Page 488 of 513
PDF/HTML Page 521 of 546
single page version

ଵିଯୁକ୍ତୋ ନିତ୍ଯଂ ଜ୍ଞାନୀ ସ୍ଯାତ୍, ସ ଖଲୁ ସମ୍ପୂର୍ଣଶ୍ରାମଣ୍ଯଃ ସାକ୍ଷାତ୍ ଶ୍ରମଣୋ ହେଲାଵକୀର୍ଣ- ସକଲପ୍ରାକ୍ତନକର୍ମଫଲତ୍ଵାଦନିଷ୍ପାଦିତନୂତନକର୍ମଫଲତ୍ଵାଚ୍ଚ ପୁନଃ ପ୍ରାଣଧାରଣଦୈନ୍ଯମନାସ୍କନ୍ଦନ୍ ଦ୍ଵିତୀଯ- ଭାଵପରାଵର୍ତାଭାଵାତ୍ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଵଭାଵାଵସ୍ଥିତଵୃତ୍ତିର୍ମୋକ୍ଷତତ୍ତ୍ଵମଵବୁଧ୍ଯତାମ୍ ..୨୭୨..

ମୋକ୍ଷତତ୍ତ୍ଵପରିଣତପୁରୁଷ ଏଵାଭେଦେନ ମୋକ୍ଷସ୍ଵରୂପଂ ଜ୍ଞାତଵ୍ଯମିତି ..୨୭୨.. ଅଥ ମୋକ୍ଷକାରଣମାଖ୍ଯାତି — ସମ୍ମଂ ଵିଦିଦପଦତ୍ଥା ସଂଶଯଵିପର୍ଯଯାନଧ୍ଯଵସାଯରହିତାନନ୍ତଜ୍ଞାନାଦିସ୍ଵଭାଵନିଜପରମାତ୍ମପଦାର୍ଥପ୍ରଭୃତିସମସ୍ତଵସ୍ତୁ- ଵିଚାରଚତୁରଚିତ୍ତଚାତୁର୍ଯପ୍ରକାଶମାନସାତିଶଯପରମଵିଵେକଜ୍ଯୋତିଷା ସମ୍ଯଗ୍ଵିଦିତପଦାର୍ଥାଃ . ପୁନରପି କିଂରୂପାଃ. ଵିସଯେସୁ ଣାଵସତ୍ତା ପଞ୍ଚେନ୍ଦ୍ରିଯଵିଷଯାଧୀନରହିତତ୍ଵେନ ନିଜାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଭାଵନାରୂପପରମସମାଧିସଂଜାତପରମାନନ୍ଦୈକ- ଵିଚରତା (କ୍ରୀଡ଼ା କରତା) ହୋନେସେ ‘ଅଯଥାଚାର ରହିତ’ ଵର୍ତତା ହୁଆ ନିତ୍ଯ ଜ୍ଞାନୀ ହୋ, ଵାସ୍ତଵମେଂ ଉସ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଶ୍ରାମଣ୍ଯଵାଲେ ସାକ୍ଷାତ୍ ଶ୍ରମଣକୋ ମୋକ୍ଷତତ୍ଵ ଜାନନା, କ୍ଯୋଂକି ପହଲେକେ ସକଲ କର୍ମୋଂକେ ଫଲ ଉସନେ ଲୀଲାମାତ୍ରସେ ନଷ୍ଟ କର ଦିଯେ ହୈଂ ଇସଲିଯେ ଔର ଵହ ନୂତନ କର୍ମଫଲୋଂକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ କରତା ଇସଲିଯେ ପୁନଃ ପ୍ରାଣଧାରଣରୂପ ଦୀନତାକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ନ ହୋତା ହୁଆ ଦ୍ଵିତୀଯ ଭାଵରୂପ ପରାଵର୍ତନକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଵଭାଵମେଂ ୧ଅଵସ୍ଥିତ ଵୃତ୍ତିଵାଲା ରହତା ହୈ ..୨୭୨.. ଅବ ମୋକ୍ଷତତ୍ଵକା ସାଧନତତ୍ଵ ପ୍ରଗଟ କରତେ ହୈଂ : —

ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ସମ୍ଯଗ୍ଵିଦିତପଦାର୍ଥାଃ ] ସମ୍ଯକ୍ (ଯଥାର୍ଥତଯା) ପଦାର୍ଥୋଂକୋ ଜାନତେ ହୁଏ [ଯେ ] ଜୋ [ବହିସ୍ଥମଧ୍ଯସ୍ଥମ୍ ] ବହିରଂଗ ତଥା ଅଂତରଂଗ [ଉପଧିଂ ] ପରିଗ୍ରହକୋ [ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ] ଛୋଡ଼କର [ଵିଷଯେଷୁ ନ ଅଵସକ୍ତାଃ ] ଵିଷଯୋଂମେଂ ଆସକ୍ତ ନହୀଂ ହୈଂ, [ତେ ] ଵେ [ଶୁଦ୍ଧାଃ ଇତି ନିର୍ଦିଷ୍ଟାଃ ] ‘ଶୁଦ୍ଧ’ କହେ ଗଯେ ହୈଂ ..୨୭୩..

୧. ଅଵସ୍ଥିତ = ସ୍ଥିର, [ଇସ ସଂପୂର୍ଣ ଶ୍ରାମଣ୍ଯଵାଲେ ଜୀଵକୋ ଅନ୍ଯଭାଵରୂପ ପରାଵର୍ତନ (ପଲଟନ) ନହୀଂ ହୋତା, ଵହ ସଦା ଏକ ହୀ ଭାଵରୂପ ରହତା ହୈ — ଶୁଦ୍ଧ ସ୍ଵଭାଵମେଂ ସ୍ଥିର ପରିଣତିରୂପସେ ରହତା ହୈ; ଇସଲିଯେ ଵହ ଜୀଵ ମୋକ୍ଷତତ୍ଵ ହୀ ହୈ . ]

Page 489 of 513
PDF/HTML Page 522 of 546
single page version

ଅନେକାନ୍ତକଲିତସକଲଜ୍ଞାତୃଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵଯଥାଵସ୍ଥିତସ୍ଵରୂପପାଣ୍ଡିତ୍ଯଶୌଣ୍ଡାଃ ସନ୍ତଃ ସମସ୍ତ- ବହିରଂଗନ୍ତରଂଗସଂଗତିପରିତ୍ଯାଗଵିଵିକ୍ତାନ୍ତଶ୍ଚକଚକାଯମାନାନନ୍ତଶକ୍ତିଚୈତନ୍ଯଭାସ୍ଵରାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସ୍ଵରୂପାଃ ସ୍ଵରୂପଗୁପ୍ତସୁଷୁପ୍ତକଲ୍ପାନ୍ତସ୍ତତ୍ତ୍ଵଵୃତ୍ତିତଯା ଵିଷଯେଷୁ ମନାଗପ୍ଯାସକ୍ତିମନାସାଦଯନ୍ତଃ ସମସ୍ତାନୁଭାଵଵନ୍ତୋ ଭଗଵନ୍ତଃ ଶୁଦ୍ଧା ଏଵାସଂସାରଘଟିତଵିକଟକର୍ମକଵାଟଵିଘଟନପଟୀଯସାଧ୍ଯଵସାଯେନ ପ୍ରକଟୀକ୍ରିଯମାଣା- ଵଦାନା ମୋକ୍ଷତତ୍ତ୍ଵସାଧନତତ୍ତ୍ଵମଵବୁଧ୍ଯତାମ୍ ..୨୭୩..

ଅଥ ମୋକ୍ଷତତ୍ତ୍ଵସାଧନତତ୍ତ୍ଵଂ ସର୍ଵମନୋରଥସ୍ଥାନତ୍ଵେନାଭିନନ୍ଦଯତି — ସୁଦ୍ଧସ୍ସ ଯ ସାମଣ୍ଣଂ ଭଣିଯଂ ସୁଦ୍ଧସ୍ସ ଦଂସଣଂ ଣାଣଂ .

ସୁଦ୍ଧସ୍ସ ଯ ଣିଵ୍ଵାଣଂ ସୋ ଚ୍ଚିଯ ସିଦ୍ଧୋ ଣମୋ ତସ୍ସ ..୨୭୪.. ଲକ୍ଷଣସୁଖସୁଧାରସାସ୍ଵାଦାନୁଭଵବଲେନ ଵିଷଯେଷୁ ମନାଗପ୍ଯନାସକ୍ତାଃ . କିଂ କୃତ୍ଵା . ପୂର୍ଵଂ ସ୍ଵସ୍ଵରୂପପରିଗ୍ରହଂ ସ୍ଵୀକାରଂ କୃତ୍ଵା, ଚତ୍ତା ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା . କମ୍ . ଉଵହିଂ ଉପଧିଂ ପରିଗ୍ରହମ୍ . କିଂଵିଶିଷ୍ଟମ୍ . ବହିତ୍ଥମଜ୍ଝତ୍ଥଂ ବହିସ୍ଥଂ କ୍ଷେତ୍ରଵାସ୍ତ୍ଵାଦ୍ଯନେକଵିଧଂ ମଧ୍ଯସ୍ଥଂ ମିଥ୍ଯାତ୍ଵାଦିଚତୁର୍ଦଶଭେଦଭିନ୍ନମ୍ . ଜେ ଏଵଂଗୁଣଵିଶିଷ୍ଟାଃ ଯେ ମହାତ୍ମାନଃ ତେ ସୁଦ୍ଧ ତ୍ତି ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠା ତେ ଶୁଦ୍ଧାଃ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗିନଃ ଇତି ନିର୍ଦିଷ୍ଟାଃ କଥିତାଃ . ଅନେନ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନେନ କିମୁକ୍ତଂ ଭଵତି — ଇତ୍ଥଂଭୂତାଃ ପରମଯୋଗିନ ଏଵାଭେଦେନ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗ ଇତ୍ଯଵବୋଦ୍ଧଵ୍ଯମ୍ ..୨୭୩.. ଅଥ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗଲକ୍ଷଣମୋକ୍ଷମାର୍ଗଂ ସର୍ଵମନୋରଥସ୍ଥାନତ୍ଵେନ ପ୍ରଦର୍ଶଯତି — ଭଣିଯଂ ଭଣିତମ୍ . କିମ୍ . ସାମଣ୍ଣଂ ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରୈକାଗ୍ାା ାା ା

ଟୀକା : — ଅନେକାନ୍ତକେ ଦ୍ଵାରା ଜ୍ଞାତ ସକଲ ଜ୍ଞାତୃତତ୍ତ୍ଵ ଔର ଜ୍ଞେଯତତ୍ତ୍ଵକେ ଯଥାସ୍ଥିତ ସ୍ଵରୂପମେଂ ଜୋ ପ୍ରଵୀଣ ହୈଂ, ଅନ୍ତରଂଗମେଂ ଚକଚକିତ ହୋତେ ହୁଏ ଅନନ୍ତଶକ୍ତିଵାଲେ ଚୈତନ୍ଯସେ ଭାସ୍ଵର (ତେଜସ୍ଵୀ) ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକେ ସ୍ଵରୂପକୋ ଜିନନେ ସମସ୍ତ ବହିରଂଗ ତଥା ଅନ୍ତରଂଗ ସଂଗତିକେ ପରିତ୍ଯାଗସେ ଵିଵିକ୍ତ (ଭିନ୍ନ) କିଯା ହୈ, ଔର (ଇସଲିଯେ) ଅନ୍ତଃତତ୍ତ୍ଵକୀ ଵୃତ୍ତି (-ଆତ୍ମାକୀ ପରିଣତି) ସ୍ଵରୂପ ଗୁପ୍ତ ତଥା ସୁଷୁପ୍ତ (ଜୈସେ କି ସୋ ଗଯା ହୋ) ସମାନ ( – ପ୍ରଶାଂତ) ରହନେସେ ଜୋ ଵିଷଯୋଂମେଂ କିଂଚିତ୍ ଭୀ ଆସକ୍ତିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋତେ, – ଐସେ ଜୋ ସକଲ – ମହିମାଵାନ୍ ଭଗଵନ୍ତ ‘ଶୁଦ୍ଧ’ (-ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗୀ) ହୈଂ ଉନ୍ହେଂ ହୀ ମୋକ୍ଷତତ୍ତ୍ଵକା ସାଧନତତ୍ତ୍ଵ ଜାନନା . (ଅର୍ଥାତ୍ ଵେ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗୀ ହୀ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗରୂପ ହୈଂ ), କ୍ଯୋଂକି ଵେ ଅନାଦି ସଂସାର ସେ ରଚିତ – ବନ୍ଦ ରହେ ହୁଏ ଵିକଟ କର୍ମକପାଟକୋ ତୋଡ଼ନେ – ଖୋଲନେକେ ଅତି ଉଗ୍ର ପ୍ରଯତ୍ନସେ ପରାକ୍ରମ ପ୍ରଗଟ କର ରହେ ହୈଂ ..୨୭୩..

ଅବ ମୋକ୍ଷତତ୍ତ୍ଵକେ ସାଧନତତ୍ତ୍ଵକା (ଅର୍ଥାତ୍ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗୀକା) ସର୍ଵ ମନୋରଥୋଂକେ ସ୍ଥାନକେ ରୂପମେଂ ଅଭିନନ୍ଦନ (ପ୍ରଶଂସା) କରତେ ହୈଂ : —

Page 490 of 513
PDF/HTML Page 523 of 546
single page version

ଯତ୍ତାଵତ୍ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରଯୌଗପଦ୍ଯପ୍ରଵୃତ୍ତୈକାଗ୍ା୍ରଯଲକ୍ଷଣଂ ସାକ୍ଷାନ୍ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଭୂତଂ ଶ୍ରାମଣ୍ଯଂ ତଚ୍ଚ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯୈଵ . ଯଚ୍ଚ ସମସ୍ତଭୂତଭଵଦ୍ଭାଵିଵ୍ଯତିରେକକରମ୍ବିତାନନ୍ତଵସ୍ତ୍ଵନ୍ଵଯାତ୍ମକଵିଶ୍ଵସାମାନ୍ଯଵିଶେଷ- ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷପ୍ରତିଭାସାତ୍ମକଂ ଦର୍ଶନଂ ଜ୍ଞାନଂ ଚ ତତ୍ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯୈଵ . ଯଚ୍ଚ ନିଃପ୍ରତିଘଵିଜୃମ୍ଭିତସହଜଜ୍ଞାନାନନ୍ଦ- ମୁଦ୍ରିତଦିଵ୍ଯସ୍ଵଭାଵଂ ନିର୍ଵାଣଂ ତତ୍ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯୈଵ . ଯଶ୍ଚ ଟଂକୋତ୍କୀର୍ଣପରମାନନ୍ଦାଵସ୍ଥାସୁସ୍ଥିତାତ୍ମସ୍ଵ- ଭାଵୋପଲମ୍ଭଗମ୍ଭୀରୋ ଭଗଵାନ୍ ସିଦ୍ଧଃ ସ ଶୁଦ୍ଧ ଏଵ . ଅଲଂ ଵାଗ୍ଵିସ୍ତରେଣ, ସର୍ଵମନୋରଥସ୍ଥାନସ୍ଯ ମୋକ୍ଷତତ୍ତ୍ଵସାଧନତତ୍ତ୍ଵସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯ ପରସ୍ପରମଂଗାଂଗିଭାଵପରିଣତଭାଵ୍ଯଭାଵକଭାଵତ୍ଵାତ୍ ପ୍ରତ୍ଯସ୍ତମିତ- ସ୍ଵପରଵିଭାଗୋ ଭାଵନମସ୍କାରୋଽସ୍ତୁ ..୨୭୪.. ଶତ୍ରୁମିତ୍ରାଦିସମଭାଵପରିଣତିରୂପଂ ସାକ୍ଷାନ୍ମୋକ୍ଷକାରଣଂ ଯଚ୍ଛ୍ରାମଣ୍ଯମ୍ . ତତ୍ତାଵତ୍ତ୍ତ୍ତ୍ତ୍କ ସ୍ଯ . ସୁଦ୍ଧସ୍ସ ଯ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯ ଚ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗିନ ଏଵ . ସୁଦ୍ଧସ୍ସ ଦଂସଣଂ ଣାଣଂ ତ୍ରୈଲୋକ୍ଯୋଦରଵିଵରଵର୍ତିତ୍ରିକାଲଵିଷଯସମସ୍ତଵସ୍ତୁଗତାନନ୍ତଧର୍ମୈକ----- ସମଯସାମାନ୍ଯଵିଶେଷପରିଚ୍ଛିତ୍ତିସମର୍ଥଂ ଯଦ୍ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଦ୍ଵଯଂ ତଚ୍ଛୁଦ୍ଧସ୍ଯୈଵ . ସୁଦ୍ଧସ୍ସ ଯ ଣିଵ୍ଵାଣଂ ଅଵ୍ଯାବାଧାନନ୍ତ- ସୁଖାଦିଗୁଣାଧାରଭୂତଂ ପରାଧୀନରହିତତ୍ଵେନ ସ୍ଵାଯତ୍ତଂ ଯନ୍ନିର୍ଵାଣଂ ତଚ୍ଛୁଦ୍ଧସ୍ଯୈଵ . ସୋ ଚ୍ଚିଯ ସିଦ୍ଧୋ ଯୋ

ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯ ଚ ] ଶୁଦ୍ଧ (-ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗୀ) କୋ [ଶ୍ରାମଣ୍ଯଂ ଭଣିତଂ ] ଶ୍ରାମଣ୍ଯ କହା ହୈ, [ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯ ଚ ] ଔର ଶୁଦ୍ଧକୋ [ଦର୍ଶନଂ ଜ୍ଞାନଂ ] ଦର୍ଶନ ତଥା ଜ୍ଞାନ କହା ହୈ, [ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯ ଚ ] ଶୁଦ୍ଧକେ [ନିର୍ଵାଣଂ ] ନିର୍ଵାଣ ହୋତା ହୈ; [ସଃ ଏଵ ] ଵହୀ (-ଶୁଦ୍ଧ ହୀ) [ସିଦ୍ଧଃ ] ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ; [ତସ୍ମୈ ନମଃ ] ଉସେ ନମସ୍କାର ହୋ ..୨୭୪..

ଟୀକା : — ପ୍ରଥମ ତୋ, ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନ -ଜ୍ଞାନ -ଚାରିତ୍ରକେ ଯୁଗପଦ୍ପନେରୂପସେ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ଏକାଗ୍ରତା ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସା ଜୋ ସାକ୍ଷାତ୍ ମୋକ୍ଷମାର୍ଗଭୂତ ଶ୍ରାମଣ୍ଯ, ‘ଶୁଦ୍ଧ କେ ହୀ ହୋତା ହୈ; ସମସ୍ତ ଭୂତ – ଵର୍ତମାନ – ଭାଵୀ ଵ୍ଯତିରେକୋଂକେ ସାଥ ମିଲିତ (ମିଶ୍ରିତ), ଅନନ୍ଯ ଵସ୍ତୁଓଂକା ଅନ୍ଵଯାତ୍ମକ ଜୋ ଵିଶ୍ଵ ଉସକେ (୧) ସାମାନ୍ଯ ଔର (୨) ଵିଶେଷକେ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ପ୍ରତିଭାସସ୍ଵରୂପ ଜୋ (୧) ଦର୍ଶନ ଔର (୨) ଜ୍ଞାନ ଵେ ‘ଶୁଦ୍ଧ’ କେ ହୀ ହୋତେ ହୈଂ; ନିର୍ଵିଘ୍ନ – ଖିଲେ ହୁଏ ସହଜ ଜ୍ଞାନାନନ୍ଦକୀ ମୁଦ୍ରାଵାଲା (-ସ୍ଵାଭାଵିକ ଜ୍ଞାନ ଔର ଆନନ୍ଦକୀ ଛାପଵାଲା) ଦିଵ୍ଯ ଜିସକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ ଐସା ଜୋ ନିର୍ଵାଣ, ଵହ ‘ଶୁଦ୍ଧ’ କେ ହୀ ହୋତା ହୈ; ଔର ଟଂକୋତ୍କୀର୍ଣ ପରମାନନ୍ଦ – ଅଵସ୍ଥାରୂପସେ ସୁସ୍ଥିତ ଆତ୍ମସ୍ଵଭାଵକୀ ଉପଲବ୍ଧିସେ ଗଂଭୀର ଐସେ ଜୋ ଭଗଵାନ ସିଦ୍ଧ, ଵେ ‘ଶୁଦ୍ଧ’ ହୀ ହୋତେ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗୀ ହୀ ସିଦ୍ଧ ହୋତେ ହୈଂ ), ଵଚନଵିସ୍ତାରସେ ବସ ହୋ ! ସର୍ଵ ମନୋରଥୋଂକେ ସ୍ଥାନଭୂତ, ମୋକ୍ଷତତ୍ଵକେ ସାଧନତତ୍ଵରୂପ, ‘ଶୁଦ୍ଧ’କୋ, ଜିସମେଂ ପରସ୍ପର ଅଂଗଅଂଗୀରୂପସେ ପରିଣମିତ ୧ଭାଵକ – ଭାଵ୍ଯତାକେ କାରଣ ସ୍ଵ – ପରକା ଵିଭାଗ ଅସ୍ତ

୧. ଭାଵକ (ଭାଵନମସ୍କାର କରନେଵାଲା) ଵହ ଅଂଗ (ଅଂଶ) ହୈ ଔର ଭାଵ୍ଯ (ଭାଵନମସ୍କାର କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ପଦାର୍ଥ) ଵହ ଅଂଗୀ (ଅଂଶୀ) ହୈ, ଇସଲିଯେ ଇସ ଭାଵନମସ୍କାରମେଂ ଭାଵକ ତଥା ଭାଵ୍ଯ ସ୍ଵଯଂ ହୀ ହୈ . ଐସା ନହୀଂ ହୈ କି ଭାଵକ ସ୍ଵଯଂ ହୋ ଔର ଭାଵ୍ଯ ପର ହୋ .

Page 491 of 513
PDF/HTML Page 524 of 546
single page version

ଯୋ ହି ନାମ ସୁଵିଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନଦର୍ଶନମାତ୍ରସ୍ଵରୂପଵ୍ଯଵସ୍ଥିତଵୃତ୍ତିସମାହିତତ୍ଵାତ୍ ସାକାରା- ନାକାରଚର୍ଯଯା ଯୁକ୍ତଃ ସନ୍ ଶିଷ୍ଯଵର୍ଗଃ ସ୍ଵଯଂ ସମସ୍ତଶାସ୍ତ୍ରାର୍ଥଵିସ୍ତରସଂକ୍ଷେପାତ୍ମକଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ- ଲୌକିକମାଯାଞ୍ଜନରସଦିଗ୍ଵିଜଯମନ୍ତ୍ରଯନ୍ତ୍ରାଦିସିଦ୍ଧଵିଲକ୍ଷଣଃ ସ୍ଵଶୁଦ୍ଧାତ୍ମୋପଲମ୍ଭଲକ୍ଷଣଃ ଟଙ୍କୋତ୍କୀର୍ଣଜ୍ଞାଯକୈକ- ସ୍ଵଭାଵୋ ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦ୍ଯଷ୍ଟଵିଧକର୍ମରହିତତ୍ଵେନ ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵାଦ୍ଯଷ୍ଟଗୁଣାନ୍ତର୍ଭୂତାନନ୍ତଗୁଣସହିତଃ ସିଦ୍ଧୋ ଭଗଵାନ୍ ସ ଚୈଵ ଶୁଦ୍ଧଃ ଏଵ . ଣମୋ ତସ୍ସ ନିର୍ଦୋଷିନିଜପରମାତ୍ମନ୍ଯାରାଧ୍ଯାରାଧକସଂବନ୍ଧଲକ୍ଷଣୋ ଭାଵନମସ୍କାରୋଽସ୍ତୁ ତସ୍ଯୈଵ . ଅତ୍ରୈତଦୁକ୍ତଂ ଭଵତି — ଅସ୍ଯ ମୋକ୍ଷକାରଣଭୂତଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗସ୍ଯ ମଧ୍ଯେ ସର୍ଵେଷ୍ଟମନୋରଥା ଲଭ୍ଯନ୍ତ ଇତି ମତ୍ଵା ଶେଷମନୋରଥପରିହାରେଣ ତତ୍ରୈଵ ଭାଵନା କର୍ତଵ୍ଯେତି ..୨୭୪.. ଅଥ ଶିଷ୍ଯଜନଂ ଶାସ୍ତ୍ରଫଲଂ ଦର୍ଶଯନ୍ ଶାସ୍ତ୍ରଂ ସମାପଯତି — ପପ୍ପୋଦି ପ୍ରାପ୍ନୋତି . ସୋ ସ ଶିଷ୍ଯଜନଃ କର୍ତା . କ ମ୍ . ପଵଯଣସାରଂ ପ୍ରଵଚନସାରଶବ୍ଦଵାଚ୍ଯଂ ନିଜପରମାତ୍ମାନମ୍ . କେନ . ଲହୁଣା କାଲେଣ ସ୍ତୋକକାଲେନ . ଯଃ କିଂ କରୋତି . ଜୋ ବୁଜ୍ଝଦି ଯଃ ଶିଷ୍ଯଜନୋ ବୁଧ୍ଯତେ ଜାନାତି . କିମ୍ . ସାସଣମେଦଂ ଶାସ୍ତ୍ରମିଦଂ . କିଂ ନାମ . ପଵଯଣସାରଂ ପ୍ରଵଚନସାରଂ, — ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନସ୍ଯ ତସ୍ଯୈଵ ହୁଆ ହୈ ଐସା ଭାଵନମସ୍କାର ହୋ ..୨୭୪..

ଅବ (ଭଗଵାନ କୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵ) ଶିଷ୍ଯଜନକୋ ଶାସ୍ତ୍ରକେ ଫଲକେ ସାଥ ଜୋଡ଼ତେ ହୁଏ ଶାସ୍ତ୍ର ସମାପ୍ତ କରତେ ହୈଂ : —

ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଯଃ ] ଜୋ [ସାକାରାନାକାରଚର୍ଯଯା ଯୁକ୍ତଃ ] ସାକାର – ଅନାକାର ଚର୍ଯାସେ ଯୁକ୍ତ ଵର୍ତତା ହୁଆ [ଏତତ୍ ଶାସନଂ ] ଇସ ଉପଦେଶକୋ [ବୁଧ୍ଯତେ ] ଜାନତା ହୈ, [ସଃ ] ଵହ [ଲଘୁନା କାଲେନ ] ଅଲ୍ପ କାଲମେଂ ହୀ [ପ୍ରଵଚନସାରଂ ] ପ୍ରଵଚନକେ ସାରକୋ (-ଭଗଵାନ ଆତ୍ମାକୋ) [ପ୍ରାପ୍ନୋତି ] ପାତା ହୈ ..୨୭୫..

ଟୀକା : — ୧ସୁଵିଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନଦର୍ଶନମାତ୍ର ସ୍ଵରୂପମେଂ ଅଵସ୍ଥିତ ପରିଣତିମେଂ ଲଗା ହୋନେସେ ସାକାର – ଅନାକାର ଚର୍ଯାସେ ଯୁକ୍ତ ଵର୍ତତା ହୁଆ, ଜୋ ଶିଷ୍ଯଵର୍ଗ ସ୍ଵଯଂ ସମସ୍ତ ଶାସ୍ତ୍ରୋଂକେ ଅର୍ଥୋଂକେ

୨ଵିସ୍ତାରସଂକ୍ଷେପାତ୍ମକ ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନୋପଯୋଗପୂର୍ଵକ ପ୍ରଭାଵ ଦ୍ଵାରା କେଵଲ ଆତ୍ମାକୋ ଅନୁଭଵତା ହୁଆ, ଇସ

୧. ଆତ୍ମାକା ସ୍ଵରୂପ ମାତ୍ର ସୁଵିଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନ ଔର ଦର୍ଶନ ହୈ . [ଇସମେଂ, ଜ୍ଞାନ ସାକାର ହୈ ଔର ଦର୍ଶନ ଅନାକାର ହୈ . ]

୨. ଵିସ୍ତାରସଂକ୍ଷେପାତ୍ମକ = ଵିସ୍ତାରାତ୍ମକ ଯା ସଂକ୍ଷେପାତ୍ମକ .

Page 492 of 513
PDF/HTML Page 525 of 546
single page version

ପୂର୍ଵକାନୁଭାଵେନ କେଵଲମାତ୍ମାନମନୁଭଵନ୍ଶାସନମେତଦ୍ ବୁଧ୍ଯତେ ସ ଖଲୁ ନିରଵଧିତ୍ରିସମଯ- ପ୍ରଵାହାଵସ୍ଥାଯିତ୍ଵେନ ସକଲାର୍ଥସାର୍ଥାତ୍ମକସ୍ଯ ପ୍ରଵଚନସ୍ଯ ସାରଭୂତଂ ଭୂତାର୍ଥସ୍ଵସଂଵେଦ୍ଯଦିଵ୍ଯଜ୍ଞାନାନନ୍ଦ- ସ୍ଵଭାଵମନନୁଭୂତପୂର୍ଵଂ ଭଗଵନ୍ତମାତ୍ମାନମଵାପ୍ନୋତି ..୨୭୫..

ଇତି ତତ୍ତ୍ଵଦୀପିକାଯାଂ ଶ୍ରୀମଦମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରିଵିରଚିତାଯାଂ ପ୍ରଵଚନସାରଵୃତ୍ତୌ ଚରଣାନୁଯୋଗସୂଚିକା ଚୂଲିକା ନାମ ତୃତୀଯଃ ଶ୍ରୁତସ୍କନ୍ଧଃ ସମାପ୍ତଃ ..୩..

ଜ୍ଞେଯଭୂତପରମାତ୍ମାଦିପଦାର୍ଥାନାଂ ତତ୍ସାଧ୍ଯସ୍ଯ ନିର୍ଵିକାରସ୍ଵସଂଵେଦନଜ୍ଞାନସ୍ଯ ଚ, ତଥୈଵ ତତ୍ତ୍ଵାର୍ଥଶ୍ରଦ୍ଧାନଲକ୍ଷଣ- ସମ୍ଯଗ୍ଦର୍ଶନସ୍ଯ ତଦ୍ଵିଷଯଭୂତାନେକାନ୍ତାତ୍ମକପରମାତ୍ମାଦିଦ୍ରଵ୍ଯାଣାଂ ତେନ ଵ୍ଯଵହାରସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵେନ ସାଧ୍ଯସ୍ଯ ନିଜ- ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମରୁଚିରୂପନିଶ୍ଚଯସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵସ୍ଯ ଚ, ତଥୈଵ ଚ ଵ୍ରତସମିତିଗୁ ପ୍ତ୍ଯାଦ୍ଯନୁଷ୍ଠାନରୂପସ୍ଯ ସରାଗଚାରିତ୍ରସ୍ଯ ତେନୈଵ ସାଧ୍ଯସ୍ଯ ସ୍ଵଶୁଦ୍ଧାତ୍ମନିଶ୍ଚଲାନୁଭୂତିରୂପସ୍ଯ ଵୀତରାଗଚାରିତ୍ରସ୍ଯ ଚ ପ୍ରତିପାଦକତ୍ଵାତ୍ପ୍ରଵଚନସାରାଭିଧେଯମ୍ . କଥଂଭୂତଃ ସଃ ଶିଷ୍ଯଜନଃ . ସାଗାରଣଗାରଚରିଯଯା ଜୁତ୍ତୋ ସାଗାରାନାଗାରଚର୍ଯଯା ଯୁକ୍ତଃ . ଆଭ୍ଯନ୍ତରରତ୍ନ- ତ୍ରଯାନୁଷ୍ଠାନମୁପାଦେଯଂ କୃତ୍ଵା ବହିରଙ୍ଗରତ୍ନତ୍ରଯାନୁଷ୍ଠାନଂ ସାଗାରଚର୍ଯା ଶ୍ରାଵକଚର୍ଯା . ବହିରଙ୍ଗରତ୍ନତ୍ରଯାଧାରେଣାଭ୍ଯନ୍ତର- ରତ୍ନତ୍ରଯାନୁଷ୍ଠାନମନାଗାରଚର୍ଯା ପ୍ରମତ୍ତସଂଯତାଦିତପୋଧନଚର୍ଯେତ୍ଯର୍ଥଃ ..୨୭୫.. ଇତି ଗାଥାପଞ୍ଚକେନ ପଞ୍ଚରତ୍ନସଂଜ୍ଞଂ ପଞ୍ଚମସ୍ଥଲଂ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାତମ୍ . ଏଵଂ ‘ଣିଚ୍ଛିଦସୁତ୍ତତ୍ଥପଦୋ’ ଇତ୍ଯାଦି ଦ୍ଵାତ୍ରିଂଶଦ୍ଗାଥାଭିଃ ସ୍ଥଲପଞ୍ଚକେନ ଶୁଭୋପ- ଯୋଗାଭିଧାନଶ୍ଚତୁର୍ଥାନ୍ତରାଧିକାରଃ ସମାପ୍ତଃ ..

ଇତି ଶ୍ରୀଜଯସେନାଚାର୍ଯକୃତାଯାଂ ତାତ୍ପର୍ଯଵୃତ୍ତୌ ପୂର୍ଵୋକ୍ତକ୍ରମେଣ ‘ଏଵଂ ପଣମିଯ ସିଦ୍ଧେ’ ଇତ୍ଯାଦ୍ଯେକ- ଵିଂଶତିଗାଥାଭିରୁତ୍ସର୍ଗାଧିକାରଃ . ତଦନନ୍ତରଂ ‘ଣ ହି ଣିରଵେକ୍ଖୋ ଚାଗୋ’ ଇତ୍ଯାଦି ତ୍ରିଂଶଦ୍ଗାଥାଭିରପଵାଦାଧିକାରଃ . ତତଃ ପରଂ ‘ଏଯଗ୍ଗଗଦୋ ସମଣୋ’ ଇତ୍ଯାଦିଚତୁର୍ଦଶଗାଥାଭିଃ ଶ୍ରାମଣ୍ଯାପରନାମା ମୋକ୍ଷମାର୍ଗାଧିକାରଃ . ତତୋଽପ୍ଯନନ୍ତରଂ ‘ଣିଚ୍ଛିଦସୁତ୍ତତ୍ଥପଦୋ’ ଇତ୍ଯାଦିଦ୍ଵାତ୍ରିଂଶଦ୍ଗାଥାଭିଃ ଶୁଭୋପଯୋଗାଧିକାରଶ୍ଚେତ୍ଯନ୍ତରାଧିକାରଚତୁଷ୍ଟଯେନ ସପ୍ତନଵତିଗାଥାଭିଶ୍ଚରଣାନୁଯୋଗଚୂଲିକା ନାମା ତୃତୀଯୋ ମହାଧିକାରଃ ସମାପ୍ତଃ ..୩.. ଉପଦେଶକୋ ଜାନତା ହୈ, ଵହ ଵାସ୍ତଵମେଂ, ୧ଭୂତାର୍ଥସ୍ଵସଂଵେଦ୍ଯ – ଦିଵ୍ଯ ଜ୍ଞାନାନନ୍ଦ ଜିସକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ, ପୂର୍ଵକାଲମେଂ କଭୀ ଜିସକା ଅନୁଭଵ ନହୀଂ କିଯା, ଐସେ ଭଗଵାନ ଆତ୍ମାକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ — ଜୋ କି (ଜୋ ଆତ୍ମା) ତୀନୋଂ କାଲକେ ନିରଵଧି ପ୍ରଵାହମେଂ ସ୍ଥାଯୀ ହୋନେସେ ୨ସକଲ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ସମୂହାତ୍ମକ ପ୍ରଵଚନକା ସାରଭୂତ ହୈ ..୨୭୫..

ଇସପ୍ରକାର (ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭଗଵତ୍କୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵପ୍ରଣୀତ) ଶ୍ରୀ ପ୍ରଵଚନସାର ଶାସ୍ତ୍ରକୀ ଶ୍ରୀମଦ୍ଅମୃତଚନ୍ଦ୍ରାଚାର୍ଯଦେଵ ଵିରଚିତ ତତ୍ଵଦୀପିକା ନାମକ ଟୀକାମେଂ ଚରଣାନୁଯୋଗସୂଚକ ଚୂଲିକା ନାମକା ତୃତୀଯ ଶ୍ରୁତସ୍କଂଧ ସମାପ୍ତ ହୁଆ .

୧. ଭୂତାର୍ଥ ପାରମାର୍ଥିକ – (ସତ୍ଯାର୍ଥ), ସ୍ଵସଂଵେଦ୍ଯ ଔର ଦିଵ୍ଯ ଐସେ ଜୋ ଜ୍ଞାନ ଔର ଆନନ୍ଦ ଵହ ଭଗଵାନ ଆତ୍ମାକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ .

୨. ପ୍ରଵଚନ ସକଲ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ସମୂହକା ପ୍ରତିପାଦନ କରତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଉସେ ସକଲ ପଦାର୍ଥୋଂକା ସମୂହାତ୍ମକ କହା ହୈ . [ନିଜ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ପ୍ରଵଚନକା ସାରଭୂତ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ପ୍ରଵଚନ ଜୋ ସର୍ଵପଦାର୍ଥସମୂହକା ପ୍ରତିପାଦନ କରତା ହୈ ଉସମେଂ ଏକ ନିଜାତ୍ମପଦାର୍ଥ ହୀ ସ୍ଵଯଂକୋ ଧ୍ରୁଵ ହୈ, ଦୂସରା କୋଈ ପଦାର୍ଥ ସ୍ଵଯଂକୋ ଧ୍ରୁଵ ନହୀଂ, ]

Page 493 of 513
PDF/HTML Page 526 of 546
single page version

ନନୁ କୋଽଯମାତ୍ମା କଥଂ ଚାଵାପ୍ଯତ ଇତି ଚେତ୍, ଅଭିହିତମେତତ୍ ପୁନରପ୍ଯଭିଧୀଯତେ . ଆତ୍ମା ହି ତାଵଚ୍ଚୈତନ୍ଯସାମାନ୍ଯଵ୍ଯାପ୍ତାନନ୍ତଧର୍ମାଧିଷ୍ଠାତ୍ରେକଂ ଦ୍ରଵ୍ଯମନନ୍ତଧର୍ମଵ୍ଯାପକାନନ୍ତନଯଵ୍ଯାପ୍ଯେକଶ୍ରୁତ- ଜ୍ଞାନଲକ୍ଷଣପ୍ରମାଣପୂର୍ଵକସ୍ଵାନୁଭଵପ୍ରମୀଯମାଣତ୍ଵାତ୍ . ତତ୍ତୁ ଦ୍ରଵ୍ଯନଯେନ ପଟମାତ୍ରଵଚ୍ଚିନ୍ମାତ୍ରମ୍ ୧ . ପର୍ଯାଯନଯେନ ତନ୍ତୁମାତ୍ରଵଦ୍ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନାଦିମାତ୍ରମ୍ ୨ . ଅସ୍ତିତ୍ଵନଯେନାଯୋମଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତି- ସଂହିତାଵସ୍ଥଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖଵିଶିଖଵତ୍ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈରସ୍ତିତ୍ଵଵତ୍ ୩ . ନାସ୍ତିତ୍ଵନଯେନାନଯୋମଯା- ଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତ୍ଯସଂହିତାଵସ୍ଥାଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖପ୍ରାକ୍ତ ନଵିଶିଖଵତ୍ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈର୍ନାସ୍ତି-

ଅତ୍ରାହ ଶିଷ୍ଯଃ — ପରମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଯଦ୍ଯପି ପୂର୍ଵଂ ବହୁଧା ଵ୍ଯାଖ୍ଯାତମ୍, ତଥାପି ସଂକ୍ଷେପେଣ ପୁନରପି କଥ୍ଯତାମିତି . ଭଗଵାନାହ — କେଵଲଜ୍ଞାନାଦ୍ଯନନ୍ତଗୁଣାନାମାଧାରଭୂତଂ ଯତ୍ତଦାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଭଣ୍ଯତେ . ତସ୍ଯ ଚ ନଯୈଃ

[ଅବ ଟୀକାକାର ଶ୍ରୀ ଅମୃତଚନ୍ଦ୍ରାଚାର୍ଯଦେଵ ପରିଶିଷ୍ଟରୂପସେ କୁଛ କହତେ ହୈଂ : — ]

‘ଯହ ଆତ୍ମା କୌନ ହୈ (-କୈସା ହୈ) ଔର କୈସେ ପ୍ରାପ୍ତ କିଯା ଜାତା ହୈ’ ଐସା ପ୍ରଶ୍ନ କିଯା ଜାଯ ତୋ ଇସକା ଉତ୍ତର (ପହଲେ ହୀ) କହା ଜା ଚୁକା ହୈ ଔର (ଯହାଁ) ପୁନଃ କହତେ ହୈଂ : —

ପ୍ରଥମ ତୋ, ଆତ୍ମା ଵାସ୍ତଵମେଂ ଚୈତନ୍ଯସାମାନ୍ଯସେ ଵ୍ଯାପ୍ତ ଅନନ୍ତ ଧର୍ମୋଂକା ଅଧିଷ୍ଠାତା (ସ୍ଵାମୀ) ଏକ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଅନନ୍ତ ଧର୍ମୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋନେଵାଲେ ଜୋ ଅନନ୍ତ ନଯ ହୈଂ ଉନମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋନେଵାଲା ଜୋ ଏକ ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ପ୍ରମାଣ ହୈ, ଉସ ପ୍ରମାଣପୂର୍ଵକ ସ୍ଵାନୁଭଵସେ (ଵହ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ) ପ୍ରମେଯ ହୋତା ହୈ (-ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ) .

ଵହ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯନଯସେ, ପଟମାତ୍ରକୀ ଭାଁତି, ଚିନ୍ମାତ୍ର ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ଦ୍ରଵ୍ଯନଯସେ ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ର ହୈ, ଜୈସେ ଵସ୍ତ୍ର ଵସ୍ତ୍ରମାତ୍ର ହୈ ତଦନୁସାର .) ୧.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ପର୍ଯାଯନଯସେ, ତଂତୁମାତ୍ରକୀ ଭାଁତି, ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନାଦିମାତ୍ର ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ପର୍ଯାଯନଯସେ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନଚାରିତ୍ରାଦିମାତ୍ର ହୈ, ଜୈସେ ଵସ୍ତ୍ର ତଂତୁମାତ୍ର ହୈ .) ୨.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅସ୍ତିତ୍ଵନଯସେ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯ – କ୍ଷେତ୍ର – କାଲ – ଭାଵସେ ଅସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ହୈ; — ଲୋହମଯ, ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନଦଶାମେଂ ରହେ ହୁଏ ଔର ଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ବାଣକୀ ଭାଁତି . (ଜୈସେ କୋଈ ବାଣ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯସେ ଲୋହମଯ ହୈ, ସ୍ଵକ୍ଷେତ୍ରସେ ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ ହୈ, ସ୍ଵକାଲସେ ସଂଧାନ – ଦଶାମେଂ ହୈ, ଅର୍ଥାତ୍ ଧନୁଷ ପର ଚଢ଼ାକର ଖେଂଚୀ ହୁଈ ଦଶାମେଂ ହୈ, ଔର ସ୍ଵଭାଵସେ ଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ନିଶାନକୀ ଓର ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ଅସ୍ତିତ୍ଵନଯସେ ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯସେ ଅସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ହୈ .) ୩.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ନାସ୍ତିତ୍ଵନଯସେ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ – କ୍ଷେତ୍ର – କାଲ – ଭାଵସେ ନାସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ହୈ; — ଅଲୋହମଯ, ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନଦଶାମେଂ ନ ରହେ ହୁଏ ଔର ଅଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ଐସେ ପହଲେକେ ବାଣକୀ ଭାଁତି . (ଜୈସେ ପହଲେକା ବାଣ ଅନ୍ଯ ବାଣକେ ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଅଲୋହମଯ ହୈ, ଅନ୍ଯ ବାଣକେ କ୍ଷେତ୍ରକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ ନହୀଂ ହୈ, ଅନ୍ଯ ବାଣକେ କାଲକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ସଂଧାନଦଶାମେଂ ନହୀଂ ରହା ହୁଆ ଔର ଅନ୍ଯ ବାଣକେ ଭାଵକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଅଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ହୈ,

Page 494 of 513
PDF/HTML Page 527 of 546
single page version

ତ୍ଵଵତ୍ ୪ . ଅସ୍ତିତ୍ଵନାସ୍ତିତ୍ଵନଯେନାଯୋମଯାନଯୋମଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତ୍ଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲ- ଵର୍ତିସଂହିତାଵସ୍ଥାସଂହିତାଵସ୍ଥଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖାଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖପ୍ରାକ୍ତନଵିଶିଖଵତ୍ କ୍ରମତଃ ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ର- କାଲଭାଵୈରସ୍ତିତ୍ଵନାସ୍ତିତ୍ଵଵତ୍ ୫ . ଅଵକ୍ତଵ୍ଯନଯେନାଯୋମଯାନଯୋମଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତ୍ଯଗୁଣ- କାର୍ମୁକାଂତରାଲଵର୍ତିସଂହିତାଵସ୍ଥାସଂହିତାଵସ୍ଥଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖାଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖପ୍ରାକ୍ତ ନଵିଶିଖଵତ୍ ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପର- ଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈରଵକ୍ତ ଵ୍ଯମ୍ ୬ . ଅସ୍ତିତ୍ଵାଵକ୍ତଵ୍ଯନଯେନାଯୋମଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତିସଂହିତାଵସ୍ଥ- ଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖାଯୋମଯାନଯୋମଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତ୍ଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତିସଂହିତାଵସ୍ଥାସଂହିତା- ପ୍ରମାଣେନ ଚ ପରୀକ୍ଷା କ୍ରିଯତେ . ତଦ୍ଯଥା – ଏତାଵତ୍ ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯନଯେନ ନିରୁପାଧିସ୍ଫ ଟିକଵତ୍ସମସ୍ତରାଗାଦି- ଵିକଲ୍ପୋପାଧିରହିତମ୍ . ତଦେଵାଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯନଯେନ ସୋପାଧିସ୍ଫ ଟିକଵତ୍ସମସ୍ତରାଗାଦିଵିକଲ୍ପୋପାଧିସହିତମ୍ . ଶୁଦ୍ଧସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାରନଯେନ ଶୁଦ୍ଧସ୍ପର୍ଶରସଗଂଂଂଂଂଧଵର୍ଣାନାମାଧାରଭୂତପୁଦ୍ଗଦ୍ଗଦ୍ଗଦ୍ଗଦ୍ଗଲପରମାଣୁଵତ୍କେଵଲଜ୍ଞାନାଦିଶୁଦ୍ଧଗୁଣାନାମାଧାର- ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ନାସ୍ତିତ୍ଵନଯସେ ପରଚତୁଷ୍ଟଯସେ ନାସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ହୈ .) ୪.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅସ୍ତିତ୍ଵନାସ୍ତିତ୍ଵନଯସେ କ୍ରମଶଃ ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯ – କ୍ଷେତ୍ର – କାଲ – ଭାଵସେ ଅସ୍ତିତ୍ଵ – ନାସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ହୈ; — ଲୋହମଯ ତଥା ଅଲୋହମଯ, ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ ତଥା ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ରହେ ହୁଏ ତଥା ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ନ ରହେ ହୁଏ ଔର ଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ତଥା ଅଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ଐସେ ପହଲେକେ ବାଣକୀ ଭାଁତି . (ଜୈସେ ପହଲେକା ବାଣ କ୍ରମଶଃ ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ତଥା ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଲୋହମଯାଦି ଔର ଅଲୋହମଯାଦି ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ଅସ୍ତିତ୍ଵ – ନାସ୍ତିତ୍ଵନଯସେ କ୍ରମଶଃ ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯ ଔର ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଅସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ଔର ନାସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ହୈ .) ୫.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅଵ୍ଯକ୍ତଵ୍ଯନଯସେ ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯ – କ୍ଷେତ୍ର – କାଲ – ଭାଵସେ ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ; — ଲୋହମଯ ତଥା ଅଲୋହମଯ, ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ ତଥା ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ରହେ ହୁଏ ତଥା ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ନ ରହେ ହୁଏ ଔର ଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ତଥା ଅଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ଐସେ ପହଲେକୀ ବାଣକୀ ଭାଁତି . (ଜୈସେ ପହଲେକା ବାଣ ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଔର ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଯୁଗପତ୍ ଲୋହମଯାଦି ତଥା ଅଲୋହମଯାଦି ହୋନେସେ ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ଅଵକ୍ତଵ୍ଯନଯସେ ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯ ଔର ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ .) ୬.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅସ୍ତିତ୍ଵ – ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ନଯସେ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯ – କ୍ଷେତ୍ର – କାଲ – ଭାଵସେ ତଥା ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯ – କ୍ଷେତ୍ର – କାଲ – ଭାଵସେ ଅସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା – ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ; ( – ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯସେ) ଲୋହମଯ, ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ରହେ ହୁଏ ଔର ଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ଐସେ ତଥା (ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵ- ପରଚତୁଷ୍ଟସେ) ଲୋହମଯ ତଥା ଅଲୋହମଯ, ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ ତଥା ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାଏଂ ରହେ ହୁଏ ତଥା ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ରହେ ହୁଏ ଔର ଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ତଥା ଅଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ଐସେ ପହଲେକେ ବାଣକୀ ଭାଁତି . [ଜୈସେ ପହଲେକା ବାଣ (୧) ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯସେ ତଥା (୨) ଏକ ହୀ ସାଥ ସ୍ଵପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ (୧) ଲୋହମଯାଦି ତଥା (୨) ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ,

Page 495 of 513
PDF/HTML Page 528 of 546
single page version

ଵସ୍ଥଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖାଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖପ୍ରାକ୍ତନଵିଶିଖଵତ୍ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈର୍ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲ- ଭାଵୈଶ୍ଚାସ୍ତିତ୍ଵଵଦଵକ୍ତ ଵ୍ଯମ୍ ୭ . ନାସ୍ତିତ୍ଵାଵକ୍ତଵ୍ଯନଯେନାନଯୋମଯାଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତ୍ଯସଂହିତା- ଵସ୍ଥାଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖାଯୋମଯାନଯୋମଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତ୍ଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତିସଂହିତାଵସ୍ଥାସଂହିତା- ଵସ୍ଥଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖାଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖପ୍ରାକ୍ତନଵିଶିଖଵତ୍ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈର୍ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲ- ଭାଵୈଶ୍ଚ ନାସ୍ତିତ୍ଵଵଦଵକ୍ତ ଵ୍ଯମ୍ ୮ . ଅସ୍ତିତ୍ଵନାସ୍ତିତ୍ଵାଵକ୍ତଵ୍ଯନଯେନାଯୋମଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲ- ଵର୍ତିସଂହିତାଵସ୍ଥଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖାନଯୋମଯାଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତ୍ଯସଂହିତାଵସ୍ଥାଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖାଯୋମଯାନଯୋ- ଭୂତମ୍ . ତଦେଵାଶୁଦ୍ଧସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାରନଯେନାଶୁଦ୍ଧସ୍ପର୍ଶରସଗନ୍ଧଵର୍ଣାନାମାଧାରଭୂତଵ୍ଦ୍ଯଣୁକାଦିସ୍କନ୍ଧଵନ୍ମତିଜ୍ଞାନାଦି- ଵିଭାଵଗୁଣାନାମାଧାରଭୂତମ୍ . ଅନୁପଚରିତାସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାରନଯେନ ଵ୍ଦ୍ଯଣୁକାଦିସ୍କନ୍ଧେଷୁ ସଂଶ୍ଲେଶବନ୍ଧସ୍ଥିତ- ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ଅସ୍ତିତ୍ଵଅଵକ୍ତଵ୍ଯନଯସେ (୧) ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ତଥା (୨) ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ (୧) ଅସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ତଥା (୨) ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ . ] ୭.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ନାସ୍ତିତ୍ଵ – ଅଵକ୍ତଵ୍ଯନଯସେ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ – କ୍ଷେତ୍ର – କାଲ ଭାଵସେ ତଥା ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯ – କ୍ଷେତ୍ର – କାଲ – ଭାଵସେ ନାସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା – ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ; — (ପରଚତୁଷ୍ଟଯସେ) ଅଲୋହମଯ, ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ରହେ ହୁଏ ଔର ଅଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ଐସେ ତଥା (ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵପରଚତୁଷ୍ଟଯସେ) ଲୋହମଯ ତଥା ଅଲୋହମଯ, ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ ତଥା ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ରହେ ହୁଏ ତଥା ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ନ ରହେ ହୁଏ ଔର ଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ତଥା ଅଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ଐସେ ପହଲେକେ ବାଣକୀ ଭାଁତି . [ଜୈସେ ପହଲେକା ବାଣ (୧) ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ତଥା (୨) ଏକ ହୀ ସାଥ ସ୍ଵପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ (୧) ଅଲୋହମଯାଦି ତଥା (୨) ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ନାସ୍ତିତ୍ଵ – ଅଵକ୍ତଵ୍ଯନଯସେ (୧) ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ତଥା (୨) ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ (୧) ନାସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ତଥା (୨) ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ . ] ୮.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅସ୍ତିତ୍ଵ – ନାସ୍ତିତ୍ଵ – ଅଵକ୍ତଵ୍ଯନଯସେ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵସେ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ର – କାଲ – ଭାଵସେ ତଥା ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯ – କ୍ଷେତ୍ର – କାଲ – ଭାଵସେ ଅସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା – ନାସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ; — (ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯସେ) ଲୋହମଯ, ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ରହେ ହୁଏ ଔର ଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ଐସେ, – (ପରଚତୁଷ୍ଟଯସେ) ଅଲୋହମଯ, ଡୋରୀ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ନ ରହେ ହୁଏ ଔର ଅଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ଐସେ ତଥା (ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵପରଚତୁଷ୍ଟଯସେ) ଲୋହମଯ ତଥା ଅଲୋହମଯ, ଡୋରୋ ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ ତଥା ପ୍ରତ୍ଯଞ୍ଚା ଔର ଧନୁଷକେ ମଧ୍ଯମେଂ ନହୀଂ ସ୍ଥିତ, ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ରହେ ହୁଏ ତଥା ସଂଧାନ ଅଵସ୍ଥାମେଂ ନ ରହେ ହୁଏ ଔର ଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ତଥା ଅଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ ଐସେ ପହଲେକେ ବାଣକୀ ଭାଁତି . [ଜୈସେ ପହଲେକା ବାଣ (୧) ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯକୀ, (୨) ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ତଥା (୩) ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ (୧) ଲୋହମଯ, (୨) ଅଲୋହମଯ ତଥା (୩) ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଆତ୍ମା ଅସ୍ତିତ୍ଵ – ନାସ୍ତିତ୍ଵ – ଅଵକ୍ତଵ୍ଯନଯସେ (୧) ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯକୀ, (୨) ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ତଥା (୩) ଯୁଗପତ୍ ସ୍ଵ – ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ

Page 496 of 513
PDF/HTML Page 529 of 546
single page version

ମଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତ୍ଯଗୁଣକାର୍ମୁକାନ୍ତରାଲଵର୍ତିସଂହିତାଵସ୍ଥାସଂହିତାଵସ୍ଥଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖାଲକ୍ଷ୍ଯୋନ୍ମୁଖ- ପ୍ରାକ୍ତ ନଵିଶିଖଵତ୍ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈର୍ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈଶ୍ଚାସ୍ତି- ତ୍ଵନାସ୍ତିତ୍ଵଵଦଵକ୍ତ ଵ୍ଯମ୍ ୯ . ଵିକଲ୍ପନଯେନ ଶିଶୁକୁମାରସ୍ଥଵିରୈକପୁରୁଷଵତ୍ ସଵିକଲ୍ପମ୍ ୧୦ . ଅଵିକଲ୍ପନଯେନୈକପୁରୁଷମାତ୍ରଵଦଵିକଲ୍ପମ୍ ୧୧ . ନାମନଯେନ ତଦାତ୍ମଵତ୍ ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମାମର୍ଶି ୧୨ . ସ୍ଥାପନାନଯେନ ମୂର୍ତିତ୍ଵଵତ୍ ସକଲପୁଦ୍ଗଲାଲମ୍ବି ୧୩ . ଦ୍ରଵ୍ଯନଯେନ ମାଣଵକଶ୍ରେଷ୍ଠିଶ୍ରମଣପାର୍ଥିଵ- ଵଦନାଗତାତୀତପର୍ଯାଯୋଦ୍ଭାସି ୧୪ . ଭାଵନଯେନ ପୁରୁଷାଯିତପ୍ରଵୃତ୍ତଯୋଷିଦ୍ଵତ୍ତଦାତ୍ଵପର୍ଯାଯୋଲ୍ଲାସି ୧୫ . ପୁଦ୍ଗଲପରମାଣୁଵତ୍ପରମୌଦାରିକଶରୀରେ ଵୀତରାଗସର୍ଵଜ୍ଞଵଦ୍ଵା ଵିଵକ୍ଷିତୈକଦେହସ୍ଥିତମ୍ . ଉପଚରିତାସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାରନଯେନ କାଷ୍ଠାସନାଦ୍ଯୁପଵିଷ୍ଟଦେଵଦତ୍ତଵତ୍ସମଵସରଣସ୍ଥିତଵୀତରାଗସର୍ଵଜ୍ଞଵଦ୍ଵା ଵିଵକ୍ଷିତୈକଗ୍ରାମଗୃହାଦିସ୍ଥିତମ୍ . ଇତ୍ଯାଦି ପରସ୍ପରସାପେକ୍ଷାନେକନଯୈଃ ପ୍ରମୀଯମାଣଂ ଵ୍ଯଵହ୍ରିଯମାଣଂ କ୍ରମେଣ ମେଚକସ୍ଵଭାଵଵିଵକ୍ଷିତୈକଧର୍ମଵ୍ଯାପକତ୍ଵାଦେକ- ଅପେକ୍ଷାସେ (୧) ଅସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା, (୨) ନାସ୍ତିତ୍ଵଵାଲା ତଥା (୩) ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ . ] ୯.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଵିକଲ୍ପନଯସେ, ବାଲକ, କୁମାର ଔର ଵୃଦ୍ଧ ଐସେ ଏକ ପୁରୁଷକୀ ଭାଁତି, ସଵିକଲ୍ପ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ଭେଦନଯସେ, ଭେଦସହିତ ହୈ, ଜୈସେ କି ଏକ ପୁରୁଷ ବାଲକ, କୁମାର ଔର ଵୃଦ୍ଧ ଐସେ ଭେଦଵାଲା ହୈ .) ୧୦.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅଵିକଲ୍ପନଯସେ, ଏକ ପୁରୁଷମାତ୍ରକୀ ଭାଁତି, ଅଵିକଲ୍ପ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଅଭେଦନଯସେ ଆତ୍ମା ଅଭେଦ ହୈ, ଜୈସେ କି ଏକ ପୁରୁଷ ବାଲକ, କୁମାର ଔର ଵୃଦ୍ଧ ଐସେ ଭେଦରହିତ ଏକ ପୁରୁଷମାତ୍ର ହୈ .) ୧୧.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ନାମନଯସେ, ନାମଵାଲେକୀ ଭାଁତି, ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମକୋ ସ୍ପର୍ଶ କରନେଵାଲା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ନାମନଯସେ ଶବ୍ଦବ୍ରହ୍ମସେ କହା ଜାତା ହୈ, ଜୈସେ କି ନାମଵାଲା ପଦାର୍ଥ ଉସକେ ନାମରୂପ ଶବ୍ଦସେ କହା ଜାତା ହୈ .) ୧୨.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଥାପନାନଯସେ, ମୂର୍ତିପନେକୀ ଭାଁତି, ସର୍ଵ ପୁଦ୍ଗଲୋଂକା ଅଵଲମ୍ବନ କରନେଵାଲା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଥାପନାନଯସେ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ପୌଦ୍ଗଲିକ ସ୍ଥାପନା କୀ ଜା ସକତୀ ହୈ, ମୂର୍ତିକୀ ଭାଁତି) ୧୩.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯନଯସେ ବାଲକ ସେଠକୀ ଭାଁତି ଔର ଶ୍ରମଣ ରାଜାକୀ ଭାଁତି, ଅନାଗତ ଔର ଅତୀତ ପର୍ଯାଯସେ ପ୍ରତିଭାସିତ ହୋତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ଦ୍ରଵ୍ଯନଯସେ ଭାଵୀ ଔର ଭୂତ ପର୍ଯାଯରୂପସେ ଖ୍ଯାଲମେଂ ଆତା ହୈ, ଜୈସେ କି ବାଲକ ସେଠପନେ ସ୍ଵରୂପ ଭାଵୀ ପର୍ଯାଯରୂପସେ ଖ୍ଯାଲମେଂ ଆତା ହୈ ଔର ମୁନି ରାଜାସ୍ଵରୂପ ଭୂର୍ତପର୍ଯାଯରୂପସେ ଆତା ହୈ .) ୧୪.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଭାଵନଯସେ, ପୁରୁଷକେ ସମାନ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ସ୍ତ୍ରୀକୀ ଭାଁତି, ତତ୍କାଲ (ଵର୍ତମାନ) କୀ ପର୍ଯାଯରୂପସେ ଉଲ୍ଲସିତ – ପ୍ରକାଶିତ – ପ୍ରତିଭାସିତ ହୋତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ଭାଵନଯସେ ଵର୍ତମାନ ପର୍ଯାଯରୂପସେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋତା ହୈ, ଜୈସେ କି ପୁରୁଷକେ ସମାନ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ସ୍ତ୍ରୀ ପୁରୁଷତ୍ଵରୂପପର୍ଯାଯରୂପସେ ପ୍ରତିଭାସିତ ହୋତୀ ହୈ .) ୧୫.

Page 497 of 513
PDF/HTML Page 530 of 546
single page version

ସାମାନ୍ଯନଯେନ ହାରସ୍ରଗ୍ଦାମସୂତ୍ରଵଦ୍ଵଯାପି ୧୬ . ଵିଶେଷନଯେନ ତଦେକମୁକ୍ତାଫଲଵଦଵ୍ଯାପି ୧୭ . ନିତ୍ଯନଯେନ ନଟଵଦଵସ୍ଥାଯି ୧୮ . ଅନିତ୍ଯନଯେନ ରାମରାଵଣଵଦନଵସ୍ଥାଯି ୧୯ . ସର୍ଵଗତନଯେନ ଵିସ୍ଫାରିତାକ୍ଷଚକ୍ଷୁର୍ଵତ୍ସର୍ଵଵର୍ତି ୨୦ . ଅସର୍ଵଗତନଯେନ ମୀଲିତାକ୍ଷଚକ୍ଷୁର୍ଵଦାତ୍ମଵର୍ତି ୨୧ . ଶୂନ୍ଯନଯେନ ଶୂନ୍ଯାଗାରଵତ୍କେଵଲୋଦ୍ଭାସି ୨୨ . ଅଶୂନ୍ଯନଯେନ ଲୋକାକ୍ରାନ୍ତନୌଵନ୍ମିଲିତୋଦ୍ଭାସି ୨୩ . ଜ୍ଞାନଜ୍ଞେଯା- ଦ୍ଵୈତନଯେନ ମହଦିନ୍ଧନଭାରପରିଣତଧୂମକେତୁଵଦେକ ମ୍ ୨୪ . ଜ୍ଞାନଜ୍ଞେଯଦ୍ଵୈତନଯେନ ପରପ୍ରତିବିମ୍ବସମ୍ପୃକ୍ତ- ସ୍ଵଭାଵଂ ଭଵତି . ତଦେଵ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯଂ ପ୍ରମାଣେନ ପ୍ରମୀଯମାଣଂ ମେଚକସ୍ଵଭାଵାନାମନେକଧର୍ମାଣାଂ ଯୁଗପଦ୍ଵଯାପକତ୍ଵା- ଚ୍ଚିତ୍ରପଟଵଦନେକସ୍ଵଭାଵଂ ଭଵତି . ଏଵଂ ନଯପ୍ରମାଣାଭ୍ଯାଂ ତତ୍ତ୍ଵଵିଚାରକାଲେ ଯୋଽସୌ ପରମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଜାନାତି ସ

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ସାମାନ୍ଯନଯସେ, ହାର – ମାଲା – କଂଠୀକେ ଡୋରେକୀ ଭାଁତି, ଵ୍ଯାପକ ହୈ, (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ସାମାନ୍ଯନଯସେ ସର୍ଵ ପର୍ଯାଯୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ରହତା ହୈ, ଜୈସେ ମୋତୀକୀ ମାଲାକା ଡୋରା ସାରେ ମୋତିଯୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତା ହୈ .) ୧୬.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଵିଶେଷନଯସେ, ଉସକେ ଏକ ମୋତୀକୀ ଭାଁତି, ଅଵ୍ଯାପକ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ଵିଶେଷନଯସେ ଅଵ୍ଯାପକ ହୈ, ଜୈସେ ପୂର୍ଵୋକ୍ତ ମାଲାକା ଏକ ମୋତୀ ସାରୀ ମାଲାମେଂ ଅଵ୍ଯାପକ ହୈ .) ୧୭.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ନିତ୍ଯନଯସେ, ନଟକୀ ଭାଁତି, ଅଵସ୍ଥାଯୀ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ନିତ୍ଯନଯସେ ନିତ୍ଯ – ସ୍ଥାଯୀ ହୈ, ଜୈସେ ରାମ – ରାଵଣରୂପ ଅନେକ ଅନିତ୍ଯ ସ୍ଵାଂଗ ଧାରଣ କରତା ହୁଆ ଭୀ ନଟ ତୋ ଵହକା ଵହୀ ନିତ୍ଯ ହୈ .) ୧୮.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅନିତ୍ଯନଯସେ, ରାମ – ରାଵଣକୀ ଭାଁତି, ଅନଵସ୍ଥାଯୀ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ଅନିତ୍ଯନଯସେ ଅନିତ୍ଯ ହୈ, ଜୈସେ ନଟକେ ଦ୍ଵାରା ଧାରଣ କିଯେ ଗଯେ ରାମ – ରାଵଣରୂପ ସ୍ଵାଂଗ ଅନିତ୍ଯ ହୈ .) ୧୯.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ସର୍ଵଗତନଯସେ, ଖୁଲୀ ହୁଈ ଆଁଖକୀ ଭାଁତି, ସର୍ଵଵର୍ତୀ (ସବମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋନେଵାଲା) ହୈ . ୨୦.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅସର୍ଵଗତନଯସେ, ମୀଂଚୀ ହୁଈ (ବନ୍ଦ) ଆଁଖକୀ ଭାଁତି, ଆତ୍ମଵର୍ତୀ (ଅପନେମେଂ ରହନେଵାଲା) ହୈ . ୨୧.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଶୂନ୍ଯନଯସେ, ଶୂନ୍ଯ (ଖାଲୀ) ଘରକୀ ଭାଁତି, ଏକାକୀ (ଅମିଲିତ) ଭାସିତ ହୋତା ହୈ . ୨୨.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅଶୂନ୍ଯନଯସେ, ଲୋଗୋଂସେ ଭରେ ହୁଏ ଜହାଜକୀ ଭାଁତି, ମିଲିତ ଭାସିତ ହୋତା ହୈ . ୨୩.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଜ୍ଞାନଜ୍ଞେଯ – ଅଦ୍ଵୈତନଯସେ (ଜ୍ଞାନ ଔର ଜ୍ଞେଯକେ ଅଦ୍ଵୈତରୂପ ନଯସେ), ମହାନ ଈଂଧନସମୂହରୂପ ପରିଣତ ଅଗ୍ନିକୀ ଭାଁତି, ଏକ ହୈ . ୨୪.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଜ୍ଞାନଜ୍ଞେଯଦ୍ଵୈତନଯସେ, ପରକେ ପ୍ରତିବିଂବୋଂସେ ସଂପୃକ୍ତ ଦର୍ପଣକୀ ଭାଁତି, ଅନେକ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା ଜ୍ଞାନ ଔର ଜ୍ଞେଯକେ ଦ୍ଵୈତରୂପନଯସେ ଅନେକ ହୈ, ଜୈସେ ପର – ପ୍ରତିବିମ୍ବୋଂକେ ସଂଗଵାଲା ଦର୍ପଣ ଅନେକରୂପ ହୈ .) ୨୫. ପ୍ର. ୬୩

Page 498 of 513
PDF/HTML Page 531 of 546
single page version

ଦର୍ପଣଵଦନେକମ୍ ୨୫ . ନିଯତିନଯେନ ନିଯତିନିଯମିତୌଷ୍ଣ୍ଯଵହ୍ନିଵନ୍ନିଯତସ୍ଵଭାଵଭାସି ୨୬ . ଅନିଯତିନଯେନ ନିଯତ୍ଯନିଯମିତୌଷ୍ଣ୍ଯପାନୀଯଵଦନିଯତସ୍ଵଭାଵଭାସି ୨୭ . ସ୍ଵଭାଵନଯେନାନିଶିତ- ତୀକ୍ଷ୍ଣକଣ୍ଟକଵତ୍ସଂସ୍କାରାନର୍ଥକ୍ଯକାରି ୨୮ . ଅସ୍ଵଭାଵନଯେନାଯସ୍କାରନିଶିତତୀକ୍ଷ୍ଣଵିଶିଖଵତ୍ସଂସ୍କାର- ସାର୍ଥକ୍ଯ -କାରି ୨୯ . କାଲନଯେନ ନିଦାଘଦିଵସାନୁସାରିପଚ୍ଯମାନସହକାରଫଲଵତ୍ସମଯାଯତ୍ତସିଦ୍ଧିଃ ନିର୍ଵିକଲ୍ପସମାଧିପ୍ରସ୍ତାଵେ ନିର୍ଵିକାରସ୍ଵସଂଵେଦନଜ୍ଞାନେନାପି ଜାନାତୀତି .. ପୁନରପ୍ଯାହ ଶିଷ୍ଯଃ — ଜ୍ଞାତମେଵାତ୍ମ- ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ହେ ଭଗଵନ୍ନିଦାନୀଂ ତସ୍ଯ ପ୍ରା ପ୍ତ୍ଯୁପାଯଃ କଥ୍ଯତାମ୍ . ଭଗଵାନାହ — ସକଲଵିମଲକେଵଲଜ୍ଞାନ-

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ନିଯତିନଯସେ ନିଯତସ୍ଵଭାଵରୂପ ଭାସିତ ହୋତା ହୈ, ଜିସକୀ ଉଷ୍ଣତା ନିଯମିତ (-ନିଯତ) ହୋତୀ ହୈ ଐସୀ ଅଗ୍ନିକୀ ଭାଁତି . [ଆତ୍ମା ନିଯତିନଯସେ ନିଯତସ୍ଵଭାଵଵାଲା ଭାସିତ ହୋତା ହୈ ଜୈସେ ଅଗ୍ନିକେ ଉଷ୍ଣତାକା ନିଯମ ହୋନେସେ ଅଗ୍ନି ନିଯତସ୍ଵଭାଵଵାଲୀ ଭାସିତ ହୋତୀ ହୈ . ] ୨୬.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅନିଯତନଯସେ ଅନିଯତସ୍ଵଭାଵରୂପ ଭାସିତ ହୋତା ହୈ, ଜିସକେ ଉଷ୍ଣତା ନିଯତି (-ନିଯମ) ସେ ନିଯମିତ ନହୀଂ ହୈ ଐସେ ପାନୀକେ ଭାଁତି . [ଆତ୍ମା ଅନିଯତିନଯସେ ଅନିଯତସ୍ଵଭାଵଵାଲା ଭାସିତ ହୋତା ହୈ, ଜୈସେ ପାନୀକେ (ଅଗ୍ନିକେ ନିମିତ୍ତସେ ହୋନେଵାଲୀ) ଉଷ୍ଣତା ଅନିଯତ – ହୋନେସେ ପାନୀ ଅନିଯତସ୍ଵଭାଵଵାଲା ଭାସିତ ହୋତା ହୈ .] ୨୭.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଭାଵନଯସେ ସଂସ୍କାରକୋ ନିରର୍ଥକ କରନେଵାଲା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମାକୋ ସ୍ଵଭାଵନଯସେ ସଂସ୍କାର ନିରୁପଯୋଗୀ ହୈ), ଜିସକୀ କିସୀକେ ନୋକ ନହୀଂ ନିକାଲୀ ଜାତୀ (କିନ୍ତୁ ଜୋ ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ନୁକୀଲା ହୈ) ଐସେ ପୈନେ କାଁଟେକୀ ଭାଁତି . ୨୮.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅସ୍ଵଭାଵନଯସେ ସଂସ୍କାରକୋ ସାର୍ଥକ କରନେଵାଲା (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମାକୋ ଅସ୍ଵଭାଵନଯସେ ସଂସ୍କାର ଉପଯୋଗୀ ହୈ), ଜିସକୀ (ସ୍ଵଭାଵସେ ନୋକ ନହୀଂ ହୋତୀ, କିନ୍ତୁ ସଂସ୍କାର କରକେ ଲୁହାରକେ ଦ୍ଵାରା ନୋକ ନିକାଲୀ ଗଈ ହୋ ଐସେ ପୈନେ ବାଣକୀ ଭାଁତି .) ୨୯.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ କାଲନଯସେ ଜିସକୀ ସିଦ୍ଧି ସମଯପର ଆଧାର ରଖତୀ ହୈ ଐସା ହୈ, ଗର୍ମୀକେ ଦିନୋଂକେ ଅନୁସାର ପକନେଵାଲେ ଆମ୍ରଫଲକୀ ଭାଁତି . [କାଲନଯସେ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ସିଦ୍ଧି ସମଯ ପର ଆଧାର ରଖତୀ ହୈ, ଗର୍ମୀକେ ଦିନୋଂକେ ଅନୁସାର ପକନେଵାଲେ ଆମକୀ ଭାଁତି . ] ୩୦.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅକାଲନଯସେ ଜିସକୀ ସିଦ୍ଧି ସମଯପର ଆଧାର ନହୀଂ ରଖତୀ ଐସା ହୈ, କୃତ୍ରିମ ଗର୍ମୀସେ ପକାଯେ ଗଯେ ଆମ୍ରଫଲକୀ ଭାଁତି . ୩୧.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ପୁରୁଷକାରନଯସେ ଜିସକୀ ସିଦ୍ଧି ଯତ୍ନସାଧ୍ଯ ହୈ ଐସା ହୈ, ଜିସେ ପୁରୁଷକାରସେ ୧ନୀବୂକା ଵୃକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ ( – ଉଗତା ହୈ) ଐସେ ପୁରୁଷକାରଵାଦୀକୀ ଭାଁତି . [ପୁରୁଷାର୍ଥନଯସେ ଆତ୍ମାକୀ ସିଦ୍ଧି

୩୦ . ଅକାଲନଯେନ କୃତ୍ରିମୋଷ୍ମପାଚ୍ଯମାନସହକାରଫଲଵତ୍ସମଯାନାଯତ୍ତସିଦ୍ଧିଃ ୩୧ . ପୁରୁଷକାରନଯେନ

୧. ସଂସ୍କୃତ ଟୀକାମେଂ ‘ମଧୁକୁକ୍କଟୀ’ ଶବ୍ଦ ହୈ, ଜିସକା ଅର୍ଥ ଯହାଁ ‘ନୀବୂକା ଵୃକ୍ଷ’ କିଯା ହୈ; କିନ୍ତୁ ହିନ୍ଦୀ ଟୀକାମେଂ ଶ୍ରୀ ପାଂଡେ ହେମରାଜଜୀନେ ‘ମଧୁଛତ୍ତା’ ଅର୍ଥ କିଯା ହୈ .

Page 499 of 513
PDF/HTML Page 532 of 546
single page version

ପୁରୁଷକାରୋପଲବ୍ଧମଧୁକୁକ୍କୁଟୀକପୁରୁଷକାରଵାଦିଵଦ୍ଯତ୍ନସାଧ୍ଯସିଦ୍ଧିଃ ୩୨ . ଦୈଵନଯେନ ପୁରୁଷକାର- ଵାଦିଦତ୍ତମଧୁକୁକ୍କୁଟୀଗର୍ଭଲବ୍ଧମାଣିକ୍ଯଦୈଵଵାଦିଵଦଯତ୍ନସାଧ୍ଯସିଦ୍ଧିଃ ୩୩ . ଈଶ୍ଵରନଯେନ ଧାତ୍ରୀହଟ୍ଟା- ଵଲେହ୍ଯମାନପାନ୍ଥବାଲକଵତ୍ପାରତନ୍ତ୍ର୍ଯଭୋକ୍ତୃ ୩୪ . ଅନୀଶ୍ଵରନଯେନ ସ୍ଵଚ୍ଛନ୍ଦଦାରିତକୁରଂଗକଣ୍ଠୀରଵଵତ୍ସ୍ଵା- ତନ୍ତ୍ର୍ଯଭୋକ୍ତୃ ୩୫ . ଗୁଣିନଯେନୋପାଧ୍ଯାଯଵିନୀଯମାନକୁମାରକଵଦ୍ଗୁଣଗ୍ରାହି ୩୬ . ଅଗୁଣିନଯେନୋପାଧ୍ଯାଯ- ଵିନୀଯମାନକୁମାରକାଧ୍ଯକ୍ଷଵତ୍ କେଵଲମେଵ ସାକ୍ଷି ୩୭ . କର୍ତୃନଯେନ ରଂଜକଵଦ୍ରାଗାଦିପରିଣାମ- କର୍ତୃ ୩୮ . ଅକର୍ତୃନଯେନ ସ୍ଵକର୍ମପ୍ରଵୃତ୍ତରଂଜକାଧ୍ଯକ୍ଷଵତ୍କେଵଲମେଵ ସାକ୍ଷି ୩୯ . ଭୋକ୍ତୃନଯେନ ହିତା- ହିତାନ୍ନଭୋକ୍ତୃଵ୍ଯାଧିତଵତ୍ ସୁଖଦୁଃଖାଦିଭୋକ୍ତୃ ୪୦ . ଅଭୋକ୍ତୃନଯେନ ହିତାହିତାନ୍ନଭୋକ୍ତୃ- ଦର୍ଶନସ୍ଵଭାଵନିଜପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସମ୍ଯକ୍ଶ୍ରଦ୍ଧାନଜ୍ଞାନାନୁଷ୍ଠାନରୂପାଭେଦରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକନିର୍ଵିକଲ୍ପସମାଧିସଂଜାତରାଗାଦ୍ଯୁପାଧି- ରହିତପରମାନନ୍ଦୈକଲକ୍ଷଣସୁଖାମୃତରସାସ୍ଵାଦାନୁଭଵମଲଭମାନଃ ସନ୍ ପୂର୍ଣମାସୀଦିଵସେ ଜଲକଲ୍ଲୋଲକ୍ଷୁଭିତସମୁଦ୍ର ପ୍ରଯତ୍ନସେ ହୋତୀ ହୈ, ଜୈସେ କିସୀ ପୁରୁଷାର୍ଥଵାଦୀ ମନୁଷ୍ଯକୋ ପୁରୁଷାର୍ଥସେ ନୀବୂକା ଵୃକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ . ] ୩୨.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଦୈଵନଯସେ ଜିସକୀ ସିଦ୍ଧି ଅଯତ୍ନସାଧ୍ଯ ହୈ ( – ଯତ୍ନ ବିନା ହୋତା ହୈ) ଐସା ହୈ; ପୁରୁଷକାରଵାଦୀ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ନୀବୂକେ ଵୃକ୍ଷକେ ଭୀତରସେ ଜିସେ (ବିନା ଯତ୍ନକେ, ଦୈଵସେ) ମାଣିକ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ଜାତା ହୈ ଐସେ ଦୈଵଵାଦୀକୀ ଭାଁତି . ୩୩.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଈଶ୍ଵରନଯସେ ପରତଂତ୍ରତା ଭୋଗନେଵାଲା ହୈ, ଧାଯକୀ ଦୁକାନ ପର ଦୂଧ ପିଲାଯେ ଜାନେଵାଲେ ରାହଗୀରକେ ବାଲକକୀ ଭାଁତି . ୩୪.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅନୀଶ୍ଵରନଯସେ ସ୍ଵତଂତ୍ରତା ଭୋଗନେଵାଲା ହୈ, ହିରନକୋ ସ୍ଵଚ୍ଛନ୍ଦତା (ସ୍ଵତନ୍ତ୍ରତା, ସ୍ଵେଚ୍ଛା) ପୂର୍ଵକ ଫାଡ଼କର ଖା ଜାନେଵାଲେ ସିଂହକୀ ଭାଁତି . ୩୫.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଗୁଣୀନଯସେ ଗୁଣଗ୍ରାହୀ ହୈ, ଶିକ୍ଷକକେ ଦ୍ଵାରା ଜିସେ ଶିକ୍ଷା ଦୀ ଜାତୀ ହୈ ଐସେ କୁମାରକୀ ଭାଁତି . ୩୬.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅଗୁଣୀନଯସେ କେଵଲ ସାକ୍ଷୀ ହୀ ହୈ ( – ଗୁଣଗ୍ରାହୀ ନହୀଂ ହୈ), ଜିସେ ଶିକ୍ଷକକେ ଦ୍ଵାରା ଶିକ୍ଷା ଦୀ ଜା ରହୀ ହୈ ଐସେ କୁମାରକୋ ଦେଖନେଵାଲେ ପୁରୁଷ ( – ପ୍ରେକ୍ଷକ) କୀ ଭାଁତି . ୩୭.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ କର୍ତୃନଯସେ, ରଂଗରେଜକୀ ଭାଁତି, ରାଗାଦି ପରିଣାମକା କର୍ତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମା କର୍ତାନଯସେ ରାଗାଦିପରିଣାମୋଂକା କର୍ତା ହୈ, ଜୈସେ ରଂଗରେଜ ରଂଗନେକେ କାର୍ଯକା କର୍ତା ହୈ .) ୩୮.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅକର୍ତୃନଯସେ କେଵଲ ସାକ୍ଷୀ ହୀ ହୈ ( – କର୍ତା ନହୀଂ), ଅପନେ କାର୍ଯମେଂ ପ୍ରଵୃତ୍ତ ରଂଗରେଜକୋ ଦେଖନେଵାଲେ ପୁରୁଷ (-ପ୍ରେକ୍ଷକ) କୀ ଭାଁତି . ୩୯.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଭୋକ୍ତୃନଯସେ ସୁଖଦୁଃଖାଦିକା ଭୋକ୍ତା ହୈ, ହିତକାରୀ – ଅହିତକାରୀ ଅନ୍ନକୋ ଖାନେଵାଲେ ରୋଗୀକୀ ଭାଁତି . [ଆତ୍ମା ଭୋକ୍ତାନଯସେ ସୁଖଦୁଃଖାଦିକୋ ଭୋଗତା ହୈ, ଜୈସେ ହିତକାରକ ଯା ଅହିତକାରକ ଅନ୍ନକୋ ଖାନେଵାଲା ରୋଗୀ ସୁଖ ଯା ଦୁଃଖକୋ ଭୋଗତା ହୈ . ] ୪୦.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅଭୋକ୍ତୃନଯସେ କେଵଲ ସାକ୍ଷୀ ହୀ ହୈ, ହିତକାରୀ – ଅହିତକାରୀ ଅନ୍ନକୋ ଖାନେଵାଲେ

Page 500 of 513
PDF/HTML Page 533 of 546
single page version

ଵ୍ଯାଧିତାଧ୍ଯକ୍ଷଧନ୍ଵନ୍ତରିଚରଵତ୍ କେଵଲମେଵ ସାକ୍ଷି ୪୧ . କ୍ରିଯାନଯେନ ସ୍ଥାଣୁଭିନ୍ନମୂର୍ଧଜାତଦୃଷ୍ଟି- ଲବ୍ଧନିଧାନାନ୍ଧଵଦନୁଷ୍ଠାନପ୍ରାଧାନ୍ଯସାଧ୍ଯସିଦ୍ଧିଃ ୪୨ . ଜ୍ଞାନନଯେନ ଚଣକମୁଷ୍ଟିକ୍ରୀତଚିନ୍ତାମଣିଗୃହ- କୋଣଵାଣିଜଵଦ୍ ଵିଵେକପ୍ରାଧାନ୍ଯସାଧ୍ଯସିଦ୍ଧିଃ ୪୩ . ଵ୍ଯଵହାରନଯେନ ବନ୍ଧକମୋଚକପରମାଣ୍ଵନ୍ତରସଂଯୁଜ୍ଯ- ମାନଵିଯୁଜ୍ଯମାନପରମାଣୁଵଦ୍ ବନ୍ଧମୋକ୍ଷଯୋର୍ଦ୍ଵୈତାନୁଵର୍ତି ୪୪ . ନିଶ୍ଚଯନଯେନ କେଵଲବଧ୍ଯମାନମୁଚ୍ଯମାନ- ବନ୍ଧମୋକ୍ଷୋଚିତସ୍ରିଗ୍ଧରୂକ୍ଷତ୍ଵଗୁଣପରିଣତପରମାଣୁଵଦ୍ବନ୍ଧମୋକ୍ଷଯୋରଦ୍ଵୈତାନୁଵର୍ତି ୪୫ . ଅଶୁଦ୍ଧନଯେନ ଇଵ ରାଗଦ୍ଵେଷମୋହକଲ୍ଲୋଲୈର୍ଯାଵଦସ୍ଵସ୍ଥରୂପେଣ କ୍ଷୋଭଂ ଗଚ୍ଛତ୍ଯଯଂ ଜୀଵସ୍ତାଵତ୍କାଲଂ ନିଜଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାନଂ ନ ପ୍ରାପ୍ନୋତି ଇତି . ସ ଏଵ ଵୀତରାଗସର୍ଵଜ୍ଞପ୍ରଣୀତୋପଦେଶାତ୍ ଏକେନ୍ଦ୍ରିଯଵିକଲେନ୍ଦ୍ରିଯପଞ୍ଚେନ୍ଦ୍ରିଯସଂଜ୍ଞିପର୍ଯାପ୍ତମନୁଷ୍ଯଦେଶକୁଲ- ରୋଗୀକୋ ଦେଖନେଵାଲେ ଵୈଦ୍ଯକୀ ଭାଁତି . [ଆତ୍ମା ଅଭୋକ୍ତାନଯସେ କେଵଲ ସାକ୍ଷୀ ହୀ ହୈ — ଭୋକ୍ତା ନହୀଂ; ଜୈସେ ସୁଖ – ଦୁଃଖକୋ ଭୋଗନେଵାଲେ ରୋଗୀକୋ ଦେଖନେଵାଲା ଵୈଦ୍ଯ ଵହ ତୋ କେଵଲ ସାକ୍ଷୀ ହୀ ହୈ . ] ୪୧.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ କ୍ରିଯାନଯସେ ଅନୁଷ୍ଠାନକୀ ପ୍ରଧାନତାସେ ସିଦ୍ଧି ସଧେ ଐସା ହୈ, ଖମ୍ଭେସେ ସିର ଫୂ ଟ ଜାନେ ପର ଦୃଷ୍ଟି ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋକର ଜିସେ ନିଧାନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ ଜାଯ ଐସେ ଅଂଧକୀ ଭାଁତି . [କ୍ରିଯାନଯସେ ଆତ୍ମା ଅନୁଷ୍ଠାନକୀ ପ୍ରଧାନତାସେ ସିଦ୍ଧି ହୋ ଐସା ହୈ; ଜୈସେ କିସୀ ଅଂଧପୁରୁଷକୋ ପତ୍ଥରକେ ଖମ୍ଭେକେ ସାଥ ସିର ଫୋଡ଼ନେସେ ସିରକେ ରକ୍ତକା ଵିକାର ଦୂର ହୋନେସେ ଆଁଖେ ଖୁଲ ଜାଯେଂ ଔର ନିଧାନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋ, ଉସ ପ୍ରକାର . ] ୪୨.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଜ୍ଞାନନଯସେ ଵିଵେକକୀ ପ୍ରଧାନତାସେ ସିଦ୍ଧି ସଧେ ଐସା ହୈ; ମୁଟ୍ଠୀଭର ଚନେ ଦେକର ଚିଂତାମଣି – ରତ୍ନ ଖରୀଦନେଵାଲେ ଘରକେ କୋନେମେଂ ବୈଠେ ହୁଏ ଵ୍ଯାପାରୀକୀ ଭାଁତି . [ଜ୍ଞାନନଯସେ ଆତ୍ମାକୋ ଵିଵେକକୀ ପ୍ରଧାନତାସେ ସିଦ୍ଧି ହୋତୀ ହୈ, ଜୈସେ ଘରକେ କୋନେମେଂ ବୈଠା ହୁଆ ଵ୍ଯାପାରୀ ମୁଟ୍ଠୀଭର ଚନା ଦେକର ଚିଂତାମଣି – ରତ୍ନ ଖରୀଦ ଲେତା ହୈ, ଉସ ପ୍ରକାର . ] ୪୩.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଵ୍ଯଵହାରନଯସେ ବଂଧ ଔର ମୋକ୍ଷମେଂ ୧ଦ୍ଵୈତକା ଅନୁସରଣ କରନେଵାଲା ବଂଧକ ହୈ, (ବଂଧ କରନେଵାଲେ) ଔର ମୋଚକ (ମୁକ୍ତ କରନେଵାଲେ) ଐସେ ଅନ୍ଯ ପରମାଣୁକେ ସାଥ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋନେଵାଲେ ଔର ଉସସେ ଵିଯୁକ୍ତ ହୋନେଵାଲେ ପରମାଣୁକୀ ଭାଁତି . [ଵ୍ଯଵହାରନଯସେ ଆତ୍ମା ବଂଧ ଔର ମୋକ୍ଷମେଂ (ପୁଦ୍ଗଲକେ ସାଥ) ଦ୍ଵୈତକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ, ଜୈସେ ପରମାଣୁକେ ବଂଧମେଂ ଵହ ପରମାଣୁ ଅନ୍ଯ ପରମାଣୁକେ ସାଥ ସଂଯୋଗକୋ ପାନେରୂପ ଦ୍ଵୈତକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ ଔର ପରମାଣୁକେ ମୋକ୍ଷମେଂ ଵହ ପରମାଣୁ ଅନ୍ଯ ପରମାଣୁସେ ପୃଥକ୍ ହୋନେରୂପ ଦ୍ଵୈତକୋ ପାତା ହୈ, ଉସ ପ୍ରକାର . ] ୪୪.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ନିଶ୍ଚଯନଯସେ ବଂଧ ଔର ମୋକ୍ଷମେଂ ଅଦ୍ଵୈତକା ଅନୁସରଣ କରନେଵାଲା ହୈ, ଅକେଲେ ବଧ୍ଯମାନ ଔର ମୁଚ୍ଯମାନ ଐସେ ବଂଧମୋକ୍ଷୋଚିତ୍ତ ସ୍ନିଗ୍ଧତ୍ଵରୂକ୍ଷତ୍ଵଗୁଣରୂପ ପରିଣତ ପରମାଣୁକୀ ଭାଁତି . [ନିଶ୍ଚଯନଯସେ ଆତ୍ମା ଅକେଲା ହୀ ବଦ୍ଧ ଔର ମୁକ୍ତ ହୋତା ହୈ, ଜୈସେ ବଂଧ ଔର ମୋକ୍ଷକେ ଯୋଗ୍ଯ ସ୍ନିଗ୍ଧ ଯା ରୂକ୍ଷତ୍ଵଗୁଣରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୁଆ ପରମାଣୁ ଅକେଲା ହୀ ବଦ୍ଧ ଔର ମୁକ୍ତ ହୋତା ହୈ, ଉସ ପ୍ରକାର . ] ୪୫.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଅଶୁଦ୍ଧନଯସେ, ଘଟ ଔର ରାମପାତ୍ରସେ ଵିଶିଷ୍ଟ ମିଟ୍ଟୀ ମାତ୍ରକୀ ଭାଁତି,

୧. ଦ୍ଵୈତ = ଦ୍ଵିତ୍ଵ, ଦ୍ଵୈତପନ, [ଵ୍ଯଵହାରନଯସେ ଆତ୍ମାକେ ବନ୍ଧମେଂ କର୍ମକେ ସାଥକେ ସଂଯୋଗକୀ ଅପେକ୍ଷା ଆତୀ ହୈ ଇସଲିଯେ ଦ୍ଵୈତ ହୈ ଔର ଆତ୍ମାକୀ ମୁକ୍ତିମେଂ କର୍ମକେ ଵିଯୋଗକୀ ଅପେକ୍ଷା ଆତୀ ହୈ ଇସଲିଯେ ଵହାଁ ଭୀ ଦ୍ଵୈତ ହୈ . ]

Page 501 of 513
PDF/HTML Page 534 of 546
single page version

ଘଟଶରାଵ -ଵିଶିଷ୍ଟମୃଣ୍ମାତ୍ରଵତ୍ସୋପାଧିସ୍ଵଭାଵମ୍ ୪୬ . ଶୁଦ୍ଧନଯେନ କେଵଲମୃଣ୍ମାତ୍ରଵନ୍ନିରୁପାଧିସ୍ଵଭାଵମ୍ ତାଵଦିଯା ଚେଵ ହୋଂତି ପରସମଯା ..’’ ‘‘ପରସମଯାଣଂ ଵଯଣଂ ମିଚ୍ଛଂ ଖଲୁ ହୋଦି ସଵ୍ଵହା ଵଯଣା . ଜଇଣାଣଂ ପୁଣ ଵଯଣଂ ସମ୍ମଂ ଖୁ କହଂଚି ଵଯଣାଦୋ ..’’ ଏଵମନଯା ଦିଶା ପ୍ରତ୍ଯେକମନନ୍ତ- ଧର୍ମଵ୍ଯାପକାନନ୍ତନଯୈର୍ନିରୂପ୍ଯମାଣମୁଦନ୍ଵଦନ୍ତରାଲମିଲଦ୍ଧଵଲନୀଲଗାଂଗଯାମୁନୋଦକଭାରଵଦନନ୍ତଧର୍ମାଣାଂ ପରସ୍ପରମତଦ୍ଭାଵମାତ୍ରେଣାଶକ୍ଯଵିଵେଚନତ୍ଵାଦମେଚକସ୍ଵଭାଵୈକଧର୍ମଵ୍ଯାପକୈକଧର୍ମିତ୍ଵାଦ୍ଯଥୋଦିତୈକାନ୍ତାତ୍ମା- ରୂପେନ୍ଦ୍ରିଯପଟୁତ୍ଵନିର୍ଵ୍ଯାଧ୍ଯାଯୁଷ୍ଯଵରବୁଦ୍ଧିସଦ୍ଧର୍ମଶ୍ରଵଣଗ୍ରହଣଧାରଣଶ୍ରଦ୍ଧାନସଂଯମଵିଷଯସୁଖନିଵର୍ତନକ୍ରୋଧାଦିକଷାଯଵ୍ଯା- ଵର୍ତନାଦିପରଂପରାଦୁର୍ଲଭାନ୍ଯପି କଥଂଚିତ୍କାକତାଲୀଯନ୍ଯାଯେନାଵାପ୍ଯ ସକଲଵିମଲକେଵଲଜ୍ଞାନଦର୍ଶନସ୍ଵଭାଵନିଜ- ସୋପାଧିସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୈ . ୪୬.

ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧନଯସେ, କେଵଲ ମିଟ୍ଟୀ ମାତ୍ରକୀ ଭାଁତି, ନିରୁପାଧିସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୈ . ୪୭.

ଇସଲିଯେ କହା ହୈ : —

[ଅର୍ଥ : — ଜିତନେ ୧ଵଚନପଂଥ ହୈଂ ଉତନେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ନଯଵାଦ ହୈଂ; ଔର ଜିତନେ ନଯଵାଦ ହୈଂ ଉତନେ ହୀ ପରସମଯ (ପର ମତ) ହୈଂ .

ପରସମଯୋଂ (ମିଥ୍ଯାମତିଯୋଂ) କା ଵଚନ ସର୍ଵଥା (ଅର୍ଥାତ୍ ଅପେକ୍ଷା ବିନା) କହା ଜାନେକେ କାରଣ ଵାସ୍ତଵମେଂ ମିଥ୍ଯା ହୈ; ଔର ଜୈନୋଂକା ଵଚନ କଥଂଚିତ୍ (ଅର୍ଥାତ୍ ଅପେକ୍ଷା ସହିତ) କହା ଜାତା ହୈ ଇସଲିଯେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ସମ୍ଯକ୍ ହୈ . ]

ଇସପ୍ରକାର ଇସ (ଉପରୋକ୍ତ) ସୂଚନାନୁସାର (ଅର୍ଥାତ୍ ୪୭ ନଯୋଂମେଂ ସମଝାଯା ହୈ ଉସ ଵିଧିସେ) ଏକ – ଏକ ଧର୍ମମେଂ ଏକ – ଏକ ନଯ (ଵ୍ଯାପେ), ଇସପ୍ରକାର ଅନନ୍ତ ଧର୍ମୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପକ ଅନନ୍ତ ନଯୋଂସେ ନିରୂପଣ କିଯା ଜାଯ ତୋ, ସମୁଦ୍ରକେ ଭୀତର ମିଲନେଵାଲେ ୨ଶ୍ଵେତ – ନୀଲ ଗଂଗା – ଯମୁନାକେ ଜଲସମୂହକୀ ଭାଁତି, ଅନନ୍ତଧର୍ମୋଂକୋ ପରସ୍ପର ଅତଦ୍ଭାଵମାତ୍ରସେ ପୃଥକ୍ କରନେମେଂ ଅଶକ୍ଯ ହୋନେସେ, ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ (ଏକଧର୍ମସ୍ଵରୂପ) ହୈ . ପରନ୍ତୁ ଯୁଗପତ୍ ଅନନ୍ତଧର୍ମୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପକ ଐସେ ଅନନ୍ତ ନଯୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋନେଵାଲା

୪୭ . ତଦୁକ୍ତମ୍ — ‘‘ଜାଵଦିଯା ଵଯଣଵହା ତାଵଦିଯା ଚେଵ ହୋଂତି ଣଯଵାଦା . ଜାଵଦିଯା ଣଯଵାଦା

୩ଅମେଚକ ସ୍ଵଭାଵଵାଲା, ଏକ ଧର୍ମମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋନେଵାଲା, ଏକ ଧର୍ମୀ ହୋନେସେ ଯଥୋକ୍ତ ଏକାନ୍ତାତ୍ମକ

୧. ଵଚନପଂଥ = ଵଚନକେ ପ୍ରକାର [ଜିତନେ ଵଚନକେ ପ୍ରକାର ହୈଂ ଉତନେ ନଯ ହୈଂ . ଅପେକ୍ଷା ସହିତ ନଯ ଵେ ସମ୍ଯକ୍ ନଯ ହୈ ଔର ଅପେକ୍ଷା ରହିତ ନଯ ଵେ ମିଥ୍ଯାନଯ ହୈଂ; ଇସଲିଯେ ଜିତନେ ସମ୍ଯକ୍ ନଯ ହୈଂ ଉତନେ ହୀ ମିଥ୍ଯାନଯ ହୈଂ . ]

୨. ଗଂଗାକା ପାନୀ ଶ୍ଵେତ ହୋତା ହୈ ଔର ଯମୁନାକା ପାନୀ ନୀଲ ହୋତା ହୈ .

୩. ଅମେଚକ = ଅଭେଦ; ଵିଵିଧତା ରହିତ; ଏକ .

Page 502 of 513
PDF/HTML Page 535 of 546
single page version

ତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ . ଯୁଗପଦନନ୍ତଧର୍ମଵ୍ଯାପକାନନ୍ତନଯଵ୍ଯାପ୍ଯେକଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନଲକ୍ଷଣପ୍ରମାଣେନ ନିରୂପ୍ଯମାଣଂ ତୁ ସମସ୍ତତରଂଗିଣୀପଯଃପୂରସମଵାଯାତ୍ମକୈକମକରାକରଵଦନନ୍ତଧର୍ମାଣାଂ ଵସ୍ତୁତ୍ଵେନାଶକ୍ଯଵିଵେଚନତ୍ଵା- ନ୍ମେଚକସ୍ଵଭାଵାନନ୍ତଧର୍ମଵ୍ଯାପ୍ଯେକଧର୍ମିତ୍ଵାଦ୍ ଯଥୋଦିତାନେକାନ୍ତାତ୍ମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ .

ଇତ୍ଯଭିହିତମାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯମ୍ ଇଦାନୀମେତଦଵାପ୍ତିପ୍ରକାରୋଽଭିଧୀଯତେ — ଅସ୍ଯ ତାଵଦାତ୍ମନୋ ନିତ୍ଯ- ମେଵାନାଦିପୌଦ୍ଗଲିକକର୍ମନିମିତ୍ତମୋହଭାଵନାନୁଭାଵଘୂର୍ଣିତାତ୍ମଵୃତ୍ତିତଯା ତୋଯାକରସ୍ଯେଵାତ୍ମନ୍ଯେଵ କ୍ଷୁଭ୍ଯତଃ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସମ୍ଯକ୍ଶ୍ରଦ୍ଧାନଜ୍ଞାନାନୁଚରଣରୂପାଭେଦରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକନିର୍ଵିକଲ୍ପସମାଧିସଂଜାତରାଗାଦ୍ଯୁପାଧିରହିତପରମାନନ୍ଦୈକ- ଏକ ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ପ୍ରମାଣସେ ନିରୂପଣ କିଯା ଜାଯ ତୋ, ସମସ୍ତନଦିଯୋଂକେ ଜଲସମୂହକେ ସମଵାଯାତ୍ମକ (ସମୁଦାଯସ୍ଵରୂପ) ଏକ ସମୁଦ୍ରକୀ ଭାଁତି, ଅନନ୍ତ ଧର୍ମୋଂକୋ ଵସ୍ତୁରୂପସେ ପୃଥକ୍ କରନା ଅଶକ୍ଯ ହୋନେସେ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ୧ମେଚକସ୍ଵଭାଵଵାଲା, ଅନନ୍ତ ଧର୍ମୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋନେଵାଲା, ଏକ ଧର୍ମୀ ହୋନେସେ ଯଥୋକ୍ତ ଅନେକାନ୍ତାତ୍ମକ (ଅନେକ ଧର୍ମସ୍ଵରୂପ) ହୈ . [ଜୈସେ – ଏକ ସମଯ ନଦୀକେ ଜଲକୋ ଜାନନେଵାଲେ ଜ୍ଞାନାଂଶସେ ଦେଖା ଜାଯ ତୋ ସମୁଦ୍ର ଏକ ନଦୀକେ ଜଲସ୍ଵରୂପଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଏକ ସମଯ ଏକ ଧର୍ମକୋ ଜାନନେଵାଲେ ଏକ ନଯସେ ଦେଖା ଜାଯ ତୋ ଆତ୍ମା ଏକ ଧର୍ମ ସ୍ଵରୂପ ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ; ପରନ୍ତୁ ଜୈସେ ଏକ ହୀ ସାଥ ସର୍ଵ ନଦିଯୋଂକେ ଜଲକୋ ଜାନନେଵାଲେ ଜ୍ଞାନସେ ଦେଖା ଜାଯ ତୋ ସମୁଦ୍ର ସର୍ଵ ନଦିଯୋଂକେ ଜଲସ୍ଵରୂପ ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଏକ ହୀ ସାଥ ସର୍ଵଧର୍ମୋଂକୋ ଜାନନେଵାଲେ ପ୍ରମାଣସେ ଦେଖା ଜାଯ ତୋ ଆତ୍ମା ଅନେକ ଧର୍ମସ୍ଵରୂପ ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ . ଇସପ୍ରକାର ଏକ ନଯସେ ଦେଖନେ ପର ଆତ୍ମା ଏକାନ୍ତାତ୍ମକ ହୈ ଔର ପ୍ରମାଣସେ ଦେଖନେ ପର ଅନେକାନ୍ତାତ୍ମକ ହୈ . ]

ଅବ ଇସୀ ଆଶଯକୋ କାଵ୍ଯ ଦ୍ଵାରା କହକର ‘‘ଆତ୍ମା କୈସା ହୈ’’ ଇସ ଵିଷଯ କା କଥନ ସମାପ୍ତ କିଯା ଜାତା ହୈ : ]

[ଅର୍ଥ : — ] ଇସପ୍ରକାର ସ୍ଯାତ୍କାରଶ୍ରୀ (ସ୍ଯାତ୍କାରରୂପୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ) କେ ନିଵାସକେ ଵଶୀଭୂତ ଵର୍ତତେ ନଯସମୂହୋଂସେ (ଜୀଵ) ଦେଖେଂ ତୋ ଭୀ ଔର ପ୍ରମାଣସେ ଦେଖେଂ ତୋ ଭୀ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନନ୍ତ ଧର୍ମୋଂଵାଲେ ନିଜ ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ଭୀତରମେଂ ଶୁଦ୍ଧ ଚୈତନ୍ଯମାତ୍ର ଦେଖତେ ହୀ ହୈଂ .

ଇସପ୍ରକାର ଆତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ କହା ଗଯା . ଅବ ଉସକୀ ପ୍ରାପ୍ତିକା ପ୍ରକାର କହା ଜାତା ହୈ : —

ପ୍ରଥମ ତୋ, ଅନାଦି ପୌଦ୍ଗଲିକ କର୍ମ ଜିସକା ନିମିତ୍ତ ହୈ ଐସୀ ମୋହଭାଵନାକେ (ମୋହକେ ଅନୁଭଵକେ) ପ୍ରଭାଵସେ ଆତ୍ମପରିଣତି ସଦା ଚକ୍କର ଖାତୀ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଯହ ଆତ୍ମା ସମୁଦ୍ରକୀ ଭାଁତି ★ଶାଲିନୀ ଛଂଦ ୧. ମେଚକ = ପୃଥକ୍ ପୃଥକ୍; ଵିଵିଧ; ଅନେକ .

Page 503 of 513
PDF/HTML Page 536 of 546
single page version

କ୍ରମପ୍ରଵୃତ୍ତାଭିରନନ୍ତାଭିର୍ଜ୍ଞପ୍ତିଵ୍ଯକ୍ତିଭିଃ ପରିଵର୍ତମାନସ୍ଯ ଜ୍ଞପ୍ତିଵ୍ଯକ୍ତିନିମିତ୍ତତଯା ଜ୍ଞେଯଭୂତାସୁ ବହିରର୍ଥଵ୍ଯକ୍ତିଷୁ ପ୍ରଵୃତ୍ତମୈତ୍ରୀକସ୍ଯ ଶିଥିଲିତାତ୍ମଵିଵେକତଯାତ୍ଯନ୍ତବହିର୍ମୁଖସ୍ଯ ପୁନଃ ପୌଦ୍ଗଲିକକର୍ମ- ନିର୍ମାପକରାଗଦ୍ଵେଷଦ୍ଵୈତମନୁଵର୍ତମାନସ୍ଯ ଦୂରତ ଏଵାତ୍ମାଵାପ୍ତିଃ . ଅଥ ଯଦା ତ୍ଵଯମେଵ ପ୍ରଚଣ୍ଡକର୍ମ- କାଣ୍ଡୋଚ୍ଚଣ୍ଡୀକୃତାଖଣ୍ଡଜ୍ଞାନକାଣ୍ଡତ୍ଵେନାନାଦିପୌଦ୍ଗଲିକକ ର୍ମନିର୍ମିତସ୍ଯ ମୋହସ୍ଯ ଵଧ୍ଯଘାତକଵିଭାଗ- ଜ୍ଞାନପୂର୍ଵକଵିଭାଗକରଣାତ୍ କେଵଲାତ୍ମଭାଵାନୁଭାଵନିଶ୍ଚଲୀକୃତଵୃତ୍ତିତଯା ତୋଯାକର ଇଵାତ୍ମନ୍ଯେଵାତି- ନିଷ୍ପ୍ରକମ୍ପସ୍ତିଷ୍ଠନ୍ ଯୁଗପଦେଵ ଵ୍ଯାପ୍ଯାନନ୍ତା ଜ୍ଞପ୍ତିଵ୍ଯକ୍ତୀରଵକାଶାଭାଵାନ୍ନ ଜାତୁ ଵିଵର୍ତତେ, ତଦାସ୍ଯ ଜ୍ଞପ୍ତିଵ୍ଯକ୍ତିନିମିତ୍ତତଯା ଜ୍ଞେଯଭୂତାସୁ ବହିରର୍ଥଵ୍ଯକ୍ତିଷୁ ନ ନାମ ମୈତ୍ରୀ ପ୍ରଵର୍ତତେ; ତତଃ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତାତ୍ମଵିଵେକତଯାତ୍ଯନ୍ତମନ୍ତର୍ମୁଖୀଭୂତଃ ପୌଦ୍ଗଲିକକର୍ମନିର୍ମାପକରାଗଦ୍ଵେଷଦ୍ଵୈତାନୁଵୃତ୍ତିଦୂରୀଭୂତୋ ଦୂରତ ଏଵାନନୁଭୂତପୂର୍ଵମପୂର୍ଵଜ୍ଞାନାନନ୍ଦସ୍ଵଭାଵଂ ଭଗଵନ୍ତମାତ୍ମାନମଵାପ୍ନୋତି . ଅଵାପ୍ନୋତ୍ଵେଵ ଜ୍ଞାନାନନ୍ଦାତ୍ମାନଂ ଜଗଦପି ପରମାତ୍ମାନମିତି . ଲକ୍ଷଣସୁଖାମୃତରସାସ୍ଵାଦାନୁଭଵଲାଭେ ସତ୍ଯମାଵାସ୍ଯା ଦିଵସେ ଜଲକଲ୍ଲୋଲକ୍ଷୋଭରହିତସମୁଦ୍ର ଇଵ ରାଗଦ୍ଵେଷ- ମୋହକଲ୍ଲୋଲକ୍ଷୋଭରହିତପ୍ରସ୍ତାଵେ ଯଦା ନିଜଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସ୍ଵରୂପେ ସ୍ଥିରୋ ଭଵତି ତଦା ତଦୈଵ ନିଜଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସ୍ଵରୂପଂ ପ୍ରାପ୍ନୋତି .. ଅପନେମେଂ ହୀ କ୍ଷୁବ୍ଧ ହୋତା ହୁଆ କ୍ରମଶଃ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ଅନନ୍ତ ୧ଜ୍ଞପ୍ତିଵ୍ଯକ୍ତିଯୋଂସେ ପରିଵର୍ତନକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ, ଇସଲିଯେ ଜ୍ଞପ୍ତିଵ୍ଯକ୍ତିଯୋଂକେ ନିମିତ୍ତରୂପ ହୋନେସେ ଜୋ ଜ୍ଞେଯଭୂତ ହୈଂ ଐସୀ ବାହ୍ଯପଦାର୍ଥଵ୍ଯକ୍ତିଯୋଂକେ ପ୍ରତି ଉସକୀ ମୈତ୍ରୀ ପ୍ରଵର୍ତତୀ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଆତ୍ମଵିଵେକ ଶିଥିଲ ହୁଆ ହୋନେସେ ଅତ୍ଯନ୍ତ ବହିର୍ମୁଖ ଐସା ଵହ ପୁନଃ ପୌଦ୍ଗଲିକ କର୍ମକେ ରଚଯିତା ରାଗଦ୍ଵେଷଦ୍ଵୈତରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ ଔର ଇସଲିଯେ ଉସକେ ଆତ୍ମପ୍ରାପ୍ତି ଦୂର ହୀ ହୈ . ପରନ୍ତୁ ଅବ ଜବ ଯହୀ ଆତ୍ମା ପ୍ରଚଣ୍ଡ କର୍ମକାଣ୍ଡ ଦ୍ଵାରା ଅଖଣ୍ଡ ଜ୍ଞାନକାଂଡକୋ ପ୍ରଚଂଡ କରନେସେ ଅନାଦି – ପୌଦ୍ଗଲିକ – କର୍ମରଚିତ ମୋହକୋ ୨ଵଧ୍ଯ – ଘାତକକେ ଵିଭାଗଜ୍ଞାନପୂର୍ଵକ ଵିଭକ୍ତ କରନେସେ (ସ୍ଵଯଂ) କେଵଲ ଆତ୍ମଭାଵନାକେ [ଆତ୍ମାନୁଭଵକେ ] ପ୍ରଭାଵସେ ପରିଣତି ନିଶ୍ଚଲକୀ ହୋନେସେ ସମୁଦ୍ରକୀ ଭାଁତି ଅପନେମେଂ ହୀ ଅତି ନିଷ୍କଂପ ରହତା ହୁଆ ଏକ ସାଥ ହୀ ଅନନ୍ତ ଜ୍ଞପ୍ତିଵ୍ଯକ୍ତିଯୋଂମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋକର ଅଵକାଶକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ ସର୍ଵଥା ଵିଵର୍ତନ [ପରିଵର୍ତନ ] କୋ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋତା, ତବ ଜ୍ଞପ୍ତିଵ୍ଯକ୍ତିଯୋଂକେ ନିମିତ୍ତରୂପ ହୋନେସେ ଜୋ ଜ୍ଞେଯଭୂତ ହୈଂ ଐସୀ ବାହ୍ଯପଦାର୍ଥଵ୍ଯକ୍ତିଯୋଂକେ ପ୍ରତି ଉସେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ମୈତ୍ରୀ ନହୀଂ ପ୍ରଵର୍ତତୀ ଔର ଇସଲିଯେ ଆତ୍ମଵିଵେକ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ [ସୁସ୍ଥିତ ] ହୁଆ ହୋନେକେ କାରଣ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଅନ୍ତର୍ମୁଖ ହୁଆ ଐସା ଯହ ଆତ୍ମା ପୌଦ୍ଗଲିକ କର୍ମୋଂକେ ରଚଯିତା ରାଗଦ୍ଵେଷଦ୍ଵୈତରୂପ ପରିଣତିସେ ଦୂର ହୋତା ହୁଆ ପୂର୍ଵମେଂ ଅନୁଭଵ ନହୀଂ କିଯେ ଗଯେ ଅପୂର୍ଵ ଜ୍ଞାନାନନ୍ଦସ୍ଵଭାଵୀ ଭଗଵାନ୍ ଆତ୍ମାକୋ ଆତ୍ଯଂତିକ ରୂପସେ ହୀ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ . ଜଗତ ଭୀ ଜ୍ଞାନାନନ୍ଦାତ୍ମକ ପରମାତ୍ମାକୋ ଅଵଶ୍ଯ ପ୍ରାପ୍ତ କରୋ .

୧. ଵ୍ଯକ୍ତିଯୋଂ = ପ୍ରଗଟତାଓଂ; ପର୍ଯାଯୋଂ; ଵିଶେଷୋଂ . [ବାହ୍ଯପଦାର୍ଥଵିଶେଷ ଜ୍ଞପ୍ତିଵିଶେଷୋଂକେ ନିମିତ୍ତ ହୋନେସେ ଜ୍ଞେଯଭୂତ ହୈଂ . ]

୨. ଆତ୍ମା ଵଧ୍ଯ (ହନନ ଯୋଗ୍ଯ) ହୈ ଔର ମୋହ ଘାତକ (ହନନେଵାଲା) ହୈ .

Page 504 of 513
PDF/HTML Page 537 of 546
single page version

“ଵ୍ଯାଖ୍ଯେଯଂ କିଲ ଵିଶ୍ଵମାତ୍ମସହିତଂ ଵ୍ଯାଖ୍ଯା ତୁ ଗୁମ୍ଫୋ ଗିରାଂ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାତାମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରିରିତି ମା ମୋହାଜ୍ଜନୋ ଵଲ୍ଗତୁ . ଵଲ୍ଗତ୍ଵଦ୍ଯ ଵିଶୁଦ୍ଧବୋଧକଲଯା ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦଵିଦ୍ଯାବଲାଦ୍

ଲବ୍ଧ୍ଵୈକଂ ସକଲାତ୍ମଶାଶ୍ଵତମିଦଂ ସ୍ଵଂ ତତ୍ତ୍ଵମଵ୍ଯାକୁଲଃ ..୨୧..

ଇତି ଶ୍ରୀଜଯସେନାଚାର୍ଯକୃତାଯାଂ ତାତ୍ପର୍ଯଵୃତ୍ତୌ ଏଵଂ ପୂର୍ଵୋକ୍ତକ୍ରମେଣ ‘ଏସ ସୁରାସୁର’ ଇତ୍ଯାଦ୍ଯେକୋତ୍ତରଶତ- ଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନାଧିକାରଃ, ତଦନନ୍ତରଂ ‘ତମ୍ହା ତସ୍ସ ଣମାଇଂ’ ଇତ୍ଯାଦି ତ୍ରଯୋଦଶୋତ୍ତରଶତଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ

ଯହାଁ ଶ୍ଲୋକ ଭୀ ହୈ : —

[ଅର୍ଥ : — ] ଆନନ୍ଦାମୃତକେ ପୂରସେ ଭରପୂର ବହତୀ ହୁଈ କୈଵଲ୍ଯସରିତାମେଂ (ମୁକ୍ତିରୂପୀନଦୀମେଂ) ଜୋ ଡୂବା ହୁଆ ହୈ, ଜଗତକୋ ଦେଖନେମେଂ ସମର୍ଥ ଐସୀ ମହାସଂଵେଦନରୂପୀ ଶ୍ରୀ (ମହାଜ୍ଞାନରୂପୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ) ଜିସମେଂ ମୁଖ୍ଯ ହୈ, ଜୋ ଉତ୍ତମ ରତ୍ନ – କିରଣକୀ ଭାଁତି ସ୍ପଷ୍ଟ ହୈ ଔର ଜୋ ଇଷ୍ଟ ହୈ ଐସେ ଉଲ୍ଲସିତ (ପ୍ରକାଶମାନ, ଆନନ୍ଦମଯ) ସ୍ଵତତ୍ତ୍ଵକୋ ଜନ ସ୍ଯାତ୍କାରଲକ୍ଷଣ ଜିନେଶ ଶାସନକେ ଵଶସେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଂ . ( – ‘ସ୍ଯାତ୍କାର’ ଜିସକା ଚିହ୍ନ ହୈ ଐସେ ଜିନେନ୍ଦ୍ରଭଗଵାନକେ ଶାସନକା ଆଶ୍ରଯ ଲେକରକେ ପ୍ରାପ୍ତ କରୋ .)

[ଅବ, ‘ଅମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରି ଇସ ଟୀକାକେ ରଚଯିତା ହୈଂ ’ ଐସା ମାନନା ଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ ଐସେ ଅର୍ଥଵାଲେ କାଵ୍ଯ ଦ୍ଵାରା ଯଥାର୍ଥ ଵସ୍ତୁସ୍ଵରୂପକୋ ପ୍ରଗଟ କରକେ ସ୍ଵତତ୍ତ୍ଵପ୍ରାପ୍ତିକୀ ପ୍ରେରଣା କୀ ଜାତୀ ହୈ : — ]

[ଅର୍ଥ : — ] (ଵାସ୍ତଵମେଂ ପୁଦ୍ଗଲ ହୀ ସ୍ଵଯଂ ଶବ୍ଦରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତେ ହୈଂ, ଆତ୍ମା ଉନ୍ହେଂ ପରିଣମିତ ନହୀଂ କର ସକତା, ତଥା ଵାସ୍ତଵମେଂ ସର୍ଵ ପଦାର୍ଥ ହୀ ସ୍ଵଯଂ ଜ୍ଞେଯରୂପ – ପ୍ରମେଯରୂପ ପରିଣମିତ ହୋତେ ହୈଂ, ଶବ୍ଦ ଉନ୍ହେଂ ଜ୍ଞେଯ ବନା – ସମଝା ନହୀଂ ସକତେ ଇସଲିଯେ) ‘ଆତ୍ମା ସହିତ ଵିଶ୍ଵ ଵହ ଵ୍ଯାଖ୍ଯେଯ (ସମଝାନେ ଯୋଗ୍ଯ) ହୈ, ଵାଣୀକା ଗୁଂଥନ ଵହ ଵ୍ଯାଖ୍ଯା ହୈ ଔର ଅମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରି ଵେ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାତା ହୈଂ, ଇସପ୍ରକାର ଜନ ମୋହସେ ମତ ନାଚୋ ( – ମତ ଫୂ ଲୋ) (କିନ୍ତୁ) ସ୍ଯାଦ୍ଵାଦଵିଦ୍ଯାବଲସେ ଵିଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନକୀ କଲା ଦ୍ଵାରା ଇସ ଏକ ସମସ୍ତ ଶାଶ୍ଵତ ସ୍ଵତତ୍ତ୍ଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ଆଜ [ଜନ ] ଅଵ୍ଯାକୁଲରୂପସେ ନାଚୋ ( – ପରମାନନ୍ଦପରିଣାମରୂପ ପରିଣତ ହୋଓ . ]

[ଅବ କାଵ୍ଯ ଦ୍ଵାରା ଚୈତନ୍ଯକୀ ମହିମା ଗାକର, ଵହୀ ଏକ ଅନୁଭଵ କରନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ ଐସୀ ପ୍ରେରଣା କରକେ, ଇସ ପରମ ପଵିତ୍ର ପରମାଗମକୀ ପୂର୍ଣାହୁତି କୀ ଜାତୀ ହୈ : — ] ★ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ ଛଂଦ

Page 505 of 513
PDF/HTML Page 538 of 546
single page version

ଜ୍ଞେଯାଧିକାରାପରନାମା ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵାଧିକାରଃ, ତଦନନ୍ତରଂ ‘ଏଵଂ ପଣମିଯ ସିଦ୍ଧେ’ ଇତ୍ଯାଦି ସପ୍ତନଵତିଗାଥାପର୍ଯନ୍ତଂ ଚାରିତ୍ରାଧିକାରଶ୍ଚେତି ମହାଧିକାରତ୍ରଯେଣୈକାଦଶାଧିକତ୍ରିଶତଗାଥାଭିଃ ପ୍ରଵଚନସାରପ୍ରାଭୃତଂ ସମାପ୍ତମ୍ ..

[ଅର୍ଥ : — ] ଇସପ୍ରକାର [ଇସ ପରମାଗମମେଂ ] ଅମନ୍ଦରୂପସେ [ବଲପୂର୍ଵକ, ଜୋରଶୋରସେ ] ଜୋ ଥୋଡ଼ା – ବହୁତ ତତ୍ତ୍ଵ କହା ଗଯା ହୈ, ଵହ ସବ ଚୈତନ୍ଯମେଂ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଅଗ୍ନିମେଂ ହୋମୀ ଗଈ ଵସ୍ତୁକେ ସମାନ [ସ୍ଵାହା ] ହୋ ଗଯା ହୈ . [ଅଗ୍ନିମେଂ ହୋମେ ଗଯେ ଘୀକୋ ଅଗ୍ନି ଖା ଜାତୀ ହୈ, ମାନୋ କୁଛ ହୋମା ହୀ ନ ଗଯା ହୋ ! ଇସୀପ୍ରକାର ଅନନ୍ତ ମାହାତ୍ମ୍ଯଵନ୍ତ ଚୈତନ୍ଯକା ଚାହେ ଜିତନା ଵର୍ଣନ କିଯା ଜାଯ ତଥାପି ମାନୋ ଉସ ସମସ୍ତ ଵର୍ଣନକୋ ଅନନ୍ତ ମହିମାଵାନ ଚୈତନ୍ଯ ଖା ଜାତା ହୈ; ଚୈତନ୍ଯକୀ ଅନନ୍ତ ମହିମାକେ ନିକଟ ସାରା ଵର୍ଣନ ମାନୋ ଵର୍ଣନ ହୀ ନ ହୁଆ ହୋ ଇସ ପ୍ରକାର ତୁଚ୍ଛତାକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ . ] ଉସ ଚୈତନ୍ଯକୋ ହୀ ଚୈତନ୍ଯ ଆଜ ପ୍ରବଲତା – ଉଗ୍ରତାସେ ଅନୁଭଵ କରୋ (ଅର୍ଥାତ୍ ଉସ ଚିତ୍ସ୍ଵରୂପ ଆତ୍ମାକୋ ହୀ ଆତ୍ମା ଆଜ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଅନୁଭଵୋ ] କ୍ଯୋଂକି ଇସ ଲୋକମେଂ ଦୂସରା କୁଛ ଭୀ [ଉତ୍ତମ ] ନହୀଂ ହୈ, ଚୈତନ୍ଯ ହୀ ପରମ [ଉତ୍ତମ ] ତତ୍ତ୍ଵ ହୈ .

ଇସ ପ୍ରକାର (ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵତ୍କୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵପ୍ରଣୀତ ଶ୍ରୀ ପ୍ରଵଚନସାର ଶାସ୍ତ୍ରକୀ ଶ୍ରୀମଦ୍ - ଅମୃତଚନ୍ଦ୍ରାଚାର୍ଯଦେଵଵିରଚିତ) ତତ୍ତ୍ଵଦୀପିକା ନାମକ ସଂସ୍କୃତ ଟୀକାକେ ଶ୍ରୀ ହିମ୍ମତଲାଲ ଜେଠାଲାଲ ଶାହ କୃତ ଗୁଜରାତୀ ଅନୁଵାଦକା ହିନ୍ଦୀ ରୂପାନ୍ତର ସମାପ୍ତ ହୁଆ .

ମାଲିନୀ ଛଂଦ. ପ୍ର. ୬୪

Page 506 of 513
PDF/HTML Page 539 of 546
single page version

ଅଧ୍ଯାତ୍ମମେଂ ସଦା ନିଶ୍ଚଯନଯ ହୀ ପ୍ରଧାନ ହୈ, ଉସୀକେ ଆଶ୍ରଯସେ ଧର୍ମ ହୋତା ହୈ . ଶାସ୍ତ୍ରୋଂମେଂ ଜହାଁ ଵିକାରୀ ପର୍ଯାଯୋଂକା ଵ୍ଯଵହାରନଯସେ କଥନ କିଯା ଜାଵେ ଵହାଁ ଭୀ ନିଶ୍ଚଯନଯ କୋ ହୀ ମୁଖ୍ଯ ଔର ଵ୍ଯଵହାରନଯକୋ ଗୌଣ କରନେକା ଆଶଯ ହୈ ଐସା ସମଝନା ଚାହିଯେ . କ୍ଯୋଂକି ପୁରୁଷାର୍ଥକେ ଦ୍ଵାରା ଅପନେମେଂ ଶୁଦ୍ଧ ପର୍ଯାଯକୋ ପ୍ରଗଟ କରନେ ଅର୍ଥାତ୍ ଵିକାରୀ ପର୍ଯାଯକୋ ଟାଲନେକେ ଲିଯେ ସଦା ନିଶ୍ଚଯନଯ ହୀ ଆଦରଣୀଯ ହୈ . ଉସ ସମଯ ଦୋନୋଂ ନଯୋଂକା ଜ୍ଞାନ ହୋତା ହୈ, କିନ୍ତୁ ଧର୍ମକୋ ପ୍ରଗଟ କରନେକେ ଲିଯେ ଦୃଷ୍ଟିମେଂ ଦୋନୋଂ ନଯ କଦାପି ଆଦରଣୀଯ ନହୀଂ ହୈଂ . ଵ୍ଯଵହାରନଯକେ ଆଶ୍ରଯସେ କ ଭୀ ଆଂଶିକ ଧର୍ମ ଭୀ ନହୀଂ ହୋତା, ପ୍ରତ୍ଯୁତ ଉସକେ ଆଶ୍ରଯସେ ରାଗଦ୍ଵେଷକେ ଵିକଲ୍ପ ହୀ ଉଠା କରତେ ହୈଂ .

ଛହୋଂ ଦ୍ରଵ୍ଯ, ଉନକେ ଗୁଣ ଔର ଉନକୀ ପର୍ଯାଯୋଂକେ ସ୍ଵରୂପକା ଜ୍ଞାନ କରାନେକେ ଲିଯେ କଭୀ ନିଶ୍ଚଯନଯକୀ ମୁଖ୍ଯତା ଔର ଵ୍ଯଵହାରନଯକୀ ଗୌଣତା ରଖକର କଥନ କିଯା ଜାତା ହୈ, ଔର କଭୀ ଵ୍ଯଵହାରନଯକୋ ମୁଖ୍ଯ କରକେ ଔର ନିଶ୍ଚଯନଯକୋ ଗୌଣ ରଖକର କଥନ କିଯା ଜାତା ହୈ . ସ୍ଵଯଂ ଵିଚାର କରେ ଉସମେଂ ଭୀ କଭୀ ନିଶ୍ଚଯନଯକୀ ଔର କଭୀ ଵ୍ଯଵହାରନଯକୀ ମୁଖ୍ଯତା କୀ ଜାତୀ ହୈ . ଅଧ୍ଯାତ୍ମଶାସ୍ତ୍ରମେଂ ଭୀ ଜୀଵକୀ ଵିକାରୀ ପର୍ଯାଯ ଜୀଵ ସ୍ଵଯଂ କରତା ହୈ ତୋ ହୋତୀ ହୈ, ଔର ଵହ ଜୀଵକା ଅନନ୍ଯ ପରିଣାମ ହୈ — ଇସପ୍ରକାର ଵ୍ଯଵହାରନଯସେ କହା ଯା ସମଝାଯା ଜାଯ, କିନ୍ତୁ ଉସ ପ୍ରତ୍ଯେକ ସମଯମେଂ ଦୃଷ୍ଟିମେଂ ତୋ ନିଶ୍ଚଯନଯ ଏକ ହୀ ମୁଖ୍ଯ ଔର ଆଦରଣୀଯ ହୈ — ଐସା ଜ୍ଞାନିଯୋଂକା କଥନ ହୈ . ଶୁଦ୍ଧତା ପ୍ରକଟ କରନେକେ ଲିଯେ କଭୀ ନିଶ୍ଚଯନଯ ଆଦରଣୀଯ ହୋତା ହୈ ଔର କଭୀ ଵ୍ଯଵହାରନଯ – ଐସା ମାନନା ଭୂଲ ହୈ . ତୀନୋଂ କାଲମେଂ ଏକମାତ୍ର ନିଶ୍ଚଯନଯକେ ଆଶ୍ରଯସେ ହୀ ଧର୍ମ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ – ଐସା ସମଝନା ଚାହିଯେ .

ସାଧକ ଜୀଵ ପ୍ରାରଂଭସେ ଅଂତ ତକ ନିଶ୍ଚଯକୀ ହୀ ମୁଖ୍ଯତା ରଖକର ଵ୍ଯଵହାରକୋ ଗୌଣ ହୀ କରତା ଜାତା ହୈ, ଜିସସେ ସାଧକ ଦଶାମେଂ ନିଶ୍ଚଯକୀ ମୁଖ୍ଯତାକେ ବଲସେ ସାଧକକେ ଶୁଦ୍ଧତାକୀ ଵୃଦ୍ଧି ହୀ ହୋତୀ ଜାତୀ ହୈ ଔର ଅଶୁଦ୍ଧତା ଟଲତୀ ହୀ ଜାତୀ ହୈ . ଇସପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯକୀ ମୁଖ୍ଯତାକେ ବଲସେ ପୂର୍ଣ କେଵଲଜ୍ଞାନ ହୋନେ ପର ଵହାଁ ମୁଖ୍ଯତ୍ଵ ଗୌଣତ୍ଵ ନହୀଂ ହୋତା ଔର ନଯ ଭୀ ନହୀଂ ହୋତେ .

Page 507 of 513
PDF/HTML Page 540 of 546
single page version

ଆଗମଚକ୍ଖୂ ସାହୂ

ଆଗମପୁଵ୍ଵା ଦିଟ୍ଠୀ

ଆଗମହୀଣୋ ସମଣୋ

ଆଗାସମଣୁଣିଵିଟ୍ଠଂ

ଆଗାସସ୍ସଵଗାହୋ

ଆଦା କମ୍ମମଲିମସୋ ଧରେଦି

ଆଦା କମ୍ମମଲିମସୋ

ଆଦା ଣାଣପମାଣଂ

ଆଦାଯ ତଂ ପି ଲିଂଗଂ

ଆପିଚ୍ଛ ବଂଧୁଵଗ୍ଗଂ

ଆହାରେ ଵ ଵିହାରେ

ଇଂଦିଯପାଣୋ ଯ ତଧା

ଇହଲୋଗଣିରାଵେକ୍ଖୋ

ଇହ ଵିଵିହଲକ୍ଖଣାଣଂ

ଉଚ୍ଚାଲିଯମ୍ହି ପାଏ

ଉଦଯଗଦା କମ୍ମଂସା

ଉପଜ୍ଜଦି ଜଦି ଣାଣଂ

ଉପ୍ପାଦଟ୍ଠିଦିଭଂଗା

ଉପ୍ପାଦଟ୍ଠିଦିଭଂଗା ଵିଜ୍ଜଂତେ

ଉପ୍ପାଦୋ ପଦ୍ଧଂସୋ

ଉପ୍ପାଦୋ ଯ ଵିଣାସୋ

ଉଵଓଗମଓ ଜୀଵୋ

ଉଵଓଗଵିସୁଦ୍ଧୋ ଜୋ

ଉଵଓଗୋ ଜଦି ହି

ଉଵକୁଣଦି ଜୋ ଵି

ଉଵଯରଣଂ ଜିଣମଗ୍ଗେ

ଉଵରଦପାଵୋ ପୁରିସୋ