प्रतिज्ञातसंयमत्वात् षटकायविराधनरहिता या काचनापि शुद्धात्मवृत्तित्राणनिमित्ता चातुर्वर्णस्य श्रमणसंघस्योपकारकरणप्रवृत्तिः सा सर्वापि रागप्रधानत्वात् शुभोपयोगिनामेव भवति, न कदाचिदपि शुद्धोपयोगिनाम् ।।२४९।। चातुर्वर्णस्य श्रमणसंघस्य । अत्र श्रमणशद्बेन श्रमणशब्दवाच्या ऋषिमुनियत्यनगारा ग्राह्याः । ‘‘देश- प्रत्यक्षवित्केवलभृदिहमुनिः स्यादृषिः प्रसृतर्द्धिरारूढः श्रेणियुग्मेऽजनि यतिरनगारोऽपरः साधुवर्गः । राजा ब्रह्मा च देवः परम इति ऋषिर्विक्रियाक्षीणशक्तिप्राप्तो बुद्धयौषधीशो वियदयनपटुर्विश्ववेदी क्रमेण ।।’’ ऋषय ऋद्धिं प्राप्तास्ते चतुर्विधा, राजब्रह्मदेवपरमऋषिभेदात् । तत्र राजर्षयो विक्रिया- क्षीणार्द्धिप्राप्ता भवन्ति । ब्रह्मर्षयो बुद्धयौषधर्द्धियुक्ता भवन्ति । देवर्षयो गगनगमनर्द्धिसंपन्ना भवन्ति । परमर्षयः केवलिनः केवलज्ञानिनो भवन्ति । मुनयः अवधिमनःपर्ययकेवलिनश्च । यतय उपशमक- क्षपकश्रेण्यारूढाः । अनगाराः सामान्यसाधवः । कस्मात् । सर्वेषां सुखदुःखादिविषये समतापरिणामो- ऽस्तीति । अथवा श्रमणधर्मानुकूलश्रावकादिचातुर्वर्णसंघः । कथं यथा भवति । कायविराधणरहिदं स्वस्थभावनास्वरूपं स्वकीयशुद्धचैतन्यलक्षणं निश्चयप्राणं रक्षन् परकीयषटकायविराधनारहितं यथा भवति । सो वि सरागप्पधाणो से सोऽपीत्थंभूतस्तपोधनो धर्मानुरागचारित्रसहितेषु मध्ये प्रधानः श्रेष्ठः स्यादित्यर्थः ।।२४९।। अथ वैयावृत्त्यकालेऽपि स्वकीयसंयमविराधना न कर्तव्येत्युपदिशति — जदि

anvayArtha — [यः अपि] je koI (shramaN) [नित्यं] sadA [कायविराधनरहितं] (chha) kAyanI virAdhanA vinA [चातुर्वर्णस्य] chAr prakAranA [श्रमणसंघस्य] shramaNasanghane [उपकरोति] upakAr kare chhe, [सः अपि] te [सरागप्रधानः स्यात्] rAganI pradhAnatAvALo chhe.

TIkA — sanyamanI pratignA karI hovAthI *chha kAyanI virAdhanA vinAnI je koI paN, shuddhAtmapariNatinA rakShaNane nimittabhUt evI, +chAr prakAranA shramaNasanghane upakAr karavAnI pravRutti, te badhIye rAgapradhAnapaNAne lIdhe shubhopayogIone ja hoy chhe, shuddhopayogIone kadApi nahi. 249. *shramaNasanghane shuddhAtmapariNatinA rakShaNamAn nimittabhUt evI je upakArapravRutti shubhopayogI shramaNo kare chhe te pravRutti chha kAyanI virAdhanA vinAnI hoy chhe, kAraN ke temaNe (shubhopayogI shramaNoe) sanyamanI pratignA lIdhelI chhe. +shramaNanA chAr prakAr A pramANe chhe (1) RISh, (2) muni, (3) yati ane (4) aNagAr. RIddhivALA shramaN te RISh chhe; avadhignAn, manaparyayagnAn athavA kevaLagnAnavALA shramaN te muni chhe; upashamak athavA kShapak shreNimAn ArUDh shramaN te yati chhe; ane sAmAnya sAdhu te aNagAr chhe. A pramANe chAr prakArano shramaNasangh chhe.