निश्चेतनस्य वचसामतिविस्तरेऽपि ।।१४।।
न भवतीति नियमो नास्ति, परद्रव्ये ममत्वरूपमूर्च्छापरिग्रहेण तु नियमेन भवत्येवेति ।।२१९।। एवं भावहिंसाव्याख्यानमुख्यत्वेन पञ्चमस्थले गाथाषटंक गतम् । इति पूर्वोक्तक्रमेण ‘एवं पणमिय सिद्धे’ इत्याद्येकविंशतिगाथाभिः स्थलपञ्चकेनोत्सर्गचारित्रव्याख्याननामा प्रथमोऽन्तराधिकारः समाप्तः । अतः परं चारित्रस्य देशकालापेक्षयापहृतसंयमरूपेणापवादव्याख्यानार्थं पाठक्रमेण त्रिंशद्गाथाभिर्द्वितीयो- ऽन्तराधिकारः प्रारभ्यते । तत्र चत्वारि स्थलानि भवन्ति । तस्मिन्प्रथमस्थले निर्ग्रन्थमोक्षमार्ग- स्थापनामुख्यत्वेन ‘ण हि णिरवेक्खो चागो’ इत्यादि गाथापञ्चकम् । अत्र टीकायां गाथात्रयं नास्ति । तदनन्तरं सर्वसावद्यप्रत्याख्यानलक्षणसामायिकसंयमासमर्थानां यतीनां संयमशौचज्ञानोपकरण- निमित्तमपवादव्याख्यानमुख्यत्वेन ‘छेदो जेण ण विज्जदि’ इत्यादि सूत्रत्रयम् । तदनन्तरं स्त्रीनिर्वाण- निराकरणप्रधानत्वेन ‘पेच्छदि ण हि इह लोगं’ इत्याद्येकादश गाथा भवन्ति । ताश्च अमृतचन्द्रटीकायां न सन्ति । ततः परं सर्वोपेक्षासंयमासमर्थस्य तपोधनस्य देशकालापेक्षया किंचित्संयमसाधकशरीरस्य
भावार्थः — अशुद्धोपयोगनो असद्भाव होय तोपण कायानी हलनचलनादि क्रिया थतां पर जीवोना प्राणोनो घात थइ जाय छे. माटे कायचेष्टापूर्वक परप्राणोना घातथी बंध थवानो नियम नथी; — अशुद्धोपयोगना सद्भावमां थतो जे कायचेष्टापूर्वक परप्राणोनो घात तेनाथी तो बंध थाय छे, अने अशुद्धोपयोगना असद्भावमां थतो जे कायचेष्टापूर्वक परप्राणोनो घात तेनाथी बंध थतो नथी. आ रीते कायचेष्टापूर्वक थता परप्राणोना घातथी बंध थवानुं अनैकांतिक होवाथी तेने छेदपणुं अनैकांतिक छे — नियमरूप नथी.
जेम भाव विना पण परप्राणोनो घात थई जाय छे, तेम भाव न होय तोपण परिग्रहनुं ग्रहण थाय एम कदी बने नहि. ज्यां परिग्रहनुं ग्रहण होय छे त्यां अशुद्धोप- योगनो सद्भाव अवश्य होय ज छे. माटे परिग्रहथी बंध थवानुं तो एकांतिक – निश्चित – नियमरूप छे. तेथी परिग्रहने छेदपणुं एकांतिक छे. आम होवाथी ज परम श्रमण एवा अर्हंतभगवंतोए प्रथमथी ज सर्व परिग्रहनो त्याग कर्यो छे अने अन्य श्रमणोए पण प्रथमथी ज सर्व परिग्रहनो त्याग करवो जोईए. २१९.
[हवे, ‘कहेवायोग्य बधुं कहेवायुं छे’ इत्यादि कथन श्लोक द्वारा करवामां आवे छेः] [अर्थः — ] जे कहेवा जेवुं ज हतुं ते अशेषपणे कहेवायुं छे, एटलाथी ज जो कोई अहीं चेते – समजे तो. (बाकी तो,) वाणीनो अति विस्तार करवामां आवे तोपण निश्चेतनने ( – अणसमजुने, जड जेवाने) खरेखर व्यामोहनी ( – मोहनी) जाळ अति दुस्तर छे.
*वसंततिलका छंद