अशुद्धोपयोगो हि छेदः, शुद्धोपयोगरूपस्य श्रामण्यस्य छेदनात्; तस्य हिंसनात् स एव च हिंसा । अतः श्रमणस्याशुद्धोपयोगाविनाभाविनी शयनासनस्थानचङ्क्रमणादिष्वप्रयता या चर्या सा खलु तस्य सर्वकालमेव सन्तानवाहिनी छेदानर्थान्तरभूता हिंसैव ।।२१६।। हिंसा मता । चरिया चर्या चेष्टा । यदि चेत् कथंभूता । अपयत्ता वा अप्रयत्ना वा, निःकषायस्वसंवित्ति- रूपप्रयत्नरहिता संक्लेशसहितेत्यर्थः । केषु विषयेषु । सयणासणठाणचंकमादीसु शयनासनस्थान- चङ्क्र मणस्वाध्यायतपश्चरणादिषु । कस्य । समणस्स श्रमणस्य तपोधनस्य । क्व । सव्वकाले सर्वकाले । अयमत्रार्थः ---बाह्यव्यापाररूपाः शत्रवस्तावत्पूर्वमेव त्यक्तास्तपोधनैः, अशनशयनादिव्यापारैः पुनस्त्यक्तुं नायाति । ततः कारणादन्तरङ्गक्रोधादिशत्रुनिग्रहार्थं तत्रापि संक्लेशो न कर्तव्य इति ।।२१६।। अथान्तरङ्गबहिरङ्गहिंसारूपेण द्विविधच्छेदमाख्याति — मरदु व जियदु व जीवो, अयदाचारस्स णिच्छिदा हिंसा म्रियतां वा जीवतु वा जीवः, प्रयत्नरहितस्य निश्चिता हिंसा भवति; बहिरङ्गान्यजीवस्य मरणेऽमरणे
अन्वयार्थः — [श्रमणस्य] श्रमणने [शयनासनस्थानचङ्क्रमणादिषु] शयन, आसन (बेसवुं), स्थान (ऊभा रहेवुं), गमन इत्यादिमां [अप्रयता वा चर्या] जे अप्रयत चर्या [सा] ते [सर्वकाले] सर्व काळे [सन्तता हिंसा इति मता] सतत हिंसा मानवामां आवी छे.
टीकाः — अशुद्धोपयोग खरेखर छेद छे कारण के शुद्धोपयोगरूप श्रामण्यनुं छेदन (छेदावुं) थाय छे; अने ते ज ( – अशुद्धोपयोग ज) हिंसा छे कारण के शुद्धोपयोगरूप श्रामण्यनुं हिंसन (हणावुं) थाय छे. माटे श्रमणने जे अशुद्धोपयोग विना होती नथी एवी शयन -आसन -स्थान -गमन वगेरेमां १अप्रयत चर्या (आचरण) ते खरेखर तेने बधाय काळे ( – सदाय) २संतानवाहिनी हिंसा ज छे — के जे (हिंसा) छेदथी अनन्यभूत छे ( – छेदथी कोई जुदी वस्तु नथी).
भावार्थः — अशुद्धोपयोगथी शुद्धोपयोगरूप मुनिपणुं (१) छेदातुं होवाथी, (२) हणातुं होवाथी, अशुद्धोपयोग (१) छेद ज छे, (२) हिंसा ज छे. अने ज्यां सूवुं, बेसवुं, ऊभा रहेवुं, चालवुं वगेरेमां अप्रयत आचरण होय छे त्यां नियमथी अशुद्धोपयोग तो होय ज छे माटे अप्रयत आचरण ते छेद ज छे, हिंसा ज छे. २१६.
१. अप्रयत = प्रयत्न रहित; असावधान; बेदरकार; असंयमी; निरंकुश; स्वच्छंदी. [अप्रयत चर्या अशुद्धोपयोग विना कदी होती नथी.]
२. संतानवाहिनी = संतत; सतत; निरंतर; धारावाहिनी; अतूटक. [ज्यां सुधी अप्रयत चर्या छे त्यां सुधी सदाय हिंसा सततपणे चालु छे.]