स्थास्यत्युद्यत्सहजमहिमा सर्वदा मुक्त एव ।।८।।
इति प्रवचनसारवृत्तौ तत्त्वदीपिकायां श्रीमदमृतचंद्रसूरिविरचितायां ज्ञेयतत्त्वप्रज्ञापने द्रव्यसामान्यप्रज्ञापनं समाप्तम् ।। व्याख्यानेन तृतीया चेति । ‘दव्वं जीवमजीवं’ इत्यादिगाथात्रयेण प्रथमस्थलम् । तदनन्तरं ज्ञानादि- विशेषगुणानां स्वरूपकथनेन ‘लिंगेहिं जेहिं’ इत्यादिगाथाद्वयेन द्वितीयस्थलम् । अथानन्तरं स्वकीय- स्वकीयविशेषगुणोपलक्षितद्रव्याणां निर्णयार्थं ‘वण्णरस’ इत्यादिगाथात्रयेण तृतीयस्थलम् । अथ पञ्चास्तिकायकथनमुख्यत्वेन ‘जीवा पोग्गलकाया’ इत्यादिगाथाद्वयेन चतुर्थस्थलम् । अतः परं द्रव्याणां लोकाकाशमाधार इति कथनेन प्रथमा, यदेवाकाशद्रव्यस्य प्रदेशलक्षणं तदेव शेषाणामिति कथनरूपेण द्वितीया चेति ‘लोगालोगेसु’ इत्यादिसूत्रद्वयेन पञ्चमस्थलम् । तदनन्तरं कालद्रव्यस्याप्रदेशत्वस्थापनरूपेण प्रथमा, समयरूपः पर्यायकालः कालाणुरूपो द्रव्यकाल इति कथनरूपेण द्वितीया चेति ‘समओ दु अप्पदेसो’ इत्यादिगाथाद्वयेन षष्ठस्थलम् । अथ प्रदेशलक्षणकथनेन प्रथमा, तिर्यक्प्रचयोर्ध्वप्रचयस्वरूप-
[artha — ] e rIte parapariNatinA uchchhed dvArA (arthAt paradravyarUp pariNamananA nAsh dvArA) tem ja kartA, karma vagere bhedo hovAnI je bhrAnti tenA paN nAsh dvArA Akhare jeNe shuddha Atmatattvane upalabdha karyun chhe — evo A AtmA, chaitanyamAtrarUp vishad (nirmaL) tejamAn lIn rahyo thako, potAnA sahaj (svAbhAvik) mahimAnA prakAshamAnapaNe sarvadA mukta ja raheshe.
[have shlok dvArA navA viShayanun — dravyavisheShanA varNananun — sUchan karavAmAn Ave chhe]
[artha — ] e rIte dravyasAmAnyanA gnAnathI manane gambhIr karIne, have dravyavisheShanA 1parignAnano prArambh karavAmAn Ave chhe.
Am (shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt) shrI pravachanasAr shAstranI shrImad amRutachandrAchAryadevavirachit tattvadIpikA nAmanI TIkAmAn gneyatattva-pragnApanane viShe dravyasAmAnyapragnApan samApta thayun.
*mandAkrAntA chhand
+anuShTup chhand
1. parignAn = pUrun gnAn; vistArapUrvak gnAn.