संख्येयप्रदेशप्रस्ताररूपत्वादधर्मस्य, सर्वव्याप्यनन्तप्रदेशप्रस्ताररूपत्वादाकाशस्य च प्रदेशवत्त्वम् । कालाणोस्तु द्रव्येण प्रदेशमात्रत्वात्पर्यायेण तु परस्परसंपर्कासंभवादप्रदेशत्वमेवास्ति । ततः कालद्रव्यमप्रदेशं शेषद्रव्याणि प्रदेशवन्ति ।।१३५।।
लोगालोगेसु णभो धम्माधम्मेहिं आददो लोगो ।
धर्माधर्मयोः पुनरवस्थितरूपेण लोकाकाशप्रमितासंख्येयप्रदेशत्वम् । स्कन्धाकारपरिणतपुद्गलानां तु संख्येयासंख्येयानन्तप्रदेशत्वम् । किंतु पुद्गलव्याख्याने प्रदेशशब्देन परमाणवो ग्राह्या, न च क्षेत्र- प्रदेशाः । कस्मात् । पुद्गलानामनन्तप्रदेशक्षेत्रेऽवस्थानाभावादिति । परमाणोर्व्यक्तिरूपेणैकप्रदेशत्वं शक्तिरूपेणोपचारेण बहुप्रदेशत्वं च । आकाशस्यानन्ता इति । णत्थि पदेस त्ति कालस्स न सन्ति प्रदेशा इति कालस्य । कस्मात् । द्रव्यरूपेणैकप्रदेशत्वात्, परस्परबन्धाभावात्पर्यायरूपेणापीति ।।१३५।। अथ तमेवार्थं द्रढयति —
प्रदेशवान छे; सकळलोकव्यापी असंख्य प्रदेशोना प्रस्ताररूप होवाथी अधर्म प्रदेशवान छे; अने सर्वव्यापी अनंत प्रदेशोना प्रस्ताररूप होवाथी आकाश प्रदेशवान छे. काळाणु तो द्रव्ये प्रदेशमात्र होवाथी अने पर्याये परस्पर संपर्क नहि होवाथी अप्रदेशी ज छे.
हवे प्रदेशी अने अप्रदेशी द्रव्यो क्यां रहेलां छे ते जणावे छेः —
अन्वयार्थः — [नभः] आकाश [लोकालोकयोः] लोकालोकमां छे, [लोकः] लोक [धर्माधर्माभ्याम् आततः] धर्म ने अधर्मथी व्याप्त छे, [शेषौ प्रतीत्य] बाकीनां बे द्रव्योनो आश्रय करीने [कालः] काळ छे, [पुनः] अने [शेषौ] ते बाकीनां बे द्रव्यो [जीवाः पुद्गलाः] जीवो ने पुद्गलो छे.
२६८प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-