विशेषगुणो हि युगपत्सर्वद्रव्याणां साधारणावगाहहेतुत्वमाकाशस्य, सकृत्सर्वेषां गमनपरिणामिनां जीवपुद्गलानां गमनहेतुत्वं धर्मस्य, सकृत्सर्वेषां स्थानपरिणामिनां जीवपुद्गलानां स्थानहेतुत्वमधर्मस्य, अशेषशेषद्रव्याणां प्रतिपर्यायं समयवृत्तिहेतुत्वं कालस्य, चैतन्यपरिणामो जीवस्य । एवममूर्तानां विशेषगुणसंक्षेपाधिगमे लिङ्गम् । तत्रैककालमेव विशेषगुणत्वादेवान्यद्रव्याणामसंभवत्सदाकाशं निश्चिनोति । गतिपरिणतसमस्तजीवपुद्गलानामेकसमये साधारणं गमनहेतुत्वं विशेषगुणत्वादेवान्यद्रव्याणामसंभवत्सद्धर्मद्रव्यं निश्चिनोति । तथैव च स्थिति- परिणतसमस्तजीवपुद्गलानामेकसमये साधारणं स्थितिहेतुत्वं विशेषगुणत्वादेवान्यद्रव्याणामसंभवत्सद- धर्मद्रव्यं निश्चिनोति । सर्वद्रव्याणां युगपत्पर्यायपरिणतिहेतुत्वं विशेषगुणत्वादेवान्यद्रव्याणामसंभवत्स- त्कालद्रव्यं निश्चिनोति । सर्वजीवसाधारणं सकलविमलकेवलज्ञानदर्शनद्वयं विशेषगुणत्वादेवान्या- चेतनपञ्चद्रव्याणामसंभवत्सच्छुद्धबुद्धैकस्वभावं परमात्मद्रव्यं निश्चिनोति । अयमत्रार्थः — यद्यपि पञ्च- द्रव्याणि जीवस्योपकारं कुर्वन्ति तथापि तानि दुःखकारणान्येवेति ज्ञात्वाक्षयानन्तसुखादिकारणं
anvayArtha — [आकाशस्य अवगाहः] AkAshano avagAh, [धर्मद्रव्यस्य गमनहेतुत्वं] dharmadravyano gamanahetutva [तु पुनः] ane vaLI [धर्मेतरद्रव्यस्य गुणः] adharmadravyano guN [स्थानकारणता] sthAnakAraNatA chhe. [कालस्य] kALano guN [वर्तना स्थात्] vartanA chhe, [आत्मनः गुणः] AtmAno guN [उपयोगः इति भणितः] upayog kahyo chhe. [मूर्तिग्रहीणानां गुणाः हि] A rIte amUrta dravyonA guNo [संक्षेपात्] sankShepathI [ज्ञेयाः] jANavA.
TIkA — yugapad sarva dravyone sAdhAraN avagAhanun hetupaNun AkAshano visheSh guN chhe. ekIsAthe sarva gamanapariNAmI (gatirUpe pariNamelAn) jIv -pudgalone gamananun hetupaNun dharmano visheSh guN chhe. ekIsAthe sarva sthAnapariNAmI jIvone ane pudgalone sthAnanun hetupaNun (sthitinun arthAt sthiratAnun nimittapaNun) adharmano visheSh guN chhe. (kAL sivAy) bAkInAn asheSh dravyone darek paryAye samayavRuttinun hetupaNun (samayasamayanI pariNatinun nimittapaNun) kALano visheSh guN chhe. chaitanyapariNAm jIvano visheSh guN chhe. A pramANe amUrta dravyonA visheSh guNonun sankShep gnAn thatAn amUrta dravyone jANavAnAn ling (chihna, lakShaN, sAdhan) prApta thAy chhe arthAt te te visheSh guNo vaDe te te amUrta dravyonun astitva jaNAy chhe — siddha thAy chhe. (te spaShTatAthI samajAvavAmAn Ave chhe)
264pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-