तृष्णाभिर्दुःखबीजतयाऽत्यन्तदुःखिताः सन्तो मृगतृष्णाभ्य इवाम्भांसि विषयेभ्यः सौख्यान्य- भिलषन्ति । तद्दुःखसंतापवेगमसहमाना अनुभवन्ति च विषयान्, जलायुका इव, तावद्यावत् क्षयं यान्ति । यथा हि जलायुकास्तृष्णाबीजेन विजयमानेन दुःखाङ्कुरेण क्रमतः समाक्रम्यमाणा
दुष्टकीलालमभिलषन्त्यस्तदेवानुभवन्त्यश्चाप्रलयात् क्लिश्यन्ते, एवममी अपि पुण्यशालिनः
पापशालिन इव तृष्णाबीजेन विजयमानेन दुःखाङ्कुरेण क्रमतः समाक्रम्यमाणा विषयान- भिलषन्तस्तानेवानुभवन्तश्चाप्रलयात् क्लिश्यन्ते । अतः पुण्यानि सुखाभासस्य दुःखस्यैव साधनानि स्युः ।।७५।।
सुखाद्विलक्षणानि विषयसुखानि इच्छन्ति । न केवलमिच्छन्ति, न केवलमिच्छन्ति, अणुभवंति य अनुभवन्ति च । किंपर्यन्तम् ।
आमरणं मरणपर्यन्तम् । कथंभूताः । दुक्खसंतत्ता दुःखसंतप्ता इति । अयमत्रार्थः — यथा तृष्णोद्रेकेण
dukhanun bIj hovAne lIdhe puNyajanit tRuShNAo vaDe paN atyant dukhI vartatA thakA, 1mRugatRuShNAmAnthI jaLanI mAphak viShayomAnthI sukhone ichchhe chhe ane te 2dukhasantApanA vegane nahi sahI shakavAthI viShayone bhogave chhe. kyAn sudhI? vinAsh ( – maraN) pAme tyAn sudhI. konI jem? jaLonI jem. jem jaLo, tRuShNA jenun bIj chhe evA vijay pAmatA dukhAnkur vaDe kramasha AkrAnt thatI hovAthI, kharAb lohIne ichchhatI ane tene ja bhogavatI thakI vinAshaparyant klesh pAme chhe, tem A puNyashALIo paN, pApashALIonI mAphak, tRuShNA jenun bIj chhe evA vijay pAmatA dukhAnkur vaDe kramasha AkrAnt thatA hovAthI, viShayone ichchhatA ane temane ja bhogavatA thakA vinAshaparyant ( – maraN pAmatAn sudhI) klesh pAme chhe. AthI puNyo sukhAbhAs evA dukhanAn ja sAdhan chhe.
bhAvArtha — jemane samastavikalpajAL rahit paramasamAdhithI utpanna sukhAmRutarUp, sarva Atmapradeshe param -AhlAdabhUt svarUpatRupti vartatI nathI evA samasta sansArI jIvone nirantar viShayatRuShNA vyakta ke avyaktapaNe varte ja chhe. te tRuShNArUpI bIj kramasha ankurarUp thaI dukhavRukSharUpe vRuddhi pAmatAn, e rIte dukhadAhano veg asahya thatAn, te jIvo viShayomAn pravRutta thAy chhe. mATe jemane viShayomAn pravRutti jovAmAn Ave chhe evA devo sudhInA samasta sansArIo dukhI ja chhe.
A rIte dukhabhAv ja puNyone — puNyajanit sAmagrIne — avalambato hovAthI, puNyo sukhAbhAs evA dukhanAn ja Alamban – sAdhan chhe. 75.
128pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. jem jhAnjhavAmmAnthI jaL prApta thatun nathI tem indriyaviShayomAnthI sukh prApta thatun nathI.
2. dukhasantAp = dukhadAh; dukhanI baLatarA – pIDA.