स खलु न नाम श्रमणः । यतस्ततोऽपरिच्छिन्नरेणुकनककणिकाविशेषाद्धूलिधावकात्कनकलाभ इव निरुपरागात्मतत्त्वोपलम्भलक्षणो धर्मोपलम्भो न संभूतिमनुभवति ।।९१।।
अथ ‘उवसंपयामि सम्मं जत्तो णिव्वाणसंपत्ती’ इति प्रतिज्ञाय ‘चारित्तं खलु धम्मो धम्मो जो सो समो त्ति णिद्दिट्ठो’ इति साम्यस्य धर्मत्वं निश्चित्य ‘परिणमदि जेण दव्वं तक्कालं तम्मयं ति पण्णत्तं तम्हा धम्मपरिणदो आदा धम्मो मुणेयव्वो’ इति यदात्मनो हि स्फु टं ण सो समणो निजशुद्धात्मरुचिरूपनिश्चयसम्यक्त्वपूर्वकपरमसामायिकसंयमलक्षणश्रामण्या- भावात्स श्रमणो न भवति । इत्थंभूतभावश्रामण्याभावात् तत्तो धम्मो ण संभवदि तस्मात्पूर्वोक्तद्रव्य- श्रमणात्सकाशान्निरुपरागशुद्धात्मानुभूतिलक्षणधर्मोऽपि न संभवतीति सूत्रार्थः ।।९१।। अथ ‘उव- संपयामि सम्मं’ इत्यादि नमस्कारगाथायां यत्प्रतिज्ञातं, तदनन्तरं ‘चारित्तं खलु धम्मो’ इत्यादिसूत्रेण चारित्रस्य धर्मत्वं व्यवस्थापितम् । अथ ‘परिणमदि जेण दव्वं’ इत्यादिसूत्रेणात्मनो धर्मत्वं भणित- (dravyamunipaNA vaDe) AtmAne dame chhe, te kharekhar shramaN nathI; jethI, jem dhUL ane suvarNakaNikAno taphAvat jeNe jANyo nathI evA dhULadhoyAmAnthI suvarNalAbh udbhavato nathI tem tenAmAnthI ( – shramaNAbhAsamAnthI), 1niruparAg AtmatattvanI 2upalabdhi jenun lakShaN chhe evo dharmalAbh udbhavato nathI.
bhAvArtha — je jIv dravyamunipaNun pALato hovA chhatAn sva -paranA bhed sahit padArthone shraddhato nathI, te jIv nishchay -samyaktvapUrvak paramasAmAyikasanyamarUp munipaNAnA abhAvane lIdhe muni nathI; tethI, jem jene dhUL ane suvarNanA kaNano vivek nathI evA dhULadhoyAne, game teTalI mahenat karavA chhatAn, suvarNanI prApti thatI nathI, tem jene sva ane parano vivek nathI evA te dravyamunine, game teTalun dravyamunitvanI kriyAonun kaShTa uThAvavA chhatAn, dharmanI prApti thatI nathI. 91.
3‘उवसंपयामि सम्मं जत्तो णिव्वाणसंपत्ती’ em (pAnchamI gAthAmAn) pratignA karIne, 4‘चारित्तं खलु धम्मो धम्मो जो सो समो त्ति णिद्दिठ्ठो’ em (7mI gAthAmAn) 5sAmyanun dharmapaNun nakkI karIne, 6‘परिणमदि जेण दव्वं तक्कालं तम्मयं ति पण्णत्तं तम्हा धम्मपरिणदो आदा धम्मो
1. niruparAg = uparAg ( – malinatA, vikAr) rahit
2. upalabdhi = anubhav; prApti.
3. artha — hun sAmyane prApta karun chhun ke jenAthI nirvANanI prApti thAy chhe.
4. artha — chAritra kharekhar dharma chhe. je dharma chhe te sAmya chhe em (shAstramAn) kahyun chhe.
5. sAmyanun dharmapaNun nakkI karIne = sAmya e dharma chhe em nakkI karIne
6. artha — dravya je kALe je bhAvarUpe pariName chhe te kALe te -may chhe em (jinendradeve) kahyun chhe;
tethI dharmapariNat AtmA dharma jANavo.