्यो गुण एव भवन् किं हि द्रव्यात्पृथग्भूतत्वेन वर्तते न वर्तत एव तर्हि द्रव्यं सत्ताऽस्तु स्वयमेव ।।११०।।

अथ द्रव्यस्य सदुत्पादासदुत्पादयोरविरोधं साधयति
एवंविहं सहावे दव्वं दव्वत्थपज्जयत्थेहिं
सदसब्भावणिबद्धं पादुब्भावं सदा लभदि ।।१११।।
कृतं तथा सर्वद्रव्येषु ज्ञातव्यमिति ।।१०९।। अथ गुणपर्यायाभ्यां सह द्रव्यस्याभेदं दर्शयतिणत्थि
नास्ति न विद्यते स कः गुणो त्ति व कोई गुण इति कश्चित् न केवलं गुणः पज्जाओ त्तीह वा पर्यायो
वेतीह कथम् विणा विना किं विना दव्वं द्रव्यम् इदानीं द्रव्यं कथ्यते दव्वत्तं पुण भावो
द्रव्यत्वमस्तित्वम् तत्पुनः किं भण्यते भावः भावः कोऽर्थः उत्पादव्ययध्रौव्यात्मकसद्भावः तम्हा
दव्वं सयं सत्ता तस्मादभेदनयेन सत्ता स्वयमेव द्रव्यं भवतीति तद्यथामुक्तात्मद्रव्ये परमावाप्तिरूपो

अन्वयार्थः[इह] आ विश्वमां [गुणः इति वा कश्चित्] गुण एवुं कोई [पर्यायः इति वा] के पर्याय एवुं कोई, [द्रव्यं विना न अस्ति] द्रव्य विना (द्रव्यथी जुदुं) होतुं नथी; [द्रव्यत्वं पुनः भावः] अने द्रव्यत्व ते भाव छे (अर्थात् अस्तित्व ते गुण छे); [तस्मात्] तेथी [द्रव्यं स्वयं सत्ता] द्रव्य पोते सत्ता (अर्थात् अस्तित्व) छे.

टीकाःखरेखर द्रव्यथी पृथग्भूत (जुदुं) गुण एवुं कोई के पर्याय एवुं कोई पण न होय;जेम सुवर्णथी पृथग्भूत तेनी पीळाश आदि के तेनुं कुंडळपणुं आदि होतां नथी तेम. हवे, ते द्रव्यना स्वरूपनी वृत्तिभूत ‘अस्तित्व’ नामथी कहेवातुं जे द्रव्यत्व ते तेनो ‘भाव’नामथी कहेवातो गुण ज होवाथी, शुं ते द्रव्यथी पृथक्पणे वर्ते छे? नथी ज वर्ततुं. तो पछी द्रव्य स्वयमेव (पोते ज) सत्ता हो. ११०.

हवे द्रव्यने सत् -उत्पाद अने असत् -उत्पाद होवामां अविरोध सिद्ध करे छेः
आवुं दरव द्रव्यार्थ -पर्यायार्थथी निजभावमां
सद्भाव -अणसद्भावयुत उत्पादने पामे सदा.१११.