यथा हि चक्षू रूपिद्रव्याणि स्वप्रदेशैरसंस्पृशदप्रविष्टं परिच्छेद्यमाकारमात्मसात्कुर्वन्न चाप्रविष्टं जानाति पश्यति च, एवमात्माप्यक्षातीतत्वात्प्राप्यकारिताविचारगोचरदूरतामवाप्तो ज्ञेयतामापन्नानि समस्तवस्तूनि स्वप्रदेशैरसंस्पृशन्न प्रविष्टः शक्तिवैचित्र्यवशतो वस्तुवर्तिनः समस्तज्ञेयाकारानुन्मूल्य इव क वलयन्न चाप्रविष्टो जानाति पश्यति च । एवमस्य विचित्रशक्ति योगिनो ज्ञानिनोऽर्थेष्वप्रवेश इव प्रवेशोऽपि सिद्धिमवतरति ।।२९।। जगदशेषमिति । तथा हि ---यथा लोचनं कर्तृ रूपिद्रव्याणि यद्यपि निश्चयेन न स्पृशति तथापि व्यवहारेण स्पृशतीति प्रतिभाति लोके । तथायमात्मा मिथ्यात्वरागाद्यास्रवाणामात्मनश्च संबन्धि यत्केवलज्ञानात्पूर्वं विशिष्टभेदज्ञानं तेनोत्पन्नं यत्केवलज्ञानदर्शनद्वयं तेन जगत्त्रयकालत्रयवर्तिपदार्थान्निश्चयेनास्पृशन्नपि व्यवहारेण स्पृशति, तथा स्पृशन्निव ज्ञानेन जानाति दर्शनेन पश्यति च । कथंभूतस्सन् । अतीन्द्रियसुखास्वादपरिणतः सन्नक्षातीत इति । ततो ज्ञायते निश्चयेनाप्रवेश इव व्यवहारेण ज्ञेयपदार्थेषु
anvayArtha — [चक्षुः रूपं इव] jevI rIte chakShu rUpane (gneyomAn apraveshelun rahIne tem ja apraveshelun nahi rahIne jANe – dekhe chhe) tevI rIte [ज्ञानी] AtmA [अक्षातीतः] indriyAtIt thayo thako [अशेषं जगत्] asheSh jagatane ( – samasta lokAlokane) [ज्ञेयेषु] gneyomAn [न प्रविष्टः] apraviShTa rahIne [न अविष्टः] tem ja apraviShTa nahi rahIne [नियतं] nirantar [जानाति पश्यति] jANe -dekhe chhe.
TIkA — jevI rIte chakShu rUpI dravyone svapradesho vaDe aNasparshatun hovAthI apraviShTa rahIne (jANe – dekhe chhe) tem ja gney AkArone AtmasAt (-potArUp) karatun hovAthI apraviShTa nahi rahIne jANe – dekhe chhe; tevI rIte AtmA paN, indriyAtItapaNAne lIdhe svapradeshothI aNasparshato hovAthI apraviShTa rahIne (jANe – dekhe chhe) tem ja shaktivaichitryane lIdhe vastumAn vartatA samasta gneyAkArone jANe ke mULamAnthI ukheDIne koLiyo karI jato hovAthI apraviShTa nahi rahIne jANe -dekhe chhe. A rIte A vichitra shaktivALA AtmAne padArthomAn apraveshanI jem pravesh paN siddha thAy chhe.
bhAvArtha — joke Ankh potAnA pradesho vaDe rUpI padArthone sparshatI nahi hovAthI nishchayathI to te gneyomAn apraviShTa chhe topaN te rUpI padArthone jANatI – dekhatI hovAthI pra. 7
*prApyakAritAnA vichAragocharapaNAthI (paN) dUr thayo thako gneyabhUt samasta vastuone
*prApyakAritA = gney viShayone sparshIne ja kArya karI shakavun — jANI shakavun — te. (indriyAtIt thayelA AtmAmAn prApyakAritAnA vichArano paN avakAsh nathI.)