Pravachansar-Gujarati (Devanagari transliteration). Gatha: 26.

< Previous Page   Next Page >


Page 43 of 513
PDF/HTML Page 74 of 544

 

कहानजैनशास्त्रमाळा ]
ज्ञानतत्त्व-प्रज्ञापन
४३
अथात्मनोऽपि ज्ञानवत् सर्वगतत्वं न्यायायातमभिनन्दति

सव्वगदो जिणवसहो सव्वे वि य तग्गया जगदि अट्ठा

णाणमयादो य जिणो विसयादो तस्स ते भणिदा ।।२६।।
सर्वगतो जिनवृषभः सर्वेऽपि च तद्गता जगत्यर्थाः
ज्ञानमयत्वाच्च जिनो विषयत्वात्तस्य ते भणिताः ।।२६।।

वा णाणादो णाणेण विणा कहं णादि अधिको वा ज्ञानात्सकाशात्तर्हि यथोष्णगुणाभावेऽग्निः शीतलो भवन्सन् दहनक्रियां प्रत्यसमर्थो भवति तथा ज्ञानगुणाभावे सत्यात्माप्यचेतनो भवन्सन् कथं जानाति, न कथमपीति अयमत्र भावार्थः ---ये केचनात्मानमङ्गुष्ठपर्वमात्रं, श्यामाकतण्डुलमात्रं, वटककणिकादिमात्रं वा मन्यन्ते ते निषिद्धाः येऽपि समुद्घातसप्तकं विहाय देहादधिकं मन्यन्ते तेऽपि निराकृता इति ।।२५।। अथ यथा ज्ञानं पूर्वं सर्वगतमुक्तं तथैव सर्वगतज्ञानापेक्षया भगवानपि सर्वगतो भवतीत्यावेदयति ---सव्वगदो सर्वगतो भवति स कः कर्ता जिणवसहो जिनवृषभः

भावार्थःआत्मानुं क्षेत्र ज्ञानना क्षेत्रथी ओछुं मानवामां आवे तो आत्माना क्षेत्रनी बहार वर्ततुं ज्ञान चेतनद्रव्य साथे संबंध नहि होवाने लीधे अचेतन गुण जेवुं थवाथी जाणवानुं काम न करी शके, जेम वर्ण, गंध, रस, स्पर्श वगेरे अचेतन गुणो जाणी शकता नथी तेम. जो आत्मानुं क्षेत्र ज्ञानना क्षेत्रथी अधिक मानवामां आवे तो ज्ञानना क्षेत्रनी बहार वर्ततो ज्ञानशून्य आत्मा ज्ञान विना जाणवानुं काम न करी शके, जेम ज्ञानशून्य घडो, वस्त्र वगेरे पदार्थो जाणी शकता नथी तेम. माटे आत्मा ज्ञानथी हीन पण नथी, अधिक पण नथी, ज्ञान जेवडो ज छे. २४ -२५.

हवे ज्ञाननी जेम आत्मानुं पण सर्वगतपणुं न्यायसिद्ध छे एम कहे छेः

छे सर्वगत जिनवर अने सौ अर्थ जिनवरप्राप्त छे,
जिन ज्ञानमय ने सर्व अर्थो विषय जिनना होईने. २६.

अन्वयार्थः[जिनवृषभः] जिनवर [सर्वगतः] सर्वगत छे [च] अने [जगति] जगतना [सर्वे अपि अर्थाः] सर्व पदार्थो [तद्गताः] जिनवरगत (जिनवरमां प्राप्त) छे; [जिनः ज्ञानमयत्वात्] कारण के जिन ज्ञानमय छे [च] अने [ते] सर्व पदार्थो [विषयत्वात्] ज्ञानना विषय होवाथी [तस्य] जिनना विषय [भणिताः] कहेवामां आव्या छे.