Page 488 of 513
PDF/HTML Page 521 of 546
single page version

ਵਿਯੁਕ੍ਤੋ ਨਿਤ੍ਯਂ ਜ੍ਞਾਨੀ ਸ੍ਯਾਤ੍, ਸ ਖਲੁ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਃ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਸ਼੍ਰਮਣੋ ਹੇਲਾਵਕੀਰ੍ਣ- ਸਕਲਪ੍ਰਾਕ੍ਤਨਕਰ੍ਮਫਲਤ੍ਵਾਦਨਿਸ਼੍ਪਾਦਿਤਨੂਤਨਕਰ੍ਮਫਲਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਣਧਾਰਣਦੈਨ੍ਯਮਨਾਸ੍ਕਨ੍ਦਨ੍ ਦ੍ਵਿਤੀਯ- ਭਾਵਪਰਾਵਰ੍ਤਾਭਾਵਾਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਵਭਾਵਾਵਸ੍ਥਿਤਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਰ੍ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਵਬੁਧ੍ਯਤਾਮ੍ ..੨੭੨..

ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਤ੍ਵਪਰਿਣਤਪੁਰੁਸ਼ ਏਵਾਭੇਦੇਨ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ..੨੭੨.. ਅਥ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾਰਣਮਾਖ੍ਯਾਤਿ — ਸਮ੍ਮਂ ਵਿਦਿਦਪਦਤ੍ਥਾ ਸਂਸ਼ਯਵਿਪਰ੍ਯਯਾਨਧ੍ਯਵਸਾਯਰਹਿਤਾਨਨ੍ਤਜ੍ਞਾਨਾਦਿਸ੍ਵਭਾਵਨਿਜਪਰਮਾਤ੍ਮਪਦਾਰ੍ਥਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤਿਸਮਸ੍ਤਵਸ੍ਤੁ- ਵਿਚਾਰਚਤੁਰਚਿਤ੍ਤਚਾਤੁਰ੍ਯਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨਸਾਤਿਸ਼ਯਪਰਮਵਿਵੇਕਜ੍ਯੋਤਿਸ਼ਾ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਦਿਤਪਦਾਰ੍ਥਾਃ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂਰੂਪਾਃ. ਵਿਸਯੇਸੁ ਣਾਵਸਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਯਾਧੀਨਰਹਿਤਤ੍ਵੇਨ ਨਿਜਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਭਾਵਨਾਰੂਪਪਰਮਸਮਾਧਿਸਂਜਾਤਪਰਮਾਨਨ੍ਦੈਕ- ਵਿਚਰਤਾ (ਕ੍ਰੀੜਾ ਕਰਤਾ) ਹੋਨੇਸੇ ‘ਅਯਥਾਚਾਰ ਰਹਿਤ’ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਨਿਤ੍ਯ ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋ, ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਉਸ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਵਾਲੇ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਸ਼੍ਰਮਣਕੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਵ ਜਾਨਨਾ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪਹਲੇਕੇ ਸਕਲ ਕਰ੍ਮੋਂਕੇ ਫਲ ਉਸਨੇ ਲੀਲਾਮਾਤ੍ਰਸੇ ਨਸ਼੍ਟ ਕਰ ਦਿਯੇ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ ਔਰ ਵਹ ਨੂਤਨ ਕਰ੍ਮਫਲੋਂਕੋ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਇਸਲਿਯੇ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਣਧਾਰਣਰੂਪ ਦੀਨਤਾਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਦ੍ਵਿਤੀਯ ਭਾਵਰੂਪ ਪਰਾਵਰ੍ਤਨਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ੧ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਵਾਲਾ ਰਹਤਾ ਹੈ ..੨੭੨.. ਅਬ ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਵਕਾ ਸਾਧਨਤਤ੍ਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਦਿਤਪਦਾਰ੍ਥਾਃ ] ਸਮ੍ਯਕ੍ (ਯਥਾਰ੍ਥਤਯਾ) ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਜਾਨਤੇ ਹੁਏ [ਯੇ ] ਜੋ [ਬਹਿਸ੍ਥਮਧ੍ਯਸ੍ਥਮ੍ ] ਬਹਿਰਂਗ ਤਥਾ ਅਂਤਰਂਗ [ਉਪਧਿਂ ] ਪਰਿਗ੍ਰਹਕੋ [ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ] ਛੋੜਕਰ [ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਨ ਅਵਸਕ੍ਤਾਃ ] ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਆਸਕ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੈਂ, [ਤੇ ] ਵੇ [ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਃ ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਾਃ ] ‘ਸ਼ੁਦ੍ਧ’ ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ ..੨੭੩..

੧. ਅਵਸ੍ਥਿਤ = ਸ੍ਥਿਰ, [ਇਸ ਸਂਪੂਰ੍ਣ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਵਾਲੇ ਜੀਵਕੋ ਅਨ੍ਯਭਾਵਰੂਪ ਪਰਾਵਰ੍ਤਨ (ਪਲਟਨ) ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਵਹ ਸਦਾ ਏਕ ਹੀ ਭਾਵਰੂਪ ਰਹਤਾ ਹੈ — ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਸ੍ਵਭਾਵਮੇਂ ਸ੍ਥਿਰ ਪਰਿਣਤਿਰੂਪਸੇ ਰਹਤਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਜੀਵ ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਵ ਹੀ ਹੈ . ]

Page 489 of 513
PDF/HTML Page 522 of 546
single page version

ਅਨੇਕਾਨ੍ਤਕਲਿਤਸਕਲਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਜ੍ਞੇਯਤਤ੍ਤ੍ਵਯਥਾਵਸ੍ਥਿਤਸ੍ਵਰੂਪਪਾਣ੍ਡਿਤ੍ਯਸ਼ੌਣ੍ਡਾਃ ਸਨ੍ਤਃ ਸਮਸ੍ਤ- ਬਹਿਰਂਗਨ੍ਤਰਂਗਸਂਗਤਿਪਰਿਤ੍ਯਾਗਵਿਵਿਕ੍ਤਾਨ੍ਤਸ਼੍ਚਕਚਕਾਯਮਾਨਾਨਨ੍ਤਸ਼ਕ੍ਤਿਚੈਤਨ੍ਯਭਾਸ੍ਵਰਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਾਃ ਸ੍ਵਰੂਪਗੁਪ੍ਤਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤਕਲ੍ਪਾਨ੍ਤਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਤਯਾ ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਮਨਾਗਪ੍ਯਾਸਕ੍ਤਿਮਨਾਸਾਦਯਨ੍ਤਃ ਸਮਸ੍ਤਾਨੁਭਾਵਵਨ੍ਤੋ ਭਗਵਨ੍ਤਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾ ਏਵਾਸਂਸਾਰਘਟਿਤਵਿਕਟਕਰ੍ਮਕਵਾਟਵਿਘਟਨਪਟੀਯਸਾਧ੍ਯਵਸਾਯੇਨ ਪ੍ਰਕਟੀਕ੍ਰਿਯਮਾਣਾ- ਵਦਾਨਾ ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਨਤਤ੍ਤ੍ਵਮਵਬੁਧ੍ਯਤਾਮ੍ ..੨੭੩..

ਅਥ ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਨਤਤ੍ਤ੍ਵਂ ਸਰ੍ਵਮਨੋਰਥਸ੍ਥਾਨਤ੍ਵੇਨਾਭਿਨਨ੍ਦਯਤਿ — ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਯ ਸਾਮਣ੍ਣਂ ਭਣਿਯਂ ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਂਸਣਂ ਣਾਣਂ .

ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਯ ਣਿਵ੍ਵਾਣਂ ਸੋ ਚ੍ਚਿਯ ਸਿਦ੍ਧੋ ਣਮੋ ਤਸ੍ਸ ..੨੭੪.. ਲਕ੍ਸ਼ਣਸੁਖਸੁਧਾਰਸਾਸ੍ਵਾਦਾਨੁਭਵਬਲੇਨ ਵਿਸ਼ਯੇਸ਼ੁ ਮਨਾਗਪ੍ਯਨਾਸਕ੍ਤਾਃ . ਕਿਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ . ਪੂਰ੍ਵਂ ਸ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪਪਰਿਗ੍ਰਹਂ ਸ੍ਵੀਕਾਰਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ, ਚਤ੍ਤਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ . ਕਮ੍ . ਉਵਹਿਂ ਉਪਧਿਂ ਪਰਿਗ੍ਰਹਮ੍ . ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਮ੍ . ਬਹਿਤ੍ਥਮਜ੍ਝਤ੍ਥਂ ਬਹਿਸ੍ਥਂ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਵਾਸ੍ਤ੍ਵਾਦ੍ਯਨੇਕਵਿਧਂ ਮਧ੍ਯਸ੍ਥਂ ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵਾਦਿਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਭੇਦਭਿਨ੍ਨਮ੍ . ਜੇ ਏਵਂਗੁਣਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਃ ਯੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਤੇ ਸੁਦ੍ਧ ਤ੍ਤਿ ਣਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਤੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਿਨਃ ਇਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਾਃ ਕਥਿਤਾਃ . ਅਨੇਨ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨੇਨ ਕਿਮੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿ — ਇਤ੍ਥਂਭੂਤਾਃ ਪਰਮਯੋਗਿਨ ਏਵਾਭੇਦੇਨ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਇਤ੍ਯਵਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯਮ੍ ..੨੭੩.. ਅਥ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਲਕ੍ਸ਼ਣਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਂ ਸਰ੍ਵਮਨੋਰਥਸ੍ਥਾਨਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ — ਭਣਿਯਂ ਭਣਿਤਮ੍ . ਕਿਮ੍ . ਸਾਮਣ੍ਣਂ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰੈਕਾਗ੍ਾਾ ਾਾ ਾ

ਟੀਕਾ : — ਅਨੇਕਾਨ੍ਤਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜ੍ਞਾਤ ਸਕਲ ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਤਤ੍ਤ੍ਵ ਔਰ ਜ੍ਞੇਯਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਯਥਾਸ੍ਥਿਤ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਜੋ ਪ੍ਰਵੀਣ ਹੈਂ, ਅਨ੍ਤਰਂਗਮੇਂ ਚਕਚਕਿਤ ਹੋਤੇ ਹੁਏ ਅਨਨ੍ਤਸ਼ਕ੍ਤਿਵਾਲੇ ਚੈਤਨ੍ਯਸੇ ਭਾਸ੍ਵਰ (ਤੇਜਸ੍ਵੀ) ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਜਿਨਨੇ ਸਮਸ੍ਤ ਬਹਿਰਂਗ ਤਥਾ ਅਨ੍ਤਰਂਗ ਸਂਗਤਿਕੇ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗਸੇ ਵਿਵਿਕ੍ਤ (ਭਿਨ੍ਨ) ਕਿਯਾ ਹੈ, ਔਰ (ਇਸਲਿਯੇ) ਅਨ੍ਤਃਤਤ੍ਤ੍ਵਕੀ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ (-ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਪਰਿਣਤਿ) ਸ੍ਵਰੂਪ ਗੁਪ੍ਤ ਤਥਾ ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤ (ਜੈਸੇ ਕਿ ਸੋ ਗਯਾ ਹੋ) ਸਮਾਨ ( – ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ) ਰਹਨੇਸੇ ਜੋ ਵਿਸ਼ਯੋਂਮੇਂ ਕਿਂਚਿਤ੍ ਭੀ ਆਸਕ੍ਤਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ, – ਐਸੇ ਜੋ ਸਕਲ – ਮਹਿਮਾਵਾਨ੍ ਭਗਵਨ੍ਤ ‘ਸ਼ੁਦ੍ਧ’ (-ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗੀ) ਹੈਂ ਉਨ੍ਹੇਂ ਹੀ ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ ਸਾਧਨਤਤ੍ਤ੍ਵ ਜਾਨਨਾ . (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗੀ ਹੀ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਰੂਪ ਹੈਂ ), ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੇ ਅਨਾਦਿ ਸਂਸਾਰ ਸੇ ਰਚਿਤ – ਬਨ੍ਦ ਰਹੇ ਹੁਏ ਵਿਕਟ ਕਰ੍ਮਕਪਾਟਕੋ ਤੋੜਨੇ – ਖੋਲਨੇਕੇ ਅਤਿ ਉਗ੍ਰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਸੇ ਪਰਾਕ੍ਰਮ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰ ਰਹੇ ਹੈਂ ..੨੭੩..

ਅਬ ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸਾਧਨਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗੀਕਾ) ਸਰ੍ਵ ਮਨੋਰਥੋਂਕੇ ਸ੍ਥਾਨਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨ (ਪ੍ਰਸ਼ਂਸਾ) ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —

Page 490 of 513
PDF/HTML Page 523 of 546
single page version

ਯਤ੍ਤਾਵਤ੍ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਯੌਗਪਦ੍ਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤੈਕਾਗ੍ਾ੍ਰਯਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਭੂਤਂ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਂ ਤਚ੍ਚ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯੈਵ . ਯਚ੍ਚ ਸਮਸ੍ਤਭੂਤਭਵਦ੍ਭਾਵਿਵ੍ਯਤਿਰੇਕਕਰਮ੍ਬਿਤਾਨਨ੍ਤਵਸ੍ਤ੍ਵਨ੍ਵਯਾਤ੍ਮਕਵਿਸ਼੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯਵਿਸ਼ੇਸ਼- ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਾਤ੍ਮਕਂ ਦਰ੍ਸ਼ਨਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ਚ ਤਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯੈਵ . ਯਚ੍ਚ ਨਿਃਪ੍ਰਤਿਘਵਿਜ੍ਰੁਮ੍ਭਿਤਸਹਜਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦ- ਮੁਦ੍ਰਿਤਦਿਵ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਂ ਨਿਰ੍ਵਾਣਂ ਤਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯੈਵ . ਯਸ਼੍ਚ ਟਂਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣਪਰਮਾਨਨ੍ਦਾਵਸ੍ਥਾਸੁਸ੍ਥਿਤਾਤ੍ਮਸ੍ਵ- ਭਾਵੋਪਲਮ੍ਭਗਮ੍ਭੀਰੋ ਭਗਵਾਨ੍ ਸਿਦ੍ਧਃ ਸ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਏਵ . ਅਲਂ ਵਾਗ੍ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ, ਸਰ੍ਵਮਨੋਰਥਸ੍ਥਾਨਸ੍ਯ ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਤ੍ਵਸਾਧਨਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਪਰਸ੍ਪਰਮਂਗਾਂਗਿਭਾਵਪਰਿਣਤਭਾਵ੍ਯਭਾਵਕਭਾਵਤ੍ਵਾਤ੍ ਪ੍ਰਤ੍ਯਸ੍ਤਮਿਤ- ਸ੍ਵਪਰਵਿਭਾਗੋ ਭਾਵਨਮਸ੍ਕਾਰੋਸ੍ਤੁ ..੨੭੪.. ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਿਤ੍ਰਾਦਿਸਮਭਾਵਪਰਿਣਤਿਰੂਪਂ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾਰਣਂ ਯਚ੍ਛ੍ਰਾਮਣ੍ਯਮ੍ . ਤਤ੍ਤਾਵਤ੍ਤ੍ਤ੍ਤ੍ਤ੍ਕ ਸ੍ਯ . ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਚ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਿਨ ਏਵ . ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਂਸਣਂ ਣਾਣਂ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੋਦਰਵਿਵਰਵਰ੍ਤਿਤ੍ਰਿਕਾਲਵਿਸ਼ਯਸਮਸ੍ਤਵਸ੍ਤੁਗਤਾਨਨ੍ਤਧਰ੍ਮੈਕ----- ਸਮਯਸਾਮਾਨ੍ਯਵਿਸ਼ੇਸ਼ਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਸਮਰ੍ਥਂ ਯਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਦ੍ਵਯਂ ਤਚ੍ਛੁਦ੍ਧਸ੍ਯੈਵ . ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਯ ਣਿਵ੍ਵਾਣਂ ਅਵ੍ਯਾਬਾਧਾਨਨ੍ਤ- ਸੁਖਾਦਿਗੁਣਾਧਾਰਭੂਤਂ ਪਰਾਧੀਨਰਹਿਤਤ੍ਵੇਨ ਸ੍ਵਾਯਤ੍ਤਂ ਯਨ੍ਨਿਰ੍ਵਾਣਂ ਤਚ੍ਛੁਦ੍ਧਸ੍ਯੈਵ . ਸੋ ਚ੍ਚਿਯ ਸਿਦ੍ਧੋ ਯੋ

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਚ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧ (-ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗੀ) ਕੋ [ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਂ ਭਣਿਤਂ ] ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯ ਕਹਾ ਹੈ, [ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਚ ] ਔਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧਕੋ [ਦਰ੍ਸ਼ਨਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ] ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਤਥਾ ਜ੍ਞਾਨ ਕਹਾ ਹੈ, [ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਚ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧਕੇ [ਨਿਰ੍ਵਾਣਂ ] ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਹੋਤਾ ਹੈ; [ਸਃ ਏਵ ] ਵਹੀ (-ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਹੀ) [ਸਿਦ੍ਧਃ ] ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ; [ਤਸ੍ਮੈ ਨਮਃ ] ਉਸੇ ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਹੋ ..੨੭੪..

ਟੀਕਾ : — ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ, ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ -ਜ੍ਞਾਨ -ਚਾਰਿਤ੍ਰਕੇ ਯੁਗਪਦ੍ਪਨੇਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਏਕਾਗ੍ਰਤਾ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸਾ ਜੋ ਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਭੂਤ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯ, ‘ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਕੇ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਸਮਸ੍ਤ ਭੂਤ – ਵਰ੍ਤਮਾਨ – ਭਾਵੀ ਵ੍ਯਤਿਰੇਕੋਂਕੇ ਸਾਥ ਮਿਲਿਤ (ਮਿਸ਼੍ਰਿਤ), ਅਨਨ੍ਯ ਵਸ੍ਤੁਓਂਕਾ ਅਨ੍ਵਯਾਤ੍ਮਕ ਜੋ ਵਿਸ਼੍ਵ ਉਸਕੇ (੧) ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਔਰ (੨) ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਕੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਸ੍ਵਰੂਪ ਜੋ (੧) ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਔਰ (੨) ਜ੍ਞਾਨ ਵੇ ‘ਸ਼ੁਦ੍ਧ’ ਕੇ ਹੀ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਨਿਰ੍ਵਿਘ੍ਨ – ਖਿਲੇ ਹੁਏ ਸਹਜ ਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦਕੀ ਮੁਦ੍ਰਾਵਾਲਾ (-ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਆਨਨ੍ਦਕੀ ਛਾਪਵਾਲਾ) ਦਿਵ੍ਯ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ ਐਸਾ ਜੋ ਨਿਰ੍ਵਾਣ, ਵਹ ‘ਸ਼ੁਦ੍ਧ’ ਕੇ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਔਰ ਟਂਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣ ਪਰਮਾਨਨ੍ਦ – ਅਵਸ੍ਥਾਰੂਪਸੇ ਸੁਸ੍ਥਿਤ ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿਸੇ ਗਂਭੀਰ ਐਸੇ ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਸਿਦ੍ਧ, ਵੇ ‘ਸ਼ੁਦ੍ਧ’ ਹੀ ਹੋਤੇ ਹੈਂ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗੀ ਹੀ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ), ਵਚਨਵਿਸ੍ਤਾਰਸੇ ਬਸ ਹੋ ! ਸਰ੍ਵ ਮਨੋਰਥੋਂਕੇ ਸ੍ਥਾਨਭੂਤ, ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਵਕੇ ਸਾਧਨਤਤ੍ਵਰੂਪ, ‘ਸ਼ੁਦ੍ਧ’ਕੋ, ਜਿਸਮੇਂ ਪਰਸ੍ਪਰ ਅਂਗਅਂਗੀਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ੧ਭਾਵਕ – ਭਾਵ੍ਯਤਾਕੇ ਕਾਰਣ ਸ੍ਵ – ਪਰਕਾ ਵਿਭਾਗ ਅਸ੍ਤ

੧. ਭਾਵਕ (ਭਾਵਨਮਸ੍ਕਾਰ ਕਰਨੇਵਾਲਾ) ਵਹ ਅਂਗ (ਅਂਸ਼) ਹੈ ਔਰ ਭਾਵ੍ਯ (ਭਾਵਨਮਸ੍ਕਾਰ ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਪਦਾਰ੍ਥ) ਵਹ ਅਂਗੀ (ਅਂਸ਼ੀ) ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਇਸ ਭਾਵਨਮਸ੍ਕਾਰਮੇਂ ਭਾਵਕ ਤਥਾ ਭਾਵ੍ਯ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਹੈ . ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵਕ ਸ੍ਵਯਂ ਹੋ ਔਰ ਭਾਵ੍ਯ ਪਰ ਹੋ .

Page 491 of 513
PDF/HTML Page 524 of 546
single page version

ਯੋ ਹਿ ਨਾਮ ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਮਾਤ੍ਰਸ੍ਵਰੂਪਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਸਮਾਹਿਤਤ੍ਵਾਤ੍ ਸਾਕਾਰਾ- ਨਾਕਾਰਚਰ੍ਯਯਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਨ੍ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਵਰ੍ਗਃ ਸ੍ਵਯਂ ਸਮਸ੍ਤਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਵਿਸ੍ਤਰਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਾਤ੍ਮਕਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗ- ਲੌਕਿਕਮਾਯਾਞ੍ਜਨਰਸਦਿਗ੍ਵਿਜਯਮਨ੍ਤ੍ਰਯਨ੍ਤ੍ਰਾਦਿਸਿਦ੍ਧਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ਸ੍ਵਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮੋਪਲਮ੍ਭਲਕ੍ਸ਼ਣਃ ਟਙ੍ਕੋਤ੍ਕੀਰ੍ਣਜ੍ਞਾਯਕੈਕ- ਸ੍ਵਭਾਵੋ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਾਦ੍ਯਸ਼੍ਟਵਿਧਕਰ੍ਮਰਹਿਤਤ੍ਵੇਨ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾਦ੍ਯਸ਼੍ਟਗੁਣਾਨ੍ਤਰ੍ਭੂਤਾਨਨ੍ਤਗੁਣਸਹਿਤਃ ਸਿਦ੍ਧੋ ਭਗਵਾਨ੍ ਸ ਚੈਵ ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਏਵ . ਣਮੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼ਿਨਿਜਪਰਮਾਤ੍ਮਨ੍ਯਾਰਾਧ੍ਯਾਰਾਧਕਸਂਬਨ੍ਧਲਕ੍ਸ਼ਣੋ ਭਾਵਨਮਸ੍ਕਾਰੋਸ੍ਤੁ ਤਸ੍ਯੈਵ . ਅਤ੍ਰੈਤਦੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿ — ਅਸ੍ਯ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾਰਣਭੂਤਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਸ੍ਯ ਮਧ੍ਯੇ ਸਰ੍ਵੇਸ਼੍ਟਮਨੋਰਥਾ ਲਭ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਮਤ੍ਵਾ ਸ਼ੇਸ਼ਮਨੋਰਥਪਰਿਹਾਰੇਣ ਤਤ੍ਰੈਵ ਭਾਵਨਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇਤਿ ..੨੭੪.. ਅਥ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਜਨਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਫਲਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਂ ਸਮਾਪਯਤਿ — ਪਪ੍ਪੋਦਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ . ਸੋ ਸ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਜਨਃ ਕਰ੍ਤਾ . ਕ ਮ੍ . ਪਵਯਣਸਾਰਂ ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰਸ਼ਬ੍ਦਵਾਚ੍ਯਂ ਨਿਜਪਰਮਾਤ੍ਮਾਨਮ੍ . ਕੇਨ . ਲਹੁਣਾ ਕਾਲੇਣ ਸ੍ਤੋਕਕਾਲੇਨ . ਯਃ ਕਿਂ ਕਰੋਤਿ . ਜੋ ਬੁਜ੍ਝਦਿ ਯਃ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਜਨੋ ਬੁਧ੍ਯਤੇ ਜਾਨਾਤਿ . ਕਿਮ੍ . ਸਾਸਣਮੇਦਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਿਦਂ . ਕਿਂ ਨਾਮ . ਪਵਯਣਸਾਰਂ ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰਂ, — ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯੈਵ ਹੁਆ ਹੈ ਐਸਾ ਭਾਵਨਮਸ੍ਕਾਰ ਹੋ ..੨੭੪..

ਅਬ (ਭਗਵਾਨ ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ) ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਜਨਕੋ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੇ ਫਲਕੇ ਸਾਥ ਜੋੜਤੇ ਹੁਏ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ ਸਮਾਪ੍ਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਃ ] ਜੋ [ਸਾਕਾਰਾਨਾਕਾਰਚਰ੍ਯਯਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ] ਸਾਕਾਰ – ਅਨਾਕਾਰ ਚਰ੍ਯਾਸੇ ਯੁਕ੍ਤ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ [ਏਤਤ੍ ਸ਼ਾਸਨਂ ] ਇਸ ਉਪਦੇਸ਼ਕੋ [ਬੁਧ੍ਯਤੇ ] ਜਾਨਤਾ ਹੈ, [ਸਃ ] ਵਹ [ਲਘੁਨਾ ਕਾਲੇਨ ] ਅਲ੍ਪ ਕਾਲਮੇਂ ਹੀ [ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰਂ ] ਪ੍ਰਵਚਨਕੇ ਸਾਰਕੋ (-ਭਗਵਾਨ ਆਤ੍ਮਾਕੋ) [ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ] ਪਾਤਾ ਹੈ ..੨੭੫..

ਟੀਕਾ : — ੧ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਮਾਤ੍ਰ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਅਵਸ੍ਥਿਤ ਪਰਿਣਤਿਮੇਂ ਲਗਾ ਹੋਨੇਸੇ ਸਾਕਾਰ – ਅਨਾਕਾਰ ਚਰ੍ਯਾਸੇ ਯੁਕ੍ਤ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ, ਜੋ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਵਰ੍ਗ ਸ੍ਵਯਂ ਸਮਸ੍ਤ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਕੇ ਅਰ੍ਥੋਂਕੇ

੨ਵਿਸ੍ਤਾਰਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਾਤ੍ਮਕ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗਪੂਰ੍ਵਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕੇਵਲ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਅਨੁਭਵਤਾ ਹੁਆ, ਇਸ

੧. ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਮਾਤ੍ਰ ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ . [ਇਸਮੇਂ, ਜ੍ਞਾਨ ਸਾਕਾਰ ਹੈ ਔਰ ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਅਨਾਕਾਰ ਹੈ . ]

੨. ਵਿਸ੍ਤਾਰਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਾਤ੍ਮਕ = ਵਿਸ੍ਤਾਰਾਤ੍ਮਕ ਯਾ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਾਤ੍ਮਕ .

Page 492 of 513
PDF/HTML Page 525 of 546
single page version

ਪੂਰ੍ਵਕਾਨੁਭਾਵੇਨ ਕੇਵਲਮਾਤ੍ਮਾਨਮਨੁਭਵਨ੍ਸ਼ਾਸਨਮੇਤਦ੍ ਬੁਧ੍ਯਤੇ ਸ ਖਲੁ ਨਿਰਵਧਿਤ੍ਰਿਸਮਯ- ਪ੍ਰਵਾਹਾਵਸ੍ਥਾਯਿਤ੍ਵੇਨ ਸਕਲਾਰ੍ਥਸਾਰ੍ਥਾਤ੍ਮਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰਵਚਨਸ੍ਯ ਸਾਰਭੂਤਂ ਭੂਤਾਰ੍ਥਸ੍ਵਸਂਵੇਦ੍ਯਦਿਵ੍ਯਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦ- ਸ੍ਵਭਾਵਮਨਨੁਭੂਤਪੂਰ੍ਵਂ ਭਗਵਨ੍ਤਮਾਤ੍ਮਾਨਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ..੨੭੫..

ਇਤਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਦੀਪਿਕਾਯਾਂ ਸ਼੍ਰੀਮਦਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰਿਵਿਰਚਿਤਾਯਾਂ ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤੌ ਚਰਣਾਨੁਯੋਗਸੂਚਿਕਾ ਚੂਲਿਕਾ ਨਾਮ ਤ੍ਰੁਤੀਯਃ ਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਕਨ੍ਧਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ ..੩..

ਜ੍ਞੇਯਭੂਤਪਰਮਾਤ੍ਮਾਦਿਪਦਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਤਤ੍ਸਾਧ੍ਯਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਚ, ਤਥੈਵ ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਲਕ੍ਸ਼ਣ- ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਿਸ਼ਯਭੂਤਾਨੇਕਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਕਪਰਮਾਤ੍ਮਾਦਿਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਾਂ ਤੇਨ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵੇਨ ਸਾਧ੍ਯਸ੍ਯ ਨਿਜ- ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਰੁਚਿਰੂਪਨਿਸ਼੍ਚਯਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਚ, ਤਥੈਵ ਚ ਵ੍ਰਤਸਮਿਤਿਗੁ ਪ੍ਤ੍ਯਾਦ੍ਯਨੁਸ਼੍ਠਾਨਰੂਪਸ੍ਯ ਸਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤੇਨੈਵ ਸਾਧ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨਿਸ਼੍ਚਲਾਨੁਭੂਤਿਰੂਪਸ੍ਯ ਵੀਤਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਕਤ੍ਵਾਤ੍ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰਾਭਿਧੇਯਮ੍ . ਕਥਂਭੂਤਃ ਸਃ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਜਨਃ . ਸਾਗਾਰਣਗਾਰਚਰਿਯਯਾ ਜੁਤ੍ਤੋ ਸਾਗਾਰਾਨਾਗਾਰਚਰ੍ਯਯਾ ਯੁਕ੍ਤਃ . ਆਭ੍ਯਨ੍ਤਰਰਤ੍ਨ- ਤ੍ਰਯਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਮੁਪਾਦੇਯਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਬਹਿਰਙ੍ਗਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਂ ਸਾਗਾਰਚਰ੍ਯਾ ਸ਼੍ਰਾਵਕਚਰ੍ਯਾ . ਬਹਿਰਙ੍ਗਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਧਾਰੇਣਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰ- ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਮਨਾਗਾਰਚਰ੍ਯਾ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਸਂਯਤਾਦਿਤਪੋਧਨਚਰ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੨੭੫.. ਇਤਿ ਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕੇਨ ਪਞ੍ਚਰਤ੍ਨਸਂਜ੍ਞਂ ਪਞ੍ਚਮਸ੍ਥਲਂ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਮ੍ . ਏਵਂ ‘ਣਿਚ੍ਛਿਦਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਪਦੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿਂਸ਼ਦ੍ਗਾਥਾਭਿਃ ਸ੍ਥਲਪਞ੍ਚਕੇਨ ਸ਼ੁਭੋਪ- ਯੋਗਾਭਿਧਾਨਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਾਧਿਕਾਰਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ ..

ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਜਯਸੇਨਾਚਾਰ੍ਯਕ੍ਰੁਤਾਯਾਂ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤੌ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਕ੍ਰਮੇਣ ‘ਏਵਂ ਪਣਮਿਯ ਸਿਦ੍ਧੇ’ ਇਤ੍ਯਾਦ੍ਯੇਕ- ਵਿਂਸ਼ਤਿਗਾਥਾਭਿਰੁਤ੍ਸਰ੍ਗਾਧਿਕਾਰਃ . ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ‘ਣ ਹਿ ਣਿਰਵੇਕ੍ਖੋ ਚਾਗੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਤ੍ਰਿਂਸ਼ਦ੍ਗਾਥਾਭਿਰਪਵਾਦਾਧਿਕਾਰਃ . ਤਤਃ ਪਰਂ ‘ਏਯਗ੍ਗਗਦੋ ਸਮਣੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਗਾਥਾਭਿਃ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਾਪਰਨਾਮਾ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਾਧਿਕਾਰਃ . ਤਤੋਪ੍ਯਨਨ੍ਤਰਂ ‘ਣਿਚ੍ਛਿਦਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਪਦੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿਂਸ਼ਦ੍ਗਾਥਾਭਿਃ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਾਧਿਕਾਰਸ਼੍ਚੇਤ੍ਯਨ੍ਤਰਾਧਿਕਾਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯੇਨ ਸਪ੍ਤਨਵਤਿਗਾਥਾਭਿਸ਼੍ਚਰਣਾਨੁਯੋਗਚੂਲਿਕਾ ਨਾਮਾ ਤ੍ਰੁਤੀਯੋ ਮਹਾਧਿਕਾਰਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ ..੩.. ਉਪਦੇਸ਼ਕੋ ਜਾਨਤਾ ਹੈ, ਵਹ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ, ੧ਭੂਤਾਰ੍ਥਸ੍ਵਸਂਵੇਦ੍ਯ – ਦਿਵ੍ਯ ਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ, ਪੂਰ੍ਵਕਾਲਮੇਂ ਕਭੀ ਜਿਸਕਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਿਯਾ, ਐਸੇ ਭਗਵਾਨ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੈ — ਜੋ ਕਿ (ਜੋ ਆਤ੍ਮਾ) ਤੀਨੋਂ ਕਾਲਕੇ ਨਿਰਵਧਿ ਪ੍ਰਵਾਹਮੇਂ ਸ੍ਥਾਯੀ ਹੋਨੇਸੇ ੨ਸਕਲ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਸਮੂਹਾਤ੍ਮਕ ਪ੍ਰਵਚਨਕਾ ਸਾਰਭੂਤ ਹੈ ..੨੭੫..

ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ (ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ ਭਗਵਤ੍ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਪ੍ਰਣੀਤ) ਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ਵਿਰਚਿਤ ਤਤ੍ਵਦੀਪਿਕਾ ਨਾਮਕ ਟੀਕਾਮੇਂ ਚਰਣਾਨੁਯੋਗਸੂਚਕ ਚੂਲਿਕਾ ਨਾਮਕਾ ਤ੍ਰੁਤੀਯ ਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਕਂਧ ਸਮਾਪ੍ਤ ਹੁਆ .

੧. ਭੂਤਾਰ੍ਥ ਪਾਰਮਾਰ੍ਥਿਕ – (ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਥ), ਸ੍ਵਸਂਵੇਦ੍ਯ ਔਰ ਦਿਵ੍ਯ ਐਸੇ ਜੋ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਆਨਨ੍ਦ ਵਹ ਭਗਵਾਨ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ .

੨. ਪ੍ਰਵਚਨ ਸਕਲ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਸਮੂਹਕਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਉਸੇ ਸਕਲ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕਾ ਸਮੂਹਾਤ੍ਮਕ ਕਹਾ ਹੈ . [ਨਿਜ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਵਚਨਕਾ ਸਾਰਭੂਤ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪ੍ਰਵਚਨ ਜੋ ਸਰ੍ਵਪਦਾਰ੍ਥਸਮੂਹਕਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਉਸਮੇਂ ਏਕ ਨਿਜਾਤ੍ਮਪਦਾਰ੍ਥ ਹੀ ਸ੍ਵਯਂਕੋ ਧ੍ਰੁਵ ਹੈ, ਦੂਸਰਾ ਕੋਈ ਪਦਾਰ੍ਥ ਸ੍ਵਯਂਕੋ ਧ੍ਰੁਵ ਨਹੀਂ, ]

Page 493 of 513
PDF/HTML Page 526 of 546
single page version

ਨਨੁ ਕੋਯਮਾਤ੍ਮਾ ਕਥਂ ਚਾਵਾਪ੍ਯਤ ਇਤਿ ਚੇਤ੍, ਅਭਿਹਿਤਮੇਤਤ੍ ਪੁਨਰਪ੍ਯਭਿਧੀਯਤੇ . ਆਤ੍ਮਾ ਹਿ ਤਾਵਚ੍ਚੈਤਨ੍ਯਸਾਮਾਨ੍ਯਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾਨਨ੍ਤਧਰ੍ਮਾਧਿਸ਼੍ਠਾਤ੍ਰੇਕਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਨਨ੍ਤਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਪਕਾਨਨ੍ਤਨਯਵ੍ਯਾਪ੍ਯੇਕਸ਼੍ਰੁਤ- ਜ੍ਞਾਨਲਕ੍ਸ਼ਣਪ੍ਰਮਾਣਪੂਰ੍ਵਕਸ੍ਵਾਨੁਭਵਪ੍ਰਮੀਯਮਾਣਤ੍ਵਾਤ੍ . ਤਤ੍ਤੁ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਯੇਨ ਪਟਮਾਤ੍ਰਵਚ੍ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰਮ੍ ੧ . ਪਰ੍ਯਾਯਨਯੇਨ ਤਨ੍ਤੁਮਾਤ੍ਰਵਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਾਦਿਮਾਤ੍ਰਮ੍ ੨ . ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਯੇਨਾਯੋਮਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤਿ- ਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਵਿਸ਼ਿਖਵਤ੍ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵੈਰਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਤ੍ ੩ . ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਯੇਨਾਨਯੋਮਯਾ- ਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤ੍ਯਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਾਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਪ੍ਰਾਕ੍ਤ ਨਵਿਸ਼ਿਖਵਤ੍ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵੈਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿ-

ਅਤ੍ਰਾਹ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਃ — ਪਰਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਯਦ੍ਯਪਿ ਪੂਰ੍ਵਂ ਬਹੁਧਾ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਮ੍, ਤਥਾਪਿ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪੇਣ ਪੁਨਰਪਿ ਕਥ੍ਯਤਾਮਿਤਿ . ਭਗਵਾਨਾਹ — ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਯਨਨ੍ਤਗੁਣਾਨਾਮਾਧਾਰਭੂਤਂ ਯਤ੍ਤਦਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਭਣ੍ਯਤੇ . ਤਸ੍ਯ ਚ ਨਯੈਃ

[ਅਬ ਟੀਕਾਕਾਰ ਸ਼੍ਰੀ ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ਪਰਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਰੂਪਸੇ ਕੁਛ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : — ]

‘ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਕੌਨ ਹੈ (-ਕੈਸਾ ਹੈ) ਔਰ ਕੈਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ’ ਐਸਾ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨ ਕਿਯਾ ਜਾਯ ਤੋ ਇਸਕਾ ਉਤ੍ਤਰ (ਪਹਲੇ ਹੀ) ਕਹਾ ਜਾ ਚੁਕਾ ਹੈ ਔਰ (ਯਹਾਁ) ਪੁਨਃ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : —

ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ, ਆਤ੍ਮਾ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਚੈਤਨ੍ਯਸਾਮਾਨ੍ਯਸੇ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਅਨਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮੋਂਕਾ ਅਧਿਸ਼੍ਠਾਤਾ (ਸ੍ਵਾਮੀ) ਏਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਅਨਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮੋਂਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਜੋ ਅਨਨ੍ਤ ਨਯ ਹੈਂ ਉਨਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲਾ ਜੋ ਏਕ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਰੂਪ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰਮਾਣਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਵਾਨੁਭਵਸੇ (ਵਹ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ) ਪ੍ਰਮੇਯ ਹੋਤਾ ਹੈ (-ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਤਾ ਹੈ) .

ਵਹ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਯਸੇ, ਪਟਮਾਤ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਰ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਯਸੇ ਚੈਤਨ੍ਯਮਾਤ੍ਰ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਵਸ੍ਤ੍ਰਮਾਤ੍ਰ ਹੈ ਤਦਨੁਸਾਰ .) ੧.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਯਨਯਸੇ, ਤਂਤੁਮਾਤ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਾਦਿਮਾਤ੍ਰ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਪਰ੍ਯਾਯਨਯਸੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਾਦਿਮਾਤ੍ਰ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਵਸ੍ਤ੍ਰ ਤਂਤੁਮਾਤ੍ਰ ਹੈ .) ੨.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਯਸੇ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯ – ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ – ਕਾਲ – ਭਾਵਸੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਹੈ; — ਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨਦਸ਼ਾਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਬਾਣਕੀ ਭਾਁਤਿ . (ਜੈਸੇ ਕੋਈ ਬਾਣ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਲੋਹਮਯ ਹੈ, ਸ੍ਵਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਸੇ ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਹੈ, ਸ੍ਵਕਾਲਸੇ ਸਂਧਾਨ – ਦਸ਼ਾਮੇਂ ਹੈ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਧਨੁਸ਼ ਪਰ ਚਢਾਕਰ ਖੇਂਚੀ ਹੁਈ ਦਸ਼ਾਮੇਂ ਹੈ, ਔਰ ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਨਿਸ਼ਾਨਕੀ ਓਰ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਯਸੇ ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਹੈ .) ੩.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਯਸੇ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ – ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ – ਕਾਲ – ਭਾਵਸੇ ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਹੈ; — ਅਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਨਹੀਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨਦਸ਼ਾਮੇਂ ਨ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਅਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਐਸੇ ਪਹਲੇਕੇ ਬਾਣਕੀ ਭਾਁਤਿ . (ਜੈਸੇ ਪਹਲੇਕਾ ਬਾਣ ਅਨ੍ਯ ਬਾਣਕੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਅਲੋਹਮਯ ਹੈ, ਅਨ੍ਯ ਬਾਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਨ੍ਯ ਬਾਣਕੇ ਕਾਲਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਸਂਧਾਨਦਸ਼ਾਮੇਂ ਨਹੀਂ ਰਹਾ ਹੁਆ ਔਰ ਅਨ੍ਯ ਬਾਣਕੇ ਭਾਵਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਅਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਹੈ,

Page 494 of 513
PDF/HTML Page 527 of 546
single page version

ਤ੍ਵਵਤ੍ ੪ . ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਯੇਨਾਯੋਮਯਾਨਯੋਮਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤ੍ਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲ- ਵਰ੍ਤਿਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਾਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਾਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਪ੍ਰਾਕ੍ਤਨਵਿਸ਼ਿਖਵਤ੍ ਕ੍ਰਮਤਃ ਸ੍ਵਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ- ਕਾਲਭਾਵੈਰਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਤ੍ ੫ . ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯੇਨਾਯੋਮਯਾਨਯੋਮਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤ੍ਯਗੁਣ- ਕਾਰ੍ਮੁਕਾਂਤਰਾਲਵਰ੍ਤਿਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਾਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਾਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਪ੍ਰਾਕ੍ਤ ਨਵਿਸ਼ਿਖਵਤ੍ ਯੁਗਪਤ੍ਸ੍ਵਪਰ- ਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵੈਰਵਕ੍ਤ ਵ੍ਯਮ੍ ੬ . ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾਵਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯੇਨਾਯੋਮਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤਿਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥ- ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਾਯੋਮਯਾਨਯੋਮਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤ੍ਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤਿਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਾਸਂਹਿਤਾ- ਪ੍ਰਮਾਣੇਨ ਚ ਪਰੀਕ੍ਸ਼ਾ ਕ੍ਰਿਯਤੇ . ਤਦ੍ਯਥਾ – ਏਤਾਵਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨ ਨਿਰੁਪਾਧਿਸ੍ਫ ਟਿਕਵਤ੍ਸਮਸ੍ਤਰਾਗਾਦਿ- ਵਿਕਲ੍ਪੋਪਾਧਿਰਹਿਤਮ੍ . ਤਦੇਵਾਸ਼ੁਦ੍ਧਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨ ਸੋਪਾਧਿਸ੍ਫ ਟਿਕਵਤ੍ਸਮਸ੍ਤਰਾਗਾਦਿਵਿਕਲ੍ਪੋਪਾਧਿਸਹਿਤਮ੍ . ਸ਼ੁਦ੍ਧਸਦ੍ਭੂਤਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰਸਗਂਂਂਂਂਧਵਰ੍ਣਾਨਾਮਾਧਾਰਭੂਤਪੁਦ੍ਗਦ੍ਗਦ੍ਗਦ੍ਗਦ੍ਗਲਪਰਮਾਣੁਵਤ੍ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਾਦਿਸ਼ੁਦ੍ਧਗੁਣਾਨਾਮਾਧਾਰ- ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਯਸੇ ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸੇ ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਹੈ .) ੪.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਯਸੇ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਸ੍ਵਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ – ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ – ਕਾਲ – ਭਾਵਸੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ – ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਹੈ; — ਲੋਹਮਯ ਤਥਾ ਅਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਤਥਾ ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਨਹੀਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਤਥਾ ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਨ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਤਥਾ ਅਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਐਸੇ ਪਹਲੇਕੇ ਬਾਣਕੀ ਭਾਁਤਿ . (ਜੈਸੇ ਪਹਲੇਕਾ ਬਾਣ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਤਥਾ ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਲੋਹਮਯਾਦਿ ਔਰ ਅਲੋਹਮਯਾਦਿ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ – ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਯਸੇ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯ ਔਰ ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਔਰ ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਹੈ .) ੫.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯਸੇ ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ – ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ – ਕਾਲ – ਭਾਵਸੇ ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ; — ਲੋਹਮਯ ਤਥਾ ਅਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਤਥਾ ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਨਹੀਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਤਥਾ ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਨ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਤਥਾ ਅਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਐਸੇ ਪਹਲੇਕੀ ਬਾਣਕੀ ਭਾਁਤਿ . (ਜੈਸੇ ਪਹਲੇਕਾ ਬਾਣ ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਔਰ ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਯੁਗਪਤ੍ ਲੋਹਮਯਾਦਿ ਤਥਾ ਅਲੋਹਮਯਾਦਿ ਹੋਨੇਸੇ ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯਸੇ ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯ ਔਰ ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ .) ੬.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ – ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਨਯਸੇ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯ – ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ – ਕਾਲ – ਭਾਵਸੇ ਤਥਾ ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ – ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ – ਕਾਲ – ਭਾਵਸੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ – ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ; ( – ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸੇ) ਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਐਸੇ ਤਥਾ (ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵ- ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਸੇ) ਲੋਹਮਯ ਤਥਾ ਅਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਤਥਾ ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਨਹੀਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਏਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਤਥਾ ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਤਥਾ ਅਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਐਸੇ ਪਹਲੇਕੇ ਬਾਣਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਜੈਸੇ ਪਹਲੇਕਾ ਬਾਣ (੧) ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸੇ ਤਥਾ (੨) ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਸ੍ਵਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ (੧) ਲੋਹਮਯਾਦਿ ਤਥਾ (੨) ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ,

Page 495 of 513
PDF/HTML Page 528 of 546
single page version

ਵਸ੍ਥਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਾਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਪ੍ਰਾਕ੍ਤਨਵਿਸ਼ਿਖਵਤ੍ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵੈਰ੍ਯੁਗਪਤ੍ਸ੍ਵਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲ- ਭਾਵੈਸ਼੍ਚਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਦਵਕ੍ਤ ਵ੍ਯਮ੍ ੭ . ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾਵਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯੇਨਾਨਯੋਮਯਾਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤ੍ਯਸਂਹਿਤਾ- ਵਸ੍ਥਾਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਾਯੋਮਯਾਨਯੋਮਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤ੍ਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤਿਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਾਸਂਹਿਤਾ- ਵਸ੍ਥਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਾਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਪ੍ਰਾਕ੍ਤਨਵਿਸ਼ਿਖਵਤ੍ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵੈਰ੍ਯੁਗਪਤ੍ਸ੍ਵਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲ- ਭਾਵੈਸ਼੍ਚ ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਦਵਕ੍ਤ ਵ੍ਯਮ੍ ੮ . ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾਵਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯੇਨਾਯੋਮਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲ- ਵਰ੍ਤਿਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਾਨਯੋਮਯਾਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤ੍ਯਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਾਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਾਯੋਮਯਾਨਯੋ- ਭੂਤਮ੍ . ਤਦੇਵਾਸ਼ੁਦ੍ਧਸਦ੍ਭੂਤਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯੇਨਾਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰਸਗਨ੍ਧਵਰ੍ਣਾਨਾਮਾਧਾਰਭੂਤਵ੍ਦ੍ਯਣੁਕਾਦਿਸ੍ਕਨ੍ਧਵਨ੍ਮਤਿਜ੍ਞਾਨਾਦਿ- ਵਿਭਾਵਗੁਣਾਨਾਮਾਧਾਰਭੂਤਮ੍ . ਅਨੁਪਚਰਿਤਾਸਦ੍ਭੂਤਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯੇਨ ਵ੍ਦ੍ਯਣੁਕਾਦਿਸ੍ਕਨ੍ਧੇਸ਼ੁ ਸਂਸ਼੍ਲੇਸ਼ਬਨ੍ਧਸ੍ਥਿਤ- ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯਸੇ (੧) ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਤਥਾ (੨) ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ (੧) ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਤਥਾ (੨) ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ . ] ੭.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵ – ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯਸੇ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ – ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ – ਕਾਲ ਭਾਵਸੇ ਤਥਾ ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ – ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ – ਕਾਲ – ਭਾਵਸੇ ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ – ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ; — (ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸੇ) ਅਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਨਹੀਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਅਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਐਸੇ ਤਥਾ (ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸੇ) ਲੋਹਮਯ ਤਥਾ ਅਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਤਥਾ ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਨਹੀਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਤਥਾ ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਨ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਤਥਾ ਅਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਐਸੇ ਪਹਲੇਕੇ ਬਾਣਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਜੈਸੇ ਪਹਲੇਕਾ ਬਾਣ (੧) ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਤਥਾ (੨) ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਸ੍ਵਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ (੧) ਅਲੋਹਮਯਾਦਿ ਤਥਾ (੨) ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵ – ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯਸੇ (੧) ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਤਥਾ (੨) ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ (੧) ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਤਥਾ (੨) ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ . ] ੮.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ – ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵ – ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯਸੇ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵਸੇ, ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ – ਕਾਲ – ਭਾਵਸੇ ਤਥਾ ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯ – ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ – ਕਾਲ – ਭਾਵਸੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ – ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ; — (ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸੇ) ਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਐਸੇ, – (ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸੇ) ਅਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੀ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਨਹੀਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਨ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਅਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਐਸੇ ਤਥਾ (ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਸੇ) ਲੋਹਮਯ ਤਥਾ ਅਲੋਹਮਯ, ਡੋਰੋ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਤਥਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਞ੍ਚਾ ਔਰ ਧਨੁਸ਼ਕੇ ਮਧ੍ਯਮੇਂ ਨਹੀਂ ਸ੍ਥਿਤ, ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਤਥਾ ਸਂਧਾਨ ਅਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਨ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਤਥਾ ਅਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ ਐਸੇ ਪਹਲੇਕੇ ਬਾਣਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਜੈਸੇ ਪਹਲੇਕਾ ਬਾਣ (੧) ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ, (੨) ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਤਥਾ (੩) ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ (੧) ਲੋਹਮਯ, (੨) ਅਲੋਹਮਯ ਤਥਾ (੩) ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ – ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵ – ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯਨਯਸੇ (੧) ਸ੍ਵਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ, (੨) ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ ਤਥਾ (੩) ਯੁਗਪਤ੍ ਸ੍ਵ – ਪਰਚਤੁਸ਼੍ਟਯਕੀ

Page 496 of 513
PDF/HTML Page 529 of 546
single page version

ਮਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤ੍ਯਗੁਣਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍ਤਰਾਲਵਰ੍ਤਿਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਾਸਂਹਿਤਾਵਸ੍ਥਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖਾਲਕ੍ਸ਼੍ਯੋਨ੍ਮੁਖ- ਪ੍ਰਾਕ੍ਤ ਨਵਿਸ਼ਿਖਵਤ੍ ਸ੍ਵਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵੈਃ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵੈਰ੍ਯੁਗਪਤ੍ਸ੍ਵਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਾਵੈਸ਼੍ਚਾਸ੍ਤਿ- ਤ੍ਵਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਦਵਕ੍ਤ ਵ੍ਯਮ੍ ੯ . ਵਿਕਲ੍ਪਨਯੇਨ ਸ਼ਿਸ਼ੁਕੁਮਾਰਸ੍ਥਵਿਰੈਕਪੁਰੁਸ਼ਵਤ੍ ਸਵਿਕਲ੍ਪਮ੍ ੧੦ . ਅਵਿਕਲ੍ਪਨਯੇਨੈਕਪੁਰੁਸ਼ਮਾਤ੍ਰਵਦਵਿਕਲ੍ਪਮ੍ ੧੧ . ਨਾਮਨਯੇਨ ਤਦਾਤ੍ਮਵਤ੍ ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਾਮਰ੍ਸ਼ਿ ੧੨ . ਸ੍ਥਾਪਨਾਨਯੇਨ ਮੂਰ੍ਤਿਤ੍ਵਵਤ੍ ਸਕਲਪੁਦ੍ਗਲਾਲਮ੍ਬਿ ੧੩ . ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਯੇਨ ਮਾਣਵਕਸ਼੍ਰੇਸ਼੍ਠਿਸ਼੍ਰਮਣਪਾਰ੍ਥਿਵ- ਵਦਨਾਗਤਾਤੀਤਪਰ੍ਯਾਯੋਦ੍ਭਾਸਿ ੧੪ . ਭਾਵਨਯੇਨ ਪੁਰੁਸ਼ਾਯਿਤਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯੋਸ਼ਿਦ੍ਵਤ੍ਤਦਾਤ੍ਵਪਰ੍ਯਾਯੋਲ੍ਲਾਸਿ ੧੫ . ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਮਾਣੁਵਤ੍ਪਰਮੌਦਾਰਿਕਸ਼ਰੀਰੇ ਵੀਤਰਾਗਸਰ੍ਵਜ੍ਞਵਦ੍ਵਾ ਵਿਵਕ੍ਸ਼ਿਤੈਕਦੇਹਸ੍ਥਿਤਮ੍ . ਉਪਚਰਿਤਾਸਦ੍ਭੂਤਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯੇਨ ਕਾਸ਼੍ਠਾਸਨਾਦ੍ਯੁਪਵਿਸ਼੍ਟਦੇਵਦਤ੍ਤਵਤ੍ਸਮਵਸਰਣਸ੍ਥਿਤਵੀਤਰਾਗਸਰ੍ਵਜ੍ਞਵਦ੍ਵਾ ਵਿਵਕ੍ਸ਼ਿਤੈਕਗ੍ਰਾਮਗ੍ਰੁਹਾਦਿਸ੍ਥਿਤਮ੍ . ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਪਰਸ੍ਪਰਸਾਪੇਕ੍ਸ਼ਾਨੇਕਨਯੈਃ ਪ੍ਰਮੀਯਮਾਣਂ ਵ੍ਯਵਹ੍ਰਿਯਮਾਣਂ ਕ੍ਰਮੇਣ ਮੇਚਕਸ੍ਵਭਾਵਵਿਵਕ੍ਸ਼ਿਤੈਕਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਪਕਤ੍ਵਾਦੇਕ- ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ (੧) ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ, (੨) ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਵਾਲਾ ਤਥਾ (੩) ਅਵਕ੍ਤਵ੍ਯ ਹੈ . ] ੯.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਵਿਕਲ੍ਪਨਯਸੇ, ਬਾਲਕ, ਕੁਮਾਰ ਔਰ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧ ਐਸੇ ਏਕ ਪੁਰੁਸ਼ਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਸਵਿਕਲ੍ਪ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਭੇਦਨਯਸੇ, ਭੇਦਸਹਿਤ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਕਿ ਏਕ ਪੁਰੁਸ਼ ਬਾਲਕ, ਕੁਮਾਰ ਔਰ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧ ਐਸੇ ਭੇਦਵਾਲਾ ਹੈ .) ੧੦.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਵਿਕਲ੍ਪਨਯਸੇ, ਏਕ ਪੁਰੁਸ਼ਮਾਤ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਅਵਿਕਲ੍ਪ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਭੇਦਨਯਸੇ ਆਤ੍ਮਾ ਅਭੇਦ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਕਿ ਏਕ ਪੁਰੁਸ਼ ਬਾਲਕ, ਕੁਮਾਰ ਔਰ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧ ਐਸੇ ਭੇਦਰਹਿਤ ਏਕ ਪੁਰੁਸ਼ਮਾਤ੍ਰ ਹੈ .) ੧੧.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨਾਮਨਯਸੇ, ਨਾਮਵਾਲੇਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਨਾਮਨਯਸੇ ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਸੇ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਕਿ ਨਾਮਵਾਲਾ ਪਦਾਰ੍ਥ ਉਸਕੇ ਨਾਮਰੂਪ ਸ਼ਬ੍ਦਸੇ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ .) ੧੨.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਥਾਪਨਾਨਯਸੇ, ਮੂਰ੍ਤਿਪਨੇਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਸਰ੍ਵ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕਾ ਅਵਲਮ੍ਬਨ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ੍ਥਾਪਨਾਨਯਸੇ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ ਸ੍ਥਾਪਨਾ ਕੀ ਜਾ ਸਕਤੀ ਹੈ, ਮੂਰ੍ਤਿਕੀ ਭਾਁਤਿ) ੧੩.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਯਸੇ ਬਾਲਕ ਸੇਠਕੀ ਭਾਁਤਿ ਔਰ ਸ਼੍ਰਮਣ ਰਾਜਾਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਅਨਾਗਤ ਔਰ ਅਤੀਤ ਪਰ੍ਯਾਯਸੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਯਸੇ ਭਾਵੀ ਔਰ ਭੂਤ ਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪਸੇ ਖ੍ਯਾਲਮੇਂ ਆਤਾ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਕਿ ਬਾਲਕ ਸੇਠਪਨੇ ਸ੍ਵਰੂਪ ਭਾਵੀ ਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪਸੇ ਖ੍ਯਾਲਮੇਂ ਆਤਾ ਹੈ ਔਰ ਮੁਨਿ ਰਾਜਾਸ੍ਵਰੂਪ ਭੂਰ੍ਤਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪਸੇ ਆਤਾ ਹੈ .) ੧੪.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਭਾਵਨਯਸੇ, ਪੁਰੁਸ਼ਕੇ ਸਮਾਨ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਸ੍ਤ੍ਰੀਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਤਤ੍ਕਾਲ (ਵਰ੍ਤਮਾਨ) ਕੀ ਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪਸੇ ਉਲ੍ਲਸਿਤ – ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ – ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਭਾਵਨਯਸੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨ ਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਕਿ ਪੁਰੁਸ਼ਕੇ ਸਮਾਨ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਪੁਰੁਸ਼ਤ੍ਵਰੂਪਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਿਤ ਹੋਤੀ ਹੈ .) ੧੫.

Page 497 of 513
PDF/HTML Page 530 of 546
single page version

ਸਾਮਾਨ੍ਯਨਯੇਨ ਹਾਰਸ੍ਰਗ੍ਦਾਮਸੂਤ੍ਰਵਦ੍ਵਯਾਪਿ ੧੬ . ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਨਯੇਨ ਤਦੇਕਮੁਕ੍ਤਾਫਲਵਦਵ੍ਯਾਪਿ ੧੭ . ਨਿਤ੍ਯਨਯੇਨ ਨਟਵਦਵਸ੍ਥਾਯਿ ੧੮ . ਅਨਿਤ੍ਯਨਯੇਨ ਰਾਮਰਾਵਣਵਦਨਵਸ੍ਥਾਯਿ ੧੯ . ਸਰ੍ਵਗਤਨਯੇਨ ਵਿਸ੍ਫਾਰਿਤਾਕ੍ਸ਼ਚਕ੍ਸ਼ੁਰ੍ਵਤ੍ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਤਿ ੨੦ . ਅਸਰ੍ਵਗਤਨਯੇਨ ਮੀਲਿਤਾਕ੍ਸ਼ਚਕ੍ਸ਼ੁਰ੍ਵਦਾਤ੍ਮਵਰ੍ਤਿ ੨੧ . ਸ਼ੂਨ੍ਯਨਯੇਨ ਸ਼ੂਨ੍ਯਾਗਾਰਵਤ੍ਕੇਵਲੋਦ੍ਭਾਸਿ ੨੨ . ਅਸ਼ੂਨ੍ਯਨਯੇਨ ਲੋਕਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਨੌਵਨ੍ਮਿਲਿਤੋਦ੍ਭਾਸਿ ੨੩ . ਜ੍ਞਾਨਜ੍ਞੇਯਾ- ਦ੍ਵੈਤਨਯੇਨ ਮਹਦਿਨ੍ਧਨਭਾਰਪਰਿਣਤਧੂਮਕੇਤੁਵਦੇਕ ਮ੍ ੨੪ . ਜ੍ਞਾਨਜ੍ਞੇਯਦ੍ਵੈਤਨਯੇਨ ਪਰਪ੍ਰਤਿਬਿਮ੍ਬਸਮ੍ਪ੍ਰੁਕ੍ਤ- ਸ੍ਵਭਾਵਂ ਭਵਤਿ . ਤਦੇਵ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਪ੍ਰਮਾਣੇਨ ਪ੍ਰਮੀਯਮਾਣਂ ਮੇਚਕਸ੍ਵਭਾਵਾਨਾਮਨੇਕਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਯੁਗਪਦ੍ਵਯਾਪਕਤ੍ਵਾ- ਚ੍ਚਿਤ੍ਰਪਟਵਦਨੇਕਸ੍ਵਭਾਵਂ ਭਵਤਿ . ਏਵਂ ਨਯਪ੍ਰਮਾਣਾਭ੍ਯਾਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਚਾਰਕਾਲੇ ਯੋਸੌ ਪਰਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਜਾਨਾਤਿ ਸ

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸਾਮਾਨ੍ਯਨਯਸੇ, ਹਾਰ – ਮਾਲਾ – ਕਂਠੀਕੇ ਡੋਰੇਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਵ੍ਯਾਪਕ ਹੈ, (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਸਾਮਾਨ੍ਯਨਯਸੇ ਸਰ੍ਵ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਰਹਤਾ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਮੋਤੀਕੀ ਮਾਲਾਕਾ ਡੋਰਾ ਸਾਰੇ ਮੋਤਿਯੋਂਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ .) ੧੬.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਨਯਸੇ, ਉਸਕੇ ਏਕ ਮੋਤੀਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਅਵ੍ਯਾਪਕ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਨਯਸੇ ਅਵ੍ਯਾਪਕ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤ ਮਾਲਾਕਾ ਏਕ ਮੋਤੀ ਸਾਰੀ ਮਾਲਾਮੇਂ ਅਵ੍ਯਾਪਕ ਹੈ .) ੧੭.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਨਯਸੇ, ਨਟਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਅਵਸ੍ਥਾਯੀ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਨਿਤ੍ਯਨਯਸੇ ਨਿਤ੍ਯ – ਸ੍ਥਾਯੀ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਰਾਮ – ਰਾਵਣਰੂਪ ਅਨੇਕ ਅਨਿਤ੍ਯ ਸ੍ਵਾਂਗ ਧਾਰਣ ਕਰਤਾ ਹੁਆ ਭੀ ਨਟ ਤੋ ਵਹਕਾ ਵਹੀ ਨਿਤ੍ਯ ਹੈ .) ੧੮.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਨਿਤ੍ਯਨਯਸੇ, ਰਾਮ – ਰਾਵਣਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਅਨਵਸ੍ਥਾਯੀ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਅਨਿਤ੍ਯਨਯਸੇ ਅਨਿਤ੍ਯ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਨਟਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਧਾਰਣ ਕਿਯੇ ਗਯੇ ਰਾਮ – ਰਾਵਣਰੂਪ ਸ੍ਵਾਂਗ ਅਨਿਤ੍ਯ ਹੈ .) ੧੯.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸਰ੍ਵਗਤਨਯਸੇ, ਖੁਲੀ ਹੁਈ ਆਁਖਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਤੀ (ਸਬਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲਾ) ਹੈ . ੨੦.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸਰ੍ਵਗਤਨਯਸੇ, ਮੀਂਚੀ ਹੁਈ (ਬਨ੍ਦ) ਆਁਖਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਆਤ੍ਮਵਰ੍ਤੀ (ਅਪਨੇਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲਾ) ਹੈ . ੨੧.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ਼ੂਨ੍ਯਨਯਸੇ, ਸ਼ੂਨ੍ਯ (ਖਾਲੀ) ਘਰਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਏਕਾਕੀ (ਅਮਿਲਿਤ) ਭਾਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ੨੨.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸ਼ੂਨ੍ਯਨਯਸੇ, ਲੋਗੋਂਸੇ ਭਰੇ ਹੁਏ ਜਹਾਜਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਮਿਲਿਤ ਭਾਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ੨੩.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜ੍ਞਾਨਜ੍ਞੇਯ – ਅਦ੍ਵੈਤਨਯਸੇ (ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਜ੍ਞੇਯਕੇ ਅਦ੍ਵੈਤਰੂਪ ਨਯਸੇ), ਮਹਾਨ ਈਂਧਨਸਮੂਹਰੂਪ ਪਰਿਣਤ ਅਗ੍ਨਿਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਏਕ ਹੈ . ੨੪.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜ੍ਞਾਨਜ੍ਞੇਯਦ੍ਵੈਤਨਯਸੇ, ਪਰਕੇ ਪ੍ਰਤਿਬਿਂਬੋਂਸੇ ਸਂਪ੍ਰੁਕ੍ਤ ਦਰ੍ਪਣਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਅਨੇਕ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਜ੍ਞੇਯਕੇ ਦ੍ਵੈਤਰੂਪਨਯਸੇ ਅਨੇਕ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਪਰ – ਪ੍ਰਤਿਬਿਮ੍ਬੋਂਕੇ ਸਂਗਵਾਲਾ ਦਰ੍ਪਣ ਅਨੇਕਰੂਪ ਹੈ .) ੨੫. ਪ੍ਰ. ੬੩

Page 498 of 513
PDF/HTML Page 531 of 546
single page version

ਦਰ੍ਪਣਵਦਨੇਕਮ੍ ੨੫ . ਨਿਯਤਿਨਯੇਨ ਨਿਯਤਿਨਿਯਮਿਤੌਸ਼੍ਣ੍ਯਵਹ੍ਨਿਵਨ੍ਨਿਯਤਸ੍ਵਭਾਵਭਾਸਿ ੨੬ . ਅਨਿਯਤਿਨਯੇਨ ਨਿਯਤ੍ਯਨਿਯਮਿਤੌਸ਼੍ਣ੍ਯਪਾਨੀਯਵਦਨਿਯਤਸ੍ਵਭਾਵਭਾਸਿ ੨੭ . ਸ੍ਵਭਾਵਨਯੇਨਾਨਿਸ਼ਿਤ- ਤੀਕ੍ਸ਼੍ਣਕਣ੍ਟਕਵਤ੍ਸਂਸ੍ਕਾਰਾਨਰ੍ਥਕ੍ਯਕਾਰਿ ੨੮ . ਅਸ੍ਵਭਾਵਨਯੇਨਾਯਸ੍ਕਾਰਨਿਸ਼ਿਤਤੀਕ੍ਸ਼੍ਣਵਿਸ਼ਿਖਵਤ੍ਸਂਸ੍ਕਾਰ- ਸਾਰ੍ਥਕ੍ਯ -ਕਾਰਿ ੨੯ . ਕਾਲਨਯੇਨ ਨਿਦਾਘਦਿਵਸਾਨੁਸਾਰਿਪਚ੍ਯਮਾਨਸਹਕਾਰਫਲਵਤ੍ਸਮਯਾਯਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਃ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਸਮਾਧਿਪ੍ਰਸ੍ਤਾਵੇ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨੇਨਾਪਿ ਜਾਨਾਤੀਤਿ .. ਪੁਨਰਪ੍ਯਾਹ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਃ — ਜ੍ਞਾਤਮੇਵਾਤ੍ਮ- ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਹੇ ਭਗਵਨ੍ਨਿਦਾਨੀਂ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾ ਪ੍ਤ੍ਯੁਪਾਯਃ ਕਥ੍ਯਤਾਮ੍ . ਭਗਵਾਨਾਹ — ਸਕਲਵਿਮਲਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ-

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨਿਯਤਿਨਯਸੇ ਨਿਯਤਸ੍ਵਭਾਵਰੂਪ ਭਾਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਜਿਸਕੀ ਉਸ਼੍ਣਤਾ ਨਿਯਮਿਤ (-ਨਿਯਤ) ਹੋਤੀ ਹੈ ਐਸੀ ਅਗ੍ਨਿਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਆਤ੍ਮਾ ਨਿਯਤਿਨਯਸੇ ਨਿਯਤਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਭਾਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਜੈਸੇ ਅਗ੍ਨਿਕੇ ਉਸ਼੍ਣਤਾਕਾ ਨਿਯਮ ਹੋਨੇਸੇ ਅਗ੍ਨਿ ਨਿਯਤਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲੀ ਭਾਸਿਤ ਹੋਤੀ ਹੈ . ] ੨੬.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਨਿਯਤਨਯਸੇ ਅਨਿਯਤਸ੍ਵਭਾਵਰੂਪ ਭਾਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਜਿਸਕੇ ਉਸ਼੍ਣਤਾ ਨਿਯਤਿ (-ਨਿਯਮ) ਸੇ ਨਿਯਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸੇ ਪਾਨੀਕੇ ਭਾਁਤਿ . [ਆਤ੍ਮਾ ਅਨਿਯਤਿਨਯਸੇ ਅਨਿਯਤਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਭਾਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਪਾਨੀਕੇ (ਅਗ੍ਨਿਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਹੋਨੇਵਾਲੀ) ਉਸ਼੍ਣਤਾ ਅਨਿਯਤ – ਹੋਨੇਸੇ ਪਾਨੀ ਅਨਿਯਤਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਭਾਸਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ .] ੨੭.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ੍ਵਭਾਵਨਯਸੇ ਸਂਸ੍ਕਾਰਕੋ ਨਿਰਰ੍ਥਕ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਸ੍ਵਭਾਵਨਯਸੇ ਸਂਸ੍ਕਾਰ ਨਿਰੁਪਯੋਗੀ ਹੈ), ਜਿਸਕੀ ਕਿਸੀਕੇ ਨੋਕ ਨਹੀਂ ਨਿਕਾਲੀ ਜਾਤੀ (ਕਿਨ੍ਤੁ ਜੋ ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਹੀ ਨੁਕੀਲਾ ਹੈ) ਐਸੇ ਪੈਨੇ ਕਾਁਟੇਕੀ ਭਾਁਤਿ . ੨੮.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸ੍ਵਭਾਵਨਯਸੇ ਸਂਸ੍ਕਾਰਕੋ ਸਾਰ੍ਥਕ ਕਰਨੇਵਾਲਾ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਅਸ੍ਵਭਾਵਨਯਸੇ ਸਂਸ੍ਕਾਰ ਉਪਯੋਗੀ ਹੈ), ਜਿਸਕੀ (ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਨੋਕ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਸਂਸ੍ਕਾਰ ਕਰਕੇ ਲੁਹਾਰਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਨੋਕ ਨਿਕਾਲੀ ਗਈ ਹੋ ਐਸੇ ਪੈਨੇ ਬਾਣਕੀ ਭਾਁਤਿ .) ੨੯.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਕਾਲਨਯਸੇ ਜਿਸਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਮਯਪਰ ਆਧਾਰ ਰਖਤੀ ਹੈ ਐਸਾ ਹੈ, ਗਰ੍ਮੀਕੇ ਦਿਨੋਂਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਕਨੇਵਾਲੇ ਆਮ੍ਰਫਲਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਕਾਲਨਯਸੇ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਮਯ ਪਰ ਆਧਾਰ ਰਖਤੀ ਹੈ, ਗਰ੍ਮੀਕੇ ਦਿਨੋਂਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਕਨੇਵਾਲੇ ਆਮਕੀ ਭਾਁਤਿ . ] ੩੦.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਕਾਲਨਯਸੇ ਜਿਸਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਮਯਪਰ ਆਧਾਰ ਨਹੀਂ ਰਖਤੀ ਐਸਾ ਹੈ, ਕ੍ਰੁਤ੍ਰਿਮ ਗਰ੍ਮੀਸੇ ਪਕਾਯੇ ਗਯੇ ਆਮ੍ਰਫਲਕੀ ਭਾਁਤਿ . ੩੧.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼ਕਾਰਨਯਸੇ ਜਿਸਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਯਤ੍ਨਸਾਧ੍ਯ ਹੈ ਐਸਾ ਹੈ, ਜਿਸੇ ਪੁਰੁਸ਼ਕਾਰਸੇ ੧ਨੀਬੂਕਾ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ( – ਉਗਤਾ ਹੈ) ਐਸੇ ਪੁਰੁਸ਼ਕਾਰਵਾਦੀਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਨਯਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ

੩੦ . ਅਕਾਲਨਯੇਨ ਕ੍ਰੁਤ੍ਰਿਮੋਸ਼੍ਮਪਾਚ੍ਯਮਾਨਸਹਕਾਰਫਲਵਤ੍ਸਮਯਾਨਾਯਤ੍ਤਸਿਦ੍ਧਿਃ ੩੧ . ਪੁਰੁਸ਼ਕਾਰਨਯੇਨ

੧. ਸਂਸ੍ਕ੍ਰੁਤ ਟੀਕਾਮੇਂ ‘ਮਧੁਕੁਕ੍ਕਟੀ’ ਸ਼ਬ੍ਦ ਹੈ, ਜਿਸਕਾ ਅਰ੍ਥ ਯਹਾਁ ‘ਨੀਬੂਕਾ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼’ ਕਿਯਾ ਹੈ; ਕਿਨ੍ਤੁ ਹਿਨ੍ਦੀ ਟੀਕਾਮੇਂ ਸ਼੍ਰੀ ਪਾਂਡੇ ਹੇਮਰਾਜਜੀਨੇ ‘ਮਧੁਛਤ੍ਤਾ’ ਅਰ੍ਥ ਕਿਯਾ ਹੈ .

Page 499 of 513
PDF/HTML Page 532 of 546
single page version

ਪੁਰੁਸ਼ਕਾਰੋਪਲਬ੍ਧਮਧੁਕੁਕ੍ਕੁਟੀਕਪੁਰੁਸ਼ਕਾਰਵਾਦਿਵਦ੍ਯਤ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਿਦ੍ਧਿਃ ੩੨ . ਦੈਵਨਯੇਨ ਪੁਰੁਸ਼ਕਾਰ- ਵਾਦਿਦਤ੍ਤਮਧੁਕੁਕ੍ਕੁਟੀਗਰ੍ਭਲਬ੍ਧਮਾਣਿਕ੍ਯਦੈਵਵਾਦਿਵਦਯਤ੍ਨਸਾਧ੍ਯਸਿਦ੍ਧਿਃ ੩੩ . ਈਸ਼੍ਵਰਨਯੇਨ ਧਾਤ੍ਰੀਹਟ੍ਟਾ- ਵਲੇਹ੍ਯਮਾਨਪਾਨ੍ਥਬਾਲਕਵਤ੍ਪਾਰਤਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯਭੋਕ੍ਤ੍ਰੁ ੩੪ . ਅਨੀਸ਼੍ਵਰਨਯੇਨ ਸ੍ਵਚ੍ਛਨ੍ਦਦਾਰਿਤਕੁਰਂਗਕਣ੍ਠੀਰਵਵਤ੍ਸ੍ਵਾ- ਤਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯਭੋਕ੍ਤ੍ਰੁ ੩੫ . ਗੁਣਿਨਯੇਨੋਪਾਧ੍ਯਾਯਵਿਨੀਯਮਾਨਕੁਮਾਰਕਵਦ੍ਗੁਣਗ੍ਰਾਹਿ ੩੬ . ਅਗੁਣਿਨਯੇਨੋਪਾਧ੍ਯਾਯ- ਵਿਨੀਯਮਾਨਕੁਮਾਰਕਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼ਵਤ੍ ਕੇਵਲਮੇਵ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿ ੩੭ . ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਨਯੇਨ ਰਂਜਕਵਦ੍ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਣਾਮ- ਕਰ੍ਤ੍ਰੁ ੩੮ . ਅਕਰ੍ਤ੍ਰੁਨਯੇਨ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਰਂਜਕਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼ਵਤ੍ਕੇਵਲਮੇਵ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿ ੩੯ . ਭੋਕ੍ਤ੍ਰੁਨਯੇਨ ਹਿਤਾ- ਹਿਤਾਨ੍ਨਭੋਕ੍ਤ੍ਰੁਵ੍ਯਾਧਿਤਵਤ੍ ਸੁਖਦੁਃਖਾਦਿਭੋਕ੍ਤ੍ਰੁ ੪੦ . ਅਭੋਕ੍ਤ੍ਰੁਨਯੇਨ ਹਿਤਾਹਿਤਾਨ੍ਨਭੋਕ੍ਤ੍ਰੁ- ਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਨਿਜਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਮ੍ਯਕ੍ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਜ੍ਞਾਨਾਨੁਸ਼੍ਠਾਨਰੂਪਾਭੇਦਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਸਮਾਧਿਸਂਜਾਤਰਾਗਾਦ੍ਯੁਪਾਧਿ- ਰਹਿਤਪਰਮਾਨਨ੍ਦੈਕਲਕ੍ਸ਼ਣਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਰਸਾਸ੍ਵਾਦਾਨੁਭਵਮਲਭਮਾਨਃ ਸਨ੍ ਪੂਰ੍ਣਮਾਸੀਦਿਵਸੇ ਜਲਕਲ੍ਲੋਲਕ੍ਸ਼ੁਭਿਤਸਮੁਦ੍ਰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਸੇ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਕਿਸੀ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਵਾਦੀ ਮਨੁਸ਼੍ਯਕੋ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਸੇ ਨੀਬੂਕਾ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ] ੩੨.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਦੈਵਨਯਸੇ ਜਿਸਕੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਅਯਤ੍ਨਸਾਧ੍ਯ ਹੈ ( – ਯਤ੍ਨ ਬਿਨਾ ਹੋਤਾ ਹੈ) ਐਸਾ ਹੈ; ਪੁਰੁਸ਼ਕਾਰਵਾਦੀ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪ੍ਰਦਤ੍ਤ ਨੀਬੂਕੇ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਕੇ ਭੀਤਰਸੇ ਜਿਸੇ (ਬਿਨਾ ਯਤ੍ਨਕੇ, ਦੈਵਸੇ) ਮਾਣਿਕ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ ਐਸੇ ਦੈਵਵਾਦੀਕੀ ਭਾਁਤਿ . ੩੩.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਈਸ਼੍ਵਰਨਯਸੇ ਪਰਤਂਤ੍ਰਤਾ ਭੋਗਨੇਵਾਲਾ ਹੈ, ਧਾਯਕੀ ਦੁਕਾਨ ਪਰ ਦੂਧ ਪਿਲਾਯੇ ਜਾਨੇਵਾਲੇ ਰਾਹਗੀਰਕੇ ਬਾਲਕਕੀ ਭਾਁਤਿ . ੩੪.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਨੀਸ਼੍ਵਰਨਯਸੇ ਸ੍ਵਤਂਤ੍ਰਤਾ ਭੋਗਨੇਵਾਲਾ ਹੈ, ਹਿਰਨਕੋ ਸ੍ਵਚ੍ਛਨ੍ਦਤਾ (ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰਤਾ, ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਾ) ਪੂਰ੍ਵਕ ਫਾੜਕਰ ਖਾ ਜਾਨੇਵਾਲੇ ਸਿਂਹਕੀ ਭਾਁਤਿ . ੩੫.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਗੁਣੀਨਯਸੇ ਗੁਣਗ੍ਰਾਹੀ ਹੈ, ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼ਕਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਜਿਸੇ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼ਾ ਦੀ ਜਾਤੀ ਹੈ ਐਸੇ ਕੁਮਾਰਕੀ ਭਾਁਤਿ . ੩੬.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਗੁਣੀਨਯਸੇ ਕੇਵਲ ਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਹੀ ਹੈ ( – ਗੁਣਗ੍ਰਾਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ), ਜਿਸੇ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼ਕਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼ਾ ਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਐਸੇ ਕੁਮਾਰਕੋ ਦੇਖਨੇਵਾਲੇ ਪੁਰੁਸ਼ ( – ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼ਕ) ਕੀ ਭਾਁਤਿ . ੩੭.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਨਯਸੇ, ਰਂਗਰੇਜਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਰਾਗਾਦਿ ਪਰਿਣਾਮਕਾ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ ਕਰ੍ਤਾਨਯਸੇ ਰਾਗਾਦਿਪਰਿਣਾਮੋਂਕਾ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਰਂਗਰੇਜ ਰਂਗਨੇਕੇ ਕਾਰ੍ਯਕਾ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ .) ੩੮.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਕਰ੍ਤ੍ਰੁਨਯਸੇ ਕੇਵਲ ਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਹੀ ਹੈ ( – ਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ), ਅਪਨੇ ਕਾਰ੍ਯਮੇਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਰਂਗਰੇਜਕੋ ਦੇਖਨੇਵਾਲੇ ਪੁਰੁਸ਼ (-ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼ਕ) ਕੀ ਭਾਁਤਿ . ੩੯.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਭੋਕ੍ਤ੍ਰੁਨਯਸੇ ਸੁਖਦੁਃਖਾਦਿਕਾ ਭੋਕ੍ਤਾ ਹੈ, ਹਿਤਕਾਰੀ – ਅਹਿਤਕਾਰੀ ਅਨ੍ਨਕੋ ਖਾਨੇਵਾਲੇ ਰੋਗੀਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਆਤ੍ਮਾ ਭੋਕ੍ਤਾਨਯਸੇ ਸੁਖਦੁਃਖਾਦਿਕੋ ਭੋਗਤਾ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਹਿਤਕਾਰਕ ਯਾ ਅਹਿਤਕਾਰਕ ਅਨ੍ਨਕੋ ਖਾਨੇਵਾਲਾ ਰੋਗੀ ਸੁਖ ਯਾ ਦੁਃਖਕੋ ਭੋਗਤਾ ਹੈ . ] ੪੦.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਭੋਕ੍ਤ੍ਰੁਨਯਸੇ ਕੇਵਲ ਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਹੀ ਹੈ, ਹਿਤਕਾਰੀ – ਅਹਿਤਕਾਰੀ ਅਨ੍ਨਕੋ ਖਾਨੇਵਾਲੇ

Page 500 of 513
PDF/HTML Page 533 of 546
single page version

ਵ੍ਯਾਧਿਤਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼ਧਨ੍ਵਨ੍ਤਰਿਚਰਵਤ੍ ਕੇਵਲਮੇਵ ਸਾਕ੍ਸ਼ਿ ੪੧ . ਕ੍ਰਿਯਾਨਯੇਨ ਸ੍ਥਾਣੁਭਿਨ੍ਨਮੂਰ੍ਧਜਾਤਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ- ਲਬ੍ਧਨਿਧਾਨਾਨ੍ਧਵਦਨੁਸ਼੍ਠਾਨਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਸਾਧ੍ਯਸਿਦ੍ਧਿਃ ੪੨ . ਜ੍ਞਾਨਨਯੇਨ ਚਣਕਮੁਸ਼੍ਟਿਕ੍ਰੀਤਚਿਨ੍ਤਾਮਣਿਗ੍ਰੁਹ- ਕੋਣਵਾਣਿਜਵਦ੍ ਵਿਵੇਕਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਸਾਧ੍ਯਸਿਦ੍ਧਿਃ ੪੩ . ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯੇਨ ਬਨ੍ਧਕਮੋਚਕਪਰਮਾਣ੍ਵਨ੍ਤਰਸਂਯੁਜ੍ਯ- ਮਾਨਵਿਯੁਜ੍ਯਮਾਨਪਰਮਾਣੁਵਦ੍ ਬਨ੍ਧਮੋਕ੍ਸ਼ਯੋਰ੍ਦ੍ਵੈਤਾਨੁਵਰ੍ਤਿ ੪੪ . ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨ ਕੇਵਲਬਧ੍ਯਮਾਨਮੁਚ੍ਯਮਾਨ- ਬਨ੍ਧਮੋਕ੍ਸ਼ੋਚਿਤਸ੍ਰਿਗ੍ਧਰੂਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵਗੁਣਪਰਿਣਤਪਰਮਾਣੁਵਦ੍ਬਨ੍ਧਮੋਕ੍ਸ਼ਯੋਰਦ੍ਵੈਤਾਨੁਵਰ੍ਤਿ ੪੫ . ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯੇਨ ਇਵ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਮੋਹਕਲ੍ਲੋਲੈਰ੍ਯਾਵਦਸ੍ਵਸ੍ਥਰੂਪੇਣ ਕ੍ਸ਼ੋਭਂ ਗਚ੍ਛਤ੍ਯਯਂ ਜੀਵਸ੍ਤਾਵਤ੍ਕਾਲਂ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਨਂ ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਇਤਿ . ਸ ਏਵ ਵੀਤਰਾਗਸਰ੍ਵਜ੍ਞਪ੍ਰਣੀਤੋਪਦੇਸ਼ਾਤ੍ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਿਕਲੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਜ੍ਞਿਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਮਨੁਸ਼੍ਯਦੇਸ਼ਕੁਲ- ਰੋਗੀਕੋ ਦੇਖਨੇਵਾਲੇ ਵੈਦ੍ਯਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਆਤ੍ਮਾ ਅਭੋਕ੍ਤਾਨਯਸੇ ਕੇਵਲ ਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਹੀ ਹੈ — ਭੋਕ੍ਤਾ ਨਹੀਂ; ਜੈਸੇ ਸੁਖ – ਦੁਃਖਕੋ ਭੋਗਨੇਵਾਲੇ ਰੋਗੀਕੋ ਦੇਖਨੇਵਾਲਾ ਵੈਦ੍ਯ ਵਹ ਤੋ ਕੇਵਲ ਸਾਕ੍ਸ਼ੀ ਹੀ ਹੈ . ] ੪੧.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਕ੍ਰਿਯਾਨਯਸੇ ਅਨੁਸ਼੍ਠਾਨਕੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾਸੇ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਧੇ ਐਸਾ ਹੈ, ਖਮ੍ਭੇਸੇ ਸਿਰ ਫੂ ਟ ਜਾਨੇ ਪਰ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਕਰ ਜਿਸੇ ਨਿਧਾਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋ ਜਾਯ ਐਸੇ ਅਂਧਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਕ੍ਰਿਯਾਨਯਸੇ ਆਤ੍ਮਾ ਅਨੁਸ਼੍ਠਾਨਕੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾਸੇ ਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋ ਐਸਾ ਹੈ; ਜੈਸੇ ਕਿਸੀ ਅਂਧਪੁਰੁਸ਼ਕੋ ਪਤ੍ਥਰਕੇ ਖਮ੍ਭੇਕੇ ਸਾਥ ਸਿਰ ਫੋੜਨੇਸੇ ਸਿਰਕੇ ਰਕ੍ਤਕਾ ਵਿਕਾਰ ਦੂਰ ਹੋਨੇਸੇ ਆਁਖੇ ਖੁਲ ਜਾਯੇਂ ਔਰ ਨਿਧਾਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋ, ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰ . ] ੪੨.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਜ੍ਞਾਨਨਯਸੇ ਵਿਵੇਕਕੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾਸੇ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਧੇ ਐਸਾ ਹੈ; ਮੁਟ੍ਠੀਭਰ ਚਨੇ ਦੇਕਰ ਚਿਂਤਾਮਣਿ – ਰਤ੍ਨ ਖਰੀਦਨੇਵਾਲੇ ਘਰਕੇ ਕੋਨੇਮੇਂ ਬੈਠੇ ਹੁਏ ਵ੍ਯਾਪਾਰੀਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਜ੍ਞਾਨਨਯਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਵਿਵੇਕਕੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾਸੇ ਸਿਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਘਰਕੇ ਕੋਨੇਮੇਂ ਬੈਠਾ ਹੁਆ ਵ੍ਯਾਪਾਰੀ ਮੁਟ੍ਠੀਭਰ ਚਨਾ ਦੇਕਰ ਚਿਂਤਾਮਣਿ – ਰਤ੍ਨ ਖਰੀਦ ਲੇਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰ . ] ੪੩.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ਬਂਧ ਔਰ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮੇਂ ੧ਦ੍ਵੈਤਕਾ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਬਂਧਕ ਹੈ, (ਬਂਧ ਕਰਨੇਵਾਲੇ) ਔਰ ਮੋਚਕ (ਮੁਕ੍ਤ ਕਰਨੇਵਾਲੇ) ਐਸੇ ਅਨ੍ਯ ਪਰਮਾਣੁਕੇ ਸਾਥ ਸਂਯੁਕ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਔਰ ਉਸਸੇ ਵਿਯੁਕ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਪਰਮਾਣੁਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ਆਤ੍ਮਾ ਬਂਧ ਔਰ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮੇਂ (ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਸਾਥ) ਦ੍ਵੈਤਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਪਰਮਾਣੁਕੇ ਬਂਧਮੇਂ ਵਹ ਪਰਮਾਣੁ ਅਨ੍ਯ ਪਰਮਾਣੁਕੇ ਸਾਥ ਸਂਯੋਗਕੋ ਪਾਨੇਰੂਪ ਦ੍ਵੈਤਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਪਰਮਾਣੁਕੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮੇਂ ਵਹ ਪਰਮਾਣੁ ਅਨ੍ਯ ਪਰਮਾਣੁਸੇ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਹੋਨੇਰੂਪ ਦ੍ਵੈਤਕੋ ਪਾਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰ . ] ੪੪.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸੇ ਬਂਧ ਔਰ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮੇਂ ਅਦ੍ਵੈਤਕਾ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੈ, ਅਕੇਲੇ ਬਧ੍ਯਮਾਨ ਔਰ ਮੁਚ੍ਯਮਾਨ ਐਸੇ ਬਂਧਮੋਕ੍ਸ਼ੋਚਿਤ੍ਤ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਤ੍ਵਰੂਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵਗੁਣਰੂਪ ਪਰਿਣਤ ਪਰਮਾਣੁਕੀ ਭਾਁਤਿ . [ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸੇ ਆਤ੍ਮਾ ਅਕੇਲਾ ਹੀ ਬਦ੍ਧ ਔਰ ਮੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਜੈਸੇ ਬਂਧ ਔਰ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੇ ਯੋਗ੍ਯ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧ ਯਾ ਰੂਕ੍ਸ਼ਤ੍ਵਗੁਣਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਪਰਮਾਣੁ ਅਕੇਲਾ ਹੀ ਬਦ੍ਧ ਔਰ ਮੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰ . ] ੪੫.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯਸੇ, ਘਟ ਔਰ ਰਾਮਪਾਤ੍ਰਸੇ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਮਿਟ੍ਟੀ ਮਾਤ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ,

੧. ਦ੍ਵੈਤ = ਦ੍ਵਿਤ੍ਵ, ਦ੍ਵੈਤਪਨ, [ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਕਰ੍ਮਕੇ ਸਾਥਕੇ ਸਂਯੋਗਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਆਤੀ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਦ੍ਵੈਤ ਹੈ ਔਰ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਮੁਕ੍ਤਿਮੇਂ ਕਰ੍ਮਕੇ ਵਿਯੋਗਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਆਤੀ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਵਹਾਁ ਭੀ ਦ੍ਵੈਤ ਹੈ . ]

Page 501 of 513
PDF/HTML Page 534 of 546
single page version

ਘਟਸ਼ਰਾਵ -ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਮ੍ਰੁਣ੍ਮਾਤ੍ਰਵਤ੍ਸੋਪਾਧਿਸ੍ਵਭਾਵਮ੍ ੪੬ . ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯੇਨ ਕੇਵਲਮ੍ਰੁਣ੍ਮਾਤ੍ਰਵਨ੍ਨਿਰੁਪਾਧਿਸ੍ਵਭਾਵਮ੍ ਤਾਵਦਿਯਾ ਚੇਵ ਹੋਂਤਿ ਪਰਸਮਯਾ ..’’ ‘‘ਪਰਸਮਯਾਣਂ ਵਯਣਂ ਮਿਚ੍ਛਂ ਖਲੁ ਹੋਦਿ ਸਵ੍ਵਹਾ ਵਯਣਾ . ਜਇਣਾਣਂ ਪੁਣ ਵਯਣਂ ਸਮ੍ਮਂ ਖੁ ਕਹਂਚਿ ਵਯਣਾਦੋ ..’’ ਏਵਮਨਯਾ ਦਿਸ਼ਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕਮਨਨ੍ਤ- ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਪਕਾਨਨ੍ਤਨਯੈਰ੍ਨਿਰੂਪ੍ਯਮਾਣਮੁਦਨ੍ਵਦਨ੍ਤਰਾਲਮਿਲਦ੍ਧਵਲਨੀਲਗਾਂਗਯਾਮੁਨੋਦਕਭਾਰਵਦਨਨ੍ਤਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਪਰਸ੍ਪਰਮਤਦ੍ਭਾਵਮਾਤ੍ਰੇਣਾਸ਼ਕ੍ਯਵਿਵੇਚਨਤ੍ਵਾਦਮੇਚਕਸ੍ਵਭਾਵੈਕਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਪਕੈਕਧਰ੍ਮਿਤ੍ਵਾਦ੍ਯਥੋਦਿਤੈਕਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ- ਰੂਪੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਟੁਤ੍ਵਨਿਰ੍ਵ੍ਯਾਧ੍ਯਾਯੁਸ਼੍ਯਵਰਬੁਦ੍ਧਿਸਦ੍ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਰਵਣਗ੍ਰਹਣਧਾਰਣਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਸਂਯਮਵਿਸ਼ਯਸੁਖਨਿਵਰ੍ਤਨਕ੍ਰੋਧਾਦਿਕਸ਼ਾਯਵ੍ਯਾ- ਵਰ੍ਤਨਾਦਿਪਰਂਪਰਾਦੁਰ੍ਲਭਾਨ੍ਯਪਿ ਕਥਂਚਿਤ੍ਕਾਕਤਾਲੀਯਨ੍ਯਾਯੇਨਾਵਾਪ੍ਯ ਸਕਲਵਿਮਲਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਨਿਜ- ਸੋਪਾਧਿਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਹੈ . ੪੬.

ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਨਯਸੇ, ਕੇਵਲ ਮਿਟ੍ਟੀ ਮਾਤ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਨਿਰੁਪਾਧਿਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਹੈ . ੪੭.

ਇਸਲਿਯੇ ਕਹਾ ਹੈ : —

[ਅਰ੍ਥ : — ਜਿਤਨੇ ੧ਵਚਨਪਂਥ ਹੈਂ ਉਤਨੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਨਯਵਾਦ ਹੈਂ; ਔਰ ਜਿਤਨੇ ਨਯਵਾਦ ਹੈਂ ਉਤਨੇ ਹੀ ਪਰਸਮਯ (ਪਰ ਮਤ) ਹੈਂ .

ਪਰਸਮਯੋਂ (ਮਿਥ੍ਯਾਮਤਿਯੋਂ) ਕਾ ਵਚਨ ਸਰ੍ਵਥਾ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਬਿਨਾ) ਕਹਾ ਜਾਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਮਿਥ੍ਯਾ ਹੈ; ਔਰ ਜੈਨੋਂਕਾ ਵਚਨ ਕਥਂਚਿਤ੍ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਸਹਿਤ) ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਹੈ . ]

ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਇਸ (ਉਪਰੋਕ੍ਤ) ਸੂਚਨਾਨੁਸਾਰ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ੪੭ ਨਯੋਂਮੇਂ ਸਮਝਾਯਾ ਹੈ ਉਸ ਵਿਧਿਸੇ) ਏਕ – ਏਕ ਧਰ੍ਮਮੇਂ ਏਕ – ਏਕ ਨਯ (ਵ੍ਯਾਪੇ), ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਅਨਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮੋਂਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪਕ ਅਨਨ੍ਤ ਨਯੋਂਸੇ ਨਿਰੂਪਣ ਕਿਯਾ ਜਾਯ ਤੋ, ਸਮੁਦ੍ਰਕੇ ਭੀਤਰ ਮਿਲਨੇਵਾਲੇ ੨ਸ਼੍ਵੇਤ – ਨੀਲ ਗਂਗਾ – ਯਮੁਨਾਕੇ ਜਲਸਮੂਹਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਅਨਨ੍ਤਧਰ੍ਮੋਂਕੋ ਪਰਸ੍ਪਰ ਅਤਦ੍ਭਾਵਮਾਤ੍ਰਸੇ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਕਰਨੇਮੇਂ ਅਸ਼ਕ੍ਯ ਹੋਨੇਸੇ, ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ (ਏਕਧਰ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪ) ਹੈ . ਪਰਨ੍ਤੁ ਯੁਗਪਤ੍ ਅਨਨ੍ਤਧਰ੍ਮੋਂਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪਕ ਐਸੇ ਅਨਨ੍ਤ ਨਯੋਂਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲਾ

੪੭ . ਤਦੁਕ੍ਤਮ੍ — ‘‘ਜਾਵਦਿਯਾ ਵਯਣਵਹਾ ਤਾਵਦਿਯਾ ਚੇਵ ਹੋਂਤਿ ਣਯਵਾਦਾ . ਜਾਵਦਿਯਾ ਣਯਵਾਦਾ

੩ਅਮੇਚਕ ਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ, ਏਕ ਧਰ੍ਮਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲਾ, ਏਕ ਧਰ੍ਮੀ ਹੋਨੇਸੇ ਯਥੋਕ੍ਤ ਏਕਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਕ

੧. ਵਚਨਪਂਥ = ਵਚਨਕੇ ਪ੍ਰਕਾਰ [ਜਿਤਨੇ ਵਚਨਕੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈਂ ਉਤਨੇ ਨਯ ਹੈਂ . ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਸਹਿਤ ਨਯ ਵੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਨਯ ਹੈ ਔਰ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ ਰਹਿਤ ਨਯ ਵੇ ਮਿਥ੍ਯਾਨਯ ਹੈਂ; ਇਸਲਿਯੇ ਜਿਤਨੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਨਯ ਹੈਂ ਉਤਨੇ ਹੀ ਮਿਥ੍ਯਾਨਯ ਹੈਂ . ]

੨. ਗਂਗਾਕਾ ਪਾਨੀ ਸ਼੍ਵੇਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਯਮੁਨਾਕਾ ਪਾਨੀ ਨੀਲ ਹੋਤਾ ਹੈ .

੩. ਅਮੇਚਕ = ਅਭੇਦ; ਵਿਵਿਧਤਾ ਰਹਿਤ; ਏਕ .

Page 502 of 513
PDF/HTML Page 535 of 546
single page version

ਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ . ਯੁਗਪਦਨਨ੍ਤਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਪਕਾਨਨ੍ਤਨਯਵ੍ਯਾਪ੍ਯੇਕਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਲਕ੍ਸ਼ਣਪ੍ਰਮਾਣੇਨ ਨਿਰੂਪ੍ਯਮਾਣਂ ਤੁ ਸਮਸ੍ਤਤਰਂਗਿਣੀਪਯਃਪੂਰਸਮਵਾਯਾਤ੍ਮਕੈਕਮਕਰਾਕਰਵਦਨਨ੍ਤਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਵਸ੍ਤੁਤ੍ਵੇਨਾਸ਼ਕ੍ਯਵਿਵੇਚਨਤ੍ਵਾ- ਨ੍ਮੇਚਕਸ੍ਵਭਾਵਾਨਨ੍ਤਧਰ੍ਮਵ੍ਯਾਪ੍ਯੇਕਧਰ੍ਮਿਤ੍ਵਾਦ੍ ਯਥੋਦਿਤਾਨੇਕਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ .

ਇਤ੍ਯਭਿਹਿਤਮਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍ ਇਦਾਨੀਮੇਤਦਵਾਪ੍ਤਿਪ੍ਰਕਾਰੋਭਿਧੀਯਤੇ — ਅਸ੍ਯ ਤਾਵਦਾਤ੍ਮਨੋ ਨਿਤ੍ਯ- ਮੇਵਾਨਾਦਿਪੌਦ੍ਗਲਿਕਕਰ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਮੋਹਭਾਵਨਾਨੁਭਾਵਘੂਰ੍ਣਿਤਾਤ੍ਮਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਤਯਾ ਤੋਯਾਕਰਸ੍ਯੇਵਾਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਕ੍ਸ਼ੁਭ੍ਯਤਃ ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸਮ੍ਯਕ੍ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਜ੍ਞਾਨਾਨੁਚਰਣਰੂਪਾਭੇਦਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਸਮਾਧਿਸਂਜਾਤਰਾਗਾਦ੍ਯੁਪਾਧਿਰਹਿਤਪਰਮਾਨਨ੍ਦੈਕ- ਏਕ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਸ੍ਵਰੂਪ ਪ੍ਰਮਾਣਸੇ ਨਿਰੂਪਣ ਕਿਯਾ ਜਾਯ ਤੋ, ਸਮਸ੍ਤਨਦਿਯੋਂਕੇ ਜਲਸਮੂਹਕੇ ਸਮਵਾਯਾਤ੍ਮਕ (ਸਮੁਦਾਯਸ੍ਵਰੂਪ) ਏਕ ਸਮੁਦ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਅਨਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮੋਂਕੋ ਵਸ੍ਤੁਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਕਰਨਾ ਅਸ਼ਕ੍ਯ ਹੋਨੇਸੇ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ੧ਮੇਚਕਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ, ਅਨਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮੋਂਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇਵਾਲਾ, ਏਕ ਧਰ੍ਮੀ ਹੋਨੇਸੇ ਯਥੋਕ੍ਤ ਅਨੇਕਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਕ (ਅਨੇਕ ਧਰ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪ) ਹੈ . [ਜੈਸੇ – ਏਕ ਸਮਯ ਨਦੀਕੇ ਜਲਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਜ੍ਞਾਨਾਂਸ਼ਸੇ ਦੇਖਾ ਜਾਯ ਤੋ ਸਮੁਦ੍ਰ ਏਕ ਨਦੀਕੇ ਜਲਸ੍ਵਰੂਪਜ੍ਞਾਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਏਕ ਸਮਯ ਏਕ ਧਰ੍ਮਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਏਕ ਨਯਸੇ ਦੇਖਾ ਜਾਯ ਤੋ ਆਤ੍ਮਾ ਏਕ ਧਰ੍ਮ ਸ੍ਵਰੂਪ ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਪਰਨ੍ਤੁ ਜੈਸੇ ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਸਰ੍ਵ ਨਦਿਯੋਂਕੇ ਜਲਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਦੇਖਾ ਜਾਯ ਤੋ ਸਮੁਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵ ਨਦਿਯੋਂਕੇ ਜਲਸ੍ਵਰੂਪ ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਂਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਪ੍ਰਮਾਣਸੇ ਦੇਖਾ ਜਾਯ ਤੋ ਆਤ੍ਮਾ ਅਨੇਕ ਧਰ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪ ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਏਕ ਨਯਸੇ ਦੇਖਨੇ ਪਰ ਆਤ੍ਮਾ ਏਕਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਕ ਹੈ ਔਰ ਪ੍ਰਮਾਣਸੇ ਦੇਖਨੇ ਪਰ ਅਨੇਕਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਕ ਹੈ . ]

ਅਬ ਇਸੀ ਆਸ਼ਯਕੋ ਕਾਵ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਹਕਰ ‘‘ਆਤ੍ਮਾ ਕੈਸਾ ਹੈ’’ ਇਸ ਵਿਸ਼ਯ ਕਾ ਕਥਨ ਸਮਾਪ੍ਤ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ : ]

[ਅਰ੍ਥ : — ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਾਰਸ਼੍ਰੀ (ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਾਰਰੂਪੀ ਲਕ੍ਸ਼੍ਮੀ) ਕੇ ਨਿਵਾਸਕੇ ਵਸ਼ੀਭੂਤ ਵਰ੍ਤਤੇ ਨਯਸਮੂਹੋਂਸੇ (ਜੀਵ) ਦੇਖੇਂ ਤੋ ਭੀ ਔਰ ਪ੍ਰਮਾਣਸੇ ਦੇਖੇਂ ਤੋ ਭੀ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਅਨਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮੋਂਵਾਲੇ ਨਿਜ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਭੀਤਰਮੇਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਚੈਤਨ੍ਯਮਾਤ੍ਰ ਦੇਖਤੇ ਹੀ ਹੈਂ .

ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਕਹਾ ਗਯਾ . ਅਬ ਉਸਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਕਾ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ : —

ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ, ਅਨਾਦਿ ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ ਕਰ੍ਮ ਜਿਸਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ ਐਸੀ ਮੋਹਭਾਵਨਾਕੇ (ਮੋਹਕੇ ਅਨੁਭਵਕੇ) ਪ੍ਰਭਾਵਸੇ ਆਤ੍ਮਪਰਿਣਤਿ ਸਦਾ ਚਕ੍ਕਰ ਖਾਤੀ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਸਮੁਦ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ ★ਸ਼ਾਲਿਨੀ ਛਂਦ ੧. ਮੇਚਕ = ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਪ੍ਰੁਥਕ੍; ਵਿਵਿਧ; ਅਨੇਕ .

Page 503 of 513
PDF/HTML Page 536 of 546
single page version

ਕ੍ਰਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਾਭਿਰਨਨ੍ਤਾਭਿਰ੍ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਭਿਃ ਪਰਿਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤਯਾ ਜ੍ਞੇਯਭੂਤਾਸੁ ਬਹਿਰਰ੍ਥਵ੍ਯਕ੍ਤਿਸ਼ੁ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਮੈਤ੍ਰੀਕਸ੍ਯ ਸ਼ਿਥਿਲਿਤਾਤ੍ਮਵਿਵੇਕਤਯਾਤ੍ਯਨ੍ਤਬਹਿਰ੍ਮੁਖਸ੍ਯ ਪੁਨਃ ਪੌਦ੍ਗਲਿਕਕਰ੍ਮ- ਨਿਰ੍ਮਾਪਕਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਦ੍ਵੈਤਮਨੁਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਦੂਰਤ ਏਵਾਤ੍ਮਾਵਾਪ੍ਤਿਃ . ਅਥ ਯਦਾ ਤ੍ਵਯਮੇਵ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡਕਰ੍ਮ- ਕਾਣ੍ਡੋਚ੍ਚਣ੍ਡੀਕ੍ਰੁਤਾਖਣ੍ਡਜ੍ਞਾਨਕਾਣ੍ਡਤ੍ਵੇਨਾਨਾਦਿਪੌਦ੍ਗਲਿਕਕ ਰ੍ਮਨਿਰ੍ਮਿਤਸ੍ਯ ਮੋਹਸ੍ਯ ਵਧ੍ਯਘਾਤਕਵਿਭਾਗ- ਜ੍ਞਾਨਪੂਰ੍ਵਕਵਿਭਾਗਕਰਣਾਤ੍ ਕੇਵਲਾਤ੍ਮਭਾਵਾਨੁਭਾਵਨਿਸ਼੍ਚਲੀਕ੍ਰੁਤਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਤਯਾ ਤੋਯਾਕਰ ਇਵਾਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵਾਤਿ- ਨਿਸ਼੍ਪ੍ਰਕਮ੍ਪਸ੍ਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ ਯੁਗਪਦੇਵ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯਾਨਨ੍ਤਾ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਵ੍ਯਕ੍ਤੀਰਵਕਾਸ਼ਾਭਾਵਾਨ੍ਨ ਜਾਤੁ ਵਿਵਰ੍ਤਤੇ, ਤਦਾਸ੍ਯ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤਯਾ ਜ੍ਞੇਯਭੂਤਾਸੁ ਬਹਿਰਰ੍ਥਵ੍ਯਕ੍ਤਿਸ਼ੁ ਨ ਨਾਮ ਮੈਤ੍ਰੀ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ; ਤਤਃ ਸੁਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਿਤਾਤ੍ਮਵਿਵੇਕਤਯਾਤ੍ਯਨ੍ਤਮਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖੀਭੂਤਃ ਪੌਦ੍ਗਲਿਕਕਰ੍ਮਨਿਰ੍ਮਾਪਕਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਦ੍ਵੈਤਾਨੁਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਦੂਰੀਭੂਤੋ ਦੂਰਤ ਏਵਾਨਨੁਭੂਤਪੂਰ੍ਵਮਪੂਰ੍ਵਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦਸ੍ਵਭਾਵਂ ਭਗਵਨ੍ਤਮਾਤ੍ਮਾਨਮਵਾਪ੍ਨੋਤਿ . ਅਵਾਪ੍ਨੋਤ੍ਵੇਵ ਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦਾਤ੍ਮਾਨਂ ਜਗਦਪਿ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾਨਮਿਤਿ . ਲਕ੍ਸ਼ਣਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਰਸਾਸ੍ਵਾਦਾਨੁਭਵਲਾਭੇ ਸਤ੍ਯਮਾਵਾਸ੍ਯਾ ਦਿਵਸੇ ਜਲਕਲ੍ਲੋਲਕ੍ਸ਼ੋਭਰਹਿਤਸਮੁਦ੍ਰ ਇਵ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼- ਮੋਹਕਲ੍ਲੋਲਕ੍ਸ਼ੋਭਰਹਿਤਪ੍ਰਸ੍ਤਾਵੇ ਯਦਾ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪੇ ਸ੍ਥਿਰੋ ਭਵਤਿ ਤਦਾ ਤਦੈਵ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ .. ਅਪਨੇਮੇਂ ਹੀ ਕ੍ਸ਼ੁਬ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨ ਅਨਨ੍ਤ ੧ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂਸੇ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਰੂਪ ਹੋਨੇਸੇ ਜੋ ਜ੍ਞੇਯਭੂਤ ਹੈਂ ਐਸੀ ਬਾਹ੍ਯਪਦਾਰ੍ਥਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਉਸਕੀ ਮੈਤ੍ਰੀ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੀ ਹੈ, ਇਸਲਿਯੇ ਆਤ੍ਮਵਿਵੇਕ ਸ਼ਿਥਿਲ ਹੁਆ ਹੋਨੇਸੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਬਹਿਰ੍ਮੁਖ ਐਸਾ ਵਹ ਪੁਨਃ ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ ਕਰ੍ਮਕੇ ਰਚਯਿਤਾ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਦ੍ਵੈਤਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੇ ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਦੂਰ ਹੀ ਹੈ . ਪਰਨ੍ਤੁ ਅਬ ਜਬ ਯਹੀ ਆਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਚਣ੍ਡ ਕਰ੍ਮਕਾਣ੍ਡ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਖਣ੍ਡ ਜ੍ਞਾਨਕਾਂਡਕੋ ਪ੍ਰਚਂਡ ਕਰਨੇਸੇ ਅਨਾਦਿ – ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ – ਕਰ੍ਮਰਚਿਤ ਮੋਹਕੋ ੨ਵਧ੍ਯ – ਘਾਤਕਕੇ ਵਿਭਾਗਜ੍ਞਾਨਪੂਰ੍ਵਕ ਵਿਭਕ੍ਤ ਕਰਨੇਸੇ (ਸ੍ਵਯਂ) ਕੇਵਲ ਆਤ੍ਮਭਾਵਨਾਕੇ [ਆਤ੍ਮਾਨੁਭਵਕੇ ] ਪ੍ਰਭਾਵਸੇ ਪਰਿਣਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਲਕੀ ਹੋਨੇਸੇ ਸਮੁਦ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ ਅਪਨੇਮੇਂ ਹੀ ਅਤਿ ਨਿਸ਼੍ਕਂਪ ਰਹਤਾ ਹੁਆ ਏਕ ਸਾਥ ਹੀ ਅਨਨ੍ਤ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂਮੇਂ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤ ਹੋਕਰ ਅਵਕਾਸ਼ਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਸਰ੍ਵਥਾ ਵਿਵਰ੍ਤਨ [ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ ] ਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਤਬ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਰੂਪ ਹੋਨੇਸੇ ਜੋ ਜ੍ਞੇਯਭੂਤ ਹੈਂ ਐਸੀ ਬਾਹ੍ਯਪਦਾਰ੍ਥਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਉਸੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਮੈਤ੍ਰੀ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੀ ਔਰ ਇਸਲਿਯੇ ਆਤ੍ਮਵਿਵੇਕ ਸੁਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਠਿਤ [ਸੁਸ੍ਥਿਤ ] ਹੁਆ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਅਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖ ਹੁਆ ਐਸਾ ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ ਕਰ੍ਮੋਂਕੇ ਰਚਯਿਤਾ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਦ੍ਵੈਤਰੂਪ ਪਰਿਣਤਿਸੇ ਦੂਰ ਹੋਤਾ ਹੁਆ ਪੂਰ੍ਵਮੇਂ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਿਯੇ ਗਯੇ ਅਪੂਰ੍ਵ ਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦਸ੍ਵਭਾਵੀ ਭਗਵਾਨ੍ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਆਤ੍ਯਂਤਿਕ ਰੂਪਸੇ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੈ . ਜਗਤ ਭੀ ਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦਾਤ੍ਮਕ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾਕੋ ਅਵਸ਼੍ਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰੋ .

੧. ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਯੋਂ = ਪ੍ਰਗਟਤਾਓਂ; ਪਰ੍ਯਾਯੋਂ; ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੋਂ . [ਬਾਹ੍ਯਪਦਾਰ੍ਥਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਵਿਸ਼ੇਸ਼ੋਂਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਜ੍ਞੇਯਭੂਤ ਹੈਂ . ]

੨. ਆਤ੍ਮਾ ਵਧ੍ਯ (ਹਨਨ ਯੋਗ੍ਯ) ਹੈ ਔਰ ਮੋਹ ਘਾਤਕ (ਹਨਨੇਵਾਲਾ) ਹੈ .

Page 504 of 513
PDF/HTML Page 537 of 546
single page version

“ਵ੍ਯਾਖ੍ਯੇਯਂ ਕਿਲ ਵਿਸ਼੍ਵਮਾਤ੍ਮਸਹਿਤਂ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ ਤੁ ਗੁਮ੍ਫੋ ਗਿਰਾਂ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰਿਰਿਤਿ ਮਾ ਮੋਹਾਜ੍ਜਨੋ ਵਲ੍ਗਤੁ . ਵਲ੍ਗਤ੍ਵਦ੍ਯ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਬੋਧਕਲਯਾ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਾਦਵਿਦ੍ਯਾਬਲਾਦ੍

ਲਬ੍ਧ੍ਵੈਕਂ ਸਕਲਾਤ੍ਮਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮਿਦਂ ਸ੍ਵਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਵ੍ਯਾਕੁਲਃ ..੨੧..

ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਜਯਸੇਨਾਚਾਰ੍ਯਕ੍ਰੁਤਾਯਾਂ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤੌ ਏਵਂ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਕ੍ਰਮੇਣ ‘ਏਸ ਸੁਰਾਸੁਰ’ ਇਤ੍ਯਾਦ੍ਯੇਕੋਤ੍ਤਰਸ਼ਤ- ਗਾਥਾਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਾਧਿਕਾਰਃ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ‘ਤਮ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਣਮਾਇਂ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੋਤ੍ਤਰਸ਼ਤਗਾਥਾਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ

ਯਹਾਁ ਸ਼੍ਲੋਕ ਭੀ ਹੈ : —

[ਅਰ੍ਥ : — ] ਆਨਨ੍ਦਾਮ੍ਰੁਤਕੇ ਪੂਰਸੇ ਭਰਪੂਰ ਬਹਤੀ ਹੁਈ ਕੈਵਲ੍ਯਸਰਿਤਾਮੇਂ (ਮੁਕ੍ਤਿਰੂਪੀਨਦੀਮੇਂ) ਜੋ ਡੂਬਾ ਹੁਆ ਹੈ, ਜਗਤਕੋ ਦੇਖਨੇਮੇਂ ਸਮਰ੍ਥ ਐਸੀ ਮਹਾਸਂਵੇਦਨਰੂਪੀ ਸ਼੍ਰੀ (ਮਹਾਜ੍ਞਾਨਰੂਪੀ ਲਕ੍ਸ਼੍ਮੀ) ਜਿਸਮੇਂ ਮੁਖ੍ਯ ਹੈ, ਜੋ ਉਤ੍ਤਮ ਰਤ੍ਨ – ਕਿਰਣਕੀ ਭਾਁਤਿ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਹੈ ਔਰ ਜੋ ਇਸ਼੍ਟ ਹੈ ਐਸੇ ਉਲ੍ਲਸਿਤ (ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ, ਆਨਨ੍ਦਮਯ) ਸ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ ਜਨ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਾਰਲਕ੍ਸ਼ਣ ਜਿਨੇਸ਼ ਸ਼ਾਸਨਕੇ ਵਸ਼ਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਂ . ( – ‘ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਾਰ’ ਜਿਸਕਾ ਚਿਹ੍ਨ ਹੈ ਐਸੇ ਜਿਨੇਨ੍ਦ੍ਰਭਗਵਾਨਕੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾ ਆਸ਼੍ਰਯ ਲੇਕਰਕੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰੋ .)

[ਅਬ, ‘ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰਿ ਇਸ ਟੀਕਾਕੇ ਰਚਯਿਤਾ ਹੈਂ ’ ਐਸਾ ਮਾਨਨਾ ਯੋਗ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸੇ ਅਰ੍ਥਵਾਲੇ ਕਾਵ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਾ ਯਥਾਰ੍ਥ ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪਕੋ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਕੇ ਸ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਕੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਕੀ ਜਾਤੀ ਹੈ : — ]

[ਅਰ੍ਥ : — ] (ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਪੁਦ੍ਗਲ ਹੀ ਸ੍ਵਯਂ ਸ਼ਬ੍ਦਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਆਤ੍ਮਾ ਉਨ੍ਹੇਂ ਪਰਿਣਮਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਤਾ, ਤਥਾ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸਰ੍ਵ ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੀ ਸ੍ਵਯਂ ਜ੍ਞੇਯਰੂਪ – ਪ੍ਰਮੇਯਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਸ਼ਬ੍ਦ ਉਨ੍ਹੇਂ ਜ੍ਞੇਯ ਬਨਾ – ਸਮਝਾ ਨਹੀਂ ਸਕਤੇ ਇਸਲਿਯੇ) ‘ਆਤ੍ਮਾ ਸਹਿਤ ਵਿਸ਼੍ਵ ਵਹ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯੇਯ (ਸਮਝਾਨੇ ਯੋਗ੍ਯ) ਹੈ, ਵਾਣੀਕਾ ਗੁਂਥਨ ਵਹ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ ਹੈ ਔਰ ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਸੂਰਿ ਵੇ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾ ਹੈਂ, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜਨ ਮੋਹਸੇ ਮਤ ਨਾਚੋ ( – ਮਤ ਫੂ ਲੋ) (ਕਿਨ੍ਤੁ) ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਾਦਵਿਦ੍ਯਾਬਲਸੇ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਜ੍ਞਾਨਕੀ ਕਲਾ ਦ੍ਵਾਰਾ ਇਸ ਏਕ ਸਮਸ੍ਤ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤ ਸ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਆਜ [ਜਨ ] ਅਵ੍ਯਾਕੁਲਰੂਪਸੇ ਨਾਚੋ ( – ਪਰਮਾਨਨ੍ਦਪਰਿਣਾਮਰੂਪ ਪਰਿਣਤ ਹੋਓ . ]

[ਅਬ ਕਾਵ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਾ ਚੈਤਨ੍ਯਕੀ ਮਹਿਮਾ ਗਾਕਰ, ਵਹੀ ਏਕ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈ ਐਸੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਕਰਕੇ, ਇਸ ਪਰਮ ਪਵਿਤ੍ਰ ਪਰਮਾਗਮਕੀ ਪੂਰ੍ਣਾਹੁਤਿ ਕੀ ਜਾਤੀ ਹੈ : — ] ★ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਵਿਕ੍ਰੀਡਿਤ ਛਂਦ

Page 505 of 513
PDF/HTML Page 538 of 546
single page version

ਜ੍ਞੇਯਾਧਿਕਾਰਾਪਰਨਾਮਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾਧਿਕਾਰਃ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ‘ਏਵਂ ਪਣਮਿਯ ਸਿਦ੍ਧੇ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਸਪ੍ਤਨਵਤਿਗਾਥਾਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਚਾਰਿਤ੍ਰਾਧਿਕਾਰਸ਼੍ਚੇਤਿ ਮਹਾਧਿਕਾਰਤ੍ਰਯੇਣੈਕਾਦਸ਼ਾਧਿਕਤ੍ਰਿਸ਼ਤਗਾਥਾਭਿਃ ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰਪ੍ਰਾਭ੍ਰੁਤਂ ਸਮਾਪ੍ਤਮ੍ ..

[ਅਰ੍ਥ : — ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ [ਇਸ ਪਰਮਾਗਮਮੇਂ ] ਅਮਨ੍ਦਰੂਪਸੇ [ਬਲਪੂਰ੍ਵਕ, ਜੋਰਸ਼ੋਰਸੇ ] ਜੋ ਥੋੜਾ – ਬਹੁਤ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਕਹਾ ਗਯਾ ਹੈ, ਵਹ ਸਬ ਚੈਤਨ੍ਯਮੇਂ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਅਗ੍ਨਿਮੇਂ ਹੋਮੀ ਗਈ ਵਸ੍ਤੁਕੇ ਸਮਾਨ [ਸ੍ਵਾਹਾ ] ਹੋ ਗਯਾ ਹੈ . [ਅਗ੍ਨਿਮੇਂ ਹੋਮੇ ਗਯੇ ਘੀਕੋ ਅਗ੍ਨਿ ਖਾ ਜਾਤੀ ਹੈ, ਮਾਨੋ ਕੁਛ ਹੋਮਾ ਹੀ ਨ ਗਯਾ ਹੋ ! ਇਸੀਪ੍ਰਕਾਰ ਅਨਨ੍ਤ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਵਨ੍ਤ ਚੈਤਨ੍ਯਕਾ ਚਾਹੇ ਜਿਤਨਾ ਵਰ੍ਣਨ ਕਿਯਾ ਜਾਯ ਤਥਾਪਿ ਮਾਨੋ ਉਸ ਸਮਸ੍ਤ ਵਰ੍ਣਨਕੋ ਅਨਨ੍ਤ ਮਹਿਮਾਵਾਨ ਚੈਤਨ੍ਯ ਖਾ ਜਾਤਾ ਹੈ; ਚੈਤਨ੍ਯਕੀ ਅਨਨ੍ਤ ਮਹਿਮਾਕੇ ਨਿਕਟ ਸਾਰਾ ਵਰ੍ਣਨ ਮਾਨੋ ਵਰ੍ਣਨ ਹੀ ਨ ਹੁਆ ਹੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਤੁਚ੍ਛਤਾਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ . ] ਉਸ ਚੈਤਨ੍ਯਕੋ ਹੀ ਚੈਤਨ੍ਯ ਆਜ ਪ੍ਰਬਲਤਾ – ਉਗ੍ਰਤਾਸੇ ਅਨੁਭਵ ਕਰੋ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਸ ਚਿਤ੍ਸ੍ਵਰੂਪ ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਹੀ ਆਤ੍ਮਾ ਆਜ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਅਨੁਭਵੋ ] ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਇਸ ਲੋਕਮੇਂ ਦੂਸਰਾ ਕੁਛ ਭੀ [ਉਤ੍ਤਮ ] ਨਹੀਂ ਹੈ, ਚੈਤਨ੍ਯ ਹੀ ਪਰਮ [ਉਤ੍ਤਮ ] ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਹੈ .

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ (ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਤ੍ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਪ੍ਰਣੀਤ ਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਵਚਨਸਾਰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ - ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਵਿਰਚਿਤ) ਤਤ੍ਤ੍ਵਦੀਪਿਕਾ ਨਾਮਕ ਸਂਸ੍ਕ੍ਰੁਤ ਟੀਕਾਕੇ ਸ਼੍ਰੀ ਹਿਮ੍ਮਤਲਾਲ ਜੇਠਾਲਾਲ ਸ਼ਾਹ ਕ੍ਰੁਤ ਗੁਜਰਾਤੀ ਅਨੁਵਾਦਕਾ ਹਿਨ੍ਦੀ ਰੂਪਾਨ੍ਤਰ ਸਮਾਪ੍ਤ ਹੁਆ .

ਮਾਲਿਨੀ ਛਂਦ. ਪ੍ਰ. ੬੪

Page 506 of 513
PDF/HTML Page 539 of 546
single page version

ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਮੇਂ ਸਦਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯ ਹੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੈ, ਉਸੀਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯਸੇ ਧਰ੍ਮ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਮੇਂ ਜਹਾਁ ਵਿਕਾਰੀ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ਕਥਨ ਕਿਯਾ ਜਾਵੇ ਵਹਾਁ ਭੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯ ਕੋ ਹੀ ਮੁਖ੍ਯ ਔਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੋ ਗੌਣ ਕਰਨੇਕਾ ਆਸ਼ਯ ਹੈ ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ . ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਪਨੇਮੇਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਪਰ੍ਯਾਯਕੋ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨੇ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਿਕਾਰੀ ਪਰ੍ਯਾਯਕੋ ਟਾਲਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਸਦਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯ ਹੀ ਆਦਰਣੀਯ ਹੈ . ਉਸ ਸਮਯ ਦੋਨੋਂ ਨਯੋਂਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਕੋ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਮੇਂ ਦੋਨੋਂ ਨਯ ਕਦਾਪਿ ਆਦਰਣੀਯ ਨਹੀਂ ਹੈਂ . ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯਸੇ ਕ ਭੀ ਆਂਸ਼ਿਕ ਧਰ੍ਮ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ, ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ ਉਸਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯਸੇ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਕੇ ਵਿਕਲ੍ਪ ਹੀ ਉਠਾ ਕਰਤੇ ਹੈਂ .

ਛਹੋਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯ, ਉਨਕੇ ਗੁਣ ਔਰ ਉਨਕੀ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਕਰਾਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਕਭੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਕੀ ਮੁਖ੍ਯਤਾ ਔਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੀ ਗੌਣਤਾ ਰਖਕਰ ਕਥਨ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਔਰ ਕਭੀ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੋ ਮੁਖ੍ਯ ਕਰਕੇ ਔਰ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਕੋ ਗੌਣ ਰਖਕਰ ਕਥਨ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ . ਸ੍ਵਯਂ ਵਿਚਾਰ ਕਰੇ ਉਸਮੇਂ ਭੀ ਕਭੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਕੀ ਔਰ ਕਭੀ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਕੀ ਮੁਖ੍ਯਤਾ ਕੀ ਜਾਤੀ ਹੈ . ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮੇਂ ਭੀ ਜੀਵਕੀ ਵਿਕਾਰੀ ਪਰ੍ਯਾਯ ਜੀਵ ਸ੍ਵਯਂ ਕਰਤਾ ਹੈ ਤੋ ਹੋਤੀ ਹੈ, ਔਰ ਵਹ ਜੀਵਕਾ ਅਨਨ੍ਯ ਪਰਿਣਾਮ ਹੈ — ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ਕਹਾ ਯਾ ਸਮਝਾਯਾ ਜਾਯ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਉਸ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਸਮਯਮੇਂ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਮੇਂ ਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯ ਏਕ ਹੀ ਮੁਖ੍ਯ ਔਰ ਆਦਰਣੀਯ ਹੈ — ਐਸਾ ਜ੍ਞਾਨਿਯੋਂਕਾ ਕਥਨ ਹੈ . ਸ਼ੁਦ੍ਧਤਾ ਪ੍ਰਕਟ ਕਰਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਕਭੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯ ਆਦਰਣੀਯ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਕਭੀ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯ – ਐਸਾ ਮਾਨਨਾ ਭੂਲ ਹੈ . ਤੀਨੋਂ ਕਾਲਮੇਂ ਏਕਮਾਤ੍ਰ ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਕੇ ਆਸ਼੍ਰਯਸੇ ਹੀ ਧਰ੍ਮ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਤਾ ਹੈ – ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ .

ਸਾਧਕ ਜੀਵ ਪ੍ਰਾਰਂਭਸੇ ਅਂਤ ਤਕ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੀ ਹੀ ਮੁਖ੍ਯਤਾ ਰਖਕਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕੋ ਗੌਣ ਹੀ ਕਰਤਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਜਿਸਸੇ ਸਾਧਕ ਦਸ਼ਾਮੇਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੀ ਮੁਖ੍ਯਤਾਕੇ ਬਲਸੇ ਸਾਧਕਕੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਤਾਕੀ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿ ਹੀ ਹੋਤੀ ਜਾਤੀ ਹੈ ਔਰ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧਤਾ ਟਲਤੀ ਹੀ ਜਾਤੀ ਹੈ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੀ ਮੁਖ੍ਯਤਾਕੇ ਬਲਸੇ ਪੂਰ੍ਣ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਹੋਨੇ ਪਰ ਵਹਾਁ ਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵ ਗੌਣਤ੍ਵ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਔਰ ਨਯ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ .

Page 507 of 513
PDF/HTML Page 540 of 546
single page version

ਆਗਮਚਕ੍ਖੂ ਸਾਹੂ

ਆਗਮਪੁਵ੍ਵਾ ਦਿਟ੍ਠੀ

ਆਗਮਹੀਣੋ ਸਮਣੋ

ਆਗਾਸਮਣੁਣਿਵਿਟ੍ਠਂ

ਆਗਾਸਸ੍ਸਵਗਾਹੋ

ਆਦਾ ਕਮ੍ਮਮਲਿਮਸੋ ਧਰੇਦਿ

ਆਦਾ ਕਮ੍ਮਮਲਿਮਸੋ

ਆਦਾ ਣਾਣਪਮਾਣਂ

ਆਦਾਯ ਤਂ ਪਿ ਲਿਂਗਂ

ਆਪਿਚ੍ਛ ਬਂਧੁਵਗ੍ਗਂ

ਆਹਾਰੇ ਵ ਵਿਹਾਰੇ

ਇਂਦਿਯਪਾਣੋ ਯ ਤਧਾ

ਇਹਲੋਗਣਿਰਾਵੇਕ੍ਖੋ

ਇਹ ਵਿਵਿਹਲਕ੍ਖਣਾਣਂ

ਉਚ੍ਚਾਲਿਯਮ੍ਹਿ ਪਾਏ

ਉਦਯਗਦਾ ਕਮ੍ਮਂਸਾ

ਉਪਜ੍ਜਦਿ ਜਦਿ ਣਾਣਂ

ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਦਿਭਂਗਾ

ਉਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਿਦਿਭਂਗਾ ਵਿਜ੍ਜਂਤੇ

ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਪਦ੍ਧਂਸੋ

ਉਪ੍ਪਾਦੋ ਯ ਵਿਣਾਸੋ

ਉਵਓਗਮਓ ਜੀਵੋ

ਉਵਓਗਵਿਸੁਦ੍ਧੋ ਜੋ

ਉਵਓਗੋ ਜਦਿ ਹਿ

ਉਵਕੁਣਦਿ ਜੋ ਵਿ

ਉਵਯਰਣਂ ਜਿਣਮਗ੍ਗੇ

ਉਵਰਦਪਾਵੋ ਪੁਰਿਸੋ