अमुना यथोदितेन विधिना शुद्धात्मानं ध्रुवमधिगच्छतस्तस्मिन्नेव प्रवृत्तेः शुद्धात्मत्वं स्यात्; ततोऽनन्तशक्तिचिन्मात्रस्य परमस्यात्मन एकाग्रसञ्चेतनलक्षणं ध्यानं स्यात्; ततः विलक्षणा औदारिकादिपञ्चदेहास्तथैव च पञ्चेन्द्रियभोगोपभोगसाधकानि परद्रव्याणि च । न केवलं देहादयो ध्रुवा न भवन्ति, सुहदुक्खा वा निर्विकारपरमानन्दैकलक्षणस्वात्मोत्थसुखामृतविलक्षणानि सांसारिकसुखदुःखानि वा । अध अहो भव्याः सत्तुमित्तजणा शत्रुमित्रादिभावरहितादात्मनो भिन्नाः शत्रु- मित्रादिजनाश्च । यद्येतत् सर्वमध्रुवं तर्हि किं ध्रुवमिति चेत् । धुवो ध्रुवः शाश्वतः । स कः । अप्पा निजात्मा । किंविशिष्टः । उवओगप्पगो त्रैलोक्योदरविवरवर्तित्रिकालविषयसमस्तद्रव्यगुणपर्याययुगपत्- परिच्छित्तिसमर्थकेवलज्ञानदर्शनोपयोगात्मक इति । एवमध्रुवत्वं ज्ञात्वा ध्रुवस्वभावे स्वात्मनि भावना कर्तव्येति तात्पर्यम् ।।१९३।। एवमशुद्धनयादशुद्धात्मलाभो भवतीति कथनेन प्रथमगाथा । शुद्धनयाच्छुद्धात्मलाभो भवतीति कथनेन द्वितीया । ध्रुवत्वादात्मैव भावनीय इति प्रतिपादनेन तृतीया । आत्मानोऽन्यदध्रुवं न भावनीयमिति कथनेन चतुर्थी चेति शुद्धात्मव्याख्यानमुख्यत्वेन प्रथमस्थले गाथाचतुष्टयं गतम् । अथैवं पूर्वोक्तप्रकारेण शुद्धात्मोपलम्भे सति किं फलं भवतीति प्रश्ने प्रत्युत्तरमाह — झादि ध्यायति जो यः कर्ता । कम् । अप्पगं निजात्मानम् । कथंभूतम् । परं
– आ जाणी, शुद्धात्मा बनी, ध्यावे परम निज आत्मने, साकार अण -आकार हो, ते मोहग्रंथि क्षय करे.१९४.
अन्वयार्थः — [यः] जे [एवं ज्ञात्वा] आम जाणीने [विशुद्धात्मा] विशुद्धात्मा थयो थको [परमात्मानं] परम आत्माने [ध्यायति] ध्यावे छे, [सः] ते [साकारः अनाकारः] साकार हो के अनाकार हो — [मोहदुर्ग्रन्थिं] मोहदुर्ग्रंथिने [क्षपयति] क्षय करे छे.
टीकाः — आ यथोक्त विधि वडे शुद्धात्माने जे ध्रुव जाणे छे, तेने तेमां ज प्रवृत्ति द्वारा शुद्धात्मत्व होय छे; तेथी (अर्थात् ते शुद्धात्मत्वनी प्राप्तिने लीधे) अनंतशक्तिवाळा १चिन्मात्र परम आत्मानुं २एकाग्रसंचेतनलक्षण ध्यान होय छे; अने तेथी (अर्थात् ते
३५८प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. चिन्मात्र = चैतन्यमात्र. [परम आत्मा केवळ चैतन्यमात्र छे के जे चैतन्य अनंत शक्तिवाळुं छे.]
२. एक अग्रनुं (विषयनुं, ध्येयनुं) संचेतन अर्थात् अनुभवन ते ध्याननुं लक्षण छे.