Show bookmarks Hide bookmarks

संख्येयप्रदेशप्रस्ताररूपत्वादधर्मस्य, सर्वव्याप्यनन्तप्रदेशप्रस्ताररूपत्वादाकाशस्य च प्रदेशवत्त्वम् । कालाणोस्तु द्रव्येण प्रदेशमात्रत्वात्पर्यायेण तु परस्परसंपर्कासंभवादप्रदेशत्वमेवास्ति । ततः कालद्रव्यमप्रदेशं शेषद्रव्याणि प्रदेशवन्ति ।।१३५।।

लोगालोगेसु णभो धम्माधम्मेहिं आददो लोगो ।

धर्माधर्मयोः पुनरवस्थितरूपेण लोकाकाशप्रमितासंख्येयप्रदेशत्वम् । स्कन्धाकारपरिणतपुद्गलानां तु संख्येयासंख्येयानन्तप्रदेशत्वम् । किंतु पुद्गलव्याख्याने प्रदेशशब्देन परमाणवो ग्राह्या, न च क्षेत्र- प्रदेशाः । कस्मात् । पुद्गलानामनन्तप्रदेशक्षेत्रेऽवस्थानाभावादिति । परमाणोर्व्यक्तिरूपेणैकप्रदेशत्वं शक्तिरूपेणोपचारेण बहुप्रदेशत्वं च । आकाशस्यानन्ता इति । णत्थि पदेस त्ति कालस्स न सन्ति प्रदेशा इति कालस्य । कस्मात् । द्रव्यरूपेणैकप्रदेशत्वात्, परस्परबन्धाभावात्पर्यायरूपेणापीति ।।१३५।। अथ तमेवार्थं द्रढयति —

pradeshavān chhe; sakaḷalokavyāpī asaṅkhya pradeshonā prastārarūp hovāthī adharma pradeshavān chhe; ane sarvavyāpī anant pradeshonā prastārarūp hovāthī ākāsh pradeshavān chhe. kāḷāṇu to dravye pradeshamātra hovāthī ane paryāye paraspar samparka nahi hovāthī apradeshī ja chhe.

anvayārthaḥ — [नभः] ākāsh [लोकालोकयोः] lokālokamān chhe, [लोकः] lok [धर्माधर्माभ्याम् आततः] dharma ne adharmathī vyāpta chhe, [शेषौ प्रतीत्य] bākīnān be dravyono āshray karīne [कालः] kāḷ chhe, [पुनः] ane [शेषौ] te bākīnān be dravyo [जीवाः पुद्गलाः] jīvo ne pudgalo chhe.

268pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-