उपयोगो हि जीवस्य परद्रव्यसंयोगकारणमशुद्धः । स तु विशुद्धिसंक्लेशरूपोपरागवशात् शुभाशुभत्वेनोपात्तद्वैविध्यः, पुण्यपापत्वेनोपात्तद्वैविध्यस्य परद्रव्यस्य संयोगकारणत्वेन निर्वर्त- यति । यदा तु द्विविधस्याप्यस्याशुद्धस्याभावः क्रियते तदा खलूपयोगः शुद्ध एवावतिष्ठते । स पुनरकारणमेव परद्रव्यसंयोगस्य ।।१५६।।
अथ शुभोपयोगस्वरूपं प्ररूपयति — भवतीति विचारयति — उवओगो जदि हि सुहो उपयोगो यदि चेत् हि स्फु टं शुभो भवति । पुण्णं जीवस्स संचयं जादि तदा काले द्रव्यपुण्यं कर्तृ जीवस्य संचयमुपचयं वृद्धिं याति बध्यत इत्यर्थः । असुहो वा तह पावं अशुभोपयोगो वा तथा तेनैव प्रकारेण पुण्यवद्द्रव्यपापं संचयं याति । तेसिमभावे ण चयमत्थि तयोरभावे न चयोऽस्ति । निर्दोषिनिजपरमात्मभावनारूपेण शुद्धोपयोगबलेन यदा तयोर्द्वयोः शुभाशुभो- पयोगयोरभावः क्रियते तदोभयः संचयः कर्मबन्धो नास्तीत्यर्थः ।।१५६।। एवं शुभाशुभशुद्धोपयोग- त्रयस्य सामान्यकथनरूपेण द्वितीयस्थले गाथाद्वयं गतम् । अथ विशेषेण शुभोपयोगस्वरूपं
anvayArtha — [उपयोगः] upayog [यदि हि] jo [शुभः] shubh hoy [जीवस्य] to jIvane [पुण्यं] puNya [संचयं याति] sanchay pAme chhe [तथा वा अशुभः] ane jo ashubh hoy [पापं] to pAp sanchay pAme chhe. [तयोः अभावे] temanA (bannenA) abhAvamAn [चयः न अस्ति] sanchay thato nathI.
TIkA — jIvane paradravyanA sanyoganun kAraN ashuddha upayog chhe. ane te (ashuddha upayog) vishuddhi ane sanklesharUp uparAgane lIdhe shubh ane ashubhapaNe dvividhatAne pAmyo thako, je puNya ane pApapaNe dvividhatAne pAme chhe evun je paradravya tenA sanyoganA kAraN tarIke kAm kare chhe. (uparAg mandakaShAyarUp ane tIvrakaShAyarUp em be prakArano hovAthI ashuddha upayog paN shubh ane ashubh evA be prakArano chhe; temAn, shubh upayog puNyarUp paradravyanA sanyoganun kAraN thAy chhe ane ashubh upayog pAparUp paradravyanA sanyoganun kAraN thAy chhe.) parantu jyAre banne prakAranA A ashuddha upayogano abhAv karavAmAn Ave chhe tyAre kharekhar upayog shuddha ja rahe chhe; ane te to paradravyanA sanyoganun akAraN ja chhe (arthAt shuddha upayog paradravyanA sanyoganun kAraN nathI). 156.
have shubh upayoganun svarUp prarUpe chhe —
304pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-