मेकान्तनिमीलितं विधाय केवलोन्मीलितेन द्रव्यार्थिकेन यदावलोक्यते तदा नारकतिर्यङ्- मनुष्यदेवसिद्धत्वपर्यायात्मकेषु विशेषेषु व्यवस्थितं जीवसामान्यमेकमवलोकयतामनव- लोकितविशेषाणां तत्सर्वं जीवद्रव्यमिति प्रतिभाति । यदा तु द्रव्यार्थिकमेकान्तनिमीलितं विधाय केवलोन्मीलितेन पर्यायार्थिकेनावलोक्यते तदा जीवद्रव्ये व्यवस्थितान्नारकतिर्यङ्मनुष्यदेव- सिद्धत्वपर्यायात्मकान् विशेषाननेकानवलोकयतामनवलोकितसामान्यानामन्यदन्यत्प्रतिभाति, द्रव्यस्य तत्तद्विशेषकाले तत्तद्विशेषेभ्यस्तन्मयत्वेनानन्यत्वात्, गणतृणपर्णदारुमयहव्यवाहवत् । यदा तु ते उभे अपि द्रव्यार्थिकपर्यायार्थिके तुल्यकालोन्मीलिते विधाय तत इतश्चावलोक्यते तदा नारकतिर्यङ्मनुष्यदेवसिद्धत्वपर्यायेषु व्यवस्थितं जीवसामान्यं जीवसामान्ये च व्यवस्थिता नारकतिर्यङ्मनुष्यदेवसिद्धत्वपर्यायात्मका विशेषाश्च तुल्यकालमेवावलोक्यन्ते । तत्रैकचक्षुरव- पुनः अण्णं अन्यद्भिन्नमनेकं पर्यायैः सह पृथग्भवति । कस्मादिति चेत् । तक्काले तम्मयत्तादो तृणाग्नि- काष्ठाग्निपत्राग्निवत् स्वकीयपर्यायैः सह तत्काले तन्मयत्वादिति । एतावता किमुक्तं भवति । द्रव्यार्थिक- नयेन यदा वस्तुपरीक्षा क्रियते तदा पर्यायसन्तानरूपेण सर्वं पर्यायकदम्बकं द्रव्यमेव प्रतिभाति । यदा तु पर्यायनयविवक्षा क्रियते तदा द्रव्यमपि पर्यायरूपेण भिन्नं भिन्नं प्रतिभाति । यदा च परस्परसापेक्ष- नयद्वयेन युगपत्समीक्ष्यते, तदैकत्वमनेकत्वं च युगपत्प्रतिभातीति । यथेदं जीवद्रव्ये व्याख्यानं कृतं तथा

temAn, paryAyArthik chakShune sarvathA bandh karIne ekalA ughADelA dravyArthik chakShu vaDe jyAre avalokavAmAn Ave chhe, tyAre nArakapaNun, tiryanchapaNun, manuShyapaNun, devapaNun ane siddhapaNun — e paryAyosvarUp visheShomAn rahelA ek jIvasAmAnyane avalokanArA ane visheShone nahi avalokanArA e jIvone ‘te badhuy jIvadravya chhe’ em bhAse chhe. ane jyAre dravyArthik chakShune sarvathA bandh karIne ekalA ughADelA paryAyArthik chakShu vaDe avalokavAmAn Ave chhe, tyAre jIvadravyamAn rahelA nArakapaNun, tiryanchapaNun, manuShyapaNun, devapaNun ane siddhapaNun — e paryAyosvarUp anek visheShone avalokanArA ane sAmAnyane nahi avalokanArA evA e jIvone (te jIvadravya) anya -anya bhAse chhe, kAraN ke dravya te te visheShonA kALe tanmay hovAne lIdhe te te visheShothI ananya chhe — chhANAn, tRuN, parNa ane kAShThamay agninI mAphak (arthAt jem tRuN, kAShTha vagereno agni te te kALe tRuNamay, kAShThamay vagere hovAne lIdhe tRuN, kAShTha vagerethI ananya chhe, tem dravya te te paryAyorUp visheShonA samaye te -may hovAne lIdhe temanAthI ananya chhe — judun nathI). ane jyAre te banne chakShuo — dravyArthik ane paryAyArthik — tulyakALe (ekIsAthe) khullAn karIne te dvArA ane A dvArA ( – dravyArthik chakShu dvArA tem ja paryAyArthik chakShu dvArA) avalokavAmAn Ave chhe, tyAre nArakatva -tiryanchatva- manuShyatva -devatva -siddhatvaparyAyomAn rahelo jIvasAmAnya ane jIvasAmAnyamAn rahelA nArakatva- tiryanchatva -manuShyatva -devatva -siddhatvaparyAyosvarUp visheSho tulyakALe ja dekhAy chhe.

224pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-