समतो द्वयधिकगुणाद्धि स्निग्धरूक्षत्वाद्बन्ध इत्युत्सर्गः, स्निग्धरूक्षद्वयधिकगुणत्वस्य हि परिणामकत्वेन बन्धसाधनत्वात् । न खल्वेकगुणात् स्निग्धरूक्षत्वाद्बन्ध इत्यपवादः, एकगुण- स्निग्धरूक्षत्वस्य हि परिणम्यपरिणामकत्वाभावेन बन्धस्यासाधनत्वात् ।।१६५।। चेत् । एको द्विगुणस्तिष्ठति द्वितीयोऽपि द्विगुण इति द्वौ समसंख्यानौ तिष्ठतस्तावत् एक स्य विविक्षितद्विगुणस्य द्विगुणाधिक त्वे कृ ते सति सः चतुर्गुणो भवति शक्तिचतुष्टयपरिणतो भवति । तस्य चतुर्गुणस्य पूर्वोक्तद्विगुणेन सह बन्धो भवतीति । तथैव द्वौ त्रिशक्तियुक्तो तिष्ठतस्तावत्, तत्राप्येकस्य त्रिगुणशब्दाभिधेयस्य त्रिशक्तियुक्तस्य परमाणोः शक्तिद्वयमेलापके कृते सति पञ्चगुणत्वं भवति । तेन पञ्चगुणेन सह पूर्वोक्तत्रिगुणस्य बन्धो भवति । एवं द्वयोर्द्वयोः स्निग्धयोर्द्वयोर्द्वयो रूक्षयोर्द्वयोर्द्वयोः स्निग्धरूक्षयोर्वा समयोः विषमयोश्च द्विगुणाधिक त्वे सति बन्धो भवतीत्यर्थः, किंतु विशेषोऽस्ति । आदिपरिहीणा आदिशब्देन जलस्थानीयं जघन्यस्निग्धत्वं वालुकास्थानीयं जघन्यरूक्षत्वं भण्यते, ताभ्यां विहीना आदिपरिहीणा बध्यन्ते । किंच – परमचैतन्यपरिणतिलक्षणपरमात्मतत्त्वभावनारूपधर्मध्यान- शुक्लध्यानबलेन यथा जधन्यस्निग्धशक्तिस्थानीये क्षीणरागत्वे सति जधन्यरूक्षशक्तिस्थानीये क्षीणद्वेषत्वे च सति जलवालुकयोरिव जीवस्य बन्धो न भवति, तथा पुद्गलपरमाणोरपि जघन्यस्निग्ध- रूक्षशक्तिप्रस्तावे बन्धो न भवतीत्यभिप्रायः ।।१६५।। अथ तमेवार्थं विशेषेण समर्थयति — गुणशब्दवाच्यशक्तिद्वययुक्तस्य स्निग्धपरमाणोश्चतुर्गुणस्निग्धेन रूक्षेण वा समशब्दसंज्ञेन तथैव

TIkA — samAn karatAn be ¹guN adhik snigdhatva ke rUkShatva hoy to bandh thAy chhe te utsarga (sAmAnya niyam) chhe; kAraN ke snigdhatva ke rUkShatvanun be guN adhik hovApaNun te ²pariNAmak hovAthI bandhanun kAraN chhe.

ek guN snigdhatva ke rUkShatva hoy to bandh thato nathI te apavAd chhe; kAraN ke ek guN snigdhatva ke rUkShatvane ³pariNamya -pariNAmakapaNAno abhAv hovAthI bandhanA kAraNapaNAno abhAv chhe. 165.

316pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-

1. guN = ansh; avibhAg pratichchhed.
2. pariNAmak = pariNamAvanAr; pariNamavAmAn nimittabhUt.
3. pariNamya = pariNamavAyogya [das ansh snigdhatAvALo paramANu bAr ansh rUkShatAvALA paramANu sAthe bandhAIne skandh banatAn, das ansh snigdhatAvALo paramANu bAr ansh rUkShatArUpe pariNamI
jAy chhe; athavA das ansh snigdhatAvALo paramANu bAr ansh snigdhatAvALA paramANu sAthe
bandhAIne skandh banatAn, das ansh snigdhatAvALo paramANu bAr ansh snigdhatArUpe pariNamI
jAy chhe; mATe ochhA anshavALo paramANu pariNamya chhe ane be adhik anshavALo paramANu
pariNAmak chhe. ek ansh snigdhatA ke rUkShatAvALo paramANu (sAmAnya niyam anusAr) pariNAmak
to nathI ja, ane jaghanyabhAvamAn vartato hovAthI pariNamya paN nathI. A rIte jaghanyabhAv bandhanun
kAraN nathI.]