Page 488 of 513
PDF/HTML Page 521 of 546
single page version
bhAvaparAvartAbhAvAt
sampUrNa shrAmaNyavAle sAkShAt shramaNako mokShatatva jAnanA, kyo.nki pahaleke sakal karmo.nke phal
usane lIlAmAtrase naShTa kar diye hai.n isaliye aur vah nUtan karmaphalo.nko utpanna nahI.n karatA
isaliye punaH prANadhAraNarUp dInatAko prApta na hotA huA dvitIy bhAvarUp parAvartanake abhAvake
kAraN shuddhasvabhAvame.n
[viShayeShu na avasaktAH ] viShayo.nme.n Asakta nahI.n hai.n, [te ] ve [shuddhAH iti nirdiShTAH ] ‘shuddha’
kahe gaye hai.n
Asakta nahi viShayo viShe je, ‘shuddha’ bhAkhyA temane. 273
Page 489 of 513
PDF/HTML Page 522 of 546
single page version
svarUpaguptasuShuptakalpAntastattvavR^ittitayA viShayeShu manAgapyAsaktimanAsAdayantaH samastAnubhAvavanto
bhagavantaH shuddhA evAsa.nsAraghaTitavikaTakarmakavATavighaTanapaTIyasAdhyavasAyen prakaTIkriyamANA-
vadAnA mokShatattvasAdhanatattvamavabudhyatAm
AA
A
.hrra
.hrayalakShaNa.n
(tejasvI) Atmatattvake svarUpako jinane samasta bahira.ng tathA antara.ng sa.ngatike parityAgase
vivikta (bhinna) kiyA hai, aur (isaliye) antaHtattvakI vR^itti (-AtmAkI pariNati) svarUp
gupta tathA suShupta (jaise ki so gayA ho) samAn (
Che shuddhane nirvAN, shuddha ja siddha, praNamu.n tehane. 274
Page 490 of 513
PDF/HTML Page 523 of 546
single page version
svaparavibhAgo bhAvanamaskAro.astu
shuddhake [nirvANa.n ] nirvAN hotA hai; [saH ev ] vahI (-shuddha hI) [siddhaH ] siddha hotA hai;
[tasmai namaH ] use namaskAr ho
j~nAn ve ‘shuddha’ ke hI hote hai.n; nirvighna
hI hotA hai; aur Ta.nkotkIrNa paramAnanda
vachanavistArase bas ho ! sarva manoratho.nke sthAnabhUt, mokShatatvake sAdhanatatvarUp, ‘shuddha’ko,
jisame.n paraspar a.ngaa.ngIrUpase pariNamit
Page 491 of 513
PDF/HTML Page 524 of 546
single page version
svabhAvo j~nAnAvaraNAdyaShTavidhakarmarahitatven samyaktvAdyaShTaguNAntarbhUtAnantaguNasahitaH siddho bhagavAn sa
chaiv shuddhaH ev
kAlen ] alpa kAlame.n hI [pravachanasAra.n ] pravachanake sArako (-bhagavAn AtmAko) [prApnoti ]
pAtA hai
Page 492 of 513
PDF/HTML Page 525 of 546
single page version
pravAhAvasthAyitven sakalArthasArthAtmakasya pravachanasya sArabhUta.n bhUtArthasvasa.nvedyadivyaj~nAnAnanda-
svabhAvamananubhUtapUrva.n bhagavantamAtmAnamavApnoti
samyagdarshanasya tadviShayabhUtAnekAntAtmakaparamAtmAdidravyANA.n ten vyavahArasamyaktven sAdhyasya nij-
shuddhAtmaruchirUpanishchayasamyaktvasya cha, tathaiv cha vratasamitigu ptyAdyanuShThAnarUpasya sarAgachAritrasya tenaiv
sAdhyasya svashuddhAtmanishchalAnubhUtirUpasya vItarAgachAritrasya cha pratipAdakatvAtpravachanasArAbhidheyam
saptanavatigAthAbhi
nAmakA tR^itIy shrutaska.ndh samApta huA
Page 493 of 513
PDF/HTML Page 526 of 546
single page version
j~nAnalakShaNapramANapUrvakasvAnubhavapramIyamANatvAt
jo ek shrutaj~nAnasvarUp pramAN hai, us pramANapUrvak svAnubhavase (vah Atmadravya) pramey hotA
hai (-j~nAt hotA hai)
nishAnakI or hai, usIprakAr AtmA astitvanayase svachatuShTayase astitvavAlA hai
bANakI bhA.Nti
apekShAse sa.ndhAnadashAme.n nahI.n rahA huA aur anya bANake bhAvakI apekShAse alakShyonmukh hai,
Page 494 of 513
PDF/HTML Page 527 of 546
single page version
lakShyonmukh tathA alakShyonmukh aise pahaleke bANakI bhA.Nti
astitva
nahI.n sthit, sa.ndhAn avasthAme.n rahe hue tathA sa.ndhAn avasthAme.n na rahe hue aur lakShyonmukh tathA
alakShyonmukh aise pahalekI bANakI bhA.Nti
AtmA avaktavyanayase yugapat svachatuShTay aur parachatuShTayakI apekShAse avaktavya hai
parachatuShTase) lohamay tathA alohamay, DorI aur dhanuShake madhyame.n sthit tathA DorI aur dhanuShake
madhyame.n nahI.n sthit, sa.ndhAn avasthAe.n rahe hue tathA sa.ndhAn avasthAme.n rahe hue aur lakShyonmukh
tathA alakShyonmukh aise pahaleke bANakI bhA.Nti
Page 495 of 513
PDF/HTML Page 528 of 546
single page version
vasthalakShyonmukhAlakShyonmukhaprAktanavishikhavat
svaparachatuShTayakI apekShAse (1) astitvavAlA tathA (2) avaktavya hai
(yugapat svaparachatuShTayase) lohamay tathA alohamay, DorI aur dhanuShake madhyame.n sthit tathA DorI
aur dhanuShake madhyame.n nahI.n sthit, sa.ndhAn avasthAme.n rahe hue tathA sa.ndhAn avasthAme.n na rahe hue
aur lakShyonmukh tathA alakShyonmukh aise pahaleke bANakI bhA.Nti
(2) avaktavya hai, usIprakAr AtmA nAstitva
lohamay tathA alohamay, Doro aur dhanuShake madhyame.n sthit tathA pratya~nchA aur dhanuShake madhyame.n
nahI.n sthit, sa.ndhAn avasthAme.n rahe hue tathA sa.ndhAn avasthAme.n na rahe hue aur lakShyonmukh tathA
alakShyonmukh aise pahaleke bANakI bhA.Nti
(2) alohamay tathA (3) avaktavya hai, usIprakAr AtmA astitva
Page 496 of 513
PDF/HTML Page 529 of 546
single page version
prAkta navishikhavat
bhedavAlA hai
hai
kahA jAtA hai
khyAlame.n AtA hai, jaise ki bAlak seThapane svarUp bhAvI paryAyarUpase khyAlame.n AtA hai aur
muni rAjAsvarUp bhUrtaparyAyarUpase AtA hai
pratibhAsit hotI hai
Page 497 of 513
PDF/HTML Page 530 of 546
single page version
vyApta hotA hai
Page 498 of 513
PDF/HTML Page 531 of 546
single page version
svabhAvase hI nukIlA hai) aise paine kA.NTekI bhA.Nti
luhArake dvArA nok nikAlI gaI ho aise paine bANakI bhA.Nti
Page 499 of 513
PDF/HTML Page 532 of 546
single page version
rahitaparamAnandaikalakShaNasukhAmR^itarasAsvAdAnubhavamalabhamAnaH san pUrNamAsIdivase jalakallolakShubhitasamudra
jAtA hai aise daivavAdIkI bhA.Nti
Page 500 of 513
PDF/HTML Page 533 of 546
single page version
iti
raktakA vikAr dUr honese A.Nkhe khul jAye.n aur nidhAn prApta ho, us prakAr
chi.ntAmaNi
usase viyukta honevAle paramANukI bhA.Nti
pAnerUp dvaitako prApta hotA hai aur paramANuke mokShame.n vah paramANu anya paramANuse pR^ithak honerUp
dvaitako pAtA hai, us prakAr
pariNamit hotA huA paramANu akelA hI baddha aur mukta hotA hai, us prakAr
Page 501 of 513
PDF/HTML Page 534 of 546
single page version
parasparamatadbhAvamAtreNAshakyavivechanatvAdamechakasvabhAvaikadharmavyApakaikadharmitvAdyathoditaikAntAtmA-
vartanAdipara.nparAdurlabhAnyapi katha.nchitkAkatAlIyanyAyenAvApya sakalavimalakevalaj~nAnadarshanasvabhAvanij-
vAstavame.n samyak hai
Page 502 of 513
PDF/HTML Page 535 of 546
single page version
nmechakasvabhAvAnantadharmavyApyekadharmitvAd
svAtmadravya.n shuddhachinmAtramantaH
samavAyAtmak (samudAyasvarUp) ek samudrakI bhA.Nti, ananta dharmo.nko vasturUpase pR^ithak karanA
ashakya honese Atmadravya
dharmako jAnanevAle ek nayase dekhA jAy to AtmA ek dharma svarUp j~nAt hotA hai; parantu jaise
ek hI sAth sarva nadiyo.nke jalako jAnanevAle j~nAnase dekhA jAy to samudra sarva nadiyo.nke
jalasvarUp j~nAt hotA hai, usIprakAr ek hI sAth sarvadharmo.nko jAnanevAle pramANase dekhA jAy
to AtmA anek dharmasvarUp j~nAt hotA hai
Atmadravyako bhItarame.n shuddha chaitanyamAtra dekhate hI hai.n
Page 503 of 513
PDF/HTML Page 536 of 546
single page version
bahirarthavyaktiShu pravR^ittamaitrIkasya shithilitAtmavivekatayAtyantabahirmukhasya punaH paudgalikakarma-
nirmApakarAgadveShadvaitamanuvartamAnasya dUrat evAtmAvAptiH
j~nAnapUrvakavibhAgakaraNAt
j~naptivyaktinimittatayA j~neyabhUtAsu bahirarthavyaktiShu na nAm maitrI pravartate; tataH
supratiShThitAtmavivekatayAtyantamantarmukhIbhUtaH paudgalikakarmanirmApakarAgadveShadvaitAnuvR^ittidUrIbhUto
dUrat evAnanubhUtapUrvamapUrvaj~nAnAnandasvabhAva.n bhagavantamAtmAnamavApnoti
mohakallolakShobharahitaprastAve yadA nijashuddhAtmasvarUpe sthiro bhavati tadA tadaiv nijashuddhAtmasvarUpa.n
prApnoti
usakI maitrI pravartatI hai, isaliye Atmavivek shithil huA honese atyanta bahirmukh aisA vah
punaH paudgalik karmake rachayitA rAgadveShadvaitarUp pariNamit hotA hai aur isaliye usake
AtmaprApti dUr hI hai
honese samudrakI bhA.Nti apaneme.n hI ati niShka.np rahatA huA ek sAth hI ananta j~naptivyaktiyo.nme.n
vyApta hokar avakAshake abhAvake kAraN sarvathA vivartan [parivartan ] ko prApta nahI.n hotA, tab
j~naptivyaktiyo.nke nimittarUp honese jo j~neyabhUt hai.n aisI bAhyapadArthavyaktiyo.nke prati use vAstavame.n
maitrI nahI.n pravartatI aur isaliye Atmavivek supratiShThit [susthit ] huA honeke kAraN atyanta
antarmukh huA aisA yah AtmA paudgalik karmo.nke rachayitA rAgadveShadvaitarUp pariNatise dUr hotA
huA pUrvame.n anubhav nahI.n kiye gaye apUrva j~nAnAnandasvabhAvI bhagavAn AtmAko Atya.ntik rUpase
hI prApta karatA hai
Page 504 of 513
PDF/HTML Page 537 of 546
single page version
jisame.n mukhya hai, jo uttam ratna
isaprakAr jan mohase mat nAcho (
(
Page 505 of 513
PDF/HTML Page 538 of 546
single page version
aparamih na ki.nchittattvameka.n para.n chit
chAritrAdhikArashcheti mahAdhikAratrayeNaikAdashAdhikatrishatagAthAbhiH
us samasta varNanako ananta mahimAvAn chaitanya khA jAtA hai; chaitanyakI ananta mahimAke nikaT
sArA varNan mAno varNan hI na huA ho is prakAr tuchChatAko prApta hotA hai
[uttam ] tattva hai
shAh kR^it gujarAtI anuvAdakA hindI rUpAntar samApta huA
Page 506 of 513
PDF/HTML Page 539 of 546
single page version
vyavahAranayako gauN karanekA Ashay hai aisA samajhanA chAhiye
hai
vyavahAranayako mukhya karake aur nishchayanayako gauN rakhakar kathan kiyA jAtA hai
ananya pariNAm hai
hI hotI jAtI hai aur ashuddhatA TalatI hI jAtI hai
Page 507 of 513
PDF/HTML Page 540 of 546
single page version