पृथक्त्ववृत्तस्वलक्षणैर्द्रव्यमन्यदपहाय तस्मिन्नेव च वर्तमानैः सकलत्रिकालकलितध्रौव्यं द्रव्यमाकाशं धर्ममधर्मं कालं पुद्गलमात्मान्तरं च निश्चिनोमि । ततो नाहमाकाशं न धर्मो नाधर्मो न च कालो न पुद्गलो नात्मान्तरं च भवामि; यतोऽमीष्वेकापवरकप्रबोधितानेक- दीपप्रकाशेष्विव संभूयावस्थितेष्वपि मच्चैतन्यं स्वरूपादप्रच्युतमेव मां पृथगवगमयति । एवमस्य निश्चितस्वपरविवेकस्यात्मनो न खलु विकारकारिणो मोहाङ्कु रस्य प्रादुर्भूतिः स्यात् ।।९०।।
अप्पणो आत्मन इति । तथाहि — यदिदं मम चैतन्यं स्वपरप्रकाशकं तेनाहं कर्ता विशुद्धज्ञानदर्शन-
स्वभावं स्वकीयमात्मानं जानामि, परं च पुद्गलादिपञ्चद्रव्यरूपं शेषजीवान्तरं च पररूपेण जानामि, ततः कारणादेकापवरक प्रबोधितानेकप्रदीपप्रकाशेष्विव संभूयावस्थितेष्वपि सर्वद्रव्येषु मम सहजशुद्ध- चिदानन्दैकस्वभावस्य केनापि सह मोहो नास्तीत्यभिप्रायः ।।९०।। एवं स्वपरपरिज्ञानविषये मूढत्व- निरासार्थं गाथाद्वयेन चतुर्थज्ञानकण्डिका गता । इति पञ्चविंशतिगाथाभिर्ज्ञानकण्डिकाचतुष्टयाभिधानो
द्वितीयोऽधिकारः समाप्तः । अथ निर्दोषिपरमात्मप्रणीतपदार्थश्रद्धानमन्तरेण श्रमणो न भवति,
rIte pRuthakpaNe vartatAn svalakShaNo vaDe — ke je (svalakShaNo) anya dravyane chhoDIne te ja dravyamAn varte chhe temanA vaDe — AkAshane, dharmane, adharmane, kALane, pudgalane ane AtmAntarane ( – anya AtmAne) sakaL trikALe dhruvatva dharatAn dravyo tarIke nakkI karun chhun (arthAt jem chaitanyalakShaN vaDe AtmAne dhruv dravya tarIke jANyo, tem avagAhahetutva, gatihetutva vagere lakShaNo ke jeo svalakShyabhUt dravya sivAy anya dravyomAn vartatAn nathI temanA vaDe AkAsh, dharmAstikAy vagerene bhinna bhinna dhruv dravyo tarIke jANun chhun). mATe hun AkAsh nathI, dharma nathI, adharma nathI, kAL nathI, pudgal nathI ane AtmAntar nathI; kAraN ke 1ek oraDAmAn pragaTAvelA anek dIvAnA prakAshonI mAphak A dravyo ekaThAn thaIne rahelAn hovA chhatAn mArun chaitanya (nij) svarUpathI achyut ja rahyun thakun mane pRuthak jaNAve chhe.
A pramANe jeNe sva -parano vivek nishchit (nakkI) karyo chhe evA A AtmAne vikArakArI mohAnkurano prAdurbhAv thato nathI ( – vikAr karanAro mohAnkur pragaT thato nathI).
bhAvArtha — sva -paranA vivekathI mohano nAsh karI shakAy chhe. te sva -parano vivek, jinAgam dvArA sva -paranAn lakShaNo yathArthapaNe oLakhavAthI karI shakAy chhe. 90.
1. jem ghaNA dIvAnA prakAsho ek ja oraDAmAn bhegA rahyA hoy to sthUl draShTithI jotAn teo
ek -bIjAmAn maLI gayelA bhAse chhe, topaN sUkShma draShTithI vichArapUrvak jotAn to te prakAsho bhinna
bhinna ja chhe (kAraN ke ek dIvo bujhAI jatAn te ja dIvAno prakAsh naShTa thAy chhe, anya
dIvAnA prakAsho naShTa thatA nathI); tem jIvAdi anek dravyo ek ja kShetramAn rahyAn chhe topaN sUkShma
draShTithI jotAn teo bhinna bhinna ja chhe, ekamek thayAn nathI.