यतोऽनिश्चितार्थस्य कदाचिन्निश्चिकीर्षाकुलितचेतसः समन्ततो दोलायमानस्यात्यन्ततरलतया, कदाचिच्चिकीर्षाज्वरपरवशस्य विश्वं स्वयं सिसृक्षोर्विश्वव्यापारपरिणतस्य प्रतिक्षणविजृम्भ- माणक्षोभतया, कदाचिद्बुभुक्षाभावितस्य विश्वं स्वयं भोग्यतयोपादाय रागद्वेषदोषकल्माषित- चित्तवृत्तेरिष्टानिष्टविभागेन प्रवर्तितद्वैतस्य प्रतिवस्तुपरिणममानस्यात्यन्तविसंष्ठुलतया, कृत- निश्चयनिःक्रियनिर्भोगं युगपदापीतविश्वमप्यविश्वतयैकं भगवन्तमात्मानमपश्यतः सन्ततं वैयग्रयमेव स्यात् । न चैकाग्र्यमन्तरेण श्रामण्यं सिद्धयेत्, यतोऽनैकाग्र्यस्यानेकमेवेदमिति पश्यतस्तथाप्रत्ययाभिनिविष्टस्यानेकमेवेदमिति जानतस्तथानुभूतिभावितस्यानेकमेवेदमिति प्रत्यर्थविकल्पव्यावृत्तचेतसा सन्ततं प्रवर्तमानस्य तथावृत्तिदुःस्थितस्य चैकात्मप्रतीत्यनुभूति- तच्चैकाग्र्यमागमपरिज्ञानादेव भवतीति प्रकाशयतियमागमपरिज्ञानादेव भवतीति प्रकाशयति — एयग्गगदो समणो ऐकाग्रयगतः श्रमणो भवति
`अत्रायमर्थः
ज्ञानथी गंभीर छे).
वळी पदार्थोना निश्चय विना एकाग्रता सिद्ध थती नथी; कारण के, जेने पदार्थोनो निश्चय नथी ते (१) कदाचित् निश्चय करवानी इच्छाथी आकुळता पामता चित्तने लीधे सर्वतः दोलायमान ( – डामाडोळ) थवाथी अत्यंत तरलता पामे छे, (२) कदाचित् करवानी इच्छारूप ज्वर वडे परवश थयो थको विश्वने ( – समस्त पदार्थोने) स्वयं सर्जवाने इच्छतो थको विश्वव्यापाररूपे ( – समस्त पदार्थोनी प्रवृत्तिरूपे) परिणमतो होवाथी प्रतिक्षण क्षोभनी प्रगटता पामे छे, अने (३) कदाचित् भोगववानी इच्छाथी भावित थयो थको विश्वने स्वयं भोग्यपणे ग्रहण करीने, रागद्वेषरूप दोषथी कलुषित चित्तवृत्तिने लीधे (वस्तुओमां) इष्ट- अनिष्ट विभाग वडे द्वैत प्रवर्तावतो थको प्रत्येक वस्तुरूपे परिणमतो होवाथी अत्यंत अस्थिरता पामे छे, तेथी ( – पूर्वोक्त त्रण कारणोने लीधे) ते अनिश्चयी जीव (१) कृतनिश्चय (निश्चयवंत), (२) निष्क्रिय अने (३) निर्भोग एवा भगवान आत्माने — के जे युगपद् विश्वने पी जतो होवा छतां विश्वपणे नहि थवाथी एक छे तेने — नहि देखतो होवाने लीधे तेने सतत व्यग्रता ज होय छे ( – एकाग्रता होती नथी).
वळी एकाग्रता विना श्रामण्य सिद्ध थतुं नथी; कारण के, जेने एकाग्रता नथी ते जीव (१) ‘आ अनेक ज छे’ एम देखतो ( – श्रद्धतो) थको ते प्रकारनी प्रतीतिमां १अभिनिविष्ट होय छे, (२) ‘आ अनेक ज छे’ एम जाणतो थको ते प्रकारनी अनुभूतिथी भावित होय छे, अने (३) ‘आ अनेक ज छे’ एम दरेक पदार्थना विकल्पथी खंडित ( – छिन्नभिन्न) चित्त सहित सतत प्रवर्ततो थको ते प्रकारनी २वृत्तिथी दुःस्थित होय छे,
१. अभिनिविष्ट = आग्रही; द्रढ; मचेलो. २. वृत्ति = वर्तन; वर्तवुं ते; चारित्र.