यो हि नाम संसारनामायमात्मनस्तथाविधः परिणामः स एव द्रव्यकर्मश्लेषहेतुः । अथ तथाविधपरिणामस्यापि को हेतुः, द्रव्यकर्म हेतुः, तस्य द्रव्यकर्मसंयुक्तत्वेनैवोपलम्भात् । एवं सतीतरेतराश्रयदोषः । न हि; अनादिप्रसिद्धद्रव्यकर्माभिसंबद्धस्यात्मनः प्राक्तनद्रव्यकर्मणस्तत्र हेतुत्वेनोपादानात् । एवं कार्यकारणभूतनवपुराणद्रव्यकर्मत्वादात्मनस्तथाविधपरिणामो गाथाचतुष्टयेन द्वितीयस्थलं गतम् । अथ संसारस्य कारणं ज्ञानावरणादि द्रव्यकर्म तस्य तु कारणं मिथ्यात्वरागादिपरिणाम इत्यावेदयति — आदा निर्दोषिपरमात्मा निश्चयेन शुद्धबुद्धैकस्वभावोऽपि व्यवहारेणानादिकर्मबन्धवशात् कम्ममलिमसो कर्ममलीमसो भवति । तथाभवन्सन् किं करोति । परिणामं
anvayārthaḥ — [कर्ममलीमसः आत्मा] karmathī malin ātmā [कर्मसंयुक्तं परिणामं] karmasanyukta pariṇāmane ( – dravyakarmanā sanyoge thatā ashuddha pariṇāmane) [लभते] pāme chhe, [ततः] tethī [कर्म श्लिष्यति] karma choṇṭe chhe ( – dravyakarma bandhāy chhe); [तस्मात् तु] māṭe [परिणामः कर्म] pariṇām te karma chhe.
ṭīkāḥ — ‘sansār’ nāmano je ā ātmāno tathāvidh ( – te prakārano, tevo) pariṇām te ja dravyakarma vaḷagavāno hetu chhe. have, tathāvidh pariṇāmano koṇ hetu chhe? dravyakarma teno hetu chhe, kāraṇ ke *dravyakarmathī sanyuktapaṇe ja te jovāmān āve chhe. (shaṅkāḥ – ) em hoy to 1itaretarāshray doṣh āve! (samādhānaḥ – ) nathī āvato; kāraṇ ke anādisiddha dravyakarma sāthe sambaddha evā ātmānun je 2pūrvanun dravyakarma tene tyān hetupaṇe grahavāmān ( – svīkāravāmān) āvyun chhe.
ā rīte navun dravyakarma jenā kāryabhūt chhe ane jūnun dravyakarma jenā kāraṇabhūt chhe
tenun kāraṇ pāchhun dravyakarma kahyun tethī shaṅkākārane shaṅkā thāy chhe ke ā vātamān itaretarāshray doṣh āve chhe.
*dravyakarmanā sanyogamān ja ashuddha pariṇām hoy chhe, dravyakarma vinā kadī hoto nathī; tethī dravyakarma
ashuddha pariṇāmanun kāraṇ chhe.
1. ek asiddha bābatane siddha karavā māṭe bījī asiddha bābatano āshray levāmān āve ane vaḷī te bījī bābatane siddha karavā māṭe pahelīno āshray levāmān āve — e tarkadoṣhane itaretarāshray doṣh kahevāmān āve chhe.
2. navā dravyakarmanun kāraṇ ashuddha ātmapariṇām chhe, ane te ashuddha ātmapariṇāmanun kāraṇ to tenun te ja dravyakarma nahi (arthāt navun dravyakarma nahi) paṇ pahelānnun (jūnun) dravyakarma chhe; māṭe tyān itaretarāshray doṣh āvato nathī.