मरदु व जियदु व जीवो अयदाचारस्स णिच्छिदा हिंसा ।
अशुद्धोपयोगोऽन्तरङ्गच्छेदः, परप्राणव्यपरोपो बहिरङ्गः । तत्र परप्राणव्यपरोपसद्भावे तदसद्भावे वा तदविनाभाविनाप्रयताचारेण प्रसिद्धयदशुद्धोपयोगसद्भावस्य सुनिश्चितहिंसा- वा, निर्विकारस्वसंवित्तिलक्षणप्रयत्नरहितस्य निश्चयशुद्धचैतन्यप्राणव्यपरोपणरूपा निश्चयहिंसा भवति । पयदस्स णत्थि बंधो बाह्याभ्यन्तरप्रयत्नपरस्य नास्ति बन्धः । केन । हिंसामेत्तेण द्रव्यहिंसामात्रेण । कथंभूतस्य पुरुषस्य । समिदस्स समितस्य शुद्धात्मस्वरूपे सम्यगितो गतः परिणतः समितस्तस्य समितस्य, व्यवहारेणेर्यादिपञ्चसमितियुक्तस्य च । अयमत्रार्थः — स्वस्थभावनारूपनिश्चियप्राणस्य विनाशकारणभूता रागादिपरिणतिर्निश्चयहिंसा भण्यते, रागाद्युत्पत्तेर्बहिरङ्गनिमित्तभूतः परजीवघातो व्यवहारहिंसेति द्विधा हिंसा ज्ञातव्या । किंतु विशेषः — बहिरङ्गहिंसा भवतु वा मा भवतु, स्वस्थ-
हवे छेदना अंतरंग अने बहिरंग एवा बे प्रकार उपदेशे छेः —
अन्वयार्थः — [जीवः] जीव [म्रियतां वा जीवतु वा] मरो के जीवो, [अयताचारस्य] अप्रयत आचारवाळाने [हिंसा] (अंतरंग) हिंसा [निश्चिता] निश्चित छे; [प्रयतस्य समितस्य] १प्रयतने, २समितिवंतने [हिंसामात्रेण] (बहिरंग) हिंसामात्रथी [बन्धः] बंध [नास्ति] नथी.
टीकाः — अशुद्धोपयोग ते अंतरंग छेद छे, परप्राणोनो व्यपरोप ( – बीजाना प्राणोनो विच्छेद) ते बहिरंग छेद छे. तेमां अंतरंग छेद ज विशेष बळवान छे, बहिरंग छेद नहि; कारण के — परप्राणोना व्यपरोपनो सद्भाव हो के असद्भाव हो, अशुद्धोपयोग
३९८प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
१. प्रयत = प्रयत्नशील; सावधान; संयमी. [प्रयत्नना अर्थ माटे ३९०मा पानानुं पदटिप्पण जुओ.]
२. शुद्धात्मस्वरूपमां (मुनित्वोचित) सम्यक् ‘इति’ अर्थात् परिणति ते निश्चय -समिति छे. अने ते
दशामां वर्तती जे (हठ वगरनी) ईर्या -भाषादि संबंधी शुभ परिणति ते व्यवहार -समिति छे.
[शुद्धात्मस्वरूपमां सम्यक् परिणतिरूप दशा न होय त्यां शुभ परिणति हठ सहित होय छे; ते
शुभ परिणति व्यवहार -समिति पण नथी.]