णिद्धत्तणेण दुगुणो चदुगुणणिद्धेण बंधमणुभवदि ।
यथोदितहेतुकमेव परमाणूनां पिण्डत्वमवधार्यं, द्विचतुर्गुणयोस्त्रिपञ्चगुणयोश्च द्वयोः स्निग्धयोः द्वयो रूक्षयोर्द्वयोः स्निग्धरूक्षयोर्वा परमाण्वोर्बन्धस्य प्रसिद्धेः । उक्तं च ‘‘णिद्धा णिद्धेण बज्झंति लुक्खा लुकखा य पोग्गला । णिद्धलुक्खा य बज्झंति रूवारूवी य पोग्गला ।।’’ त्रिशक्तियुक्तरूक्षस्य पञ्चगुणरूक्षेण स्निग्धेन वा विषमसंज्ञेन द्विगुणाधिकत्वे सति बन्धो भवतीति ज्ञातव्यम् । अयं तु विशेषः — परमानन्दैकलक्षणस्वसंवेदनज्ञानबलेन हीयमानरागद्वेषत्वे सति पूर्वोक्त-
have paramANuone pinDapaNAmAn yathokta hetu chhe (arthAt upar kahyun te ja kAraN chhe) em nakkI kare chhe —
anvayArtha — [स्निग्धत्वेन द्विगुणः] snigdhapaNe be anshavALo paramANu [चतुर्गुण- स्निग्धेन] chAr anshavALA snigdha (athavA rUkSha) paramANu sAthe [बन्धम् अनुभवति] bandh anubhave chhe; [वा] athavA [रूक्षेण त्रिगुणितः अणुः] rUkShapaNe traN anshavALo paramANu [पञ्चगुणयुक्त :] pAnch anshavALA sAthe joDAyo thako [बध्यते] bandhAy chhe.
TIkA — yathokta hetuthI ja paramANuone pinDapaNun thAy chhe em nakkI karavun, kAraN ke be ane chAr guNavALA tathA traN ane pAnch guNavALA — evA be snigdha paramANuone athavA evA be rUkSha paramANuone athavA evA be snigdha -rUkSha paramANuone ( – ek snigdha ane ek rUkSha paramANune) bandhanI prasiddhi chhe. kahyun chhe ke
‘णिद्धस्स लुक्खेण हवेदि बंधो जहण्णवज्जे विसमे समे वा ।।’