सपदेसेहिं समग्गो लोगो अट्ठेहिं णिट्ठिदो णिच्चो । जो तं जाणदि जीवो पाणचदुक्काभिसंबद्धो ।।१४५।।
एवमाकाशपदार्थादाकालपदार्थाच्च समस्तैरेव संभावितप्रदेशसद्भावैः पदार्थैः समग्र एव यः समाप्तिं नीतो लोकस्तं खलु तदन्तःपातित्वेऽप्यचिन्त्यस्वपरपरिच्छेदशक्तिसंपदा जीव एव जानीते, नत्वितरः । एवं शेषद्रव्याणि ज्ञेयमेव, जीवद्रव्यं तु ज्ञेयं ज्ञानं चेति ज्ञान- ज्ञेयविभागः । अथास्य जीवस्य सहजविजृम्भितानन्तज्ञानशक्तिहेतुके त्रिसमयावस्थायित्वलक्षणे वि भविया तं जाणह सम्ममाहप्पं’’ ।।१४४।। एवं निश्चयकालव्याख्यानमुख्यत्वेनाष्टमस्थले गाथात्रयं गतम् । इति पूर्वोक्तप्रकारेण ‘दव्वं जीवमजीवं’ इत्याद्येकोनविंशतिगाथाभिः स्थलाष्टकेन विशेष- ज्ञेयाधिकारः समाप्तः ।। अतः परं शुद्धजीवस्य द्रव्यभावप्राणैः सह भेदनिमित्तं ‘सपदेसेहिं समग्गो’
अन्वयार्थः — [सप्रदेशैः अर्थैः] सप्रदेश पदार्थो वडे [निष्ठितः] १समाप्ति पामेलो [समग्रः लोकः] आखो लोक [नित्यः] नित्य छे. [तं] तेने [यः जानाति] जे जाणे छे [जीवः] ते जीव छे — [प्राणचतुष्काभिसंबद्धः] के जे (संसारदशामां) चार प्राणोथी संयुक्त छे.
टीकाः — ए प्रमाणे, प्रदेशनो सद्भाव जेमने फलित थयो छे एवा जे आकाशपदार्थथी मांडीने काळपदार्थ सुधीना बधाय पदार्थो तेमना वडे समाप्ति पामेलो जे आखोय लोक, तेने खरेखर तेमां २अंतःपाती होवा छतां अचिंत्य एवी स्व -परने जाणवानी शक्तिरूप संपदा वडे जीव ज जाणे छे, परंतु बीजुं कोई जाणतुं नथी. ए रीते बाकीनां द्रव्यो ज्ञेय ज छे अने जीवद्रव्य तो ज्ञेय तेम ज ज्ञान छे; — आम ज्ञान अने ज्ञेयनो विभाग छे.
हवे आ जीवने, सहजपणे प्रगट (स्वभावथी ज प्रगट) एवी अनंतज्ञानशक्ति जेनो हेतु छे अने त्रणे काळे अवस्थायीपणुं (टकवापणुं) जेनुं लक्षण छे एवुं, वस्तुना स्वरूपभूत
२८८प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. छ द्रव्योथी ज आखो लोक समाप्त थाय छे अर्थात् ते द्रव्यो उपरान्त बीजुं कांई लोकमां नथी.
२. अंतःपाती = अंदर आवी जतो; अंदर समाई जतो. (जीव लोकनी अंदर आवी जाय छे.)