स्वपरविकल्पान्तःपाति प्रेक्षत एव । तस्य खल्वमूर्तेषु धर्माधर्मादिषु, मूर्तेष्वप्यतीन्द्रियेषु
परमाण्वादिषु, द्रव्यप्रच्छन्नेषु कालादिषु, क्षेत्रप्रच्छन्नेष्वलोकाकाशप्रदेशादिषु, कालप्रच्छन्नेष्व- सांप्रतिकपर्यायेषु, भावप्रच्छन्नेषु स्थूलपर्यायान्तर्लीनसूक्ष्मपर्यायेषु सर्वेष्वपि स्वपरव्यवस्था- व्यवस्थितेष्वस्ति द्रष्टृत्वं, प्रत्यक्षत्वात् । प्रत्यक्षं हि ज्ञानमुद्भिन्नानन्तशुद्धिसन्निधानमनादि- सिद्धचैतन्यसामान्यसंबन्धमेकमेवाक्षनामानमात्मानं प्रति नियतमितरां सामग्रीममृगयमाण- मनन्तशक्तिसद्भावतोऽनन्ततामुपगतं दहनस्येव दाह्याकाराणां ज्ञानस्य ज्ञेयाकाराणामन- र्भूताः प्रतिसमयप्रवर्तमानषट्प्रकारप्रवृद्धिहानिरूपा अर्थपर्याया भावप्रच्छन्ना भण्यन्ते । सयलं तत्पूर्वोक्तं
समस्तं ज्ञेयं द्विधा भवति । कथमिति चेत् । सगं च इदरं किमपि यथासंभवं स्वद्रव्यगतं इतरत्परद्रव्यगतं
च । तदुभयं यतः कारणाज्जानाति तेन कारणेन तं णाणं तत्पूर्वोक्तज्ञानं हवदि भवति । कथंभूतम् । पच्चक्खं
प्रत्यक्षमिति । अत्राहं शिष्यः — ज्ञानप्रपञ्चाधिकारः पूर्वमेव गतः, अस्मिन् सुखप्रपञ्चाधिकारे सुखमेव
कथनीयमिति । परिहारमाह — यदतीन्द्रियं ज्ञानं पूर्वं भणितं तदेवाभेदनयेन सुखं भवतीति ज्ञापनार्थं,
अथवा ज्ञानस्य मुख्यवृत्त्या तत्र हेयोपादेयचिन्ता नास्तीति ज्ञापनार्थं वा । एवमतीन्द्रियज्ञानमुपादेयमिति
chhe, te badhayane — ke je sva ane par e be bhedomAn samAy chhe temane — atIndriy gnAn avashya dekhe chhe. amUrta evAn je dharmAstikAy adharmAstikAy vagere, mUrta padArthomAn paN atIndriy evA je paramANu vagere, tathA dravye prachchhanna evAn je kAL vagere ( – dravya apekShAe gupta evAn je kAL, dharmAstikAy vagere), kShetre prachchhanna evA je alokAkAshanA pradesh vagere, kALe prachchhanna evA je 1asAmpratik paryAyo tathA bhAve prachchhanna evA je sthUl paryAyomAn 2antarlIn sUkShma paryAyo, te badhayanun — ke je sva ane par e bhedothI vibhakta chhe temanun — kharekhar te atIndriy gnAnane draShTApaNun chhe (arthAt te badhayane te atIndriy gnAn dekhe chhe) kAraN ke te (atIndriy gnAn) pratyakSha chhe. jene anant shuddhino sadbhAv pragaT thayo chhe evA, chaitanya -sAmAnya sAthe anAdisiddha sambandhavALA ek ja 3‘akSha’nAmanA AtmA prati je niyat chhe (arthAt je gnAn AtmAne ja vaLagelun chhe — AtmA dvArA sIdhun pravarte chhe), je (indriyAdi) anya sAmagrI shodhatun nathI ane je anant shaktinA sadbhAvane lIdhe anantatAne ( – behadapaNAne) pAmyun chhe evA te pratyakSha gnAnane — jem dAhyAkAro dahanane atikramatA nathI tem gneyAkAro gnAnane nahi
94pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. asAmpratik = atAtkAlik; vartamAnakAlIn nahi evA; atIt – anAgat.
2. antarlIn = andar lIn thayelA; antarmagna.
3. AtmAnun nAm ‘akSha’ paN chhe. (indriyagnAn akSha eTale indriy dvArA jANe chhe; atIndriy pratyakSha
gnAn akSha eTale AtmA dvArA ja jANe chhe.)