अन्तरेण वस्तु परिणामोऽपि न सत्तामालम्बते । स्वाश्रयभूतस्य वस्तुनोऽभावे निराश्रयस्य
परिणामस्य शून्यत्वप्रसङ्गात् । वस्तु पुनरूर्ध्वतासामान्यलक्षणे द्रव्ये सहभाविविशेषलक्षणेषु
गुणेषु क्रमभाविविशेषलक्षणेषु पर्यायेषु व्यवस्थितमुत्पादव्ययध्रौव्यमयास्तित्वेन निर्वर्तित- निर्वृत्तिमच्च । अतः परिणामस्वभावमेव ।।१०।। कः कर्ता । अत्थो परमात्मपदार्थः, सुवर्णद्रव्यपीतत्वादिगुणकुण्डलादिपर्यायस्थसुवर्णपदार्थवत् । पुनश्च
किंरूपः । अत्थित्तणिव्वत्तो शुद्धद्रव्यगुणपर्यायाधारभूतं यच्छुद्धास्तित्वं तेन निर्वृत्तोऽस्तित्वनिर्वृत्तः,
सुवर्णद्रव्यगुणपर्यायास्तित्वनिर्वृत्तसुवर्णपदार्थवदिति । अयमत्र तात्पर्यार्थः । यथा ---मुक्तजीवे द्रव्यगुण-
पर्यायत्रयं परस्पराविनाभूतं दर्शितं तथा संसारिजीवेऽपि मतिज्ञानादिविभावगुणेषु नरनारकादि- विभावपर्यायेषु नयविभागेन यथासंभवं विज्ञेयम्, तथैव पुद्गलादिष्वपि । एवं शुभाशुभ- शुद्धपरिणामव्याख्यानमुख्यत्वेन तृतीयस्थले गाथाद्वयं गतम् ।।१०।। अथ वीतरागसरागचारित्रसंज्ञयोः
ke (1) pariṇām vinānī vastu gadheḍānān shiṅgaḍān samān chhe (2) tathā tene, jovāmān āvatā goras vagerenā (dūdh, dahīn ādi) pariṇāmo sāthe 1virodh āve chhe. (jem pariṇām vinā vastu hayātī dharatī nathī tem) vastu vinā pariṇām paṇ hayātī dharatā nathī, kāraṇ ke sva -āshrayabhūt vastunā abhāvamān (arthāt potāne āshrayarūp je vastu te na hoy to) nirāshray pariṇāmane shūnyapaṇāno prasaṅg āve chhe.
vaḷī vastu to 2ūrdhvatāsāmānyasvarūp dravyamān, sahabhāvī visheṣhasvarūp (sāthe sāthe rahenārā visheṣho – bhedo jemanun svarūp chhe evā) guṇomān ane kramabhāvī visheṣhasvarūp paryāyomān rahelī ane utpād -vyay -dhrauvyamay astitvathī banelī chhe; māṭe vastu pariṇām- svabhāvavāḷī ja chhe.
bhāvārthaḥ — jyān jyān vastu jovāmān āve chhe tyān tyān pariṇām jovāmān āve chhe; jem ke — goras tenā dūdh, dahīn, ghī, chhāsh vagere pariṇām sahit ja jovāmān āve chhe. jyān pariṇām nathī tyān vastu paṇ nathī; jem ke — kāḷāsh, sumvāḷap vagere pariṇām nathī to gadheḍānān shiṅgaḍānrūp vastu paṇ nathī. māṭe siddha thayun ke vastu pariṇām vinā hotī ja nathī. jem vastu pariṇām vinā hotī nathī tem pariṇām paṇ vastu vinā hotā nathī; kāraṇ ke vasturūp āshray vinā pariṇām konā ādhāre rahe? gorasarūp āshray vinā dūdh, dahīn vagere pariṇām konā ādhāre thāy?
1. jo vastune pariṇām vinānī mānavāmān āve to goras vagere vastuonā dūdh, dahīn ādi pariṇāmo pratyakṣha dekhāy chhe tenī sāthe virodh āve.
2. kāḷanī apekṣhāe ṭakavun tene arthāt kāḷ -apekṣhit pravāhane ūñchāī athavā ūrdhvatā kahevāmān āve chhe. ūrdhvatāsāmānya arthāt anādi -anant ūñcho (kāḷ -apekṣhit) pravāhasāmānya te dravya.
16pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-