निबन्धनाः । अथ यः सर्वद्रव्यपर्यायनिबन्धनानन्तविशेषव्यापिप्रतिभासमयमहासामान्यरूप-
मात्मानं स्वानुभवप्रत्यक्षं न करोति स क थं प्रतिभासमयमहासामान्यव्याप्यप्रतिभासमयानन्त- विशेषनिबन्धनभूतसर्वद्रव्यपर्यायान् प्रत्यक्षीकुर्यात् । एवमेतदायाति य आत्मानं न जानाति स सर्वं न जानाति । अथ सर्वज्ञानादात्मज्ञानमात्मज्ञानात्सर्वज्ञानमित्यवतिष्ठते । एवं च सति
ज्ञानमयत्वेन स्वसंचेतकत्वादात्मनो ज्ञातृज्ञेययोर्वस्तुत्वेनान्यत्वे सत्यपि प्रतिभासप्रतिभास्य- मानयोः स्वस्यामवस्थायामन्योन्यसंवलनेनात्यन्तमशक्यविवेचनत्वात्सर्वमात्मनि निखातमिव प्रतिभाति । यद्येवं न स्यात् तदा ज्ञानस्य परिपूर्णात्मसंचेतनाभावात् परिपूर्णस्यैकस्यात्मनोऽपि ज्ञानं न सिद्धयेत् ।।४९।।
अनन्तद्रव्यसमूहान् किध सो सव्वाणि जाणादि कथं स सर्वान् जानाति जुगवं युगपदेकसमये, न
कथमपीति । तथा हि --आत्मलक्षणं तावज्ज्ञानं तच्चाखण्डप्रतिभासमयं सर्वजीवसाधारणं महासामान्यम् ।
तच्च महासामान्यं ज्ञानमयानन्तविशेषव्यापि । ते च ज्ञानविशेषा अनन्तद्रव्यपर्यायाणां विषयभूतानां
( –
bhedonAn) nimitta sarva dravyaparyAyo chhe. have je puruSh sarva dravyaparyAyo jemanAn nimitta chhe evA anant visheShomAn vyApanArA pratibhAsamay mahAsAmAnyarUp AtmAne svAnubhavapratyakSha karato nathI, te (puruSh) pratibhAsamay mahAsAmAnyavaDe 1vyApya ( – vyapAvAyogya) je pratibhAsamay anant visheSho temanAn nimittabhUt sarva dravyaparyAyone kaI rIte pratyakSha karI ( – jANI) shake? (na ja karI shake.) A rIte em phalit thAy chhe ke je AtmAne jANato nathI te sarvane jANato nathI.
have tyAre em nakkI thAy chhe ke sarvanA gnAnathI AtmAnun gnAn ane AtmAnA gnAnathI sarvanun gnAn; ane Am hotAn, AtmA gnAnamayapaNAne lIdhe svasanchetak hovAthI, gnAtA ane gneyanun vastupaNe anyatva hovA chhatAn pratibhAs ane pratibhAsyamAnanun potAnI avasthAmAn anyonya milan hovAne lIdhe (arthAt gnAn ane gney, AtmAnI – gnAnanI avasthAmAn paraspar mishrit – ekamekarUp hovAne lIdhe) temane bhinna karavA atyant ashakya hovAthI, badhuy jANe ke AtmAmAn 2nikhAt (pesI gayun) hoy e rIte pratibhAse chhe — jaNAy chhe. (AtmA gnAnamay hovAthI potAne sanchete chhe — anubhave chhe — jANe chhe; ane potAne jANatAn sarva gneyo — jANe ke teo gnAnamAn sthit hoy e rIte — jaNAy chhe, kAraN ke gnAnanI avasthAmAnthI gneyAkArone bhinna karavA ashakya chhe.) jo Am na hoy to (arthAt jo AtmA sarvane na jANe to) gnAnane paripUrNa Atmasanchetanano abhAv thavAthI paripUrNa ek AtmAnun paN gnAn siddha na thAy.
sarva dravyo ane paryAyo chhe.
84pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1.gnAnasAmAnya vyApak chhe ane gnAnanA visheSho – bhedo vyApya chhe. te gnAnavisheShonAn nimitta gneyabhUt
2.nikhAt = khodIne andar UnDun UtarI gayelun; andar pesI gayelun.