आत्मनो हि परिक्षपितमोहकलुषस्य तन्मूलपरद्रव्यप्रवृत्त्यभावाद्विषयविरक्तत्वं स्यात्; ततोऽधिकरणभूतद्रव्यान्तराभावादुदधिमध्यप्रवृत्तैकपोतपतत्रिण इव अनन्यशरणस्य मनसो निरोधः स्यात्; ततस्तन्मूलचञ्चलत्वविलयादनन्तसहजचैतन्यात्मनि स्वभावे समवस्थानं स्यात् । तत्तु स्वरूपप्रवृत्तानाकुलैकाग्रसञ्चेतनत्वात् ध्यानमित्युपगीयते । अतः स्वभावावस्थानरूपत्वेन ध्यानमात्मनोऽनन्यत्वात् नाशुद्धत्वायेति ।।१९६।। स भवति क्षपितमोहकलुषः । पुनरपि किंविशिष्टः । विसयविरत्तो मोहकलुषरहितस्वात्मसंवित्तिसमुत्पन्न- सुखसुधारसास्वादबलेन कलुषमोहोदयजनितविषयसुखाकाङ्क्षारहितत्वाद्विषयविरक्तः । पुनरपि कथंभूतः । समवट्ठिदो सम्यगवस्थितः । क्व । सहावे निजपरमात्मद्रव्यस्वभावे । किं कृत्वा पूर्वम् । मणो णिरुंभित्ता विषयकषायोत्पन्नविकल्पजालरूपं मनो निरुध्य निश्चलं कृत्वा । सो अप्पाणं हवदि झादा स एवंगुणयुक्तः पुरुषः स्वात्मानं भवति ध्याता । तेनैव शुद्धात्मध्यानेनात्यन्तिकीं मुक्तिलक्षणां शुद्धिं लभत
anvayArtha — [यः] je [क्षपितमोहकलुषः] mohamaLano kShay karI, [विषयविरक्तः] viShayathI virakta thaI, [मनः निरुध्य] manano nirodh karI, [स्वभावे समवस्थितः] svabhAvamAn samavasthit chhe, [सः आत्मा] te AtmA [ननु ध्याता भवति] dhyAnAr chhe.
TIkA — mohamaLano jeNe kShay karyo chhe evA AtmAne, mohamaL jenun mUL chhe evI 1paradravyapravRuttino abhAv thavAthI viShayaviraktatA thAy chhe; tethI (arthAt viShayaviraktatA thavAthI), samudranA madhyamAn rahelA ek vahANanA pankhInI mAphak, adhikaraNabhUt dravyAntarono abhAv thavAne lIdhe jene anya koI sharaN rahyun nathI evA manano nirodh thAy chhe (arthAt jem samudranA madhyamAn rahelA koI ekAkI vahANanA upar beThelA pankhIne te vahAN sivAy anya koI vahANono, vRukShono ke bhUmi vagereno AdhAr nahi rahevAne lIdhe bIjun koI sharaN nahi rahevAthI te pankhI UDatun aTakI jAy chhe, tem viShayaviraktatA thavAthI manane Atmadravya sivAy koI anya dravyono AdhAr nahi rahevAne lIdhe bIjun kAI sharaN nahi rahevAthI man nirodh pAme chhe); ane tethI (arthAt manano nirodh thavAthI), man jenun mUL chhe evI chanchaLatAno vilay thavAne lIdhe anant -sahaj- chaitanyAtmak svabhAvamAn 2samavasthAn thAy chhe. te svabhAvasamavasthAn to svarUpamAn pravartatun, anAkuL, ekAgra sanchetan hovAthI tene ‘dhyAn’ kahevAmAn Ave chhe.
AthI (em nakkI thayun ke) dhyAn svabhAvasamavasthAnarUp hovAne lIdhe AtmAthI ananya hovAthI ashuddhatAnun kAraN thatun nathI. 196. pra. 46
1. paradravyapravRutti = paradravyamAn pravartavun te. 2. samavasthAn = sthirapaNe – draDhapaNe rahevun te; draDhapaNe Takavun te.