स्यादस्त्येव १, स्यान्नास्त्येव २, स्यादवक्तव्यमेव ३, स्यादस्तिनास्त्येव ४, स्याद- स्त्यवक्तव्यमेव ५, स्यान्नास्त्यवक्तव्यमेव ६, स्यादस्तिनास्त्यवक्तव्यमेव ७, स्वरूपेण १, पररूपेण २, स्वपररूपयौगपद्येन ३, स्वपररूपक्र मेण ४, स्वरूपस्वपररूपयौगपद्याभ्यां ५, पररूपस्वपररूपयौगपद्याभ्यां ६, स्वरूपपररूपस्वपररूपयौगपद्यैः ७, आदिश्यमानस्य स्वरूपेण कोऽर्थः । कथंचित् । कथंचित्कोऽर्थः । विवक्षितप्रकारेण स्वद्रव्यादिचतुष्टयेन । तच्चतुष्टयं शुद्ध- जीवविषये कथ्यते । शुद्धगुणपर्यायाधारभूतं शुद्धात्मद्रव्यं द्रव्यं भण्यते, लोकाकाशप्रमिताः शुद्धासंख्येयप्रदेशाः क्षेत्रं भण्यते, वर्तमानशुद्धपर्यायरूपपरिणतो वर्तमानसमयः कालो भण्यते, शुद्धचैतन्यं भावश्चेत्युक्तलक्षणद्रव्यादिचतुष्टय इति प्रथमभङ्गः १ । णत्थि त्ति य स्यान्नास्त्येव । स्यादिति
anvayArtha — [द्रव्यं] dravya [अस्ति इति च] koI paryAyathI ‘asti’, [नास्ति इति च] koI paryAyathI ‘nAsti’ [पुनः] ane [अवक्तव्यम् इति भवति] koI paryAyathI ‘avaktavya’ chhe; [केनचित् पर्यायेण तु तदुभयं] vaLI koI paryAyathI ‘asti -nAsti’ [वा] athavA [अन्यत् आदिष्टम् ] koI paryAyathI anya traN bhangarUp kahevAmAn Ave chhe.
TIkA — dravya (1) *‘syAt asti ja’ chhe, svarUpanI apekShAe; (2) ‘syAt nAsti ja’ chhe, pararUpanI apekShAe; (3) ‘syAt +avaktavya ja’ chhe, svarUp -pararUpanA yugapadpaNAnI apekShAe; (4) ‘syAt asti -nAsti ja’ chhe, svarUp -pararUpanA kramanI apekShAe; (5) ‘syAt asti -avaktavya ja’ chhe, svarUpanI ane svarUp -pararUpanA yugapadpaNAnI apekShAe; (6) ‘syAt nAsti -avaktavya ja’ chhe, pararUpanI ane svarUp- pararUpanA yugapadpaNAnI apekShAe; (7) ‘syAt asti -nAsti -avaktavya ja’ chhe, svarUpanI, pararUpanI ane svarUp -pararUpanA yugapadpaNAnI apekShAe.
226pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
*syAt = kathanchit; koI prakAre; koI apekShAe. (darek dravya svachatuShTayanI apekShAe — svadravya,
svakShetra, svakAL ane svabhAvanI apekShAe — ‘asti’ chhe. shuddha jIvanun svachatuShTay A
pramANe chhe shuddha guN -paryAyonA AdhArabhUt shuddhAtmadravya te dravya chhe; lokAkAshapramAN shuddha
asankhya pradesho te kShetra chhe; shuddhaparyAyarUpe pariNat vartamAn samay te kAL chhe; ane shuddha chaitanya
te bhAv chhe.)
+avaktavya = kahI shakAy nahi evun. (ekIsAthe svarUp tem ja pararUpanI apekShAe dravya kathanamAn
AvI shakatun nathI tethI ‘avaktavya’ chhe.)