Page 468 of 513
PDF/HTML Page 501 of 546
single page version
ਅਥ ਕਾਰਣਵੈਪਰੀਤ੍ਯਫਲਵੈਪਰੀਤ੍ਯੇ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਛਦੁਮਤ੍ਥਵਿਹਿਦਵਤ੍ਥੁਸੁ ਵਦਣਿਯਮਜ੍ਝਯਣਝਾਣਦਾਣਰਦੋ .
ਣ ਲਹਦਿ ਅਪੁਣਬ੍ਭਾਵਂ ਭਾਵਂ ਸਾਦਪ੍ਪਗਂ ਲਹਦਿ ..੨੫੬..
ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਵਿਹਿਤਵਸ੍ਤੁਸ਼ੁ ਵ੍ਰਤਨਿਯਮਾਧ੍ਯਯਨਧ੍ਯਾਨਦਾਨਰਤਃ .
ਨ ਲਭਤੇ ਅਪੁਨਰ੍ਭਾਵਂ ਭਾਵਂ ਸਾਤਾਤ੍ਮਕਂ ਲਭਤੇ ..੨੫੬..
ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਿਤਵਸ੍ਤੁਸ਼ੁ ਪ੍ਰਣਿਹਿਤਸ੍ਯ ਪੁਣ੍ਯੋਪਚਯਪੂਰ੍ਵਕੋਪੁਨਰ੍ਭਾਵੋਪਲਮ੍ਭਃ
ਕਿਲ ਫਲਂ; ਤਤ੍ਤੁ ਕਾਰਣਵੈਪਰੀਤ੍ਯਾਦ੍ਵਿਪਰ੍ਯਯ ਏਵ . ਤਤ੍ਰ ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਿਤਵਸ੍ਤੂਨਿ ਕਾਰਣਵੈਪਰੀਤ੍ਯਂ;
ਤੇਸ਼ੁ ਵ੍ਰਤਨਿਯਮਾਧ੍ਯਯਨਧ੍ਯਾਨਦਾਨਰਤਤ੍ਵਪ੍ਰਣਿਹਿਤਸ੍ਯ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਸ੍ਯਾਪੁਨਰ੍ਭਾਵਸ਼ੂਨ੍ਯਕੇਵਲਪੁਣ੍ਯਾਪਸਦ-
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਃ ਫਲਵੈਪਰੀਤ੍ਯਂ; ਤਤ੍ਸੁਦੇਵਮਨੁਜਤ੍ਵਮ੍ ..੨੫੬..
ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਾਨ੍ਤਮਾਹ — ਣਾਣਾਭੂਮਿਗਦਾਣਿਹ ਬੀਜਾਣਿਵ ਸਸ੍ਸਕਾਲਮ੍ਹਿ ਨਾਨਾਭੂਮਿਗਤਾਨੀਹ ਬੀਜਾਨਿ ਇਵ ਸਸ੍ਯਕਾਲੇ ਧਾਨ੍ਯ-
ਨਿਸ਼੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲ ਇਤਿ . ਅਯਮਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ — ਯਥਾ ਜਘਨ੍ਯਮਧ੍ਯਮੋਤ੍ਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟਭੂਮਿਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਤਾਨ੍ਯੇਵ ਬੀਜਾਨਿ ਭਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨ-
ਫਲਂ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਸ ਏਵ ਬੀਜਸ੍ਥਾਨੀਯਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗੋ ਭੂਮਿਸ੍ਥਾਨੀਯਪਾਤ੍ਰਭੂਤਵਸ੍ਤੁਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਭਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨ-
ਫਲਂ ਦਦਾਤਿ . ਤੇਨ ਕਿਂ ਸਿਦ੍ਧਮ੍ . ਯਦਾ ਪੂਰ੍ਵਸੂਤ੍ਰਕਥਿਤਨ੍ਯਾਯੇਨ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵਕਃ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗੋ ਭਵਤਿ ਤਦਾ
ਮੁਖ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਾ ਪੁਣ੍ਯਬਨ੍ਧੋ ਭਵਤਿ, ਪਰਂਪਰਯਾ ਨਿਰ੍ਵਾਣਂ ਚ . ਨੋ ਚੇਤ੍ਪੁਣ੍ਯਬਨ੍ਧਮਾਤ੍ਰਮੇਵ ..੨੫੫.. ਅਥ ਕਾਰਣ-
ਵੈਪਰੀਤ੍ਯਾਫਲਮਪਿ ਵਿਪਰੀਤਂ ਭਵਤੀਤਿ ਤਮੇਵਾਰ੍ਥਂ ਦ੍ਰਢਯਤਿ — ਣ ਲਹਦਿ ਨ ਲਭਤੇ . ਸ ਕਃ ਕਰ੍ਤਾ . ਵਦ-
ਅਬ ਕਾਰਣਕੀ ਵਿਪਰੀਤਤਾ ਔਰ ਫਲਕੀ ਵਿਪਰੀਤਤਾ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਵਿਹਿਤਵਸ੍ਤੁਸ਼ੁ ] ਜੋ ਜੀਵ ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਵਿਹਿਤ ਵਸ੍ਤੁਓਂਮੇਂ (ਛਦ੍ਮਸ੍ਥ-
ਅਜ੍ਞਾਨੀਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਥਿਤ ਦੇਵ – ਗੁਰੁ – ਧਰ੍ਮਾਦਿਮੇਂ) [ਵ੍ਰਤਨਿਯਮਾਧ੍ਯਯਨਧ੍ਯਾਨਦਾਨਰਤਃ ] ਵ੍ਰਤ – ਨਿਯਮ –
ਅਧ੍ਯਯਨ – ਧ੍ਯਾਨ – ਦਾਨਮੇਂ ਰਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਵਹ ਜੀਵ [ਅਪੁਨਰ੍ਭਾਵਂ ] ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੋ [ਨ ਲਭਤੇ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ,
(ਕਿਨ੍ਤੁ) [ਸਾਤਾਤ੍ਮਕਂ ਭਾਵਂ ] ਸਾਤਾਤ੍ਮਕ ਭਾਵਕੋ [ਲਭਤੇ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ..੨੫੬..
ਟੀਕਾ : — ੧ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਸ੍ਥਾਪਿਤ ਵਸ੍ਤੁਓਂਮੇਂ ਯੁਕ੍ਤ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਕਾ ਫਲ ਪੁਣ੍ਯਸਂਚਯਪੂਰ੍ਵਕ
ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਹੈ . ਵਹ ਫਲ, ਕਾਰਣਕੀ ਵਿਪਰੀਤਤਾ ਹੋਨੇਸੇ ਵਿਪਰੀਤ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਵਹਾਁ,
ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਸ੍ਥਾਪਿਤ ਵਸ੍ਤੁਯੇਂ ਵੇ ਕਾਰਣਵਿਪਰੀਤਤਾ ਹੈ; ਉਨਮੇਂ ਵ੍ਰਤ – ਨਿਯਮ – ਅਧ੍ਯਯਨ – ਧ੍ਯਾਨ – ਦਾਨਰਤਰੂਪਸੇ
ਯੁਕ੍ਤ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਕਾ ਫਲ ਜੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ਼ੂਨ੍ਯ ਕੇਵਲ ੨ਪੁਣ੍ਯਾਪਸਦਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਹੈ ਵਹ ਫਲਕੀ ਵਿਪਰੀਤਤਾ
ਹੈ; ਵਹ ਫਲ ਸੁਦੇਵ – ਮਨੁਸ਼੍ਯਤ੍ਵ ਹੈ ..੨੫੬..
੧. ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਸ੍ਥਾਪਿਤ = ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਕਥਿਤ . ੨. ਪੁਣ੍ਯਾਪਸਦ = ਪੁਣ੍ਯ ਅਪਸਦ; ਅਧਮਪੁਣ੍ਯ; ਹਤਪੁਣ੍ਯ .
ਛਦ੍ਮਸ੍ਥ – ਅਭਿਹਿਤ ਧ੍ਯਾਨਦਾਨੇ ਵ੍ਰਤਨਿਯਮਪਠਨਾਦਿਕੇ
ਰਤ ਜੀਵ ਮੋਕ੍ਸ਼ ਲਹੇ ਨਹੀਂ, ਬਸ ਭਾਵ ਸ਼ਾਤਾਤ੍ਮਕ ਲਹੇ. ੨੫੬.
Page 469 of 513
PDF/HTML Page 502 of 546
single page version
ਅਥ ਕਾਰਣਵੈਪਰੀਤ੍ਯਫਲਵੈਪਰੀਤ੍ਯੇ ਏਵ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਿ —
ਅਵਿਦਿਦਪਰਮਤ੍ਥੇਸੁ ਯ ਵਿਸਯਕਸਾਯਾਧਿਗੇਸੁ ਪੁਰਿਸੇਸੁ .
ਜੁਟ੍ਠਂ ਕਦਂ ਵ ਦਤ੍ਤਂ ਫਲਦਿ ਕੁਦੇਵੇਸੁ ਮਣੁਵੇਸੁ ..੨੫੭..
ਅਵਿਦਿਤਪਰਮਾਰ੍ਥੇਸ਼ੁ ਚ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਾਧਿਕੇਸ਼ੁ ਪੁਰੁਸ਼ੇਸ਼ੁ .
ਜੁਸ਼੍ਟਂ ਕ੍ਰੁਤਂ ਵਾ ਦਤ੍ਤਂ ਫਲਤਿ ਕੁਦੇਵੇਸ਼ੁ ਮਨੁਜੇਸ਼ੁ ..੨੫੭..
ਯਾਨਿ ਹਿ ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਿਤਵਸ੍ਤੂਨਿ ਕਾਰਣਵੈਪਰੀਤ੍ਯਂ; ਤੇ ਖਲੁ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਪਰਿਜ੍ਞਾਨਸ਼ੂਨ੍ਯ-
ਤਯਾਨਵਾਪ੍ਤਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਤਯਾ ਚਾਵਿਦਿਤਪਰਮਾਰ੍ਥਾ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਾਧਿਕਾਃ ਪੁਰੁਸ਼ਾਃ . ਤੇਸ਼ੁ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਾ-
ਤ੍ਮਕਾਨਾਂ ਜੁਸ਼੍ਟੋਪਕ੍ਰੁਤਦਤ੍ਤਾਨਾਂ ਯਾ ਕੇਵਲਪੁਣ੍ਯਾਪਸਦਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਃ ਫਲਵੈਪਰੀਤ੍ਯਂ; ਤਤ੍ਕੁਦੇਵਮਨੁਜਤ੍ਵਮ੍ ..੨੫੭..
ਣਿਯਮਜ੍ਝਯਣਝਾਣਦਾਣਰਦੋ ਵ੍ਰਤਨਿਯਮਾਧ੍ਯਯਨਧ੍ਯਾਨਦਾਨਰਤਃ . ਕੇਸ਼ੁ ਵਿਸ਼ਯੇ ਯਾਨਿ ਵ੍ਰਤਾਦੀਨਿ . ਛਦੁਮਤ੍ਥਵਿਹਿਦਵਤ੍ਥੁਸੁ
ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਵਿਹਿਤਵਸ੍ਤੁਸ਼ੁ ਅਲ੍ਪਜ੍ਞਾਨਿਪੁਰੁਸ਼ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਿਤਪਾਤ੍ਰਭੂਤਵਸ੍ਤੁਸ਼ੁ . ਇਤ੍ਥਂਭੂਤਃ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਕਂ ਨ ਲਭਤੇ .
ਅਪੁਣਬ੍ਭਾਵਂ ਅਪੁਨਰ੍ਭਵਸ਼ਬ੍ਦਵਾਚ੍ਯਂ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮ੍ . ਤਰ੍ਹਿ ਕਿਂ ਲਭਤੇ . ਭਾਵਂ ਸਾਦਪ੍ਪਗਂ ਲਹਦਿ ਭਾਵਂ ਸਾਤਾਤ੍ਮਕਂ ਲਭਤੇ .
ਭਾਵਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਸੁਦੇਵਮਨੁਸ਼੍ਯਤ੍ਵਪਰ੍ਯਾਯੋ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਃ . ਸ ਚ ਕਥਂਭੂਤਃ . ਸਾਤਾਤ੍ਮਕਃ ਸਦ੍ਵੇਦ੍ਯੋਦਯਰੂਪ ਇਤਿ . ਤਥਾਹਿ –
ਯੇ ਕੇਚਨ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਪੁਣ੍ਯਮੇਵ ਮੁਕ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਭਣਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਗ੍ਰੁਹ੍ਯਨ੍ਤੇ,
ਨ ਚ ਗਣਧਰਦੇਵਾਦਯਃ . ਤੈਃ ਛਦ੍ਮਸ੍ਥੈਰਜ੍ਞਾਨਿਭਿਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮੋਪਦੇਸ਼ਸ਼ੂਨ੍ਯੈਰ੍ਯੇ ਦੀਕ੍ਸ਼ਿਤਾਸ੍ਤਾਨਿ ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਵਿਹਿਤਵਸ੍ਤੂਨਿ
ਭਣ੍ਯਨ੍ਤੇ . ਤਤ੍ਪਾਤ੍ਰਸਂਸਰ੍ਗੇਣ ਯਦ੍ਵ੍ਰਤਨਿਯਮਾਧ੍ਯਯਨਦਾਨਾਦਿਕਂ ਕਰੋਤਿ ਤਦਪਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾਨੁਕੂਲਂ ਨ ਭਵਤਿ,
ਤਤਃ ਕਾਰਣਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼ਂ ਨ ਲਭਤੇ . ਸੁਦੇਵਮਨੁਸ਼੍ਯਤ੍ਵਂ ਲਭਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੨੫੬.. ਅਥ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਵ੍ਰਤਰਹਿਤਪਾਤ੍ਰੇਸ਼ੁ
ਭਕ੍ਤਾਨਾਂ ਕੁਦੇਵਮਨੁਜਤ੍ਵਂ ਭਵਤੀਤਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯਤਿ — ਫਲਦਿ ਫਲਤਿ . ਕੇਸ਼ੁ . ਕੁਦੇਵੇਸੁ ਮਣੁਵੇਸੁ ਕੁਤ੍ਸਿਤਦੇਵੇਸ਼ੁ
ਅਬ (ਇਸ ਗਾਥਾਮੇਂ ਭੀ) ਕਾਰਣਵਿਪਰੀਤਤਾ ਔਰ ਫਲਵਿਪਰੀਤਤਾ ਹੀ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਅਵਿਦਿਤਪਰਮਾਰ੍ਥੇਸ਼ੁ ] ਜਿਨ੍ਹੋਂਨੇ ਪਰਮਾਰ੍ਥਕੋ ਨਹੀਂ ਜਾਨਾ ਹੈ, [ਚ ] ਔਰ
[ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਾਧਿਕੇਸ਼ੁ ] ਜੋ ਵਿਸ਼ਯ – ਕਸ਼ਾਯਮੇਂ ਅਧਿਕ ਹੈਂ, [ਪੁਰੁਸ਼ੇਸ਼ੁ ] ਐਸੇ ਪੁਰੁਸ਼ੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ [ਜੁਸ਼੍ਟਂ ਕ੍ਰੁਤਂ
ਵਾ ਦਤ੍ਤਂ ] ਸੇਵਾ, ਉਪਕਾਰ ਯਾ ਦਾਨ [ਕੁਦੇਵੇਸ਼ੁ ਮਨੁਜੇਸ਼ੁ ] ਕੁਦੇਵਰੂਪਮੇਂ ਔਰ ਕੁਮਨੁਸ਼੍ਯਰੂਪਮੇਂ [ਫਲਤਿ ]
ਫਲਤਾ ਹੈ ..੨੫੭..
ਟੀਕਾ : — ਜੋ ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਸ੍ਥਾਪਿਤ ਵਸ੍ਤੁਯੇਂ ਹੈਂ ਵੇ ਕਾਰਣਵਿਪਰੀਤਤਾ ਹੈਂ; ਵੇ (ਵਿਪਰੀਤ ਕਾਰਣ)
ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ (੧) ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਸੇ ਸ਼ੂਨ੍ਯਤਾਕੇ ਕਾਰਣ, ‘ਪਰਮਾਰ੍ਥਕੇ ਅਜਾਨ’ ਔਰ (੨)
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਪਰਿਣਤਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨ ਕਰਨੇਸੇ ‘ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਮੇਂ ਅਧਿਕ’ ਐਸੇ ਪੁਰੁਸ਼ ਹੈਂ . ਉਨਕੇ ਪ੍ਰਤਿ
ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਾਤ੍ਮਕ ਜੀਵੋਂਕੋ — ਸੇਵਾ, ਉਪਕਾਰ ਯਾ ਦਾਨ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਜੀਵੋਂਕੋ — ਜੋ ਕੇਵਲ
ਪਰਮਾਰ੍ਥਥੀ ਅਨਭਿਜ੍ਞ, ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਅਧਿਕ ਜਨੋ ਪਰੇ
ਉਪਕਾਰ – ਸੇਵਾ – ਦਾਨ ਸਰ੍ਵ ਕੁਦੇਵਮਨੁਜਪਣੇ ਫਲ਼ੇ. ੨੫੭.
Page 470 of 513
PDF/HTML Page 503 of 546
single page version
ਅਥ ਕਾਰਣਵੈਪਰੀਤ੍ਯਾਤ੍ ਫਲਮਵਿਪਰੀਤਂ ਨ ਸਿਧ੍ਯਤੀਤਿ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਪਯਤਿ —
ਜਦਿ ਤੇ ਵਿਸਯਕਸਾਯਾ ਪਾਵ ਤ੍ਤਿ ਪਰੂਵਿਦਾ ਵ ਸਤ੍ਥੇਸੁ .
ਕਿਹ ਤੇ ਤਪ੍ਪਡਿਬਦ੍ਧਾ ਪੁਰਿਸਾ ਣਿਤ੍ਥਾਰਗਾ ਹੋਂਤਿ ..੨੫੮..
ਯਦਿ ਤੇ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਾਃ ਪਾਪਮਿਤਿ ਪ੍ਰਰੂਪਿਤਾ ਵਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼ੁ .
ਕਥਂ ਤੇ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧਾਃ ਪੁਰੁਸ਼ਾ ਨਿਸ੍ਤਾਰਕਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ..੨੫੮..
ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਾਸ੍ਤਾਵਤ੍ਪਾਪਮੇਵ; ਤਦ੍ਵਨ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼ਾ ਅਪਿ ਪਾਪਮੇਵ; ਤਦਨੁਰਕ੍ਤਾ ਅਪਿ
ਪਾਪਾਨੁਰਕ੍ਤਤ੍ਵਾਤ੍ ਪਾਪਮੇਵ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਤਤੋ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਵਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਾਨੁਰਕ੍ਤਾਨਾਂ ਪੁਣ੍ਯਾਯਾਪਿ ਨ
ਕਲ੍ਪ੍ਯਨ੍ਤੇ, ਕਥਂ ਪੁਨਃ ਸਂਸਾਰਨਿਸ੍ਤਾਰਣਾਯ . ਤਤੋ ਨ ਤੇਭ੍ਯਃ ਫਲਮਵਿਪਰੀਤਂ ਸਿਧ੍ਯੇਤ੍ ..੨੫੮..
ਮਨੁਜੇਸ਼ੁ . ਕਿਂ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁ . ਜੁਟ੍ਠਂ ਜੁਸ਼੍ਟਂ ਸੇਵਾ ਕ੍ਰੁਤਾ, ਕਦਂ ਵ ਕ੍ਰੁਤਂ ਵਾ ਕਿਮਪਿ ਵੈਯਾਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਾਦਿਕਮ੍, ਦਤ੍ਤਂ ਦਤ੍ਤਂ
ਕਿਮਪ੍ਯਾਹਾਰਾਦਿਕਮ੍ . ਕੇਸ਼ੁ . ਪੁਰਿਸੇਸੁ ਪੁਰੁਸ਼ੇਸ਼ੁ ਪਾਤ੍ਰੇਸ਼ੁ . ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟੇਸ਼ੁ . ਅਵਿਦਿਦਪਰਮਤ੍ਥੇਸੁ ਯ ਅਵਿਦਿਤਪਰਮਾਰ੍ਥੇਸ਼ੁ
ਚ, ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨਜ੍ਞਾਨਸ਼ੂਨ੍ਯੇਸ਼ੁ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਂਰੂਪੇਸ਼ੁ . ਵਿਸਯਕਸਾਯਾਧਿਗੇਸੁ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਾਧਿਕੇਸ਼ੁ, ਵਿਸ਼ਯ-
ਕਸ਼ਾਯਾਧੀਨਤ੍ਵੇਨ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ਯਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਭਾਵਨਾਰਹਿਤੇਸ਼ੁ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੨੫੭.. ਅਥ ਤਮੇਵਾਰ੍ਥਂ ਪ੍ਰਕਾਰਾਨ੍ਤਰੇਣ
ਦ੍ਰਢਯਤਿ — ਜਦਿ ਤੇ ਵਿਸਯਕਸਾਯਾ ਪਾਵ ਤ੍ਤਿ ਪਰੂਵਿਦਾ ਵ ਸਤ੍ਥੇਸੁ ਯਦਿ ਚੇਤ੍ ਤੇ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਾਃ ਪਾਪਮਿਤਿ ਪ੍ਰਰੂਪਿਤਾਃ
ਪੁਣ੍ਯਾਪਸਦਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਵਹ ਫਲਵਿਪਰੀਤਤਾ ਹੈ; ਵਹ (ਫਲ) ਕੁਦੇਵਮਨੁਸ਼੍ਯਤ੍ਵ ਹੈ ..੨੫੭..
ਅਬ, ਐਸੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਕਰਵਾਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਕਾਰਣਕੀ ਵਿਪਰੀਤਤਾਸੇ ਅਵਿਪਰੀਤ ਫਲ ਸਿਦ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਦਿ ਵਾ ] ਜਬਕਿ ‘[ਤੇ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਾਃ ] ਵੇ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯ [ਪਾਪਮ੍ ]
ਪਾਪ ਹੈਂ’ [ਇਤਿ ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ [ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼ੁ ] ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਂਮੇਂ [ਪ੍ਰਰੂਪਿਤਾਃ ] ਪ੍ਰਰੂਪਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ, ਤੋ
[ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧਾਃ ] ਉਨਮੇਂ ਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧ (ਵਿਸ਼ਯ – ਕਸ਼ਾਯੋਂਮੇਂ ਲੀਨ) [ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼ਾਃ ] ਵੇ ਪੁਰੁਸ਼ [ਨਿਸ੍ਤਾਰਕਾਃ ]
ਨਿਸ੍ਤਾਰਕ (ਪਾਰ ਲਗਾਨੇਵਾਲੇ) [ਕਥਂ ਭਵਨ੍ਤਿ ] ਕੈਸੇ ਹੋ ਸਕਤੇ ਹੈਂ ?..੨੫੮..
ਟੀਕਾ : — ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯ ਪਾਪ ਹੀ ਹੈਂ; ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਵਾਨ੍ ਪੁਰੁਸ਼ ਭੀ ਪਾਪ ਹੀ ਹੈਂ;
ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਵਾਨ੍ ਪੁਰੁਸ਼ੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਅਨੁਰਕ੍ਤ ਜੀਵ ਭੀ ਪਾਪਮੇਂ ਅਨੁਰਕ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ ਪਾਪ ਹੀ ਹੈਂ . ਇਸਲਿਯੇ
ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਵਾਨ੍ ਪੁਰੁਸ਼ ਸ੍ਵਾਨੁਰਕ੍ਤ (ਅਪਨੇ ਪ੍ਰਤਿ ਅਨੁਰਾਗਵਾਲੇ) ਪੁਰੁਸ਼ੋਂਕੋ ਪੁਣ੍ਯਕਾ ਕਾਰਣ ਭੀ ਨਹੀਂ
ਹੋਤੇ, ਤਬ ਫਿ ਰ ਵੇ ਸਂਸਾਰਸੇ ਨਿਸ੍ਤਾਰਕੇ ਕਾਰਣ ਤੋ ਕੈਸੇ ਹੋ ਸਕਤੇ ਹੈਂ ? (ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਤੇ); ਇਸਲਿਯੇ
ਉਨਸੇ ਅਵਿਪਰੀਤ ਫਲ ਸਿਦ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਵਾਨ੍ ਪੁਰੁਸ਼ਰੂਪ ਵਿਪਰੀਤ ਕਾਰਣਕਾ
ਫਲ ਅਵਿਪਰੀਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ) ..੨੫੮..
‘ਵਿਸ਼ਯੋ ਕਸ਼ਾਯੋ ਪਾਪ ਛੇ’ ਜੋ ਏਮ ਨਿਰੂਪਣ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਂ,
ਤੋ ਕੇਮ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧ ਪੁਰੁਸ਼ੋ ਹੋਯ ਰੇ ਨਿਸ੍ਤਾਰਕਾ ? ੨੫੮.
Page 471 of 513
PDF/HTML Page 504 of 546
single page version
ਅਥਾਵਿਪਰੀਤਫਲਕਾਰਣਂ ਕਾਰਣਮਵਿਪਰੀਤਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਉਵਰਦਪਾਵੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਭਾਵੋ ਧਮ੍ਮਿਗੇਸੁ ਸਵ੍ਵੇਸੁ .
ਗੁਣਸਮਿਦਿਦੋਵਸੇਵੀ ਹਵਦਿ ਸ ਭਾਗੀ ਸੁਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ..੨੫੯..
ਉਪਰਤਪਾਪਃ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਸਮਭਾਵੋ ਧਾਰ੍ਮਿਕੇਸ਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ .
ਗੁਣਸਮਿਤਿਤੋਪਸੇਵੀ ਭਵਤਿ ਸ ਭਾਗੀ ਸੁਮਾਰ੍ਗਸ੍ਯ ..੨੫੯..
ਉਪਰਤਪਾਪਤ੍ਵੇਨ, ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਿਮਧ੍ਯਸ੍ਥਤ੍ਵੇਨ, ਗੁਣਗ੍ਰਾਮੋਪਸੇਵਿਤ੍ਵੇਨ ਚ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰ-
ਯੌਗਪਦ੍ਯਪਰਿਣਤਿਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤੈਕਾਗ੍ਾ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕਸੁਮਾਰ੍ਗਭਾਗੀ, ਸ ਸ਼੍ਰਮਣਃ ਸ੍ਵਯਂ ਪਰਸ੍ਯ ਮੋਕ੍ਸ਼ਪੁਣ੍ਯਾਯਤਨਤ੍ਵਾਦ-
ਵਿਪਰੀਤਫਲਕਾਰਣਂ ਕਾਰਣਮਵਿਪਰੀਤਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਯਮ੍ ..੨੫੯..
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼ੁ, ਕਿਹ ਤੇ ਤਪ੍ਪਡਿਬਦ੍ਧਾ ਪੁਰਿਸਾ ਣਿਤ੍ਥਾਰਗਾ ਹੋਂਤਿ ਕਥਂ ਤੇ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧਾ ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਪ੍ਰਤਿਬਦ੍ਧਾਃ ਪੁਰੁਸ਼ਾ
ਨਿਸ੍ਤਾਰਕਾਃ ਸਂਸਾਰੋਤ੍ਤਾਰਕਾ ਦਾਤ੍ਰੂਣਾਮ੍, ਨ ਕਥਮਪੀਤਿ . ਏਤਦੁਕ੍ਤਂ ਭਵਤਿ — ਵਿਸ਼ਯਕਸ਼ਾਯਾਸ੍ਤਾਵਤ੍ਪਾਪ-
ਸ੍ਵਰੂਪਾਸ੍ਤਦ੍ਵਨ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼ਾ ਅਪਿ ਪਾਪਾ ਏਵ, ਤੇ ਚ ਸ੍ਵਕੀਯਭਕ੍ਤਾਨਾਂ ਦਾਤ੍ਰੂਣਾਂ ਪੁਣ੍ਯਵਿਨਾਸ਼ਕਾ ਏਵੇਤਿ ..੨੫੮..
ਅਥ ਪਾਤ੍ਰਭੂਤਤਪੋਧਨਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਕਥਯਤਿ — ਉਪਰਤਪਾਪਤ੍ਵੇਨ, ਸਰ੍ਵਧਾਰ੍ਮਿਕਸਮਦਰ੍ਸ਼ਿਤ੍ਵੇਨ, ਗੁਣਗ੍ਰਾਮਸੇਵਕਤ੍ਵੇਨ ਚ
ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾਰਣਤ੍ਵਾਤ੍ਪਰੇਸ਼ਾਂ ਪੁਣ੍ਯਕਾਰਣਤ੍ਵਾਚ੍ਚੇਤ੍ਥਂਭੂਤਗੁਣਯੁਕ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰੈਕਾਗ੍ਰਯਲਕ੍ਸ਼ਣ-
ਨਿਸ਼੍ਚਯਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਸ੍ਯ ਭਾਜਨਂ ਭਵਤੀਤਿ ..੨੫੯.. ਅਥ ਤੇਸ਼ਾਮੇਵ ਪਾਤ੍ਰਭੂਤਤਪੋਧਨਾਨਾਂ ਪ੍ਰਕਾਰਾਨ੍ਤਰੇਣ
ਲਕ੍ਸ਼ਣਮੁਪਲਕ੍ਸ਼ਯਤਿ — ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਪਰਿਣਤਪੁਰੁਸ਼ਾਃ ਪਾਤ੍ਰਂ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ . ਤਦ੍ਯਥਾ — ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪ-
ਸਮਾਧਿਬਲੇਨ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਦ੍ਵਯਰਹਿਤਕਾਲੇ ਕਦਾਚਿਦ੍ਵੀਤਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਲਕ੍ਸ਼ਣਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਯੁਕ੍ਤਾਃ, ਕਦਾਚਿਤ੍ਪੁਨ-
ਰ੍ਮੋਹਦ੍ਵੇਸ਼ਾਸ਼ੁਭਰਾਗਰਹਿਤਕਾਲੇ ਸਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਲਕ੍ਸ਼ਣਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਭਵ੍ਯਲੋਕਂ ਨਿਸ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਸ਼ੁ ਚ
ਅਬ ਅਵਿਪਰੀਤ ਫਲਕਾ ਕਾਰਣ, ਐਸਾ ਜੋ ‘ਅਵਿਪਰੀਤ ਕਾਰਣ’ ਯਹ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਉਪਰਤਪਾਪਃ] ਜਿਸਕੇ ਪਾਪ ਰੁਕ ਗਯਾ ਹੈ, [ਸਰ੍ਵੇਸ਼ੁ ਧਾਰ੍ਮਿਕੇਸ਼ੁ ਸਮਭਾਵਃ ]
ਜੋ ਸਭੀ ਧਾਰ੍ਮਿਕੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਸਮਭਾਵਵਾਨ੍ ਹੈ ਔਰ [ਗੁਣਸਮਿਤਿਤੋਪਸੇਵੀ ] ਜੋ ਗੁਣਸਮੁਦਾਯਕਾ ਸੇਵਨ
ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਹੈ, [ਸਃ ਪੁਰੁਸ਼ਃ ] ਵਹ ਪੁਰੁਸ਼ [ਸੁਮਾਰ੍ਗਸ੍ਯ ] ਸੁਮਾਰ੍ਗਕਾ [ਭਾਗੀ ਭਵਤਿ ] ਭਾਗੀ ਹੋਤਾ ਹੈ .
(ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸੁਮਾਰ੍ਗਵਾਨ੍ ਹੈ) ..੨੫੯..
ਟੀਕਾ : — ਪਾਪਕੇ ਰੁਕ ਜਾਨੇਸੇ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਿਯੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਸ੍ਵਯਂ ਮਧ੍ਯਸ੍ਥ ਹੋਨੇਸੇ ਔਰ
ਗੁਣਸਮੂਹਕਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨੇਸੇ ਜੋ ਸ਼੍ਰਮਣ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ – ਜ੍ਞਾਨ – ਚਾਰਿਤ੍ਰਕੇ ਯੁਗਪਤ੍ਪਨੇਰੂਪ ਪਰਿਣਤਿਸੇ ਰਚਿਤ
ਏਕਾਗ੍ਰਤਾਸ੍ਵਰੂਪ ਸੁਮਾਰ੍ਗਕਾ ਭਾਗੀ (ਸੁਮਾਰ੍ਗਸ਼ਾਲੀ – ਸੁਮਾਰ੍ਗਕਾ ਭਾਜਨ) ਹੈ ਵਹ ਨਿਜਕੋ ਔਰ ਪਰਕੋ
ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾ ਔਰ ਪੁਣ੍ਯਕਾ ਆਯਤਨ (ਸ੍ਥਾਨ) ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ (ਸ਼੍ਰਮਣ) ਅਵਿਪਰੀਤ ਫਲਕਾ ਕਾਰਣ
ਐਸਾ ‘ਅਵਿਪਰੀਤ ਕਾਰਣ’ ਹੈ, ਐਸੀ ਪ੍ਰਤੀਤਿ ਕਰਨੀ ਚਾਹਿਯੇ ..੨੫੯..
ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼ ਜਾਣ ਸੁਮਾਰ੍ਗਸ਼ਾਲ਼ੀ, ਪਾਪ – ਉਪਰਮ ਜੇਹਨੇ,
ਸਮਭਾਵ ਜ੍ਯਾਂ ਸੌ ਧਾਰ੍ਮਿਕੇ, ਗੁਣਸਮੂਹ ਸੇਵਨ ਜੇਹਨੇ. ੨੫੯.
Page 472 of 513
PDF/HTML Page 505 of 546
single page version
ਅਥਾਵਿਪਰੀਤਫਲਕਾਰਣਂ ਕਾਰਣਮਵਿਪਰੀਤਂ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਿ —
ਅਸੁਭੋਵਓਗਰਹਿਦਾ ਸੁਦ੍ਧੁਵਜੁਤ੍ਤਾ ਸੁਹੋਵਜੁਤ੍ਤਾ ਵਾ .
ਣਿਤ੍ਥਾਰਯਂਤਿ ਲੋਗਂ ਤੇਸੁ ਪਸਤ੍ਥਂ ਲਹਦਿ ਭਤ੍ਤੋ ..੨੬੦..
ਅਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਰਹਿਤਾਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸ਼ੁਭੋਪਯੁਕ੍ਤਾ ਵਾ .
ਨਿਸ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤਿ ਲੋਕਂ ਤੇਸ਼ੁ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਂ ਲਭਤੇ ਭਕ੍ਤਃ ..੨੬੦..
ਯਥੋਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣਾ ਏਵ ਸ਼੍ਰਮਣਾ ਮੋਹਦ੍ਵੇਸ਼ਾਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਰਾਗੋਚ੍ਛੇਦਾਦਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਵਿਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਨ੍ਤਃ,
ਸਕਲਕਸ਼ਾਯੋਦਯਵਿਚ੍ਛੇਦਾਤ੍ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੁਕ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਰਾਗਵਿਪਾਕਾਤ੍ਕਦਾਚਿਚ੍ਛੁਭੋਪਯੁਕ੍ਤਾਃ,
ਸ੍ਵਯਂ ਮੋਕ੍ਸ਼ਾਯਤਨਤ੍ਵੇਨ ਲੋਕਂ ਨਿਸ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤਿ; ਤਦ੍ਭਕ੍ਤਿਭਾਵਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਭਾਵਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਪਰੇ ਚ
ਪੁਣ੍ਯਭਾਜਃ ..੨੬੦..
ਭਕ੍ਤੋ ਭਵ੍ਯਵਰਪੁਣ੍ਡਰੀਕਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਫਲਭੂਤਂ ਸ੍ਵਰ੍ਗਂ ਲਭਤੇ, ਪਰਂਪਰਯਾ ਮੋਕ੍ਸ਼ਂ ਚੇਤਿ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ ..੨੬੦.. ਏਵਂ
ਪਾਤ੍ਰਾਪਾਤ੍ਰਪਰੀਕ੍ਸ਼ਾਕਥਨਮੁਖ੍ਯਤਯਾ ਗਾਥਾਸ਼ਟਕੇਨ ਤ੍ਰੁਤੀਯਸ੍ਥਲਂ ਗਤਮ੍ . ਇਤ ਊਰ੍ਧ੍ਵਂ ਆਚਾਰਕਥਿਤਕ੍ਰਮੇਣ ਪੂਰ੍ਵਂ
ਕਥਿਤਮਪਿ ਪੁਨਰਪਿ ਦ੍ਰੁਢੀਕਰਣਾਰ੍ਥਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣ ਤਪੋਧਨਸਮਾਚਾਰਂ ਕਥਯਤਿ . ਅਥਾਭ੍ਯਾਗਤਤਪੋਧਨਸ੍ਯ
ਦਿਨਤ੍ਰਯਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਸਾਮਾਨ੍ਯਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਂ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ — ਵਟ੍ਟਦੁ ਵਰ੍ਤਤਾਮ੍ . ਸ ਕਃ . ਅਤ੍ਰਤ੍ਯ
ਅਬ, ਅਵਿਪਰੀਤ ਫਲਕਾ ਕਾਰਣ, ਐਸਾ ਜੋ ‘ਅਵਿਪਰੀਤ ਕਾਰਣ’ ਹੈ ਉਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮਝਾਤੇ
ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਅਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਰਹਿਤਾਃ ] ਜੋ ਅਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਰਹਿਤ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ
[ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੁਕ੍ਤਾਃ ] ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੁਕ੍ਤ [ਵਾ ] ਅਥਵਾ [ਸ਼ੁਭੋਪਯੁਕ੍ਤਾਃ ] ਸ਼ੁਭੋਪਯੁਕ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਵੇ (ਸ਼੍ਰਮਣ)
[ਲੋਕਂ ਨਿਸ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤਿ ] ਲੋਗੋਂਕੋ ਤਾਰ ਦੇਤੇ ਹੈਂ; (ਔਰ) [ਤੇਸ਼ੁ ਭਕ੍ਤਃ ] ਉਨਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਭਕ੍ਤਿਵਾਨ ਜੀਵ
[ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਂ ] ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤ (-ਪੁਣ੍ਯ) ਕੋ [ਲਭਤੇ ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤਾ ਹੈ ..੨੬੦..
ਟੀਕਾ : — ਯਥੋਕ੍ਤ ਲਕ੍ਸ਼ਣਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰਮਣ ਹੀ — ਜੋ ਕਿ ਮੋਹ, ਦ੍ਵੇਸ਼ ਔਰ ਅਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤ ਰਾਗਕੇ
ਉਚ੍ਛੇਦਸੇ ਅਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਰਹਿਤ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ, ਸਮਸ੍ਤ ਕਸ਼ਾਯੋਦਯਕੇ ਵਿਚ੍ਛੇਦਸੇ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੁਕ੍ਤ
(ਸ਼ੁਦ੍ਧੋਪਯੋਗਮੇਂ ਯੁਕ੍ਤ) ਔਰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤ ਰਾਗਕੇ ਵਿਪਾਕਕੇ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਸ਼ੁਭੋਪਯੁਕ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਵੇ — ਸ੍ਵਯਂ
ਮੋਕ੍ਸ਼ਾਯਤਨ (ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੇ ਸ੍ਥਾਨ) ਹੋਨੇਸੇ ਲੋਕਕੋ ਤਾਰ ਦੇਤੇ ਹੈਂ; ਔਰ ਉਨਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਭਕ੍ਤਿਭਾਵਸੇ ਜਿਨਕੇ
ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤ ਭਾਵ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ ਐਸੇ ਪਰ ਜੀਵ ਪੁਣ੍ਯਕੇ ਭਾਗੀ (ਪੁਣ੍ਯਸ਼ਾਲੀ) ਹੋਤੇ ਹੈਂ ..੨੬੦..
ਅਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗ ਰਹਿਤ ਸ਼੍ਰਮਣੋ — ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਵਾ ਸ਼ੁਭਯੁਕ੍ਤ ਜੇ,
ਤੇ ਲੋਕਨੇ ਤਾਰੇ; ਅਨੇ ਤਦ੍ਭਕ੍ਤ ਪਾਮੇ ਪੁਣ੍ਯਨੇ. ੨੬੦.
Page 473 of 513
PDF/HTML Page 506 of 546
single page version
ਅਥਾਵਿਪਰੀਤਫਲਕਾਰਣਾਵਿਪਰੀਤਕਾਰਣਸਮੁਪਾਸਨਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਂ ਸਾਮਾਨ੍ਯਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤੋ ਵਿਧੇਯਤਯਾ
ਸੂਤ੍ਰਦ੍ਵੈਤੇਨੋਪਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਦਿਟ੍ਠਾ ਪਗਦਂ ਵਤ੍ਥੁਂ ਅਬ੍ਭੁਟ੍ਠਾਣਪ੍ਪਧਾਣਕਿਰਿਯਾਹਿਂ .
ਵਟ੍ਟਦੁ ਤਦੋ ਗੁਣਾਦੋ ਵਿਸੇਸਿਦਵ੍ਵੋ ਤ੍ਤਿ ਉਵਦੇਸੋ ..੨੬੧..
ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਵਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਂ ਵਸ੍ਤ੍ਵਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਪ੍ਰਧਾਨਕ੍ਰਿਯਾਭਿਃ .
ਵਰ੍ਤਤਾਂ ਤਤੋ ਗੁਣਾਦ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਿਤਵ੍ਯ ਇਤਿ ਉਪਦੇਸ਼ਃ ..੨੬੧..
ਸ਼੍ਰਮਣਾਨਾਮਾਤ੍ਮਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਹੇਤੌ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤੇ ਵਸ੍ਤੁਨਿ ਤਦਨੁਕੂਲਕ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਾ ਗੁਣਾਤਿਸ਼ਯਾਧਾਨਮ-
ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧਮ੍ ..੨੬੧..
ਆਚਾਰ੍ਯਃ . ਕਿਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ . ਦਿਟ੍ਠਾ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਵਾ . ਕਿਮ੍ . ਵਤ੍ਥੁਂ ਤਪੋਧਨਭੂਤਂ ਪਾਤ੍ਰਂ ਵਸ੍ਤੁ . ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਮ੍ . ਪਗਦਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਂ
ਅਭ੍ਯਨ੍ਤਰਨਿਰੁਪਰਾਗਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾਜ੍ਞਾਪਕਬਹਿਰਙ੍ਗਨਿਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਰੂਪਮ੍ . ਕਾਭਿਃ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਰ੍ਤਤਾਮ੍ .
ਅਬ੍ਭੁਟ੍ਠਾਣਪ੍ਪਧਾਣਕਿਰਿਯਾਹਿਂ ਅਭ੍ਯਾਗਤਯੋਗ੍ਯਾਚਾਰਵਿਹਿਤਾਭਿਰਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਾਦਿਕ੍ਰਿਯਾਭਿਃ . ਤਦੋ ਗੁਣਾਦੋ ਤਤੋ ਦਿਨ-
ਪ੍ਰ. ੬੦
ਅਬ, ਅਵਿਪਰੀਤ ਫਲਕਾ ਕਾਰਣ ਐਸਾ ਜੋ ‘ਅਵਿਪਰੀਤ ਕਾਰਣ’ ਉਸਕੀ ਉਪਾਸਨਾਰੂਪ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ
ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਔਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਰੂਪਸੇ ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈ ਐਸਾ ਦੋ ਸੂਤ੍ਰੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਂ ਵਸ੍ਤੁ ] ੧ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤ ਵਸ੍ਤੁਕੋ [ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ] ਦੇਖਕਰ (ਪ੍ਰਥਮ ਤੋ)
[ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਪ੍ਰਧਾਨਕ੍ਰਿਯਾਭਿਃ ] ੨ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨ ਆਦਿ ਕ੍ਰਿਯਾਓਂਸੇ [ਵਰ੍ਤਤਾਮ੍ ] (ਸ਼੍ਰਮਣ) ਵਰ੍ਤੋ; [ਤਤਃ ]
ਫਿ ਰ [ਗੁਣਾਤ੍ ] ਗੁਣਾਨੁਸਾਰ [ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਿਤਵ੍ਯਃ ] ਭੇਦ ਕਰਨਾ, — [ਇਤਿ ਉਪਦੇਸ਼ਃ ] ਐਸਾ ਉਪਦੇਸ਼
ਹੈ ..੨੬੦..
ਟੀਕਾ : — ਸ਼੍ਰਮਣੋਂਕੇ ਆਤ੍ਮਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਿਕੀ ਹੇਤੁਭੂਤ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤ ਵਸ੍ਤੁ (-ਸ਼੍ਰਮਣ) ਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਉਸਕੇ
ਯੋਗ੍ਯ (ਸ਼੍ਰਮਣ ਯੋਗ੍ਯ) ਕ੍ਰਿਯਾਰੂਪ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਸੇ ਗੁਣਾਤਿਸ਼ਯਤਾਕਾ ਆਰੋਪਣ ਕਰਨੇਕਾ ਨਿਸ਼ੇਧ ਨਹੀਂ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਯਦਿ ਕੋਈ ਸ਼੍ਰਮਣ ਅਨ੍ਯ ਸ਼੍ਰਮਣਕੋ ਦੇਖੇ ਤੋ ਪ੍ਰਥਮ ਹੀ, ਮਾਨੋ ਵੇ ਅਨ੍ਯ ਸ਼੍ਰਮਣ
ਗੁਣਾਤਿਸ਼ਯਵਾਨ੍ ਹੋਂ ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਉਨਕੇ ਪ੍ਰਤਿ (ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਾਦਿ) ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ . ਫਿ ਰ ਉਨਕਾ
ਪਰਿਚਯ ਹੋਨੇਕੇ ਬਾਦ ਉਨਕੇ ਗੁਣਾਨੁਸਾਰ ਬਰ੍ਤਾਵ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ..੨੬੧..
੧. ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤ ਵਸ੍ਤੁ = ਅਵਿਕ੍ਰੁਤ ਵਸ੍ਤੁ; ਅਵਿਪਰੀਤ ਪਾਤ੍ਰ (ਅਭ੍ਯਂਤਰ – ਨਿਰੁਪਰਾਗ – ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਭਾਵਨਾਕੋ ਬਤਾਨੇਵਾਲਾ
ਜੋ ਬਹਿਰਂਗ – ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਂਥ – ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਰੂਪ ਹੈ ਉਸ ਰੂਪਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰਮਣਕੋ ਯਹਾਁ ‘ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤ – ਵਸ੍ਤੁ’ ਕਹਾ ਹੈ .)
੨. ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨ = ਸਮ੍ਮਾਨਾਰ੍ਥ ਖੜੇ ਹੋ ਜਾਨਾ ਔਰ ਸਮ੍ਮੁਖ ਜਾਨਾ .
ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤ ਵਸ੍ਤੁ ਦੇਖੀ ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨ ਆਦਿ ਕ੍ਰਿਯਾ ਥਕੀ
ਵਰ੍ਤੋ ਸ਼੍ਰਮਣ, ਪਛੀ ਵਰ੍ਤਨੀਯ ਗੁਣਾਨੁਸਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਥੀ. ੨੬੧.
Page 474 of 513
PDF/HTML Page 507 of 546
single page version
ਅਬ੍ਭੁਟ੍ਠਾਣਂ ਗਹਣਂ ਉਵਾਸਣਂ ਪੋਸਣਂ ਚ ਸਕ੍ਕਾਰਂ .
ਅਂਜਲਿਕਰਣਂ ਪਣਮਂ ਭਣਿਦਮਿਹ ਗੁਣਾਧਿਗਾਣਂ ਹਿ ..੨੬੨..
ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਂ ਗ੍ਰਹਣਮੁਪਾਸਨਂ ਪੋਸ਼ਣਂ ਚ ਸਤ੍ਕਾਰਃ .
ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣਂ ਪ੍ਰਣਾਮੋ ਭਣਿਤਮਿਹ ਗੁਣਾਧਿਕਾਨਾਂ ਹਿ ..੨੬੨..
ਸ਼੍ਰਮਣਾਨਾਂ ਸ੍ਵਤੋਧਿਕਗੁਣਾਨਾਮਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਗ੍ਰਹਣੋਪਾਸਨਪੋਸ਼ਣਸਤ੍ਕਾਰਾਂਜਲਿਕਰਣਪ੍ਰਣਾਮ-
ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯੋ ਨ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧਾਃ ..੨੬੨..
ਤ੍ਰਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਗੁਣਾਦ੍ਗੁਣਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਤ੍ ਵਿਸੇਸਿਦਵ੍ਵੋ ਤੇਨ ਆਚਾਰ੍ਯੇਣ ਸ ਤਪੋਧਨੋ ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਭਾਵਨਾਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਕਾਰਣ-
ਕ੍ਰਿਯਾਭਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਿਤਵ੍ਯਃ ਤ੍ਤਿ ਉਵਦੇਸੋ ਇਤ੍ਯੁਪਦੇਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਗਣਧਰਦੇਵਾਦੀਨਾਮਿਤਿ ..੨੬੧.. ਅਥ ਤਮੇਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਂ
ਕਥਯਤਿ . ਭਣਿਦਂ ਭਣਿਤਂ ਕਥਿਤਂ ਇਹ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥੇ . ਕੇਸ਼ਾਂ ਸਂਬਨ੍ਧੀ . ਗੁਣਾਧਿਗਾਣਂ ਹਿ ਗੁਣਾਧਿਕਤਪੋਧਨਾਨਾਂ
ਹਿ ਸ੍ਫੁ ਟਮ੍ . ਕਿਂ ਭਣਿਤਮ੍ . ਅਬ੍ਭੁਟ੍ਠਾਣਂ ਗਹਣਂ ਉਵਾਸਣਂ ਪੋਸਣਂ ਚ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਅਂਜਲਿਕਰਣਂ ਪਣਮਂ ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨ-
ਗ੍ਰਹਣੋਪਾਸਨਪੋਸ਼ਣਸਤ੍ਕਾਰਾਞ੍ਜਲਿਕਰਣਪ੍ਰਣਾਮਾਦਿਕਮ੍ . ਅਭਿਮੁਖਗਮਨਮਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਮ੍, ਗ੍ਰਹਣਂ ਸ੍ਵੀਕਾਰਃ,
ਉਪਾਸਨਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾਸਹਕਾਰਿਕਾਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੇਵਾ, ਤਦਰ੍ਥਮੇਵਾਸ਼ਨਸ਼ਯਨਾਦਿਚਿਨ੍ਤਾ ਪੋਸ਼ਣਮ੍, ਭੇਦਾਭੇਦ-
ਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਗੁਣਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਂ ਸਤ੍ਕਾਰਃ, ਬਦ੍ਧਾਞ੍ਜਲਿਨਮਸ੍ਕਾਰੋਞ੍ਜਲਿਕਰਣਮ੍, ਨਮੋਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿਵਚਨਵ੍ਯਾਪਾਰਃ ਪ੍ਰਣਾਮ
ਇਤਿ ..੨੬੨.. ਅਥਾਭ੍ਯਾਗਤਾਨਾਂ ਤਦੇਵਾਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਾਦਿਕਂ ਪ੍ਰਕਾਰਾਨ੍ਤਰੇਣ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼ਤਿ — ਅਬ੍ਭੁਟ੍ਠੇਯਾ ਯਦ੍ਯਪਿ
ਚਾਰਿਤ੍ਰਗੁਣੇਨਾਧਿਕਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤਪਸਾ ਵਾ, ਤਥਾਪਿ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਗੁਣੇਨ ਜ੍ਯੇਸ਼੍ਠਤ੍ਵਾਚ੍ਛ੍ਰੁਤਵਿਨਯਾਰ੍ਥਮਭ੍ਯੁਤ੍ਥੇਯਾਃ
ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਯੋਗ੍ਯਾ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਕੇ ਤੇ . ਸਮਣਾ ਸ਼੍ਰਮਣਾ ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥਾਚਾਰ੍ਯਾਃ . ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾਃ . ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਵਿਸਾਰਦਾ
ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਵਭਾਵਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤ੍ਯਨੇਕਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਕਪਦਾਰ੍ਥੇਸ਼ੁ ਵੀਤਰਾਗਸਰ੍ਵਜ੍ਞਪ੍ਰਣੀਤਮਾਰ੍ਗੇਣ ਪ੍ਰਮਾਣਨਯ-
ਨਿਕ੍ਸ਼ੇਪੈਰ੍ਵਿਚਾਰਚਤੁਰਚੇਤਸਃ ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ . ਨ ਕੇਵਲਮਭ੍ਯੁਤ੍ਥੇਯਾਃ, ਉਵਾਸੇਯਾ ਪਰਮਚਿਜ੍ਜੋਤਿਃਪਰਮਾਤ੍ਮ-
(ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਪਹਲਾ ਸੂਤ੍ਰ ਕਹਕਰ ਅਬ ਇਸੀ ਵਿਸ਼ਯਕਾ ਦੂਸਰਾ ਸੂਤ੍ਰ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : — )
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਗੁਣਾਧਿਕਾਨਾਂ ਹਿ ] ਗੁਣੋਂਮੇਂ ਅਧਿਕ (ਸ਼੍ਰਮਣੋਂ) ਕੇ ਪ੍ਰਤਿ [ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਂ ]
ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨ, [ਗ੍ਰਹਣਂ ] ਗ੍ਰਹਣ (ਆਦਰਸੇ ਸ੍ਵੀਕਾਰ), [ਉਪਾਸਨਂ ] ਉਪਾਸਨ (ਸੇਵਾ), [ਪੋਸ਼ਣਂ ] ਪੋਸ਼ਣ
(ਉਨਕੇ ਅਸ਼ਨ, ਸ਼ਯਨਾਦਿਕੀ ਚਿਨ੍ਤਾ), [ਸਤ੍ਕਾਰਃ ] ਸਤ੍ਕਾਰ (ਗੁਣੋਂਕੀ ਪ੍ਰਸ਼ਂਸਾ), [ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣਂ ]
ਅਞ੍ਜਲਿ ਕਰਨਾ (ਵਿਨਯਪੂਰ੍ਵਕ ਹਾਥ ਜੋੜਨਾ) [ਚ ] ਔਰ [ਪ੍ਰਣਾਮਃ ] ਪ੍ਰਣਾਮ ਕਰਨਾ [ਇਹ ] ਯਹਾਁ
[ਭਣਿਤਮ੍ ] ਕਹਾ ਹੈ ..੨੬੨..
ਟੀਕਾ : — ਸ਼੍ਰਮਣੋਂਕੋ ਅਪਨੇਸੇ ਅਧਿਕ ਗੁਣਵਾਨ (ਸ਼੍ਰਮਣ) ਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨ, ਗ੍ਰਹਣ,
ਉਪਾਸਨ, ਪੋਸ਼ਣ, ਸਤ੍ਕਾਰ, ਅਂਜਲਿਕਰਣ ਔਰ ਪ੍ਰਣਾਮਰੂਪ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਯਾਁ ਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੈਂ ..੨੬੨..
ਗੁਣਥੀ ਅਧਿਕ ਸ਼੍ਰਮਣੋ ਪ੍ਰਤਿ ਸਤ੍ਕਾਰ, ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨ ਨੇ
ਅਂਜਲਿਕਰਣ, ਪੋਸ਼ਣ, ਗ੍ਰਹਣ, ਸੇਵਨ ਅਹੀਂ ਉਪਦਿਸ਼੍ਟ ਛੇ.੨੬੨.
Page 475 of 513
PDF/HTML Page 508 of 546
single page version
ਅਥ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸੇਸ਼ੁ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤੀਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧਯਤਿ —
ਅਬ੍ਭੁਟ੍ਠੇਯਾ ਸਮਣਾ ਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਵਿਸਾਰਦਾ ਉਵਾਸੇਯਾ .
ਸਂਜਮਤਵਣਾਣਡ੍ਢਾ ਪਣਿਵਦਣੀਯਾ ਹਿ ਸਮਣੇਹਿਂ ..੨੬੩..
ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥੇਯਾਃ ਸ਼੍ਰਮਣਾਃ ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਵਿਸ਼ਾਰਦਾ ਉਪਾਸੇਯਾਃ .
ਸਂਯਮਤਪੋਜ੍ਞਾਨਾਢਯਾਃ ਪ੍ਰਣਿਪਤਨੀਯਾ ਹਿ ਸ਼੍ਰਮਣੈਃ ..੨੬੩..
ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਵੈਸ਼ਾਰਦ੍ਯਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਸਂਯਮਤਪਃਸ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਾਨਾਨਾਮੇਵ ਸ਼੍ਰਮਣਾਨਾਮਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਾਦਿਕਾਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯੋ-
ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧਾ, ਇਤਰੇਸ਼ਾਂ ਤੁ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸਾਨਾਂ ਤਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਿਦ੍ਧਾ ਏਵ ..੨੬੩..
ਪਦਾਰ੍ਥਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਰ੍ਥਮੁਪਾਸੇਯਾਃ ਪਰਮਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸੇਵਨੀਯਾਃ . ਸਂਜਮਤਵਣਾਣਡ੍ਢਾ ਪਣਿਵਦਣੀਯਾ ਹਿ ਸਂਯਮਤਪੋਜ੍ਞਾਨਾਢਯਾਃ
ਪ੍ਰਣਿਪਤਨੀਯਾਃ ਹਿ ਸ੍ਫੁ ਟਂ . ਬਹਿਰਙ੍ਗੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂਯਮਪ੍ਰਾਣਸਂਯਮਬਲੇਨਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੇ ਸ੍ਵਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨਿ ਯਤ੍ਨਪਰਤ੍ਵਂ ਸਂਯਮਃ .
ਬਹਿਰਙ੍ਗਾਨਸ਼ਨਾਦਿਤਪੋਬਲੇਨਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੇ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯੇਚ੍ਛਾਨਿਰੋਧੇਨ ਚ ਸ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪੇ ਪ੍ਰਤਪਨਂ ਵਿਜਯਨਂ ਤਪਃ . ਬਹਿਰਙ੍ਗ-
ਪਰਮਾਗਮਾਭ੍ਯਾਸੇਨਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੇ ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਨਜ੍ਞਾਨਂ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਮ੍ . ਏਵਮੁਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼ਣੈਃ ਸਂਯਮਤਪੋਜ੍ਞਾਨੈਰਾਢਯਾਃ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਾ
ਯਥਾਸਂਭਵਂ ਪ੍ਰਤਿਵਨ੍ਦਨੀਯਾਃ . ਕੈਃ . ਸਮਣੇਹਿਂ ਸ਼੍ਰਮਣੈਰਿਤਿ . ਅਤ੍ਰੇਦਂ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍ — ਯੇ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾ ਅਪਿ
ਚਾਰਿਤ੍ਰਾਧਿਕਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ ਪਰਮਾਗਮਾਭ੍ਯਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਯਥਾਯੋਗ੍ਯਂ ਵਨ੍ਦਨੀਯਾਃ . ਦ੍ਵਿਤੀਯਂ ਚ ਕਾਰਣਮ੍ —
ਤੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵੇ ਜ੍ਞਾਨੇ ਚ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਦ੍ਰੁਢਤਰਾਃ, ਅਸ੍ਯ ਤੁ ਨਵਤਰਤਪੋਧਨਸ੍ਯ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵੇ ਜ੍ਞਾਨੇ ਚਾਪਿ ਦਾਢਰ੍ਯਂ ਨਾਸ੍ਤਿ .
ਤਰ੍ਹਿ ਸ੍ਤੋਕਚਾਰਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਕਿਮਰ੍ਥਮਾਗਮੇ ਵਨ੍ਦਨਾਦਿਨਿਸ਼ੇਧਃ ਕ੍ਰੁਤ ਇਤਿ ਚੇਤ੍ . ਅਤਿਪ੍ਰਸਂਗਨਿਸ਼ੇਧਾਰ੍ਥਮਿਤਿ ..੨੬੩..
ਅਬ ਸ਼੍ਰਮਣਭਾਸੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਸਮਸ੍ਤ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਯੋਂਕਾ ਨਿਸ਼ੇਧ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਸ਼੍ਰਮਣੈਃ ਹਿ ] ਸ਼੍ਰਮਣੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ [ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ ] ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਵਿਸ਼ਾਰਦ
(ਸੂਤ੍ਰੋਂਕੇ ਔਰ ਸੂਤ੍ਰਕਥਿਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਨਿਪੁਣ) ਤਥਾ [ਸਂਯਮਤਪੋਜ੍ਞਾਨਾਢਯਾਃ ]
ਸਂਯਮਤਪਜ੍ਞਾਨਾਢਯ, (ਸਂਯਮ, ਤਪ ਔਰ ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਮੇਂ ਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧ) [ਸ਼੍ਰਮਣਃ ] ਸ਼੍ਰਮਣ [ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥੇਯਾਃ
ਉਪਾਸੇਯਾਃ ਪ੍ਰਣਿਪਤਨੀਯਾਃ ] ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨ, ਉਪਾਸਨਾ ਔਰ ਪ੍ਰਣਾਮ ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈਂ ..੨੬੩..
ਟੀਕਾ : — ਜਿਨਕੇ ਸੂਤ੍ਰੋਂਮੇਂ ਔਰ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਮੇਂ ਵਿਸ਼ਾਰਦਪਨੇਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸਂਯਮ, ਤਪ ਔਰ ਸ੍ਵਤਤ੍ਵਕਾ
ਜ੍ਞਾਨ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ ਉਨ ਸ਼੍ਰਮਣੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਹੀ ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਾਦਿਕ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਯਾਁ ਅਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧ ਹੈਂ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਉਸਕੇ
ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ ਅਨ੍ਯ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਵੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਯਾਁ ਨਿਸ਼ਿਦ੍ਧ ਹੀ ਹੈਂ ..੨੬੩..
ਮੁਨਿਸੂਤ੍ਰ – ਅਰ੍ਥ ਪ੍ਰਵੀਣ ਸਂਯਮਜ੍ਞਾਨਤਪਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧਨੇ
ਪ੍ਰਣਿਪਾਤ, ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨ, ਸੇਵਾ ਸਾਧੁਏ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯ ਛੇ. ੨੬੩.
Page 476 of 513
PDF/HTML Page 509 of 546
single page version
ਅਥ ਕੀਦ੍ਰੁਸ਼ਃ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸੋ ਭਵਤੀਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਿ —
ਣ ਹਵਦਿ ਸਮਣੋ ਤ੍ਤਿ ਮਦੋ ਸਂਜਮਤਵਸੁਤ੍ਤਸਂਪਜੁਤ੍ਤੋ ਵਿ .
ਜਦਿ ਸਦ੍ਦਹਦਿ ਣ ਅਤ੍ਥੇ ਆਦਪਧਾਣੇ ਜਿਣਕ੍ਖਾਦੇ ..੨੬੪..
ਨ ਭਵਤਿ ਸ਼੍ਰਮਣ ਇਤਿ ਮਤਃ ਸਂਯਮਤਪਃਸੂਤ੍ਰਸਮ੍ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੋਪਿ .
ਯਦਿ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਤ੍ਤੇ ਨਾਰ੍ਥਾਨਾਤ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨਾਨ੍ ਜਿਨਾਖ੍ਯਾਤਾਨ੍ ..੨੬੪..
ਆਗਮਜ੍ਞੋਪਿ, ਸਂਯਤੋਪਿ, ਤਪਃਸ੍ਥੋਪਿ, ਜਿਨੋਦਿਤਮਨਨ੍ਤਾਰ੍ਥਨਿਰ੍ਭਰਂ ਵਿਸ਼੍ਵਂ ਸ੍ਵੇਨਾਤ੍ਮਨਾ
ਜ੍ਞੇਯਤ੍ਵੇਨ ਨਿਸ਼੍ਪੀਤਤ੍ਵਾਦਾਤ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨਮਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਃ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸੋ ਭਵਤਿ ..੨੬੪..
ਅਥ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸਃ ਕੀਦ੍ਰੁਸ਼ੋ ਭਵਤੀਤਿ ਪ੍ਰੁਸ਼੍ਟੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰਂ ਦਦਾਤਿ — ਣ ਹਵਦਿ ਸਮਣੋ ਸ ਸ਼੍ਰਮਣੋ ਨ ਭਵਤਿ ਤ੍ਤਿ
ਮਦੋ ਇਤਿ ਮਤਃ ਸਮ੍ਮਤਃ . ਕ੍ਵ . ਆਗਮੇ . ਕਥਂਭੂਤੋਪਿ . ਸਂਜਮਤਵਸੁਤ੍ਤਸਂਪਜੁਤ੍ਤੋ ਵਿ ਸਂਯਮਤਪਃਸ਼੍ਰੁਤੈਃ
ਸਂਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੋਪਿ ਸਹਿਤੋਪਿ . ਯਦਿ ਕਿਮ੍ . ਜਦਿ ਸਦ੍ਦਹਦਿ ਣ ਯਦਿ ਚੇਨ੍ਮੂਢਤ੍ਰਯਾਦਿਪਞ੍ਚਵਿਂਸ਼ਤਿਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਮਲਸਹਿਤਃ
ਸਨ੍ ਨ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਤ੍ਤੇ, ਨ ਰੋਚਤੇ, ਨ ਮਨ੍ਯਤੇ . ਕਾਨ੍ . ਅਤ੍ਥੇ ਪਦਾਰ੍ਥਾਨ੍ . ਕਥਂਭੂਤਾਨ੍ . ਆਦਪਧਾਣੇ
ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼ਿਪਰਮਾਤ੍ਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁਤੀਨ੍ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਥਂਭੂਤਾਨ੍ . ਜਿਣਕ੍ਖਾਦੇ ਵੀਤਰਾਗਸਰ੍ਵਜ੍ਞਜਿਨੇਸ਼੍ਵਰੇਣਾਖ੍ਯਾਤਾਨ੍, ਦਿਵ੍ਯ-
ਧ੍ਵਨਿਨਾ ਪ੍ਰਣੀਤਾਨ੍, ਗਣਧਰਦੇਵੈਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥਵਿਰਚਿਤਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੨੬੪.. ਅਥ ਮਾਰ੍ਗਸ੍ਥਸ਼੍ਰਮਣਦੂਸ਼ਣੇ ਦੋਸ਼ਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਅਵਵਦਦਿ ਅਪਵਦਤਿ ਦੂਸ਼ਯਤ੍ਯਪਵਾਦਂ ਕਰੋਤਿ . ਸ ਕਃ . ਜੋ ਹਿ ਯਃ ਕਰ੍ਤਾ ਹਿ ਸ੍ਫੁ ਟਮ੍ . ਕ ਮ੍ . ਸਮਣਂ ਸ਼੍ਰਮਣਂ
ਅਬ, ਕੈਸਾ ਜੀਵ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸ ਹੈ ਸੋ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਸਂਯਮਤਪਃਸੂਤ੍ਰਸਂਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਃ ਅਪਿ ] ਸੂਤ੍ਰ, ਸਂਯਮ ਔਰ ਤਪਸੇ ਸਂਯੁਕ੍ਤ ਹੋਨੇ
ਪਰ ਭੀ [ਯਦਿ ] ਯਦਿ (ਵਹ ਜੀਵ) [ਜਿਨਾਖ੍ਯਾਤਾਨ੍ ] ਜਿਨੋਕ੍ਤ [ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨਾਨ੍ ] ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨ
[ਅਰ੍ਥਾਨ੍ ] ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕਾ [ਨ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਤ੍ਤੇ ] ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਤੋ ਵਹ [ਸ਼੍ਰਮਣਃ ਨ ਭਵਤਿ ] ਸ਼੍ਰਮਣ ਨਹੀਂ
ਹੈ, — [ਇਤਿ ਮਤਃ ] ਐਸਾ (ਆਗਮਮੇਂ) ਕਹਾ ਹੈ ..੨੬੪..
ਟੀਕਾ : — ਆਗਮਕਾ ਜ੍ਞਾਤਾ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ, ਸਂਯਤ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ, ਤਪਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ,
ਜਿਨੋਕ੍ਤ ਅਨਨ੍ਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਸੇ ਭਰੇ ਹੁਏ ਵਿਸ਼੍ਵਕੋ — ਜੋ ਕਿ (ਵਿਸ਼੍ਵ) ਅਪਨੇ ਆਤ੍ਮਾਸੇ ਜ੍ਞੇਯਰੂਪਸੇ ਪਿਯਾ
ਜਾਤਾ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ੧ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨ ਹੈ ਉਸਕਾ — ਜੋ ਜੀਵ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ ਵਹ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸ
ਹੈ ..੨੬੪..
੧. ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨ = ਜਿਸਮੇਂ ਆਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੈ ਐਸਾ; [ਆਤ੍ਮਾ ਸਮਸ੍ਤ ਵਿਸ਼੍ਵਕੋ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਵਹ ਵਿਸ਼੍ਵਮੇਂ —
ਵਿਸ਼੍ਵਕੇ ਸਮਸ੍ਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਮੇਂ — ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੈ . ]
ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਕਹ੍ਯੁਂ — ਤਪਸੂਤ੍ਰਸਂਯਮਯੁਕ੍ਤ ਪਣ ਸਾਧੁ ਨਹੀਂ,
ਜਿਨ - ਉਕ੍ਤ ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨ ਸਰ੍ਵ ਪਦਾਰ੍ਥ ਜੋ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇ ਨਹੀਂ. ੨੬੪.
Page 477 of 513
PDF/HTML Page 510 of 546
single page version
ਅਥ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯੇਨ ਸਮਮਨਨੁਮਨ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਵਿਨਾਸ਼ਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਅਵਵਦਦਿ ਸਾਸਣਤ੍ਥਂ ਸਮਣਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਪਦੋਸਦੋ ਜੋ ਹਿ .
ਕਿਰਿਯਾਸੁ ਣਾਣੁਮਣ੍ਣਦਿ ਹਵਦਿ ਹਿ ਸੋ ਣਟ੍ਠਚਾਰਿਤ੍ਤੋ ..੨੬੫..
ਅਪਵਦਤਿ ਸ਼ਾਸਨਸ੍ਥਂ ਸ਼੍ਰਮਣਂ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਵਾ ਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼ਤੋ ਯੋ ਹਿ .
ਕ੍ਰਿਯਾਸੁ ਨਾਨੁਮਨ੍ਯਤੇ ਭਵਤਿ ਹਿ ਸ ਨਸ਼੍ਟਚਾਰਿਤ੍ਰਃ ..੨੬੫..
ਸ਼੍ਰਮਣਂ ਸ਼ਾਸਨਸ੍ਥਮਪਿ ਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼ਾਦਪਵਦਤਃ ਕ੍ਰਿਯਾਸ੍ਵਨਨੁਮਨ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਚ ਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼ਕਸ਼ਾਯਿਤਤ੍ਵਾਤ੍
ਚਾਰਿਤ੍ਰਂ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ..੨੬੫..
ਤਪੋਧਨਮ੍ . ਕ ਥਂਭੂਤਮ੍ . ਸਾਸਣਤ੍ਥਂ ਸ਼ਾਸਨਸ੍ਥਂ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਸ੍ਥਮ੍ . ਕਸ੍ਮਾਤ੍ . ਪਦੋਸਦੋ
ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼ਿਪਰਮਾਤ੍ਮਭਾਵਨਾਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਾਤ੍ ਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼ਾਤ੍ਕਸ਼ਾਯਾਤ੍ . ਕਿਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪੂਰ੍ਵਮ੍ . ਦਿਟ੍ਠਾ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਵਾ . ਨ ਕੇਵਲਂ ਅਪਵਦਤਿ,
ਣਾਣੁਮਣ੍ਣਦਿ ਨਾਨੁਮਨ੍ਯਤੇ . ਕਾਸੁ ਵਿਸ਼ਯੇ . ਕਿਰਿਯਾਸੁ ਯਥਾਯੋਗ੍ਯਂ ਵਨ੍ਦਨਾਦਿਕ੍ਰਿਯਾਸੁ . ਹਵਦਿ ਹਿ ਸੋ ਭਵਤਿ ਹਿ
ਸ੍ਫੁ ਟਂ ਸਃ . ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਃ . ਣਟ੍ਠਚਾਰਿਤ੍ਤੋ ਕਥਂਚਿਦਤਿਪ੍ਰਸਂਗਾਨ੍ਨਸ਼੍ਟਚਾਰਿਤ੍ਰੋ ਭਵਤੀਤਿ . ਤਥਾਹਿ — ਮਾਰ੍ਗਸ੍ਥਤਪੋਧਨਂ
ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਵਾ ਯਦਿ ਕਥਂਚਿਨ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯਵਸ਼ਾਦ੍ਦੋਸ਼ਗ੍ਰਹਣਂ ਕਰੋਤਿ ਤਦਾ ਚਾਰਿਤ੍ਰਭ੍ਰਸ਼੍ਟੋ ਭਵਤਿ ਸ੍ਫੁ ਟਂ; ਪਸ਼੍ਚਾਦਾਤ੍ਮਨਿਨ੍ਦਾਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ
ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ ਤਦਾ ਦੋਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ, ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੇ ਵਾ ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ ਤਥਾਪਿ ਦੋਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ . ਯਦਿ ਪੁਨਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵਾਨੁਬਨ੍ਧਂ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ
ਤੀਵ੍ਰਕਸ਼ਾਯਵਸ਼ਾਦਤਿਪ੍ਰਸਂਗਂ ਕਰੋਤਿ ਤਦਾ ਚਾਰਿਤ੍ਰਭ੍ਰਸ਼੍ਟੋ ਭਵਤੀਤਿ . ਅਯਮਤ੍ਰ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ — ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤੈਰਲ੍ਪ-
ਸ਼੍ਰੁਤਤਪੋਧਨਾਨਾਂ ਦੋਸ਼ੋ ਨ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਸ੍ਤੈਰਪਿ ਤਪੋਧਨੈਃ ਕਿਮਪਿ ਪਾਠਮਾਤ੍ਰਂ ਗ੍ਰੁਹੀਤ੍ਵਾ ਤੇਸ਼ਾਂ ਦੋਸ਼ੋ ਨ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਃ, ਕਿਂਤੁ
ਕਿਮਪਿ ਸਾਰਪਦਂ ਗ੍ਰੁਹੀਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਯਂ ਭਾਵਨੈਵ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ . ਕਸ੍ਮਾਦਿਤਿ ਚੇਤ੍ . ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੋਤ੍ਪਤ੍ਤੌ ਸਤ੍ਯਾਂ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਨਾਂ
ਅਬ, ਜੋ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਸੇ ਸਮਾਨ ਹੈਂ ਉਨਕਾ ਅਨੁਮੋਦਨ (-ਆਦਰ) ਨ ਕਰਨੇਵਾਲੇਕਾ ਵਿਨਾਸ਼
ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਃ ਹਿ ] ਜੋ [ਸ਼ਾਸਨਸ੍ਥਂ ਸ਼੍ਰਮਣਂ ] ਸ਼ਾਸਨਸ੍ਥ (ਜਿਨਦੇਵਕੇ ਸ਼ਾਸਨਮੇਂ
ਸ੍ਥਿਤ) ਸ਼੍ਰਮਣਕੋ [ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟ੍ਵਾ ] ਦੇਖਕਰ [ਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼ਤਃ ] ਦ੍ਵੇਸ਼ਸੇ [ਅਪਵਦਤਿ ] ਉਸਕਾ ਅਪਵਾਦ ਕਰਤਾ ਹੈ
ਔਰ [ਕ੍ਰਿਯਾਸੁ ਨ ਅਨੁਮਨ੍ਯਤੇ ] (ਸਤ੍ਕਾਰਾਦਿ) ਕ੍ਰਿਯਾਓਂਸੇ ਕਰਨੇਮੇਂ ਅਨੁਮਤ (ਪ੍ਰਸਨ੍ਨ) ਨਹੀਂ ਹੈ [ਸਃ
ਨਸ਼੍ਟਚਾਰਿਤ੍ਰਃ ਹਿ ਭਵਤਿ ] ਉਸਕਾ ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋਤਾ ਹੈ ..੨੬੫..
ਟੀਕਾ : — ਜੋ ਸ਼੍ਰਮਣ ਦ੍ਵੇਸ਼ਕੇ ਕਾਰਣ ਸ਼ਾਸਨਸ੍ਥ ਸ਼੍ਰਮਣਕਾ ਭੀ ਅਪਵਾਦ ਬੋਲਤਾ ਹੈ ਔਰ
(ਉਸਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਸਤ੍ਕਾਰਾਦਿ) ਕ੍ਰਿਯਾਯੇਂ ਕਰਨੇਮੇਂ ਅਨੁਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਵਹ ਸ਼੍ਰਮਣ ਦ੍ਵੇਸ਼ਸੇ ੧ਕਸ਼ਾਯਿਤ ਹੋਨੇਸੇ
ਉਸਕਾ ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਨਸ਼੍ਟ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ ..੨੬੫..
੧. ਕਸ਼ਾਯਿਤ = ਕ੍ਰੋਧਮਾਨਾਦਿਕ ਕਸ਼ਾਯਵਾਲੇ; ਰਂਗਿਤ; ਵਿਕਾਰੀ .
ਮੁਨਿ ਸ਼ਾਸਨੇ ਸ੍ਥਿਤ ਦੇਖੀਨੇ ਜੇ ਦ੍ਵੇਸ਼ਥੀ ਨਿਂਦਾ ਕਰੇ,
ਅਨੁਮਤ ਨਹੀਂ ਕਿਰਿਯਾ ਵਿਸ਼ੇ, ਤੇ ਨਾਸ਼ ਚਰਣ ਤਣੋ ਕਰੇ. ੨੬੫.
Page 478 of 513
PDF/HTML Page 511 of 546
single page version
ਅਥ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯੇਨਾਧਿਕਂ ਹੀਨਮਿਵਾਚਰਤੋ ਵਿਨਾਸ਼ਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਗੁਣਦੋਧਿਗਸ੍ਸ ਵਿਣਯਂ ਪਡਿਚ੍ਛਗੋ ਜੋ ਵਿ ਹੋਮਿ ਸਮਣੋ ਤ੍ਤਿ .
ਹੋਜ੍ਜਂ ਗੁਣਾਧਰੋ ਜਦਿ ਸੋ ਹੋਦਿ ਅਣਂਤਸਂਸਾਰੀ ..੨੬੬..
ਗੁਣਤੋਧਿਕਸ੍ਯ ਵਿਨਯਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਸ਼ਕੋ ਯੋਪਿ ਭਵਾਮਿ ਸ਼੍ਰਮਣ ਇਤਿ .
ਭਵਨ੍ ਗੁਣਾਧਰੋ ਯਦਿ ਸ ਭਵਤ੍ਯਨਨ੍ਤਸਂਸਾਰੀ ..੨੬੬..
ਸ੍ਵਯਂ ਜਘਨ੍ਯਗੁਣਃ ਸਨ੍ ਸ਼੍ਰਮਣੋਹਮਪੀਤ੍ਯਵਲੇਪਾਤ੍ਪਰੇਸ਼ਾਂ ਗੁਣਾਧਿਕਾਨਾਂ ਵਿਨਯਂ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਛਨ੍
ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਾਵਲੇਪਵਸ਼ਾਤ੍ ਕਦਾਚਿਦਨਨ੍ਤਸਂਸਾਰ੍ਯਪਿ ਭਵਤਿ ..੨੬੬..
ਸ਼੍ਰੁਤਫਲਂ ਨਾਸ੍ਤਿ, ਤਪੋਧਨਾਨਾਂ ਤਪਃਫਲਂ ਚੇਤਿ ..੨੬੫.. ਅਤ੍ਰਾਹ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯਃ — ਅਪਵਾਦਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਪ੍ਰਸ੍ਤਾਵੇ
ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗੋ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਃ, ਪੁਨਰਪਿ ਕਿਮਰ੍ਥਂ ਅਤ੍ਰ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਂ ਕ੍ਰੁਤਮਿਤਿ . ਪਰਿਹਾਰਮਾਹ — ਯੁਕ੍ਤਮਿਦਂ
ਭਵਦੀਯਵਚਨਂ, ਕਿਂਤੁ ਤਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਤ੍ਯਾਗਲਕ੍ਸ਼ਣੋਤ੍ਸਰ੍ਗਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨੇ ਕ੍ਰੁਤੇ ਸਤਿ ਤਤ੍ਰਾਸਮਰ੍ਥਤਪੋਧਨੈਃ ਕਾਲਾਪੇਕ੍ਸ਼ਯਾ
ਕਿਮਪਿ ਜ੍ਞਾਨਸਂਯਮਸ਼ੌਚੋਪਕਰਣਾਦਿਕਂ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਮਿਤ੍ਯਪਵਾਦਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮੇਵ ਮੁਖ੍ਯਮ੍ . ਅਤ੍ਰ ਤੁ ਯਥਾ ਭੇਦਨਯੇਨ
ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰਤਪਸ਼੍ਚਰਣਰੂਪਾ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਰਾਧਨਾ ਭਵਤਿ, ਸੈਵਾਭੇਦਨਯੇਨ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਚਾਰਿਤ੍ਰਰੂਪੇਣ ਦ੍ਵਿਧਾ
ਭਵਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਪ੍ਯਭੇਦਵਿਵਕ੍ਸ਼ਯਾ ਪੁਨਰੇਕੈਵ ਵੀਤਰਾਗਚਾਰਿਤ੍ਰਾਰਾਧਨਾ, ਤਥਾ ਭੇਦਨਯੇਨ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨ-
ਸਮ੍ਯਕ੍ਚਾਰਿਤ੍ਰਰੂਪਸ੍ਤ੍ਰਿਵਿਧਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗੋ ਭਵਤਿ, ਸ ਏਵਾਭੇਦਨਯੇਨ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਾਪਰਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਨਾਮਾ ਪੁਨਰੇਕ ਏਵ, ਸ
ਚਾਭੇਦਰੂਪੋ ਮੁਖ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਾ ‘ਏਯਗ੍ਗਗਦੋ ਸਮਣੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਗਾਥਾਭਿਃ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਃ . ਅਯਂ ਤੁ
ਅਬ, ਜੋ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਮੇਂ ਅਧਿਕ ਹੋ ਉਸਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਜੈਸੇ ਕਿ ਵਹ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਮੇਂ ਹੀਨ (ਅਪਨੇਸੇ
ਮੁਨਿਪਨੇਮੇਂ ਨੀਚਾ) ਹੋ ਐਸਾ ਆਚਰਣ ਕਰਨੇਵਾਲੇਕਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਃ ] ਜੋ ਸ਼੍ਰਮਣ [ਯਦਿ ਗੁਣਾਧਰਃ ਭਵਨ੍ ] ਗੁਣੋਂਮੇਂ ਹੀਨ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ
[ਅਪਿ ਸ਼੍ਰਮਣਃ ਭਵਾਮਿ ] ‘ਮੈਂ ਭੀ ਸ਼੍ਰਮਣ ਹੂਁ’ [ਇਤਿ ] ਐਸਾ ਮਾਨਕਰ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਗਰ੍ਵ ਕਰਕੇ [ਗੁਣਤਃ
ਅਧਿਕਸ੍ਯ ] ਗੁਣੋਂਮੇਂ ਅਧਿਕ (ਐਸੇ ਸ਼੍ਰਮਣ) ਕੇ ਪਾਸਸੇ [ਵਿਨਯਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਸ਼ਕਃ ] ਵਿਨਯ (ਕਰਵਾਨਾ)
ਚਾਹਤਾ ਹੈ [ਸਃ ] ਵਹ [ਅਨਨ੍ਤਸਂਸਾਰੀ ਭਵਤਿ ] ਅਨਨ੍ਤਸਂਸਾਰੀ ਹੋਤਾ ਹੈ ..੨੬੬..
ਟੀਕਾ : — ਜੋ ਸ਼੍ਰਮਣ ਸ੍ਵਯਂ ਜਘਨ੍ਯ ਗੁਣੋਂਵਾਲਾ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ‘ਮੈਂ ਭੀ ਸ਼੍ਰਮਣ ਹੂਁ’ ਐਸੇ ਗਰ੍ਵਕੇ
ਕਾਰਣ ਦੂਸਰੇ ਅਧਿਕ ਗੁਣਵਾਲੋਂ (ਸ਼੍ਰਮਣੋਂ) ਸੇ ਵਿਨਯਕੀ ਇਚ੍ਛਾ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਵਹ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਕੇ ਗਰ੍ਵਕੇ
ਵਸ਼ਸੇ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਅਨਨ੍ਤ ਸਂਸਾਰੀ ਭੀ ਹੋਤਾ ਹੈ ..੨੬੬..
ਜੇ ਹੀਨਗੁਣ ਹੋਵਾ ਛਤਾਂ ‘ਹੁਂ ਪਣ ਸ਼੍ਰਮਣ ਛੁਂ’ ਮਦ ਕਰੇ,
ਇਚ੍ਛੇ ਵਿਨਯ ਗੁਣ – ਅਧਿਕ ਪਾਸ, ਅਨਂਤਸਂਸਾਰੀ ਬਨੇ. ੨੬੬.
Page 479 of 513
PDF/HTML Page 512 of 546
single page version
ਅਥ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯੇਨਾਧਿਕਸ੍ਯ ਹੀਨਂ ਸਮਮਿਵਾਚਰਤੋ ਵਿਨਾਸ਼ਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਅਧਿਗਗੁਣਾ ਸਾਮਣ੍ਣੇ ਵਟ੍ਟਂਤਿ ਗੁਣਾਧਰੇਹਿਂ ਕਿਰਿਯਾਸੁ .
ਜਦਿ ਤੇ ਮਿਚ੍ਛੁਵਜੁਤ੍ਤਾ ਹਵਂਤਿ ਪਬ੍ਭਟ੍ਠਚਾਰਿਤ੍ਤਾ ..੨੬੭..
ਅਧਿਕਗੁਣਾਃ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯੇ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਗੁਣਾਧਰੈਃ ਕ੍ਰਿਯਾਸੁ .
ਯਦਿ ਤੇ ਮਿਥ੍ਯੋਪਯੁਕ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਭ੍ਰਸ਼੍ਟਚਾਰਿਤ੍ਰਾਃ ..੨੬੭..
ਭੇਦਰੂਪੋ ਮੁਖ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤ੍ਯਾ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਰੂਪੇਣੇਦਾਨੀਂ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤੋ, ਨਾਸ੍ਤਿ ਪੁਨਰੁਕ੍ਤਦੋਸ਼ ਇਤਿ . ਏਵਂ
ਸਮਾਚਾਰਵਿਸ਼ੇਸ਼ਵਿਵਰਣਰੂਪੇਣ ਚਤੁਰ੍ਥਸ੍ਥਲੇ ਗਾਥਾਸ਼੍ਟਕਂ ਗਤਮ੍ . ਅਥ ਸ੍ਵਯਂ ਗੁਣਹੀਨਃ ਸਨ੍ ਪਰੇਸ਼ਾਂ ਗੁਣਾਧਿਕਾਨਾਂ
ਯੋਸੌ ਵਿਨਯਂ ਵਾਞ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਯ ਗੁਣਵਿਨਾਸ਼ਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ — ਸੋ ਹੋਦਿ ਅਣਂਤਸਂਸਾਰੀ ਸ ਕਥਂਚਿਦਨਨ੍ਤਸਂਸਾਰੀ
ਸਂਭਵਤਿ . ਯਃ ਕਿਂ ਕਰੋਤਿ . ਪਡਿਚ੍ਛਗੋ ਜੋ ਦੁ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਸ਼ਕੋ ਯਸ੍ਤੁ, ਅਭਿਲਾਸ਼ਕੋਪੇਕ੍ਸ਼ਕ ਇਤਿ . ਕਮ੍ . ਵਿਣਯਂ
ਵਨ੍ਦਨਾਦਿਵਿਨਯਮ੍ . ਕਸ੍ਯ ਸਂਬਨ੍ਧਿਨਮ੍ . ਗੁਣਦੋਧਿਗਸ੍ਸ ਬਾਹ੍ਯਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਗੁਣਾਭ੍ਯਾਮਧਿਕਸ੍ਯਾਨ੍ਯ-
ਤਪੋਧਨਸ੍ਯ . ਕੇਨ ਕ੍ਰੁਤ੍ਵਾ . ਹੋਮਿ ਸਮਣੋ ਤ੍ਤਿ ਅਹਮਪਿ ਸ਼੍ਰਮਣੋ ਭਵਾਮੀਤ੍ਯਭਿਮਾਨੇਨ ਗਰ੍ਵੇਣ . ਯਦਿ ਕਿਮ੍ . ਹੋਜ੍ਜਂ
ਗੁਣਾਧਰੋ ਜਦਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਗੁਣਾਭ੍ਯਾਂ ਹੀਨਃ ਸ੍ਵਯਂ ਯਦਿ ਚੇਦ੍ਭਵਤੀਤਿ . ਅਯਮਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ — ਯਦਿ
ਚੇਦ੍ਗੁਣਾਧਿਕੇਭ੍ਯਃ ਸਕਾਸ਼ਾਦ੍ਗਰ੍ਵੇਣ ਪੂਰ੍ਵਂ ਵਿਨਯਵਾਞ੍ਛਾਂ ਕਰੋਤਿ, ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਵਿਵੇਕਬਲੇਨਾਤ੍ਮਨਿਨ੍ਦਾਂ ਕਰੋਤਿ,
ਤਦਾਨਨ੍ਤਸਂਸਾਰੀ ਨ ਭਵਤਿ, ਯਦਿ ਪੁਨਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵ ਮਿਥ੍ਯਾਭਿਮਾਨੇਨ ਖ੍ਯਾਤਿਪੂਜਾਲਾਭਾਰ੍ਥਂ ਦੁਰਾਗ੍ਰਹਂ ਕਰੋਤਿ ਤਦਾ
ਭਵਤਿ . ਅਥਵਾ ਯਦਿ ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੇਪ੍ਯਾਤ੍ਮਨਿਨ੍ਦਾਂ ਕਰੋਤਿ ਤਥਾਪਿ ਨ ਭਵਤੀਤਿ ..੨੬੬.. ਅਥ
ਸ੍ਵਯਮਧਿਕਗੁਣਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਯਦਿ ਗੁਣਾਧਰੈਃ ਸਹ ਵਨ੍ਦਨਾਦਿਕ੍ਰਿਯਾਸੁ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤਦਾ ਗੁਣਵਿਨਾਸ਼ਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ — ਵਟ੍ਟਂਤਿ
ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਜਦਿ ਯਦਿ ਚੇਤ੍ . ਕ੍ਵ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ . ਕਿਰਿਯਾਸੁ ਵਨ੍ਦਨਾਦਿਕ੍ਰਿਯਾਸੁ . ਕੈਃ ਸਹ . ਗੁਣਾਧਰੇਹਿਂ
ਗੁਣਾਧਰੈਰ੍ਗੁਣਰਹਿਤੈਃ . ਸ੍ਵਯਂ ਕਥਂਭੂਤਾਃ ਸਨ੍ਤਃ . ਅਧਿਗਗੁਣਾ ਅਧਿਕਗੁਣਾਃ . ਕ੍ਵ . ਸਾਮਣ੍ਣੇ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯੇ ਚਾਰਿਤ੍ਰੇ .
ਤੇ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਪਉਤ੍ਤਾ ਹਵਂਤਿ ਤੇ ਕਥਂਚਿਦਤਿਪ੍ਰਸਂਗਾਨ੍ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਨ ਕੇਵਲਂ ਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਃ,
ਪਬ੍ਭਟ੍ਠਚਾਰਿਤ੍ਤਾ ਪ੍ਰਭ੍ਰਸ਼੍ਟਚਾਰਿਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਤਥਾਹਿ — ਯਦਿ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਨਾਂ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਜ੍ਞਾਨਾਦਿਗੁਣਵ੍ਰੁਦ੍ਧਯਰ੍ਥਂ ਸ੍ਵਯਂ
ਚਾਰਿਤ੍ਰਗੁਣਾਧਿਕਾ ਅਪਿ ਵਨ੍ਦਨਾਦਿਕ੍ਰਿਯਾਸੁ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤਦਾ ਦੋਸ਼ੋ ਨਾਸ੍ਤਿ . ਯਦਿ ਪੁਨਃ ਕੇਵਲਂ ਖ੍ਯਾਤਿਪੂਜਾਲਾਭਾਰ੍ਥਂ
ਅਬ, ਜੋ ਸ਼੍ਰਮਣ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਸੇ ਅਧਿਕ ਹੋ ਵਹ, ਜੋ ਅਪਨੇਸੇ ਹੀਨ ਸ਼੍ਰਮਣਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਸਮਾਨ ਜੈਸਾ
(-ਅਪਨੇ ਬਰਾਬਰੀਵਾਲੇ ਜੈਸਾ) ਆਚਰਣ ਕਰੇ ਤੋ ਉਸਕਾ ਵਿਨਾਸ਼ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਦਿ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯੇ ਅਧਿਕਗੁਣਾਃ ] ਜੋ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਮੇਂ ਅਧਿਕ ਗੁਣਵਾਲੇ ਹੈਂ,
ਤਥਾਪਿ [ਗੁਣਾਧਰੈਃ ] ਹੀਨਗੁਣਵਾਲੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿ [ਕ੍ਰਿਯਾਸੁ ] (ਵਂਦਨਾਦਿ) ਕ੍ਰਿਯਾਓਂਮੇਂ [ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ] ਵਰ੍ਤਤੇ
ਹੈਂ, [ਤੇ ] ਵੇ [ਮਿਥ੍ਯੋਪਯੁਕ੍ਤਾਃ ] ਮਿਥ੍ਯਾ ਉਪਯੁਕ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੁਏ [ਪ੍ਰਭ੍ਰਸ਼੍ਟਚਾਰਿਤ੍ਰਾਃ ਭਵਨ੍ਤਿ ] ਚਾਰਿਤ੍ਰਸੇ ਭ੍ਰਸ਼੍ਟ
ਹੋਤੇ ਹੈਂ ..੨੬੭..
ਮੁਨਿ ਅਧਿਕਗੁਣ ਹੀਨਗੁਣ ਪ੍ਰਤਿ ਵਰ੍ਤੇ ਯਦਿ ਵਿਨਯਾਦਿਮਾਂ,
ਤੋ ਭ੍ਰਸ਼੍ਟ ਥਾਯ ਚਰਿਤ੍ਰਥੀ ਉਪਯੁਕ੍ਤ ਮਿਥ੍ਯਾ ਭਾਵਮਾਂ. ੨੬੭.
Page 480 of 513
PDF/HTML Page 513 of 546
single page version
ਸ੍ਵਯਮਧਿਕਗੁਣਾ ਗੁਣਾਧਰੈਃ ਪਰੈਃ ਸਹ ਕ੍ਰਿਯਾਸੁ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ ਮੋਹਾਦਸਮ੍ਯਗੁਪਯੁਕ੍ਤਤ੍ਵਾਤ੍
ਚਾਰਿਤ੍ਰਾਦ੍ ਭ੍ਰਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ..੨੬੭..
ਅਥਾਸਤ੍ਸਂਗਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਣਿਚ੍ਛਿਦਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਪਦੋ ਸਮਿਦਕਸਾਓ ਤਵੋਧਿਗੋ ਚਾਵਿ .
ਲੋਗਿਗਜਣਸਂਸਗ੍ਗਂ ਣ ਚਯਦਿ ਜਦਿ ਸਂਜਦੋ ਣ ਹਵਦਿ ..੨੬੮..
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਪਦਃ ਸ਼ਮਿਤਕਸ਼ਾਯਸ੍ਤਪੋਧਿਕਸ਼੍ਚਾਪਿ .
ਲੌਕਿਕਜਨਸਂਸਰ੍ਗਂ ਨ ਤ੍ਯਜਤਿ ਯਦਿ ਸਂਯਤੋ ਨ ਭਵਤਿ ..੨੬੮..
ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤਦਾਤਿਪ੍ਰਸਂਗਾਦ੍ਦੋਸ਼ੋ ਭਵਤਿ . ਇਦਮਤ੍ਰ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍ — ਵਨ੍ਦਨਾਦਿਕ੍ਰਿਯਾਸੁ ਵਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਚਾਰਾਦੌ ਵਾ ਯਤ੍ਰ
ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਰ੍ਭਵਤਿ ਤਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਦੋਸ਼ ਏਵ . ਨਨੁ ਭਵਦੀਯਕਲ੍ਪਨੇਯਮਾਗਮੇ ਤਥਾ ਨਾਸ੍ਤਿ . ਨੈਵਮ੍, ਆਗਮਃ
ਸਰ੍ਵੋਪਿ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਪਰਿਹਾਰਾਰ੍ਥ ਏਵ, ਪਰਂ ਕਿਂਤੁ ਯੇ ਕੇਚਨੋਤ੍ਸਰ੍ਗਾਪਵਾਦਰੂਪੇਣਾਗਮਨਯਵਿਭਾਗਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤ ਏਵ
ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੌ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ, ਨ ਚਾਨ੍ਯ ਇਤਿ ..੨੬੭.. ਇਤਿ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਕ੍ਰਮੇਣ ‘ਏਯਗ੍ਗਗਦੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਗਾਥਾਭਿਃ
ਸ੍ਥਲਚਤੁਸ਼੍ਟਯੇਨ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਾਪਰਨਾਮਾ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਾਭਿਧਾਨਸ੍ਤ੍ਰੁਤੀਯੋਨ੍ਤਰਾਧਿਕਾਰਃ ਸਮਾਪ੍ਤਃ . ਅਥਾਨਨ੍ਤਰਂ
ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿਂਸ਼ਦ੍ਗਾਥਾਪਰ੍ਯਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਭਿਃ ਸ੍ਥਲੈਃ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਾਧਿਕਾਰਃ ਕਥ੍ਯਤੇ . ਤਤ੍ਰਾਦੌ ਲੌਕਿਕਸਂਸਰ੍ਗਨਿਸ਼ੇਧਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ
‘ਣਿਚ੍ਛਿਦਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਪਦੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਪਾਠਕ੍ਰਮੇਣ ਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕਮ੍ . ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਰਾਗਸਂਯਮਾਪਰਨਾਮਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗ –
ਸ੍ਵਰੂਪਕਥਨਪ੍ਰਧਾਨਤ੍ਵੇਨ ‘ਸਮਣਾ ਸੁਦ੍ਧੁਵਜੁਤ੍ਤਾ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਸੂਤ੍ਰਾਸ਼੍ਟਕਮ੍ . ਤਤਸ਼੍ਚ ਪਾਤ੍ਰਾਪਾਤ੍ਰਪਰੀਕ੍ਸ਼ਾਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਰੂਪੇਣ
‘ਰਾਗੋ ਪਸਤ੍ਥਭੂਦੋ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਗਾਥਾਸ਼ਸ਼੍ਟਕਮ੍ . ਤਤਃ ਪਰਮਾਚਾਰਾਦਿਵਿਹਿਤਕ੍ਰਮੇਣ ਪੁਨਰਪਿ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਰੂਪੇਣ ਸਮਾਚਾਰ-
ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਪ੍ਰਧਾਨਤ੍ਵੇਨ ‘ਦਿਟ੍ਠਾ ਪਗਦਂ ਵਤ੍ਥੁ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਸੂਤ੍ਰਾਸ਼੍ਟਕਮ੍ . ਤਤਃ ਪਰਂ ਪਞ੍ਚਰਤ੍ਨਮੁਖ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ‘ਜੇ
ਟੀਕਾ : — ਜੋ ਸ੍ਵਯਂ ਅਧਿਕ ਗੁਣਵਾਲੇ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਅਨ੍ਯ ਹੀਨਗੁਣਵਾਲੋਂ (ਸ਼੍ਰਮਣੋਂ) ਕੇ
ਪ੍ਰਤਿ (ਵਂਦਨਾਦਿ) ਕ੍ਰਿਯਾਓਂਮੇਂ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੈਂ ਵੇ ਮੋਹਕੇ ਕਾਰਣ ਅਸਮ੍ਯਕ੍ ਉਪਯੁਕ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੁਏ
(-ਮਿਥ੍ਯਾਭਾਵੋਂਮੇਂ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੁਏ) ਚਾਰਿਤ੍ਰਸੇ ਭ੍ਰਸ਼੍ਟ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ..੨੬੭..
ਅਬ, ਅਸਤ੍ਸਂਗ ਨਿਸ਼ੇਧ੍ਯ ਹੈ ਐਸਾ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਪਦਃ ] ਜਿਸਨੇ ਸੂਤ੍ਰੋਂ ਔਰ ਅਰ੍ਥੋਂਕੇ ਪਦਕੋ – ਅਧਿਸ਼੍ਠਾਨਕੋ
(ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ) ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਕਿਯਾ ਹੈ, [ਸਮਿਤਕਸ਼ਾਯਃ ] ਜਿਸਨੇ ਕਸ਼ਾਯੋਂਕਾ ਸ਼ਮਨ ਕਿਯਾ ਹੈ,
[ਚ ] ਔਰ [ਤਪੋਧਿਕਃ ਅਪਿ ] ਜੋ ਅਧਿਕ ਤਪਵਾਨ੍ ਹੈ — ਐਸਾ ਜੀਵ ਭੀ [ਯਦਿ ] ਯਦਿ
[ਲੌਕਿਕਜਨਸਂਸਰ੍ਗ ] ਲੌਕਿਕਜਨੋਂਕੇ ਸਂਸਰ੍ਗਕੋ [ਨ ਤ੍ਯਜਤਿ ] ਨਹੀਂ ਛੋੜਤਾ, [ਸਂਯਤਃ ਨ ਭਵਤਿ ]
ਤੋ ਵਹ ਸਂਯਤ ਨਹੀਂ ਹੈ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਸਂਯਤ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ) ..੨੬੮..
ਸੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥਪਦਨਿਸ਼੍ਚਯ, ਕਸ਼ਾਯਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਿ, ਤਪ – ਅਧਿਕਤ੍ਵ ਛੇ,
ਤੇ ਪਣ ਅਸਂਯਤ ਥਾਯ, ਜੋ ਛੋਡੇ ਨ ਲੌਕਿਕ – ਸਂਗਨੇ. ੨੬੮.
Page 481 of 513
PDF/HTML Page 514 of 546
single page version
ਯਤਃ ਸਕਲਸ੍ਯਾਪਿ ਵਿਸ਼੍ਵਵਾਚਕਸ੍ਯ ਸਲ੍ਲਕ੍ਸ਼੍ਮਣਃ ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਣਸ੍ਤਦ੍ਵਾਚ੍ਯਸ੍ਯ ਸਕਲਸ੍ਯਾਪਿ
ਸਲ੍ਲਕ੍ਸ਼੍ਮਣੋ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਚ ਯੁਗਪਦਨੁਸ੍ਯੂਤਤਦੁਭਯਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰਤਯਾਧਿਸ਼੍ਠਾਨਭੂਤਸ੍ਯ ਸਲ੍ਲਕ੍ਸ਼੍ਮਣੋ ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਤਤ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ
ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਾਨ੍ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਪਦਤ੍ਵੇਨ, ਨਿਰੁਪਰਾਗੋਪਯੋਗਤ੍ਵਾਤ੍ ਸਮਿਤਕਸ਼ਾਯਤ੍ਵੇਨ, ਬਹੁਸ਼ੋਭ੍ਯਸ੍ਤ-
ਨਿਸ਼੍ਕਮ੍ਪੋਪਯੋਗਤ੍ਵਾਤ੍ਤਪੋਧਿਕਤ੍ਵੇਨ ਚ ਸੁਸ਼੍ਠੁ ਸਂਯਤੋਪਿ ਸਪ੍ਤਾਰ੍ਚਿਃਸਂਗਤਂ ਤੋਯਮਿਵਾਵਸ਼੍ਯਮ੍ਭਾਵਿ-
ਵਿਕਾਰਤ੍ਵਾਤ੍ ਲੌਕਿਕਸਂਗਾਦਸਂਯਤ ਏਵ ਸ੍ਯਾਤ੍, ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਸਂਗਃ ਸਰ੍ਵਥਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧ੍ਯ ਏਵ ..੨੬੮..
ਅਜਧਾਗਹਿਦਤ੍ਥਾ’ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕਮ੍ . ਏਵਂ ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿਂਸ਼ਦ੍ਗਾਥਾਭਿਃ ਸ੍ਥਲਪਞ੍ਚਕੇਨ ਚਤੁਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਾਧਿਕਾਰੇ
ਸਮੁਦਾਯਪਾਤਨਿਕਾ . ਤਦ੍ਯਥਾ — ਅਥ ਲੌਕਿਕਸਂਸਰ੍ਗਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ੇਧਯਤਿ — ਣਿਚ੍ਛਿਦਸੁਤ੍ਤਤ੍ਥਪਦੋ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਨਿ ਜ੍ਞਾਤਾਨਿ
ਨਿਰ੍ਣੀਤਾਨ੍ਯਨੇਕਾਨ੍ਤਸ੍ਵਭਾਵਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਦਿਪਦਾਰ੍ਥਪ੍ਰਤਿਪਾਦਕਾਨਿ ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਪਦਾਨਿ ਯੇਨ ਸ ਭਵਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ-
ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਪਦਃ, ਸਮਿਦਕਸਾਓ ਪਰਵਿਸ਼ਯੇ ਕ੍ਰੋਧਾਦਿਪਰਿਹਾਰੇਣ ਤਥਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੇ ਪਰਮੋਪਸ਼ਮਭਾਵਪਰਿਣਤਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮ-
ਭਾਵਨਾਬਲੇਨ ਚ ਸ਼ਮਿਤਕਸ਼ਾਯਃ, ਤਵੋਧਿਗੋ ਚਾਵਿ ਅਨਸ਼ਨਾਦਿਬਹਿਰਙ੍ਗਤਪੋਬਲੇਨ ਤਥੈਵਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵ-
ਭਾਵਨਾਵਿਸ਼ਯੇ ਪ੍ਰਤਪਨਾਦ੍ਵਿਜਯਨਾਚ੍ਚ ਤਪੋਧਿਕਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਨ੍ ਸ੍ਵਯਂ ਸਂਯਤਃ ਕਰ੍ਤਾ ਲੋਗਿਗਜਣਸਂਸਗ੍ਗਂ ਣ ਚਯਦਿ ਜਦਿ
ਲੌਕਿਕਾਃ ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਾਚਾਰਿਣਸ੍ਤੇਸ਼ਾਂ ਸਂਸਰ੍ਗੋ ਲੌਕਿਕਸਂਸਰ੍ਗਸ੍ਤਂ ਨ ਤ੍ਯਜਤਿ ਯਦਿ ਚੇਤ੍ ਸਂਜਦੋ ਣ ਹਵਦਿ ਤਰ੍ਹਿ ਸਂਯਤੋ
ਨ ਭਵਤੀਤਿ . ਅਯਮਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ — ਸ੍ਵਯਂ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਾਪਿ ਯਦ੍ਯਸਂਵ੍ਰੁਤਜਨਸਂਸਰ੍ਗਂ ਨ ਤ੍ਯਜਤਿ ਤਦਾਤਿਪਰਿਚਯਾਦਗ੍ਨਿਸਙ੍ਗਤਂ
ਜਲਮਿਵ ਵਿਕ੍ਰੁਤਿਭਾਵਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ..੨੬੮..
ਪ੍ਰ. ੬੧
ਟੀਕਾ : — (੧) ਵਿਸ਼੍ਵਕੇ ਵਾਚਕ, ‘ਸਤ੍’ ਲਕ੍ਸ਼ਣਵਾਨ੍ ਐਸਾ ਜੋ ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮ ਔਰ ਉਸ
ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਵਾਚ੍ਯ ‘ਸਤ੍’ ਲਕ੍ਸ਼ਣਵਾਲਾ ਐਸਾ ਜੋ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ ਵਿਸ਼੍ਵ ਉਨ ਦੋਨੋਂਕੇ ਜ੍ਞੇਯਾਕਾਰ ਅਪਨੇਮੇਂ ਯੁਗਪਤ੍
ਗੁਂਥ ਜਾਨੇਸੇ ( – ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਂ ਏਕ ਹੀ ਸਾਥ ਜ੍ਞਾਤ ਹੋਨੇਸੇ) ਉਨ ਦੋਨੋਂਕਾ ੧ਅਧਿਸ਼੍ਠਾਨਭੂਤ — ਐਸਾ ‘ਸਤ੍’
ਲਕ੍ਸ਼ਣਵਾਲੇ ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਤ੍ਵਕਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਕਿਯਾ ਹੋਨੇਸੇ ‘ਜਿਸਨੇ ਸੂਤ੍ਰੋਂ ਔਰ ਅਰ੍ਥੋਂਕੇ ਪਦਕੋ ( – ਅਧਿਸ਼੍ਠਾਨਕੋ)
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਕਿਯਾ ਹੈ ਐਸਾ’ ਹੋ, (੨) ਨਿਰੁਪਰਾਗ ਉਪਯੋਗਕੇ ਕਾਰਣ ‘ਜਿਸਨੇ ਕਸ਼ਾਯੋਂਕੋ ਸ਼ਮਿਤ ਕਿਯਾ
ਹੈ ਐਸਾ’ ਹੋ, ਔਰ (੩) ਨਿਸ਼੍ਕਂਪ ਉਪਯੋਗਕਾ ੨ਬਹੁਸ਼ਃ ਅਭ੍ਯਾਸ ਕਰਨੇਸੇ ‘ਅਧਿਕ ਤਪਵਾਲਾ’ ਹੋ,
— ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ (ਇਨ ਤੀਨ ਕਾਰਣੋਂਸੇ) ਜੋ ਜੀਵ ਭਲੀਭਾਁਤਿ ਸਂਯਤ ਹੋ, ਵਹ ਭੀ ਲੌਕਿਕ (ਜਨੋਂਕੇ)
ਸਂਗਸੇ ਅਸਂਯਤ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਅਗ੍ਨਿਕੀ ਸਂਗਤਿਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਪਾਨੀਕੀ ਭਾਁਤਿ ਉਸੇ ਵਿਕਾਰ
ਅਵਸ਼੍ਯਂਭਾਵੀ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਲੌਕਿਕ ਸਂਗ ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਿਸ਼ੇਧ੍ਯ ਹੀ ਹੈ .
ਭਾਵਾਰ੍ਥ : — ਜੋ ਜੀਵ ਸਂਯਤ ਹੋ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍ (੧) ਜਿਸਨੇ ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਔਰ ਉਸਕੇ
ਵਾਚ੍ਯਰੂਪ ਸਮਸ੍ਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ ਨਿਰ੍ਣਯ ਕਿਯਾ ਹੋ, (੨) ਜਿਸਨੇ ਕਸ਼ਾਯੋਂਕੋ
ਸ਼ਮਿਤ ਕਿਯਾ ਹੋ (੩) ਔਰ ਜੋ ਅਧਿਕ ਤਪਵਾਨ੍ ਹੋ, ਵਹ ਜੀਵ ਭੀ ਲੌਕਿਕਜਨਕੇ ਸਂਗਸੇ ਅਸਂਯਤ
ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਜੈਸੇ ਅਗ੍ਨਿਕੇ ਸਂਗਸੇ ਪਾਨੀਮੇਂ ਉਸ਼੍ਣਤਾਰੂਪ ਵਿਕਾਰ ਅਵਸ਼੍ਯ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ
ਲੌਕਿਕਜਨਕੇ ਸਂਸਰ੍ਗਕੋ ਨ ਛੋੜਨੇਵਾਲੇ ਸਂਯਤਕੇ ਅਸਂਯਤਤਾਰੂਪ ਵਿਕਾਰ ਅਵਸ਼੍ਯ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ
ਲੌਕਿਕ ਜਨੋਂਕਾ ਸਂਗ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਤ੍ਯਾਜ੍ਯ ਹੀ ਹੈ ..੨੬੮..
੧. ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਔਰ ਉਸਕੇ ਵਾਚ੍ਯਰੂਪ ਵਿਸ਼੍ਵਕੋ ਯੁਗਪਦ੍ ਜਾਨਨੇਕਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਉਸ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ
ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ ਸ਼ਬ੍ਦਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾ ਤਥਾ ਵਿਸ਼੍ਵਕਾ ਅਧਿਸ਼੍ਠਾਨ – ਆਧਾਰ ਕਹਾ ਗਯਾ ਹੈ . ਸਂਯਤ ਜੀਵਕੋ ਐਸੇ ਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ
ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਹੋਤਾ ਹੈ .੨. ਬਹੁਸ਼ਃ = (੧) ਬਹੁਤ; ਖੂਬ (੨) ਬਾਰਂਬਾਰ .
Page 482 of 513
PDF/HTML Page 515 of 546
single page version
ਅਥ ਲੌਕਿਕਲਕ੍ਸ਼ਣਮੁਪਲਕ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਣਿਗ੍ਗਂਥਂ ਪਵ੍ਵਇਦੋ ਵਟ੍ਟਦਿ ਜਦਿ ਏਹਿਗੇਹਿਂ ਕਮ੍ਮੇਹਿਂ .
ਸੋ ਲੋਗਿਗੋ ਤ੍ਤਿ ਭਣਿਦੋ ਸਂਜਮਤਵਸਂਪਜੁਤ੍ਤੋ ਵਿ ..੨੬੯..
ਨੈਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥ੍ਯਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਯਦ੍ਯੈਹਿਕੈਃ ਕਰ੍ਮਭਿਃ .
ਸ ਲੌਕਿਕ ਇਤਿ ਭਣਿਤਃ ਸਂਯਮਤਪਃਸਮ੍ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੋਪਿ ..੨੬੯..
ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤਪਰਮਨੈਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥ੍ਯਪ੍ਰਵ੍ਰਜ੍ਯਤ੍ਵਾਦੁਦੂਢਸਂਯਮਤਪੋਭਾਰੋਪਿ ਮੋਹਬਹੁਲਤਯਾ ਸ਼੍ਲਥੀਕ੍ਰੁਤ-
ਸ਼ੁਦ੍ਧਚੇਤਨਵ੍ਯਵਹਾਰੋ ਮੁਹੁਰ੍ਮਨੁਸ਼੍ਯਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਵ੍ਯਾਘੂਰ੍ਣਮਾਨਤ੍ਵਾਦੈਹਿਕਕ ਰ੍ਮਾਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤੌ ਲੌਕਿਕ
ਇਤ੍ਯੁਚ੍ਯਤੇ ..੨੬੯..
ਅਥਾਨੁਕਮ੍ਪਾਲਕ੍ਸ਼ਣਂ ਕਥ੍ਯਤੇ —
ਤਿਸਿਦਂ ਬੁਭੁਕ੍ਖਿਦਂ ਵਾ ਦੁਹਿਦਂ ਦਟ੍ਠੂਣ ਜੋ ਹਿ ਦੁਹਿਦਮਣੋ .
ਪਡਿਵਜ੍ਜਦਿ ਤਂ ਕਿਵਯਾ ਤਸ੍ਸੇਸਾ ਹੋਦਿ ਅਣੁਕਂ ਪਾ ..“੩੬..
ਤਿਸਿਦਂ ਬੁਭੁਕ੍ਖਿਦਂ ਵਾ ਦੁਹਿਦਂ ਦਟ੍ਠੂਣ ਜੋ ਹਿ ਦੁਹਿਦਮਣੋ ਪਡਿਵਜ੍ਜਦਿ ਤ੍ਰੁਸ਼ਿਤਂ ਵਾ ਬੁਭੁਕ੍ਸ਼ਿਤਂ ਵਾ ਦੁਃਖਿਤਂ
ਵਾ ਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਵਾ ਕਮਪਿ ਪ੍ਰਾਣਿਨਂ ਯੋ ਹਿ ਸ੍ਫੁ ਟਂ ਦੁਃਖਿਤਮਨਾਃ ਸਨ੍ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ ਸ੍ਵੀਕਰੋਤਿ . ਕਂ ਕਰ੍ਮਤਾਪਨ੍ਨਮ੍ . ਤਂ
ਤਂ ਪ੍ਰਾਣਿਨਮ੍ . ਕਯਾ . ਕਿਵਯਾ ਕ੍ਰੁਪਯਾ ਦਯਾਪਰਿਣਾਮੇਨ . ਤਸ੍ਸੇਸਾ ਹੋਦਿ ਅਣੁਕਂ ਪਾ ਤਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼ਸ੍ਯੈਸ਼ਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼ੀਭੂਤਾ
ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਰੂਪਾਨੁਕਮ੍ਪਾ ਦਯਾ ਭਵਤੀਤਿ . ਇਮਾਂ ਚਾਨੁਕਮ੍ਪਾਂ ਜ੍ਞਾਨੀ ਸ੍ਵਸ੍ਥਭਾਵਨਾਮਵਿਨਾਸ਼ਯਨ੍
ਅਬ, ‘ਲੌਕਿਕ’ (ਜਨ) ਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਨੈਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥ੍ਯਂ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤਃ ] ਜੋ (ਜੀਵ) ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਂਥਰੂਪਸੇ ਦੀਕ੍ਸ਼ਿਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ
[ਸਂਯਮਤਪਃ ਸਂਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਃ ਅਪਿ ] ਸਂਯਮਤਪਸਂਯੁਕ੍ਤ ਹੋ ਉਸੇ ਭੀ, [ਯਦਿ ਸਃ ] ਯਦਿ ਵਹ [ਐਹਿਕੈਃ
ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਵਰ੍ਤਤੇ ] ਐਹਿਕ ਕਾਰ੍ਯੋਂ ਸਹਿਤ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੋ ਤੋ, [ਲੌਕਿਕਃ ਇਤਿ ਭਣਿਤਃ ] ‘ਲੌਕਿਕ’ ਕਹਾ
ਗਯਾ ਹੈ ..੨੬੯..
ਟੀਕਾ : — ਪਰਮਨਿਰ੍ਗ੍ਰਂਥਤਾਰੂਪ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜ੍ਯਾਕੀ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ਲੀ ਹੋਨੇਸੇ ਜੋ ਜੀਵ ਸਂਯਮਤਪਕੇ ਭਾਰਕੋ
ਵਹਨ ਕਰਤਾ ਹੋ ਉਸੇ ਭੀ, ਯਦਿ ਉਸ ਮੋਹਕੀ ਬਹੁਲਤਾਕੇ ਕਾਰਣ ਸ਼ੁਦ੍ਧਚੇਤਨ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕੋ ਛੋੜਕਰ
ਨਿਰਂਤਰ ਮਨੁਸ਼੍ਯਵ੍ਯਵਹਾਰਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਚਕ੍ਕਰ ਖਾਨੇਸੇ ੧ਐਹਿਕ ਕਰ੍ਮੋਂਸੇ ਅਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤ ਹੋ ਤੋ, ‘ਲੌਕਿਕ’ ਕਹਾ
ਜਾਤਾ ਹੈ ..੨੬੯..
੧. ਐਹਿਕ = ਲੌਕਿਕ .
ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਂਥਰੂਪ ਦੀਕ੍ਸ਼ਾ ਵਡੇ ਸਂਯਮਤਪੇ ਸਂਯੁਕ੍ਤ ਜੇ,
ਲੌਕਿਕ ਕਹ੍ਯੋ ਤੇਨੇ ਯ, ਜੋ ਛੋਡੇ ਨ ਐਹਿਕ ਕਰ੍ਮਨੇ. ੨੬੯.
Page 483 of 513
PDF/HTML Page 516 of 546
single page version
ਅਥ ਸਤ੍ਸਂਗ ਵਿਧੇਯਤ੍ਵੇਨ ਦਰ੍ਸ਼ਯਤਿ —
ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਂ ਗੁਣਾਦੋ ਸਮਣੋ ਸਮਣਂ ਗੁਣੇਹਿਂ ਵਾ ਅਹਿਯਂ .
ਅਧਿਵਸਦੁ ਤਮ੍ਹਿ ਣਿਚ੍ਚਂ ਇਚ੍ਛਦਿ ਜਦਿ ਦੁਕ੍ਖਪਰਿਮੋਕ੍ਖਂ ..੨੭੦..
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਮਂ ਗੁਣਾਤ੍ ਸ਼੍ਰਮਣਃ ਸ਼੍ਰਮਣਂ ਗੁਣੈਰ੍ਵਾਧਿਕਮ੍ .
ਅਧਿਵਸਤੁ ਤਤ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ ਯਦਿ ਦੁਃਖਪਰਿਮੋਕ੍ਸ਼ਮ੍ ..੨੭੦..
ਯਤਃ ਪਰਿਣਾਮਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵੇਨਾਤ੍ਮਨਃ ਸਪ੍ਤਾਰ੍ਚਿਃਸਂਗਤਂ ਤੋਯਮਿਵਾਵਸ਼੍ਯਮ੍ਭਾਵਿਵਿਕਾਰਤ੍ਵਾ-
ਲ੍ਲੌਕਿਕਸਂਗਾਤ੍ਸਂਯਤੋਪ੍ਯਸਂਯਤ ਏਵ ਸ੍ਯਾਤ੍; ਤਤੋ ਦੁਃਖਮੋਕ੍ਸ਼ਾਰ੍ਥਿਨਾ ਗੁਣੈਃ ਸਮੋਧਿਕੋ ਵਾ ਸ਼੍ਰਮਣਃ
ਸਂਕ੍ਲੇਸ਼ਪਰਿਹਾਰੇਣ ਕਰੋਤਿ . ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਪੁਨਃ ਸਂਕ੍ਲੇਸ਼ੇਨਾਪਿ ਕਰੋਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..“੩੬.. ਅਥ ਲੌਕਿਕਲਕ੍ਸ਼ਣਂ
ਕਥਯਤਿ — ਣਿਗ੍ਗਂਥੋ ਪਵ੍ਵਇਦੋ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਦਿਪਰਿਗ੍ਰਹਰਹਿਤਤ੍ਵੇਨ ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥੋਪਿ ਦੀਕ੍ਸ਼ਾਗ੍ਰਹਣੇਨ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤੋਪਿ ਵਟ੍ਟਦਿ
ਜਦਿ ਵਰ੍ਤਤੇ ਯਦਿ ਚੇਤ੍ . ਕੈਃ . ਏਹਿਗੇਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿਂ ਐਹਿਕੈਃ ਕਰ੍ਮਭਿਃ ਭੇਦਾਭੇਦਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਭਾਵਨਾਸ਼ਕੈਃ
ਖ੍ਯਾਤਿਪੂਜਾਲਾਭਨਿਮਿਤੈਰ੍ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਾਦਵੈਦਕਾਦਿਭਿਰੈਹਿਕਜੀਵਨੋਪਾਯਕਰ੍ਮਭਿਃ . ਸੋ ਲੋਗਿਗੋ ਤ੍ਤਿ ਭਣਿਦੋ ਸ
ਲੌਕਿਕੋ ਵ੍ਯਾਵਹਾਰਿਕ ਇਤਿ ਭਣਿਤਃ . ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟੋਪਿ . ਸਂਜਮਤਵਸਂਜੁਦੋ ਚਾਵਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪਸਂਯਮਤਪੋਭ੍ਯਾਂ
ਸਂਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚਾਪੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ..੨੬੯.. ਅਥੋਤ੍ਤਮਸਂਸਰ੍ਗਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯ ਇਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼ਤਿ — ਤਮ੍ਹਾ ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਧੀਨਸਂਸਰ੍ਗਾਦ੍ਗੁਣਹਾਨਿ-
ਰ੍ਭਵਤਿ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਤ੍ ਅਧਿਵਸਦੁ ਅਧਿਵਸਤੁ ਤਿਸ਼੍ਠਤੁ . ਸ ਕਃ ਕਰ੍ਤਾ . ਸਮਣੋ ਸ਼੍ਰਮਣਃ . ਕ੍ਵ . ਤਮ੍ਹਿ
ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਨਧਿਕਰਣਭੂਤੇ. ਣਿਚ੍ਚਂ ਨਿਤ੍ਯਂ ਸਰ੍ਵਕਾਲਮ੍ . ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕੁਤ੍ਰ . ਸਮਣਂ ਸ਼੍ਰਮਣੇ . ਲਕ੍ਸ਼ਣਵਸ਼ਾਦਧਿਕਰਣੇ ਕਰ੍ਮ
ਅਬ, ਸਤ੍ਸਂਗ ਵਿਧੇਯ ( – ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ) ਹੈ, ਐਸਾ ਬਤਲਾਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ] (ਲੌਕਿਕਜਨਕੇ ਸਂਗਸੇ ਸਂਯਤ ਭੀ ਅਸਂਯਤ ਹੋਤਾ
ਹੈ) ਇਸਲਿਯੇ [ਯਦਿ ] ਯਦਿ [ਸ਼੍ਰਮਣਃ ] ਸ਼੍ਰਮਣ [ਦੁਃਖਪਰਿਮੋਕ੍ਸ਼ਮ੍ ਇਚ੍ਛਤਿ ] ਦੁਃਖਸੇ ਪਰਿਮੁਕ੍ਤ
ਹੋਨਾ ਚਾਹਤਾ ਹੋ ਤੋ ਵਹ [ਗੁਣਾਤ੍ਸਮਂ ] ਸਮਾਨ ਗੁਣੋਂਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰਮਣਕੇ [ਵਾ ] ਅਥਵਾ [ਗੁਣੈਃ
ਅਧਿਕਂ ਸ਼੍ਰਮਣਂ ਤਤ੍ਰ ] ਅਧਿਕ ਗੁਣੋਂਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰਮਣਕੇ ਸਂਗਮੇਂ [ਨਿਤ੍ਯਮ੍ ] ਸਦਾ [ਅਧਿਵਸਤੁ ]
ਨਿਵਾਸ ਕਰੋ ..੨੭੦..
ਟੀਕਾ : — ਆਤ੍ਮਾ ਪਰਿਣਾਮਸ੍ਵਭਾਵਵਾਲਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਅਗ੍ਨਿਕੇ ਸਂਗਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ
ਪਾਨੀਕੀ ਭਾਁਤਿ (ਸਂਯਤਕੇ ਭੀ) ਲੌਕਿਕਸਂਗਸੇ ਵਿਕਾਰ ਅਵਸ਼੍ਯਂਭਾਵੀ ਹੋਨੇਸੇ ਸਂਯਤ ਭੀ ਅਸਂਯਤ
ਹੀ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ . ਇਸਲਿਯੇ ਦੁਃਖਮੋਕ੍ਸ਼ਾਰ੍ਥੀ (-ਦੁਃਖੋਂਸੇ ਮੁਕ੍ਤਿ ਚਾਹਨੇਵਾਲੇ) ਸ਼੍ਰਮਣਕੋ
ਤੇਥੀ ਸ਼੍ਰਮਣਨੇ ਹੋਯ ਜੋ ਦੁਃਖਮੁਕ੍ਤਿ ਕੇਰੀ ਭਾਵਨਾ,
ਤੋ ਨਿਤ੍ਯ ਵਸਵੁਂ ਸਮਾਨ ਅਗਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣੀਨਾਂ ਸਂਗਮਾਂ. ੨੭੦.
Page 484 of 513
PDF/HTML Page 517 of 546
single page version
ਸ਼੍ਰਮਣੇਨ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵਾਧਿਵਸਨੀਯਃ . ਤਥਾਸ੍ਯ ਸ਼ੀਤਾਪਵਰਕਕੋਣਨਿਹਿਤਸ਼ੀਤਤੋਯਵਤ੍ਸਮਗੁਣਸਂਗਾਤ੍
ਗੁਣਰਕ੍ਸ਼ਾ, ਸ਼ੀਤਤਰਤੁਹਿਨਸ਼ਰ੍ਕਰਾਸਮ੍ਪ੍ਰੁਕ੍ਤਸ਼ੀਤਤੋਯਵਤ੍ ਗੁਣਾਧਿਕਸਂਗਾਤ੍ ਗੁਣਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਃ ..੨੭੦..
“ਇਤ੍ਯਧ੍ਯਾਸ੍ਯ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਜਨਿਤਾਂ ਕਾਂਚਿਤ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਂ ਯਤਿਃ
ਸਮ੍ਯਕ੍ ਸਂਯਮਸੌਸ਼੍ਠਵੇਨ ਪਰਮਾਂ ਕ੍ਰਾਮਨ੍ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਂ ਕ੍ਰਮਾਤ੍ .
ਹੇਲਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸਮਸ੍ਤਵਸ੍ਤੁਵਿਸਰਪ੍ਰਸ੍ਤਾਰਰਮ੍ਯੋਦਯਾਂ
ਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦਮਯੀਂ ਦਸ਼ਾਮਨੁਭਵਤ੍ਵੇਕਾਨ੍ਤਤਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਮ੍ ..੧੭..
— ਇਤਿ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨਮ੍ .
ਪਠਯਤੇ . ਕਥਂਭੂਤੇ ਸ਼੍ਰਮਣੇ . ਸਮਂ ਸਮੇ ਸਮਾਨੇ . ਕਸ੍ਮਾਤ੍ . ਗੁਣਾਦੋ ਬਾਹ੍ਯਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਲਕ੍ਸ਼ਣਗੁਣਾਤ੍ .
ਪੁਨਰਪਿ ਕਥਂਭੂਤੇ . ਅਹਿਯਂ ਵਾ ਸ੍ਵਸ੍ਮਾਦਧਿਕੇ ਵਾ . ਕੈਃ . ਗੁਣੇਹਿਂ ਮੂਲੋਤ੍ਤਰਗੁਣੈਃ . ਯਦਿ ਕਿਮ੍ . ਇਚ੍ਛਦਿ ਜਦਿ
ਇਚ੍ਛਤਿ ਵਾਞ੍ਛਤਿ ਯਦਿ ਚੇਤ੍ . ਕਮ੍ . ਦੁਕ੍ਖਪਰਿਮੋਕ੍ਖਂ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮੋਤ੍ਥਸੁਖਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਾਨਾਂ ਨਾਰਕਾਦਿਦੁਃਖਾਨਾਂ ਮੋਕ੍ਸ਼ਂ
ਦੁਃਖਪਰਿਮੋਕ੍ਸ਼ਮਿਤਿ . ਅਥ ਵਿਸ੍ਤਰਃ — ਯਥਾਗ੍ਨਿਸਂਯੋਗਾਤ੍ ਜਲਸ੍ਯ ਸ਼ੀਤਲਗੁਣਵਿਨਾਸ਼ੋ ਭਵਤਿ ਤਥਾ
ਵ੍ਯਾਵਹਾਰਿਕਜਨਸਂਸਰ੍ਗਾਤ੍ਸਂਯਤਸ੍ਯ ਸਂਯਮਗੁਣਵਿਨਾਸ਼ੋ ਭਵਤੀਤਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਪੋਧਨਃ ਕਰ੍ਤਾ ਸਮਗੁਣਂ ਗੁਣਾਧਿਕਂ
ਵਾ ਤਪੋਧਨਮਾਸ਼੍ਰਯਤਿ, ਤਦਾਸ੍ਯ ਤਪੋਧਨਸ੍ਯ ਯਥਾ ਸ਼ੀਤਲਭਾਜਨਸਹਿਤਸ਼ੀਤਲਜਲਸ੍ਯ ਸ਼ੀਤਲਗੁਣਰਕ੍ਸ਼ਾ ਭਵਤਿ
(੧) ਸਮਾਨ ਗੁਣਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰਮਣਕੇ ਸਾਥ ਅਥਵਾ (੨) ਅਧਿਕ ਗੁਣਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰਮਣਕੇ ਸਾਥ ਸਦਾ
ਹੀ ਨਿਵਾਸ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ . ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਉਸ ਸ਼੍ਰਮਣਕੇ (੧) ਸ਼ੀਤਲ ਘਰਕੇ ਕੋਨੇਮੇਂ ਰਖੇ ਹੁਏ
ਸ਼ੀਤਲ ਪਾਨੀਕੀ ਭਾਁਤਿ ਸਮਾਨ ਗੁਣਵਾਲੇਕੀ ਸਂਗਤਿਸੇ ਗੁਣਰਕ੍ਸ਼ਾ ਹੋਤੀ ਹੈ ਔਰ (੨) ਅਧਿਕ
ਸ਼ੀਤਲ ਹਿਮ (ਬਰਫ ) ਕੇ ਸਂਪਰ੍ਕਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲੇ ਸ਼ੀਤਲ ਪਾਨੀਕੀ ਭਾਁਤਿ ਅਧਿਕ ਗੁਣਵਾਲੇਕੇ
ਸਂਗਸੇ ਗੁਣਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿ ਹੋਤੀ ਹੈ ..੨੭੦..
[ਅਬ ਸ਼੍ਲੋਕ ਦ੍ਵਾਰਾ ਯਹ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਕਿ ਸ਼੍ਰਮਣ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਪਰਮ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤ
ਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦਮਯਦਸ਼ਾਕਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰੋ : — ]
[ਅਰ੍ਥ : — ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗਜਨਿਤ ਕਿਂਚਿਤ੍ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕਾ ਸੇਵਨ ਕਰਕੇ ਯਤਿ
ਸਮ੍ਯਕ੍ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਸਂਯਮਕੇ ਸੌਸ਼੍ਠਵ (ਸ਼੍ਰੇਸ਼੍ਠਤਾ, ਸੁਨ੍ਦਰਤਾ) ਸੇ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਪਰਮ ਨਿਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ
ਹੁਆ; ਜਿਸਕਾ ਰਮ੍ਯ ਉਦਯ ਸਮਸ੍ਤ ਵਸ੍ਤੁਸਮੂਹਕੇ ਵਿਸ੍ਤਾਰਕੋ ਲੀਲਾਮਾਤ੍ਰਸੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ
(-ਜਾਨ ਲੇਤਾ ਹੈ) ਐਸੀ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀ ਜ੍ਞਾਨਾਨਨ੍ਦਮਯੀ ਦਸ਼ਾਕਾ ਏਕਾਨ੍ਤਤਃ (ਕੇਵਲ, ਸਰ੍ਵਥਾ, ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ)
ਅਨੁਭਵ ਕਰੋ .
“ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸ਼ੁਭੋਪਯੋਗ – ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨ ਪੂਰ੍ਣ ਹੁਆ .’’
★ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਵਿਕ੍ਰੀਡਿਤ ਛਂਦ
Page 485 of 513
PDF/HTML Page 518 of 546
single page version
ਅਥ ਪਂਚਰਤ੍ਨਮ੍ .
“ਤਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਮਣ੍ਡਨਮਿਵ ਪ੍ਰਦ੍ਯੋਤਯਤ੍ਸਰ੍ਵਤੋ-
ਦ੍ਵੈਤੀਯੀਕਮਥਾਰ੍ਹਤੋ ਭਗਵਤਃ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਤਃ ਸ਼ਾਸਨਮ੍ .
ਵ੍ਯਾਕੁਰ੍ਵਞ੍ਜਗਤੋ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣਪਥਾਂ ਸਂਸਾਰਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਥਿਤਿਂ
ਜੀਯਾਤ੍ਸਮ੍ਪ੍ਰਤਿ ਪਂਚਰਤ੍ਨਮਨਘਂ ਸੂਤ੍ਰੈਰਿਮੈਃ ਪਂਚਭਿਃ ..੧੮..
ਅਥ ਸਂਸਾਰਤਤ੍ਤ੍ਵਮੁਦ੍ਘਾਟਯਤਿ —
ਜੇ ਅਜਧਾਗਹਿਦਤ੍ਥਾ ਏਦੇ ਤਚ੍ਚ ਤ੍ਤਿ ਣਿਚ੍ਛਿਦਾ ਸਮਯੇ .
ਅਚ੍ਚਂਤਫਲਸਮਿਦ੍ਧਂ ਭਮਂਤਿ ਤੇ ਤੋ ਪਰਂ ਕਾਲਂ ..੨੭੧..
ਤਥਾ ਸਮਗੁਣਸਂਸਰ੍ਗਾਦ੍ਗੁਣਰਕ੍ਸ਼ਾ ਭਵਤਿ . ਯਥਾ ਚ ਤਸ੍ਯੈਵ ਜਲਸ੍ਯ ਕਰ੍ਪੂਰਸ਼ਰ੍ਕਰਾਦਿਸ਼ੀਤਲਦ੍ਰਵ੍ਯਨਿਕ੍ਸ਼ੇਪੇ ਕ੍ਰੁਤੇ ਸਤਿ
ਸ਼ੀਤਲਗੁਣਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਰ੍ਭਵਤਿ ਤਥਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਗੁਣਾਧਿਕਸਂਸਰ੍ਗਾਦ੍ਗੁਣਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਰ੍ਭਵਤੀਤਿ ਸੂਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ ..੨੭੦..
ਇਤਃਪਰਂ ਪਞ੍ਚਮਸ੍ਥਲੇ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪੇਣ ਸਂਸਾਰਸ੍ਵਰੂਪਸ੍ਯ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਵਰੂਪਸ੍ਯ ਚ ਪ੍ਰਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਂ ਪਞ੍ਚਰਤ੍ਨਭੂਤਗਾਥਾਪਞ੍ਚਕੇਨ
ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਂ ਕਰੋਤਿ . ਤਦ੍ਯਥਾ — ਅਥ ਸਂਸਾਰਸ੍ਵਰੂਪਂ ਪ੍ਰਕਟਯਤਿ — ਜੇ ਅਜਧਾਗਹਿਦਤ੍ਥਾ ਵੀਤਰਾਗਸਰ੍ਵਜ੍ਞ-
ਪ੍ਰਣੀਤਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਰ੍ਥਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਭਾਵਾਤ੍ ਯੇਯਥਾਗ੍ਰੁਹੀਤਾਰ੍ਥਾਃ ਵਿਪਰੀਤਗ੍ਰੁਹੀਤਾਰ੍ਥਾਃ . ਪੁਨਰਪਿ
ਕਥਂਭੂਤਾਃ . ਏਦੇ ਤਚ੍ਚ ਤ੍ਤਿ ਣਿਚ੍ਛਿਦਾ ਏਤੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਃ, ਏਤੇ ਯੇ ਮਯਾ ਕਲ੍ਪਿਤਾਃ ਪਦਾਰ੍ਥਾਸ੍ਤ ਏਵ
ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਃ, ਨਿਸ਼੍ਚਯਂ ਕ੍ਰੁਤਵਨ੍ਤਃ . ਕ੍ਵ ਸ੍ਥਿਤ੍ਵਾ . ਸਮਯੇ ਨਿਰ੍ਗ੍ਰਨ੍ਥਰੂਪਦ੍ਰਵ੍ਯਸਮਯੇ . ਅਚ੍ਚਂਤਫਲਸਮਿਦ੍ਧਂ
ਅਬ ਪਂਚਰਤ੍ਨ ਹੈਂ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਾਁਚ ਰਤ੍ਨੋਂ ਜੈਸੀ ਪਾਁਚ ਗਾਥਾਯੇਂ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ) .
[ਵਹਾਁ ਪਹਲੇ, ਸ਼੍ਲੋਕ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਨ ਪਾਁਚ ਗਾਥਾਓਂਕੀ ਮਹਿਮਾ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : — ]
ਅਰ੍ਥ : — ਅਬ ਇਸ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੇ ਕਲਗੀਕੇ ਅਲਙ੍ਕਾਰ ਜੈਸੇ ( – ਚੂਡਾਮਣਿ – ਮੁਕੁਟਮਣਿ ਸਮਾਨ)
ਯਹ ਪਾਁਚ ਸੂਤ੍ਰਰੂਪ ਨਿਰ੍ਮਲ ਪਂਚਰਤ੍ਨ — ਜੋਕਿ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਸੇ ਅਰ੍ਹਨ੍ਤਭਗਵਾਨਕੇ ਸਮਗ੍ਰ ਅਦ੍ਵਿਤੀਯ ਸ਼ਾਸਨਕੋ
ਸਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਵੇ — ੧ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣ ਪਂਥਵਾਲੀ ਸਂਸਾਰ – ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੀ ਸ੍ਥਿਤਿਕੋ ਜਗਤਕੇ ਸਮਕ੍ਸ਼
ਪ੍ਰਕਟ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਜਯਵਨ੍ਤ ਵਰ੍ਤੋ .
ਅਬ ਸਂਸਾਰਤਤ੍ਤ੍ਵਕੋ ਪ੍ਰਕਟ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
★ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਵਿਕ੍ਰੀਡਿਤ ਛਂਦ
੧. ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣ = ਭਿਨ੍ਨ – ਭਿਨ੍ਨ [ਸਂਸਾਰ ਔਰ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕੀ ਸ੍ਥਿਤਿ ਭਿਨ੍ਨ – ਭਿਨ੍ਨ ਪਂਥਵਾਲੀ ਹੈ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਂਸਾਰ ਔਰ ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾ
ਮਾਰ੍ਗ ਅਲਗ – ਅਲਗ ਹੈ . ]
ਸਮਯਸ੍ਥ ਹੋ ਪਣ ਸੇਵੀ ਭ੍ਰਮ ਅਯਥਾ ਗ੍ਰਹੇ ਜੇ ਅਰ੍ਥਨੇ,
ਅਤ੍ਯਂਤਫਲਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧ ਭਾਵੀ ਕਾਲ਼ਮਾਂ ਜੀਵ ਤੇ ਭਮੇ. ੨੭੧.
Page 486 of 513
PDF/HTML Page 519 of 546
single page version
ਯੇ ਅਯਥਾਗ੍ਰੁਹੀਤਾਰ੍ਥਾ ਏਤੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਃ ਸਮਯੇ .
ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਫਲਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧਂ ਭ੍ਰਮਨ੍ਤਿ ਤੇ ਅਤਃ ਪਰਂ ਕਾਲਮ੍ ..੨੭੧..
ਯੇ ਸ੍ਵਯਮਵਿਵੇਕਤੋਨ੍ਯਥੈਵ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਾਰ੍ਥਾਨਿਤ੍ਥਮੇਵ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮਾਰਚਯਨ੍ਤਃ ਸਤਤਂ
ਸਮੁਪਚੀਯਮਾਨਮਹਾਮੋਹਮਲਮਲੀਮਸਮਾਨਸਤਯਾ ਨਿਤ੍ਯਮਜ੍ਞਾਨਿਨੋ ਭਵਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਖਲੁ ਸਮਯੇ ਸ੍ਥਿਤਾ
ਅਪ੍ਯਨਾਸਾਦਿਤਪਰਮਾਰ੍ਥਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਤਯਾ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸਾਃ ਸਨ੍ਤੋਨਨ੍ਤਕਰ੍ਮਫਲੋਪਭੋਗਪ੍ਰਾਗ੍ਭਾਰਭਯਂਕਰ-
ਮਨਨ੍ਤਕਾਲਮਨਨ੍ਤਭਾਵਾਨ੍ਤਰਪਰਾਵਰ੍ਤੈਰਨਵਸ੍ਥਿਤਵ੍ਰੁਤ੍ਤਯਃ ਸਂਸਾਰਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਵਾਵਬੁਧ੍ਯਤਾਮ੍ ..੨੭੧..
ਭਮਂਤਿ ਤੇ ਤੋ ਪਰਂ ਕਾਲਂ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਫਲਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧਂ ਭ੍ਰਮਨ੍ਤਿ ਤੇ ਅਤਃ ਪਰਂ ਕਾਲਮ੍ . ਦ੍ਰਵ੍ਯਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਕਾਲਭਵਭਾਵਪਞ੍ਚਪ੍ਰਕਾਰ-
ਸਂਸਾਰਪਰਿਭ੍ਰਮਣਰਹਿਤਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਭਾਵਨਾਚ੍ਯੁਤਾਃ ਸਨ੍ਤਃ ਪਰਿਭ੍ਰਮਨ੍ਤਿ . ਕਮ੍ . ਪਰਂ ਕਾਲਂ ਅਨਨ੍ਤਕਾਲਮ੍ .
ਨਾਰਕਾਦਿਦੁਃਖਰੂਪਾਤ੍ਯਨ੍ਤਫਲਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧਮ੍ . ਪੁਨਰਪਿ ਕਥਂਭੂਤਮ੍ . ਅਤੋ ਵਰ੍ਤਮਾਨਕਾਲਾਤ੍ਪਰਂ ਭਾਵਿਨਮਿਤਿ .
ਕਥਂਭੂਤਮ੍ . ਅਯਮਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ — ਇਤ੍ਥਂਭੂਤਸਂਸਾਰਪਰਿਭ੍ਰਮਣਪਰਿਣਤਪੁਰੁਸ਼ਾ ਏਵਾਭੇਦੇਨ ਸਂਸਾਰਸ੍ਵਰੂਪਂ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯ-
ਮਿਤਿ ..੨੭੧.. ਅਥ ਮੋਕ੍ਸ਼ਸ੍ਵਰੂਪਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਤਿ — ਅਜਧਾਚਾਰਵਿਜੁਤ੍ਤੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵ੍ਯਵਹਾਰਪਞ੍ਚਾਚਾਰਭਾਵਨਾ-
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯੇ ] ਜੋ [ਸਮਯੇ ] ਭਲੇ ਹੀ ਸਮਯਮੇਂ ਹੋਂ (-ਭਲੇ ਹੀ ਵੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਲਿਂਗੀਕੇ
ਰੂਪਮੇਂ ਜਿਨਮਤਮੇਂ ਹੋਂ) ਤਥਾਪਿ ਵੇ [ਏਤੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮ੍ ] ‘ਯਹ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਹੈ (ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪ ਐਸਾ ਹੀ ਹੈ)’ [ਇਤਿ
ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਃ ] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵਾਨ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ [ਅਯਥਾਗ੍ਰੁਹੀਤਾਰ੍ਥਾਃ ] ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਅਯਥਾਰ੍ਥਰੂਪਸੇ ਗ੍ਰਹਣ
ਕਰਤੇ ਹੈਂ (-ਜੈਸੇ ਨਹੀਂ ਹੈਂ ਵੈਸਾ ਸਮਝਤੇ ਹੈਂ ), [ਤੇ ] ਵੇ [ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਫਲਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧਮ੍ ] ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਫਲਸਮ੍ਰੁਦ੍ਧ
(ਅਨਨ੍ਤ ਕਰ੍ਮਫਲੋਂਸੇ ਭਰੇ ਹੁਏ) ਐਸੇ [ਅਤਃ ਪਰਂ ਕਾਲਂ ] ਅਬਸੇ ਆਗਾਮੀ ਕਾਲਮੇਂ [ਭ੍ਰਮਨ੍ਤਿ ]
ਪਰਿਭ੍ਰਮਣ ਕਰੇਂਗੇ ..੨੭੧..
ਟੀਕਾ : — ਜੋ ਸ੍ਵਯਂ ਅਵਿਵੇਕਸੇ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ ਅਨ੍ਯਥਾ ਹੀ ਅਂਗੀਕ੍ਰੁਤ ਕਰਕੇ (-ਅਨ੍ਯ
ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਹੀ ਸਮਝਕਰ) ‘ਐਸਾ ਹੀ ਤਤ੍ਤ੍ਵ (ਵਸ੍ਤੁਸ੍ਵਰੂਪ) ਹੈ’ ਐਸਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਕਰਤੇ ਹੁਏ, ਸਤਤ
ਏਕਤ੍ਰਿਤ ਕਿਯੇ ਜਾਨੇਵਾਲੇ ਮਹਾ ਮੋਹਮਲਸੇ ਮਲਿਨ ਮਨਵਾਲੇ ਹੋਨੇਸੇ ਨਿਤ੍ਯ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈਂ, ਵੇ ਭਲੇ
ਹੀ ਸਮਯਮੇਂ (-ਦ੍ਰਵ੍ਯਲਿਂਗੀ ਰੂਪਸੇ ਜਿਨਮਾਰ੍ਗਮੇਂ) ਸ੍ਥਿਤ ਹੋਂ ਤਥਾਪਿ ਪਰਮਾਰ੍ਥ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨ
ਹੋਨੇਸੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸ਼੍ਰਮਣਾਭਾਸ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ ਅਨਨ੍ਤ ਕਰ੍ਮਫਲਕੀ ਉਪਭੋਗਰਾਸ਼ਿਸੇ ਭਯਂਕਰ ਐਸੇ
ਅਨਨ੍ਤਕਾਲ ਤਕ ਅਨਨ੍ਤ ਭਾਵਾਨ੍ਤਰਰੂਪ ਪਰਾਵਰ੍ਤ੍ਤਨੋਂਸੇ ੧ਅਨਵਸ੍ਥਿਤ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਵਾਲੇ ਰਹਨੇਸੇ, ਉਨਕੋ
ਸਂਸਾਰਤਤ੍ਤ੍ਵ ਹੀ ਜਾਨਨਾ ..੨੭੧..
੧. ਅਨਵਸ੍ਥਿਤ = ਅਸ੍ਥਿਰ [ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰੁਸ਼੍ਟਿਯੋਂਨੇ ਭਲੇ ਹੀ ਦ੍ਰਵ੍ਯਲਿਂਗ ਧਾਰਣ ਕਿਯਾ ਹੋ ਤਥਾਪਿ ਉਨਕੇ ਅਨਨ੍ਤਕਾਲ ਤਕ
ਅਨਨ੍ਤ ਭਿਨ੍ਨ – ਭਿਨ੍ਨ ਭਾਵਰੂਪਸੇ – ਭਾਵਾਨ੍ਤਰਰੂਪਸੇ ਪਰਾਵਰ੍ਤਨ ਹੋਤੇ ਰਹਨੇਸੇ ਵੇ ਅਸ੍ਥਿਰ ਪਰਿਣਤਿਵਾਲੇ ਰਹੇਂਗੇ, ਔਰ
ਇਸਲਿਯੇ ਵੇ ਸਂਸਾਰਤਤ੍ਤ੍ਵ ਹੀ ਹੈਂ .]
Page 487 of 513
PDF/HTML Page 520 of 546
single page version
ਅਥ ਮੋਕ੍ਸ਼ਤਤ੍ਤ੍ਵਮੁਦ੍ਘਾਟਯਤਿ —
ਅਜਧਾਚਾਰਵਿਜੁਤ੍ਤੋ ਜਧਤ੍ਥਪਦਣਿਚ੍ਛਿਦੋ ਪਸਂਤਪ੍ਪਾ .
ਅਫਲੇ ਚਿਰਂ ਣ ਜੀਵਦਿ ਇਹ ਸੋ ਸਂਪੁਣ੍ਣਸਾਮਣ੍ਣੋ ..੨੭੨..
ਅਯਥਾਚਾਰਵਿਯੁਕ੍ਤੋ ਯਥਾਰ੍ਥਪਦਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ .
ਅਫਲੇ ਚਿਰਂ ਨ ਜੀਵਤਿ ਇਹ ਸ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਃ ..੨੭੨..
ਯਸ੍ਤ੍ਰਿਲੋਕਚੂਲਿਕਾਯਮਾਨਨਿਰ੍ਮਲਵਿਵੇਕਦੀਪਿਕਾਲੋਕਸ਼ਾਲਿਤਯਾ ਯਥਾਵਸ੍ਥਿਤਪਦਾਰ੍ਥਨਿਸ਼੍ਚਯ-
ਨਿਵਰ੍ਤਿਤੌਤ੍ਸੁਕ੍ਯਸ੍ਵਰੂਪਮਨ੍ਥਰਸਤਤੋਪਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਸਨ੍ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਕਮੇਵਾਭਿਮੁਖ੍ਯੇਨ ਚਰਨ੍ਨਯਥਾਚਾਰ-
ਪਰਿਣਤਤ੍ਵਾਦਯਥਾਚਾਰਵਿਯੁਕ੍ਤਃ, ਵਿਪਰੀਤਾਚਾਰਰਹਿਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ, ਜਧਤ੍ਥਪਦਣਿਚ੍ਛਿਦੋ ਸਹਜਾਨਨ੍ਦੈਕਸ੍ਵਭਾਵਨਿਜ-
ਪਰਮਾਤ੍ਮਾਦਿਪਦਾਰ੍ਥਪਰਿਜ੍ਞਾਨਸਹਿਤਤ੍ਵਾਦ੍ਯਥਾਰ੍ਥਪਦਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ, ਪਸਂਤਪ੍ਪਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਪਰਮੋਪਸ਼ਮਭਾਵਪਰਿਣਤਨਿਜਾਤ੍ਮ-
ਦ੍ਰਵ੍ਯਭਾਵਨਾਸਹਿਤਤ੍ਵਾਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ, ਜੋ ਯਃ ਕਰ੍ਤਾ ਸੋ ਸਂਪੁਣ੍ਣਸਾਮਣ੍ਣੋ ਸ ਸਂਪੂਰ੍ਣਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਃ ਸਨ੍ ਚਿਰਂ ਣ ਜੀਵਦਿ
ਚਿਰਂ ਬਹੁਤਰਕਾਲਂ ਨ ਜੀਵਤਿ, ਨ ਤਿਸ਼੍ਠਤਿ . ਕ੍ਵ . ਅਫਲੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਸਂਵਿਤ੍ਤਿਸਮੁਤ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਰਸਾਸ੍ਵਾਦ-
ਰਹਿਤਤ੍ਵੇਨਾਫਲੇ ਫਲਰਹਿਤੇ ਸਂਸਾਰੇ . ਕਿਨ੍ਤੁ ਸ਼ੀਘ੍ਰਂ ਮੋਕ੍ਸ਼ਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ . ਅਯਮਤ੍ਰ ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ — ਇਤ੍ਥਂਭੂਤ-
ਅਬ ਮੋਕ੍ਸ਼ ਤਤ੍ਵਕੋ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਤੇ ਹੈਂ : —
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਯਥਾਰ੍ਥਪਦਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ ] ਜੋ ਜੀਵ ਯਥਾਰ੍ਥਤਯਾ ਪਦੋਂਕਾ ਤਥਾ ਅਰ੍ਥੋਂ (ਪਦਾਰ੍ਥੋਂ)
ਕਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ [ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ] ੧ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਹੈ ਔਰ [ਅਯਥਾਚਾਰਵਿਯੁਕ੍ਤਃ ] ਅਯਥਾਚਾਰ ( –
ਅਨ੍ਯਥਾਆਚਰਣ, ਅਯਥਾਰ੍ਥਆਚਰਣ) ਰਹਿਤ ਹੈ, [ਸਃ ਸਂਪੂਰ੍ਣਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਃ ] ਵਹ ਸਂਪੂਰ੍ਣ ਸ਼੍ਰਾਮਣ੍ਯਵਾਲਾ ਜੀਵ
[ਅਫਲੇ ] ਅਫਲ ( – ਕਰ੍ਮਫਲ ਰਹਿਤ ਹੁਏ) [ਇਹ ] ਇਸ ਸਂਸਾਰਮੇਂ [ਚਿਰਂ ਨ ਜੀਵਤਿ ] ਚਿਰਕਾਲ ਤਕ
ਨਹੀਂ ਰਹਤਾ ( – ਅਲ੍ਪਕਾਲਮੇਂ ਹੀ ਮੁਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ .) ..੨੭੨..
ਟੀਕਾ : — ਜੋ (ਸ਼੍ਰਮਣ) ਤ੍ਰਿਲੋਕਕੀ ਚੂਲਿਕਾ (ਕਲਗੀ) ਕੇ ਸਮਾਨ ਨਿਰ੍ਮਲ ਵਿਵੇਕਰੂਪੀ
ਦੀਪਿਕਾਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ ਯਥਾਸ੍ਥਿਤ ਪਦਾਰ੍ਥਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਉਤ੍ਸੁਕਤਾਕਾ ਨਿਵਰ੍ਤਨ ਕਰਕੇ
੨ਸ੍ਵਰੂਪਮਂਥਰ ਰਹਨੇਸੇ ਸਤਤ ‘ਉਪਸ਼ਾਂਤਾਤ੍ਮਾ’ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ, ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਏਕਮੇਂ ਹੀ ਅਭਿਮੁਖਰੂਪਸੇ
੧. ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਾਤ੍ਮਾ = ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਸ੍ਵਰੂਪ; ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਮੂਰ੍ਤਿ; ਉਪਸ਼ਾਂਤ; ਸ੍ਥਿਰ ਹੁਆ .
੨. ਸ੍ਵਰੂਪਮਂਥਰ = ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਜਮਾ ਹੁਆ [ਮਨ੍ਥਰਕਾ ਅਰ੍ਥ ਹੈ ਸੁਸ੍ਤ, ਆਲਸੀ . ਯਹ ਸ਼੍ਰਮਣ ਸ੍ਵਰੂਪਮੇਂ ਤ੍ਰੁਪ੍ਤ ਤ੍ਰੁਪ੍ਤ ਹੋਨੇਸੇ
ਮਾਨੋ ਵਹ ਸ੍ਵਰੂਪਸੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਨੇਕੋ ਸੁਸ੍ਤ ਯਾ ਆਲਸੀ ਹੋ, ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਸ੍ਵਰੂਪਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਿਮੇਂ ਮਗ੍ਨ ਹੋਕਰ ਰਹਾ
ਹੈ .]
ਅਯਥਾਚਰਣਹੀਨ, ਸੂਤ੍ਰ – ਅਰ੍ਥਸੁਨਿਸ਼੍ਚਯੀ ਉਪਸ਼ਾਂਤ ਜੇ,
ਤੇ ਪੂਰ੍ਣ ਸਾਧੁ ਅਫ ਲ਼ ਆ ਸਂਸਾਰਮਾਂ ਚਿਰ ਨਹਿ ਰਹੇ. ੨੭੨.