णिद्धत्तणेण दुगुणो चदुगुणणिद्धेण बंधमणुभवदि ।
यथोदितहेतुकमेव परमाणूनां पिण्डत्वमवधार्यं, द्विचतुर्गुणयोस्त्रिपञ्चगुणयोश्च द्वयोः स्निग्धयोः द्वयो रूक्षयोर्द्वयोः स्निग्धरूक्षयोर्वा परमाण्वोर्बन्धस्य प्रसिद्धेः । उक्तं च ‘‘णिद्धा णिद्धेण बज्झंति लुक्खा लुकखा य पोग्गला । णिद्धलुक्खा य बज्झंति रूवारूवी य पोग्गला ।।’’ त्रिशक्तियुक्तरूक्षस्य पञ्चगुणरूक्षेण स्निग्धेन वा विषमसंज्ञेन द्विगुणाधिकत्वे सति बन्धो भवतीति ज्ञातव्यम् । अयं तु विशेषः — परमानन्दैकलक्षणस्वसंवेदनज्ञानबलेन हीयमानरागद्वेषत्वे सति पूर्वोक्त-
हवे परमाणुओने पिंडपणामां यथोक्त हेतु छे (अर्थात् उपर कह्युं ते ज कारण छे) एम नक्की करे छेः —
अन्वयार्थः — [स्निग्धत्वेन द्विगुणः] स्निग्धपणे बे अंशवाळो परमाणु [चतुर्गुण- स्निग्धेन] चार अंशवाळा स्निग्ध (अथवा रूक्ष) परमाणु साथे [बन्धम् अनुभवति] बंध अनुभवे छे; [वा] अथवा [रूक्षेण त्रिगुणितः अणुः] रूक्षपणे त्रण अंशवाळो परमाणु [पञ्चगुणयुक्त :] पांच अंशवाळा साथे जोडायो थको [बध्यते] बंधाय छे.
टीकाः — यथोक्त हेतुथी ज परमाणुओने पिंडपणुं थाय छे एम नक्की करवुं, कारण के बे अने चार गुणवाळा तथा त्रण अने पांच गुणवाळा — एवा बे स्निग्ध परमाणुओने अथवा एवा बे रूक्ष परमाणुओने अथवा एवा बे स्निग्ध -रूक्ष परमाणुओने ( – एक स्निग्ध अने एक रूक्ष परमाणुने) बंधनी प्रसिद्धि छे. कह्युं छे केः
‘णिद्धस्स लुक्खेण हवेदि बंधो जहण्णवज्जे विसमे समे वा ।।’