लोकनमेकदेशावलोकनं, द्विचक्षुरवलोकनं सर्वावलोकनम् । ततः सर्वावलोकने द्रव्यस्या- न्यत्वानन्यत्वं च न विप्रतिषिध्यते ।।११४।।
सर्वद्रव्येषु यथासंभवं ज्ञातव्यमित्यर्थः ।।११४।। एवं सदुत्पादासदुत्पादकथनेन प्रथमा, सदुत्पाद- विशेषविवरणरूपेण द्वितीया, तथैवासदुत्पादविशेषविवरणरूपेण तृतीया, द्रव्यपर्याययोरेकत्वानेकत्व- प्रतिपादनेन चतुर्थीति सदुत्पादासदुत्पादव्याख्यानमुख्यतया गाथाचतुष्टयेन सप्तमस्थलं गतम् । अथ समस्तदुर्नयैकान्तरूपविवादनिषेधिकां नयसप्तभङ्गीं विस्तारयति — अत्थि त्ति य स्यादस्त्येव । स्यादिति
tyAn, ek chakShu vaDe avalokan te ekadesh avalokan chhe ane be chakShuo vaDe avalokan te sarva avalokan ( – sampUrNa avalokan) chhe. mATe sarva avalokanamAn dravyanAn anyatva ane ananyatva virodh pAmatAn nathI.
bhAvArtha — darek dravya sAmAnya -visheShAtmak chhe. tethI darek dravya tenun te ja paN rahe chhe ane badalAy paN chhe. dravyanun svarUp ja Avun ubhayAtmak hovAthI dravyanA ananyapaNAmAn ane anyapaNAmAn virodh nathI. jemake, marIchi ane shrI mahAvIrasvAmInun jIvasAmAnyanI apekShAe ananyapaNun ane jIvanA visheShonI apekShAe anyapaNun hovAmAn koI prakArano virodh nathI.
dravyArthikanayarUpI ek chakShuthI jotAn dravyasAmAnya ja jaNAy chhe tethI dravya ananya arthAt tenun te ja bhAse chhe ane paryAyArthikanayarUpI bIjA ek chakShuthI jotAn dravyanA paryAyorUpI visheSho jaNAy chhe tethI dravya anya – anya bhAse chhe. banne nayorUpI banne chakShuothI jotAn dravyasAmAnya tathA dravyanA visheSho banne jaNAy chhe tethI dravya ananya tem ja anya -anya banne bhAse chhe. 114.
have sarva virodhane dUr karanArI saptabhangI pragaT kare chhe —