स्वरूपे चरणं चारित्रं, स्वसमयप्रवृत्तिरित्यर्थः । तदेव वस्तुस्वभावत्वाद्धर्मः, शुद्ध- चैतन्यप्रकाशनमित्यर्थः । तदेव च यथावस्थितात्मगुणत्वात्साम्यम् । साम्यं तु दर्शनचारित्र – मोहनीयोदयापादितसमस्तमोहक्षोभाभावादत्यन्तनिर्विकारो जीवस्य परिणामः ।।७।। वस्थानं तल्लक्षणनिश्चयचारित्राज्जीवस्य समुत्पद्यते । किम् । पराधीनेन्द्रियजनितज्ञानसुखविलक्षणं, स्वाधीनातीन्द्रियरूपपरमज्ञानसुखलक्षणं निर्वाणम् । सरागचारित्रात्पुनर्देवासुरमनुष्यराजविभूतिजनको मुख्यवृत्त्या विशिष्टपुण्यबन्धो भवति, परम्परया निर्वाणं चेति । असुरेषु मध्ये सम्यग्दृष्टिः कथमुत्पद्यते इति चेत् – निदानबन्धेन सम्यक्त्वविराधनां कृत्वा तत्रोत्पद्यत इति ज्ञातव्यम् । अत्र निश्चयेन वीतरागचारित्रमुपादेयं सरागं हेयमिति भावार्थः ।।६।। अथ निश्चयचारित्रस्य पर्यायनामानि कथयामीत्यभिप्रायं मनसि संप्रधार्य सूत्रमिंद निरूपयति, एवमग्रेऽपि विवक्षितसूत्रार्थं मनसि धृत्वाथवास्य सूत्रस्याग्रे सूत्रमिदमुचितं भवत्येवं निश्चित्य सूत्रमिदं प्रतिपादयतीति पातनिकालक्षणं यथासंभवं सर्वत्र ज्ञातव्यम् --चारित्तं चारित्रं कर्तृ खलु धम्मो खलु स्फु टं धर्मो भवति । धम्मो जो सो समो त्ति णिद्दिट्ठो धर्मो यः स तु शम इति निर्दिष्टः । समो यस्तु शमः सः मोहक्खोहविहीणो परिणामो अप्पणो
अन्वयार्थः — [चारित्रं] चारित्र [खलु] खरेखर [धर्मः] धर्म छे. [यः धर्मः] जे धर्म छे [तत् साम्यम्] ते साम्य छे [इति निर्दिष्टम्] एम (शास्त्रमां) कह्युं छे. [साम्यं हि] साम्य [मोहक्षोभविहीनः] मोहक्षोभरहित एवो [आत्मनः परिणामः] आत्मानो परिणाम (भाव) छे.
टीकाः — स्वरूपमां चरवुं (-रमवुं) ते चारित्र छे; स्वसमयमां प्रवृत्ति (अर्थात् पोताना स्वभावमां प्रवर्तवुं) एवो तेनो अर्थ छे. ते ज वस्तुनो स्वभाव होवाथी धर्म छे; शुद्ध चैतन्यनुं प्रकाशवुं एवो तेनो अर्थ छे. ते ज यथावस्थित आत्मगुण होवाथी (अर्थात् विषमता विनानो – सुस्थित – आत्मानो गुण होवाथी) साम्य छे. अने साम्य, दर्शनमोहनीय तथा चारित्रमोहनीयना उदयथी उत्पन्न थता समस्त मोह अने क्षोभना अभावने लीधे अत्यंत निर्विकार एवो जीवनो परिणाम छे.
भावार्थः — शुद्ध आत्मानी श्रद्धारूप सम्यक्त्वथी विरुद्ध भाव (अर्थात् मिथ्यात्व) ते मोह, अने निर्विकार निश्चळ चैतन्यपरिणतिरूप चारित्रथी विरुद्ध भाव (अर्थात् अस्थिरता) ते क्षोभ. मोह अने क्षोभ रहित परिणाम, साम्य, धर्म अने चारित्र ए बधां एकार्थवाचक छे. ७.