स्थास्यत्युद्यत्सहजमहिमा सर्वदा मुक्त एव ।।८।।
इति प्रवचनसारवृत्तौ तत्त्वदीपिकायां श्रीमदमृतचंद्रसूरिविरचितायां ज्ञेयतत्त्वप्रज्ञापने द्रव्यसामान्यप्रज्ञापनं समाप्तम् ।। व्याख्यानेन तृतीया चेति । ‘दव्वं जीवमजीवं’ इत्यादिगाथात्रयेण प्रथमस्थलम् । तदनन्तरं ज्ञानादि- विशेषगुणानां स्वरूपकथनेन ‘लिंगेहिं जेहिं’ इत्यादिगाथाद्वयेन द्वितीयस्थलम् । अथानन्तरं स्वकीय- स्वकीयविशेषगुणोपलक्षितद्रव्याणां निर्णयार्थं ‘वण्णरस’ इत्यादिगाथात्रयेण तृतीयस्थलम् । अथ पञ्चास्तिकायकथनमुख्यत्वेन ‘जीवा पोग्गलकाया’ इत्यादिगाथाद्वयेन चतुर्थस्थलम् । अतः परं द्रव्याणां लोकाकाशमाधार इति कथनेन प्रथमा, यदेवाकाशद्रव्यस्य प्रदेशलक्षणं तदेव शेषाणामिति कथनरूपेण द्वितीया चेति ‘लोगालोगेसु’ इत्यादिसूत्रद्वयेन पञ्चमस्थलम् । तदनन्तरं कालद्रव्यस्याप्रदेशत्वस्थापनरूपेण प्रथमा, समयरूपः पर्यायकालः कालाणुरूपो द्रव्यकाल इति कथनरूपेण द्वितीया चेति ‘समओ दु अप्पदेसो’ इत्यादिगाथाद्वयेन षष्ठस्थलम् । अथ प्रदेशलक्षणकथनेन प्रथमा, तिर्यक्प्रचयोर्ध्वप्रचयस्वरूप-
[arthaḥ — ] e rīte parapariṇatinā uchchhed dvārā (arthāt paradravyarūp pariṇamananā nāsh dvārā) tem ja kartā, karma vagere bhedo hovānī je bhrānti tenā paṇ nāsh dvārā ākhare jeṇe shuddha ātmatattvane upalabdha karyun chhe — evo ā ātmā, chaitanyamātrarūp vishad (nirmaḷ) tejamān līn rahyo thako, potānā sahaj (svābhāvik) mahimānā prakāshamānapaṇe sarvadā mukta ja raheshe.
[have shlok dvārā navā viṣhayanun — dravyavisheṣhanā varṇananun — sūchan karavāmān āve chheḥ]
[arthaḥ — ] e rīte dravyasāmānyanā gnānathī manane gambhīr karīne, have dravyavisheṣhanā 1parignānano prārambh karavāmān āve chhe.
ām (shrīmadbhagavatkundakundāchāryadevapraṇīt) shrī pravachanasār shāstranī shrīmad amr̥utachandrāchāryadevavirachit tattvadīpikā nāmanī ṭīkāmān gneyatattva-pragnāpanane viṣhe dravyasāmānyapragnāpan samāpta thayun.
*mandākrāntā chhand
+anuṣhṭup chhand
1. parignān = pūrun gnān; vistārapūrvak gnān.