Show bookmarks Hide bookmarks

समुदायात्मना द्रव्येणाभिनिर्वृत्तत्वाद्द्रव्यमयः । द्रव्याणि तु पुनरेकाश्रयविस्तारविशेषात्मकै- र्गुणैरभिनिर्वृत्तत्वाद्गुणात्मकानि । पर्यायास्तु पुनरायतविशेषात्मका उक्तलक्षणैर्द्रव्यैरपि गुणैरप्य- भिनिर्वृत्तत्वाद्द्रव्यात्मका अपि गुणात्मका अपि । तत्रानेकद्रव्यात्मकैक्यप्रतिपत्तिनिबन्धनो द्रव्यपर्यायः । स द्विविधः, समानजातीयोऽसमानजातीयश्च । तत्र समानजातीयो नाम यथा अनेकपुद्गलात्मको द्वयणुकस्त्र्यणुक इत्यादि; असमानजातीयो नाम यथा जीवपुद्गलात्मको ततश्च ‘अत्थित्तणिच्छिदस्स हि’ इत्याद्येकपञ्चाशद्गाथापर्यन्तं विशेषभेदभावना चेति द्वितीयमहाधिकारे समुदायपातनिका । अथेदानीं सामान्यज्ञेयव्याख्यानमध्ये प्रथमा नमस्कारगाथा, द्वितीया द्रव्यगुण- पर्यायव्याख्यानगाथा, तृतीया स्वसमयपरसमयनिरूपणगाथा, चतुर्थी द्रव्यस्य सत्तादिलक्षणत्रय- सूचनगाथा चेति पीठिकाभिधाने प्रथमस्थले स्वतन्त्रगाथाचतुष्टयम् । तदनन्तरं ‘सब्भावो हि सहावो’ इत्यादिगाथाचतुष्टयपर्यन्तं सत्तालक्षणव्याख्यानमुख्यत्वं, तदनन्तरं ‘ण भवो भंगविहीणो’ इत्यादि- गाथात्रयपर्यन्तमुत्पादव्ययध्रौव्यलक्षणकथनमुख्यता, ततश्च ‘पाडुब्भवदि य अण्णो’ इत्यादिगाथाद्वयेन ¹

dravyamay ( – dravyasvarūp) chhe. vaḷī dravyo ³ek jemano āshray chhe evā vistāravisheṣhosvarūp guṇothī rachāyelān ( – guṇonān banelān) hovāthī guṇātmak chhe. vaḷī paryāyo — ke jeo āyatavisheṣhosvarūp chhe teo — jemanān lakṣhaṇ (upar) kahevāmān āvyān evān dravyothī tem ja guṇothī rachāyel hovāthī dravyātmak paṇ chhe, guṇātmak paṇ chhe. temān, anekadravyātmak ekatānī ⁴pratipattinā kāraṇabhūt dravyaparyāy chhe. te dvividh chheḥ (1) samānajātīy ane (2) asamānajātīy. tyān, (1) samānajātīy te — jevā ke anekapudgalātmak ⁵dvi -aṇuk,

1. vistārasāmānyasamudāy = vistārasāmānyarūp samudāy. vistār eṭale pahoḷāī. dravyanā pahoḷāī- apekṣhānā ( – ek sāthe rahenārā, sahabhāvī) bhedone ( – vistāravisheṣhone) guṇo kahevāmān āve chhe; jem ke gnān, darshan, chāritra vagere jīvadravyanā vistār -visheṣho arthāt guṇo chhe. te vistār- visheṣhomān rahelā visheṣhapaṇāne gauṇ karīe to e badhāmān ek ātmāpaṇārūp sāmānyapaṇun bhāse
chhe. ā vistārasāmānya (athavā vistārasāmānyasamudāy) te dravya chhe.

2. āyatasāmānyasamudāy = āyatasāmānyarūp samudāy. āyat eṭale lambāī arthāt kāḷ -apekṣhit pravāh. dravyanā lambāī -apekṣhānā ( – ek pachhī ek pravartatā, kramabhāvī, kāḷ -apekṣhit) bhedone ( – āyatavisheṣhone) paryāyo kahevāmān āve chhe. te kramabhāvī paryāyomān pravartatā visheṣhapaṇāne gauṇ karīe to ek dravyapaṇārūp sāmānyapaṇun ja bhāse chhe. ā āyatasāmānya (athavā
āyatasāmānyasamudāy) te dravya chhe.

3. anant guṇono āshray ek dravya chhe.
4. pratipatti = prāpti; gnān; svīkār.
5. dvi -aṇuk = be aṇuno banelo skandh