अथ चारित्रपरिणामसंपर्कसम्भववतोः शुद्धशुभपरिणामयोरुपादानहानाय फल- मालोचयति — धम्मेण परिणदप्पा अप्पा जदि सुद्धसंपओगजुदो । पावदि णिव्वाणसुहं सुहोवजुत्तो य सग्गसुहं ।।११।।
शुद्धशुभोपयोगपरिणामयोः संक्षेपेण फलं दर्शयति ---धम्मेण परिणदप्पा अप्पा धर्म्मेण परिणतात्मा परिणतस्वरूपः सन्नयमात्मा जदि सुद्धसंपओगजुदो यदि चेच्छुद्धोपयोगाभिधानशुद्धसंप्रयोग- परिणामयुतः परिणतो भवति पावदि णिव्वाणसुहं तदा निर्वाणसुखं प्राप्नोति । सुहोवजुत्तो व सग्गसुहं शुभोपयोगयुतः परिणतः सन् स्वर्गसुखं प्राप्नोति । इतो विस्तरम् ---इह धर्मशब्देनाहिंसालक्षणः सागारानगाररूपस्तथोत्तमक्षमादिलक्षणो रत्नत्रयात्मको वा, तथा मोहक्षोभरहित आत्मपरिणामः शुद्ध- वस्तुस्वभावश्चेति गृह्यते । स एव धर्मः पर्यायान्तरेण चारित्रं भण्यते । ‘चारित्तं खलु धम्मो’ इति वचनात् । तच्च चारित्रमपहृतसंयमोपेक्षासंयमभेदेन सरागवीतरागभेदेन वा शुभोपयोगशुद्धोपयोगभेदेन
vaḷī vastu to dravya -guṇ -paryāyamay chhe. tyān traikālik ūrdhva pravāhasāmānya te dravya chhe, sāthe sāthe rahenārā bhedo te guṇo chhe ane krame krame thatā bhedo te paryāyo chhe. āvān dravya, guṇ ne paryāyanī ekatā vinānī koī vastu hotī nathī. bījī rīte kahīe to, vastu utpād -vyay -dhrauvyamay chhe arthāt te ūpaje chhe, viṇase chhe ane ṭake chhe. ām te dravya- guṇ -paryāyamay ane utpād -vyay -dhrauvyamay hovāthī, temān kriyā (pariṇaman) thayā ja kare chhe. māṭe pariṇām vastuno svabhāv ja chhe. 10.
have jemane chāritrapariṇām sāthe samparka (sambandh) chhe evā je shuddha ane shubh (be prakāranā) pariṇāmo temanā grahaṇ tathā tyāg māṭe ( – shuddha pariṇāmane grahavā ane shubh pariṇāmane chhoḍavā māṭe) temanun phaḷ vichāre chheḥ —
anvayārthaḥ — [धर्मेण परिणतात्मा] dharme pariṇamelā svarūpavāḷo [आत्मा] ātmā [यदि] jo [शुद्धसंप्रयोगयुतः] shuddha upayogamān joḍāyelo hoy to [निर्वाणसुखं] mokṣhanā sukhane [प्राप्नोति] pāme chhe [शुभोपयुक्तः वा] ane jo shubh upayogavāḷo hoy to [स्वर्गसुखं] svarganā sukhane (bandhane) pāme chhe. pra. 3