भणिदा पुढविप्पमुहा जीवणिकायाध थावरा य तसा ।
पुनरशुद्धनिश्चयनयो भवत्येव । तत्राशुद्धनिश्चयमध्ये शुद्धोपयोगः कथं लभ्यत इति शिष्येण पूर्वपक्षे कृते सति प्रत्युत्तरं ददाति — वस्त्वेकदेशपरीक्षा तावन्नयलक्षणं, शुभाशुभशुद्धद्रव्यावलम्बनमुपयोग- लक्षणं चेति; तेन कारणेनाशुद्धनिश्चयमध्येऽपि शुद्धात्मावलम्बनत्वात् शुद्धध्येयत्वात् शुद्धसाधकत्वाच्च शुद्धोपयोगपरिणामो लभ्यत इति नयलक्षणमुपयोगलक्षणं च यथासंभवं सर्वत्र ज्ञातव्यम् । अत्र योऽसौ रागादिविकल्पोपाधिरहितसमाधिलक्षणशुद्धोपयोगो मुक्तिकारणं भणितः स तु शुद्धात्मद्रव्य- लक्षणाद्धयेयभूताच्छुद्धपारिणामिकभावादभेदप्रधानद्रव्यार्थिकनयेनाभिन्नोऽपि भेदप्रधानपर्यायार्थिकनयेन भिन्नः । कस्मादिति चेत् । अयमेकदेशनिरावरणत्वेन क्षायोपशमिकखण्डज्ञानव्यक्तिरूपः, स च पारिणामिकः सकलावरणरहितत्वेनाखण्डज्ञानव्यक्तिरूपः; अयं तु सादिसान्तत्वेन विनश्वरः, स च अनाद्यनन्तत्वेनाविनश्वरः । यदि पुनरेकान्तेनाभेदो भवति तर्हि घटोत्पत्तौ मृत्पिण्डविनाशवत् ध्यानपर्यायविनाशे मोक्षे जाते सति ध्येयरूपपारिणामिकस्यापि विनाशो भवतीत्यर्थः । तत एव ज्ञायते शुद्धपारिणामिकभावो ध्येयरूपो भवति, ध्यानभावनारूपो न भवति । कस्मात् । ध्यानस्य विनश्वरत्वादिति ।।१८१।। एवं द्रव्यबन्धकारणत्वात् मिथ्यात्वरागादिविकल्परूपो भावबन्ध एव निश्चयेन
भावार्थः — पर प्रत्ये प्रवर्ततो एवो शुभ परिणाम ते पुण्यनुं कारण छे अने अशुभ परिणाम ते पापनुं कारण छे तेथी, कारणमां कार्यनो उपचार करीए तो, शुभ परिणाम ते पुण्य छे अने अशुभ परिणाम ते पाप छे. स्वात्मद्रव्यमां प्रवर्ततो एवो शुद्ध परिणाम ते मोक्षनुं कारण छे तेथी, कारणमां कार्यनो उपचार करीए तो, शुद्ध परिणाम ते मोक्ष छे. १८१.
हवे जीवने स्वद्रव्यमां प्रवृत्ति अने परद्रव्यथी निवृत्तिनी सिद्धिने माटे स्वपरनो विभाग दर्शावे छेः —
अन्वयार्थः — [अथ] हवे [स्थावराः च त्रसाः] स्थावर अने त्रस एवा जे [पृथिवीप्रमुखाः] पृथ्वीआदिक [जीवनिकायाः] जीवनिकायो [भणिताः] कहेवामां आव्या छे, [ते] ते [जीवात् अन्ये] जीवथी अन्य छे [च] अने [जीवः अपि] जीव पण [तेभ्यः अन्यः] तेमनाथी अन्य छे.