पर्यायद्रव्यत्वेषु प्रत्येकवर्तीन्यप्युत्पादव्ययध्रौव्याणि त्रिस्वभावस्पर्शिनि द्रव्ये सामस्त्येनैक- समय एवावलोक्यन्ते । यथैव च वर्धमानपिण्डमृत्तिकात्ववर्तीन्युत्पादव्ययध्रौव्याणि मृत्तिकैव, न वस्त्वन्तरं; तथैवोत्तरप्राक्तनपर्यायद्रव्यत्ववर्तीन्यप्युत्पादव्ययध्रौव्याणि द्रव्यमेव, न खल्व- र्थान्तरम् ।।१०२।।
पाडुब्भवदि य अण्णो पज्जाओ पज्जओ वयदि अण्णो ।
सर्वद्रव्यपर्यायेष्ववबोद्धव्यमित्यर्थः ।।१०२।। एवमुत्पादव्ययध्रौव्यरूपलक्षणव्याख्यानमुख्यतया गाथा-
त्रयेण तृतीयस्थलं गतम् । अथ द्रव्यपर्यायेणोत्पादव्ययध्रौव्याणि दर्शयति — पाडुब्भवदि य प्रादुर्भवति च
जायते । अण्णो अन्यः कश्चिदपूर्वानन्तज्ञानसुखादिगुणास्पदभूतः शाश्वतिकः । स कः । पज्जाओ
chhatān 1trisvabhāvasparshī dravyamān teo samastapaṇe (traṇe bhegān) ek samayamān ja jovāmān āve chhe.
vaḷī jevī rīte rāmapātra, mr̥uttikāpiṇḍ ane māṭīpaṇāmān vartanārān utpād, vyay ane dhrauvya māṭī ja chhe, anya vastu nathī; tevī ja rīte uttar paryāy, pūrva paryāy ane dravyapaṇāmān vartanārān utpād, vyay ane dhrauvya dravya ja chhe, anya padārtha nathī. 102.
have dravyanān utpād -vyay -dhrauvya 2anekadravyaparyāy dvārā vichāre chheḥ —
anvayārthaḥ — [द्रव्यस्य] dravyano [अन्यः पर्यायः] anya paryāy [प्रादुर्भवति] utpanna thāy chhe [च] ane [अन्यः पर्यायः] koī anya paryāy [व्येति] naṣhṭa thāy chhe; [तद् अपि] parantu [द्रव्यं] dravya to [प्रणष्टं न एव] naṣhṭa paṇ nathī, [उत्पन्नं न] utpanna paṇ nathī ( – dhruv chhe).
198pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. trisvabhāvasparshī = traṇe svabhāvane sparshanārun. (dravya utpād, vyay ane dhrauvya e traṇe svabhāvane dhāre chhe.)
2. anekadravyaparyāy = ekathī vadhāre dravyonā sanyogathī thato paryāy