kahAnajainashAstramALA ]
gneyatattva-pragnApan
185
स्वयमेवोन्मग्ननिमग्नत्वात् । तथाहि — यदैव पर्यायेणार्प्यते द्रव्यं तदैव गुणवदिदं द्रव्यमय-
मस्य गुणः, शुभ्रमिदमुत्तरीयमयमस्य शुभ्रो गुण इत्यादिवदताद्भाविको भेद उन्मज्जति । यदा
तु द्रव्येणार्प्यते द्रव्यं तदास्तमितसमस्तगुणवासनोन्मेषस्य तथाविधं द्रव्यमेव शुभ्रमुत्तरीय-
मित्यादिवत्प्रपश्यतः समूल एवाताद्भाविको भेदो निमज्जति । एवं हि भेदे निमज्जति तत्प्रत्यया
मित्यादिवत्प्रपश्यतः समूल एवाताद्भाविको भेदो निमज्जति । एवं हि भेदे निमज्जति तत्प्रत्यया
प्रतीतिर्निमज्जति । तस्यां निमज्जत्यामयुतसिद्धत्वोत्थमर्थान्तरत्वं निमज्जति । ततः समस्तमपि
द्रव्यमेवैकं भूत्वावतिष्ठते । यदा तु भेद उन्मज्जति, तस्मिन्नुन्मज्जति तत्प्रत्यया प्रतीति-
रुन्मज्जति, तस्यामुन्मज्जत्यामयुतसिद्धत्वोत्थमर्थान्तरत्वमुन्मज्जति, तदापि तत्पर्यायत्वेनोन्मज्जज्जल-
राशेर्जलकल्लोल इव द्रव्यान्न व्यतिरिक्तं स्यात् । एवं सति स्वयमेव सद्द्रव्यं भवति । यस्त्वेवं
राशेर्जलकल्लोल इव द्रव्यान्न व्यतिरिक्तं स्यात् । एवं सति स्वयमेव सद्द्रव्यं भवति । यस्त्वेवं
मिथ्यादृष्टिर्भवति । एवं यथा परमात्मद्रव्यं स्वभावतः सिद्धमवबोद्धव्यं तथा सर्वद्रव्याणीति । अत्र द्रव्यं
केनापि पुरुषेण न क्रियते । सत्तागुणोऽपि द्रव्याद्भिन्नो नास्तीत्यभिप्रायः ।।९८।। अथोत्पादव्ययध्रौव्यत्वे
(-kAraN) nathI, kAraN ke te (atAdbhAvik bhed) svayamev (pote ja) 1unmagna ane
2nimagna thAy chhe. te A pramANe jyAre dravyane paryAy prApta karAvavAmAn Ave (arthAt
jyAre dravyane paryAy prApta kare chhe — pahonche chhe em paryAyArthik nayathI jovAmAn Ave),
tyAre ja — ‘shukla A vastra chhe, A Ano shuklatvaguN chhe’ ityAdinI mAphak — ‘guNavALun
A dravya chhe, A Ano guN chhe’ em atAdbhAvik bhed unmagna thAy chhe. parantu jyAre
dravyane dravya prApta karAvavAmAn Ave (arthAt dravyane dravya prApta kare chhe — pahonche chhe em
dravyane dravya prApta karAvavAmAn Ave (arthAt dravyane dravya prApta kare chhe — pahonche chhe em
dravyArthik nayathI jovAmAn Ave), tyAre samasta 3guNavAsanAnA unmeSh jene asta thaI gayA
chhe evA te jIvane — ‘shukla vastra ja chhe’ ityAdinI mAphak — ‘Avun dravya ja chhe’ em jotAn
samULo ja atAdbhAvik bhed nimagna thAy chhe. e rIte bhed nimagna thatAn tenA Ashraye
(-kAraNe) thatI pratIti nimagna thAy chhe. te (pratIti) nimagna thatAn ayutasiddhatvajanit
arthAntarapaNun nimagna thAy chhe. tethI badhuy (Akhuny), ek dravya ja thaIne rahe chhe. ane
jyAre bhed unmagna thAy chhe, te unmagna thatAn tenA Ashraye (-kAraNe) thatI pratIti unmagna
thAy chhe, te (pratIti) unmagna thatAn ayutasiddhatvajanit arthAntarapaNun unmagna thAy chhe, tyAre
paN (te) dravyanA paryAyapaNe unmagna thatun hovAthI, — jem jaLarAshithI jaLakallol
(-kAraNe) thatI pratIti nimagna thAy chhe. te (pratIti) nimagna thatAn ayutasiddhatvajanit
arthAntarapaNun nimagna thAy chhe. tethI badhuy (Akhuny), ek dravya ja thaIne rahe chhe. ane
jyAre bhed unmagna thAy chhe, te unmagna thatAn tenA Ashraye (-kAraNe) thatI pratIti unmagna
thAy chhe, te (pratIti) unmagna thatAn ayutasiddhatvajanit arthAntarapaNun unmagna thAy chhe, tyAre
paN (te) dravyanA paryAyapaNe unmagna thatun hovAthI, — jem jaLarAshithI jaLakallol
vyatirikta nathI (arthAt samudrathI tarang judun nathI) tem — dravyathI vyatirikta hotun nathI.
1. unmagna thavun = upar Avavun; tarI Avavun; pragaT thavun. (mukhya thavun.)
2. nimagna thavun = DUbI javun. (gauN thavun.)
3. guNavAsanAnA unmeSh = dravyamAn anek guNo hovAnA valaNanun (abhiprAyanun) prAkaTya; guNabhed
2. nimagna thavun = DUbI javun. (gauN thavun.)
3. guNavAsanAnA unmeSh = dravyamAn anek guNo hovAnA valaNanun (abhiprAyanun) prAkaTya; guNabhed
hovArUp manovalaNanA (abhiprAyanA) phaNagA. pra. 24