Pravachansar-Hindi (Telugu transliteration). Gatha: 273-275 ; Parishista; Sadhak jivani drashti; Varnanukram gatha suchi.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 27 of 28

 

Page 488 of 513
PDF/HTML Page 521 of 546
single page version

వియుక్తో నిత్యం జ్ఞానీ స్యాత్, స ఖలు సమ్పూర్ణశ్రామణ్యః సాక్షాత్ శ్రమణో హేలావకీర్ణ-
సకలప్రాక్తనకర్మఫలత్వాదనిష్పాదితనూతనకర్మఫలత్వాచ్చ పునః ప్రాణధారణదైన్యమనాస్కన్దన్ ద్వితీయ-
భావపరావర్తాభావాత
్ శుద్ధస్వభావావస్థితవృత్తిర్మోక్షతత్త్వమవబుధ్యతామ్ ..౨౭౨..
అథ మోక్షతత్త్వసాధనతత్త్వముద్ఘాటయతి
సమ్మం విదిదపదత్థా చత్తా ఉవహిం బహిత్థమజ్ఝత్థం .
విసయేసు ణావసత్తా జే తే సుద్ధా త్తి ణిద్దిట్ఠా ..౨౭౩..
సమ్యగ్విదితపదార్థాస్త్యక్త్వోపధిం బహిస్థమధ్యస్థమ్ .
విషయేషు నావసక్తా యే తే శుద్ధా ఇతి నిర్దిష్టాః ..౨౭౩..
మోక్షతత్త్వపరిణతపురుష ఏవాభేదేన మోక్షస్వరూపం జ్ఞాతవ్యమితి ..౨౭౨.. అథ మోక్షకారణమాఖ్యాతిసమ్మం
విదిదపదత్థా సంశయవిపర్యయానధ్యవసాయరహితానన్తజ్ఞానాదిస్వభావనిజపరమాత్మపదార్థప్రభృతిసమస్తవస్తు-
విచారచతురచిత్తచాతుర్యప్రకాశమానసాతిశయపరమవివేకజ్యోతిషా సమ్యగ్విదితపదార్థాః . పునరపి కింరూపాః.
విసయేసు ణావసత్తా పఞ్చేన్ద్రియవిషయాధీనరహితత్వేన నిజాత్మతత్త్వభావనారూపపరమసమాధిసంజాతపరమానన్దైక-
విచరతా (క్రీడా కరతా) హోనేసే ‘అయథాచార రహిత’ వర్తతా హుఆ నిత్య జ్ఞానీ హో, వాస్తవమేం ఉస
సమ్పూర్ణ శ్రామణ్యవాలే సాక్షాత్ శ్రమణకో మోక్షతత్వ జాననా, క్యోంకి పహలేకే సకల కర్మోంకే ఫల
ఉసనే లీలామాత్రసే నష్ట కర దియే హైం ఇసలియే ఔర వహ నూతన కర్మఫలోంకో ఉత్పన్న నహీం కరతా
ఇసలియే పునః ప్రాణధారణరూప దీనతాకో ప్రాప్త న హోతా హుఆ ద్వితీయ భావరూప పరావర్తనకే అభావకే
కారణ శుద్ధస్వభావమేం
అవస్థిత వృత్తివాలా రహతా హై ..౨౭౨..
అబ మోక్షతత్వకా సాధనతత్వ ప్రగట కరతే హైం :
అన్వయార్థ :[సమ్యగ్విదితపదార్థాః ] సమ్యక్ (యథార్థతయా) పదార్థోంకో జానతే హుఏ
[యే ] జో [బహిస్థమధ్యస్థమ్ ] బహిరంగ తథా అంతరంగ [ఉపధిం ] పరిగ్రహకో [త్యక్త్వా ] ఛోడకర
[విషయేషు న అవసక్తాః ] విషయోంమేం ఆసక్త నహీం హైం, [తే ] వే [శుద్ధాః ఇతి నిర్దిష్టాః ] ‘శుద్ధ’
కహే గయే హైం
..౨౭౩..
౧. అవస్థిత = స్థిర, [ఇస సంపూర్ణ శ్రామణ్యవాలే జీవకో అన్యభావరూప పరావర్తన (పలటన) నహీం హోతా, వహ
సదా ఏక హీ భావరూప రహతా హైశుద్ధ స్వభావమేం స్థిర పరిణతిరూపసే రహతా హై; ఇసలియే వహ జీవ మోక్షతత్వ
హీ హై . ]
జాణీ యథార్థ పదార్థనే, తజీ సంగ అంతర్బాహ్యనే,
ఆసక్త నహి విషయో విషే జే, ‘శుద్ధ’ భాఖ్యా తేమనే. ౨౭౩
.

Page 489 of 513
PDF/HTML Page 522 of 546
single page version

అనేకాన్తకలితసకలజ్ఞాతృజ్ఞేయతత్త్వయథావస్థితస్వరూపపాణ్డిత్యశౌణ్డాః సన్తః సమస్త-
బహిరంగన్తరంగసంగతిపరిత్యాగవివిక్తాన్తశ్చకచకాయమానానన్తశక్తిచైతన్యభాస్వరాత్మతత్త్వస్వరూపాః
స్వరూపగుప్తసుషుప్తకల్పాన్తస్తత్త్వవృత్తితయా విషయేషు మనాగప్యాసక్తిమనాసాదయన్తః సమస్తానుభావవన్తో
భగవన్తః శుద్ధా ఏవాసంసారఘటితవికటకర్మకవాటవిఘటనపటీయసాధ్యవసాయేన ప్రకటీక్రియమాణా-
వదానా మోక్షతత్త్వసాధనతత్త్వమవబుధ్యతామ్
..౨౭౩..
అథ మోక్షతత్త్వసాధనతత్త్వం సర్వమనోరథస్థానత్వేనాభినన్దయతి
సుద్ధస్స య సామణ్ణం భణియం సుద్ధస్స దంసణం ణాణం .
సుద్ధస్స య ణివ్వాణం సో చ్చియ సిద్ధో ణమో తస్స ..౨౭౪..
లక్షణసుఖసుధారసాస్వాదానుభవబలేన విషయేషు మనాగప్యనాసక్తాః . కిం కృత్వా . పూర్వం స్వస్వరూపపరిగ్రహం
స్వీకారం కృత్వా, చత్తా త్యక్త్వా . కమ్ . ఉవహిం ఉపధిం పరిగ్రహమ్ . కింవిశిష్టమ్ . బహిత్థమజ్ఝత్థం బహిస్థం
క్షేత్రవాస్త్వాద్యనేకవిధం మధ్యస్థం మిథ్యాత్వాదిచతుర్దశభేదభిన్నమ్ . జే ఏవంగుణవిశిష్టాః యే మహాత్మానః తే సుద్ధ
త్తి ణిద్దిట్ఠా తే శుద్ధాః శుద్ధోపయోగినః ఇతి నిర్దిష్టాః కథితాః . అనేన వ్యాఖ్యానేన కిముక్తం భవతి
ఇత్థంభూతాః పరమయోగిన ఏవాభేదేన మోక్షమార్గ ఇత్యవబోద్ధవ్యమ్ ..౨౭౩.. అథ శుద్ధోపయోగలక్షణమోక్షమార్గం
సర్వమనోరథస్థానత్వేన ప్రదర్శయతిభణియం భణితమ్ . కిమ్ . సామణ్ణం సమ్యగ్దర్శనజ్ఞానచారిత్రైకాగ్ాా
ాా
్ర్ర
్ర్ర
్రయలక్షణం
యలక్షణం
ప్ర. ౬౨
టీకా :అనేకాన్తకే ద్వారా జ్ఞాత సకల జ్ఞాతృతత్త్వ ఔర జ్ఞేయతత్త్వకే యథాస్థిత
స్వరూపమేం జో ప్రవీణ హైం, అన్తరంగమేం చకచకిత హోతే హుఏ అనన్తశక్తివాలే చైతన్యసే భాస్వర
(తేజస్వీ) ఆత్మతత్త్వకే స్వరూపకో జిననే సమస్త బహిరంగ తథా అన్తరంగ సంగతికే పరిత్యాగసే
వివిక్త (భిన్న) కియా హై, ఔర (ఇసలియే) అన్తఃతత్త్వకీ వృత్తి (-ఆత్మాకీ పరిణతి) స్వరూప
గుప్త తథా సుషుప్త (జైసే కి సో గయా హో) సమాన (
ప్రశాంత) రహనేసే జో విషయోంమేం కించిత్ భీ
ఆసక్తికో ప్రాప్త నహీం హోతే,ఐసే జో సకలమహిమావాన్ భగవన్త ‘శుద్ధ’ (-శుద్ధోపయోగీ) హైం
ఉన్హేం హీ మోక్షతత్త్వకా సాధనతత్త్వ జాననా . (అర్థాత్ వే శుద్ధోపయోగీ హీ మోక్షమార్గరూప హైం ), క్యోంకి
వే అనాది సంసార సే రచితబన్ద రహే హుఏ వికట కర్మకపాటకో తోడనేఖోలనేకే అతి ఉగ్ర
ప్రయత్నసే పరాక్రమ ప్రగట కర రహే హైం ..౨౭౩..
అబ మోక్షతత్త్వకే సాధనతత్త్వకా (అర్థాత్ శుద్ధోపయోగీకా) సర్వ మనోరథోంకే స్థానకే
రూపమేం అభినన్దన (ప్రశంసా) కరతే హైం :
రే ! ‘శుద్ధనే శ్రామణ్య భాఖ్యుం, జ్ఞాన దర్శన శుద్ధనే,
ఛే శుద్ధనే నిర్వాణ, శుద్ధ జ సిద్ధ, ప్రణముం తేహనే. ౨౭౪
.

Page 490 of 513
PDF/HTML Page 523 of 546
single page version

శుద్ధస్య చ శ్రామణ్యం భణితం శుద్ధస్య దర్శనం జ్ఞానమ్ .
శుద్ధస్య చ నిర్వాణం స ఏవ సిద్ధో నమస్తస్మై ..౨౭౪..
యత్తావత్సమ్యగ్దర్శనజ్ఞానచారిత్రయౌగపద్యప్రవృత్తైకాగ్్రయలక్షణం సాక్షాన్మోక్షమార్గభూతం శ్రామణ్యం తచ్చ
శుద్ధస్యైవ . యచ్చ సమస్తభూతభవద్భావివ్యతిరేకకరమ్బితానన్తవస్త్వన్వయాత్మకవిశ్వసామాన్యవిశేష-
ప్రత్యక్షప్రతిభాసాత్మకం దర్శనం జ్ఞానం చ తత్ శుద్ధస్యైవ . యచ్చ నిఃప్రతిఘవిజృమ్భితసహజజ్ఞానానన్ద-
ముద్రితదివ్యస్వభావం నిర్వాణం తత్ శుద్ధస్యైవ . యశ్చ టంకోత్కీర్ణపరమానన్దావస్థాసుస్థితాత్మస్వ-
భావోపలమ్భగమ్భీరో భగవాన్ సిద్ధః స శుద్ధ ఏవ . అలం వాగ్విస్తరేణ, సర్వమనోరథస్థానస్య
మోక్షతత్త్వసాధనతత్త్వస్య శుద్ధస్య పరస్పరమంగాంగిభావపరిణతభావ్యభావకభావత్వాత్ ప్రత్యస్తమిత-
స్వపరవిభాగో భావనమస్కారోస్తు
..౨౭౪..
శత్రుమిత్రాదిసమభావపరిణతిరూపం సాక్షాన్మోక్షకారణం యచ్ఛ్రామణ్యమ్ . తత్తావత్త్త్త్త్క స్య . సుద్ధస్స య శుద్ధస్య చ
శుద్ధోపయోగిన ఏవ . సుద్ధస్స దంసణం ణాణం త్రైలోక్యోదరవివరవర్తిత్రికాలవిషయసమస్తవస్తుగతానన్తధర్మైక-----
సమయసామాన్యవిశేషపరిచ్ఛిత్తిసమర్థం యద్దర్శనజ్ఞానద్వయం తచ్ఛుద్ధస్యైవ . సుద్ధస్స య ణివ్వాణం అవ్యాబాధానన్త-
సుఖాదిగుణాధారభూతం పరాధీనరహితత్వేన స్వాయత్తం యన్నిర్వాణం తచ్ఛుద్ధస్యైవ . సో చ్చియ సిద్ధో యో
అన్వయార్థ :[శుద్ధస్య చ ] శుద్ధ (-శుద్ధోపయోగీ) కో [శ్రామణ్యం భణితం ] శ్రామణ్య
కహా హై, [శుద్ధస్య చ ] ఔర శుద్ధకో [దర్శనం జ్ఞానం ] దర్శన తథా జ్ఞాన కహా హై, [శుద్ధస్య చ ]
శుద్ధకే [నిర్వాణం ] నిర్వాణ హోతా హై; [సః ఏవ ] వహీ (-శుద్ధ హీ) [సిద్ధః ] సిద్ధ హోతా హై;
[తస్మై నమః ] ఉసే నమస్కార హో
..౨౭౪..
టీకా :ప్రథమ తో, సమ్యగ్దర్శన -జ్ఞాన -చారిత్రకే యుగపద్పనేరూపసే ప్రవర్తమాన ఏకాగ్రతా
జిసకా లక్షణ హై ఐసా జో సాక్షాత్ మోక్షమార్గభూత శ్రామణ్య, ‘శుద్ధ కే హీ హోతా హై; సమస్త భూత
వర్తమానభావీ వ్యతిరేకోంకే సాథ మిలిత (మిశ్రిత), అనన్య వస్తుఓంకా అన్వయాత్మక జో విశ్వ
ఉసకే (౧) సామాన్య ఔర (౨) విశేషకే ప్రత్యక్ష ప్రతిభాసస్వరూప జో (౧) దర్శన ఔర (౨)
జ్ఞాన వే ‘శుద్ధ’ కే హీ హోతే హైం; నిర్విఘ్న
ఖిలే హుఏ సహజ జ్ఞానానన్దకీ ముద్రావాలా (-స్వాభావిక
జ్ఞాన ఔర ఆనన్దకీ ఛాపవాలా) దివ్య జిసకా స్వభావ హై ఐసా జో నిర్వాణ, వహ ‘శుద్ధ’ కే
హీ హోతా హై; ఔర టంకోత్కీర్ణ పరమానన్ద
అవస్థారూపసే సుస్థిత ఆత్మస్వభావకీ ఉపలబ్ధిసే
గంభీర ఐసే జో భగవాన సిద్ధ, వే ‘శుద్ధ’ హీ హోతే హైం (అర్థాత్ శుద్ధోపయోగీ హీ సిద్ధ హోతే హైం ),
వచనవిస్తారసే బస హో ! సర్వ మనోరథోంకే స్థానభూత, మోక్షతత్వకే సాధనతత్వరూప, ‘శుద్ధ’కో,
జిసమేం పరస్పర అంగఅంగీరూపసే పరిణమిత
భావకభావ్యతాకే కారణ స్వపరకా విభాగ అస్త
౧. భావక (భావనమస్కార కరనేవాలా) వహ అంగ (అంశ) హై ఔర భావ్య (భావనమస్కార కరనే యోగ్య పదార్థ)
వహ అంగీ (అంశీ) హై, ఇసలియే ఇస భావనమస్కారమేం భావక తథా భావ్య స్వయం హీ హై . ఐసా నహీం హై కి
భావక స్వయం హో ఔర భావ్య పర హో .

Page 491 of 513
PDF/HTML Page 524 of 546
single page version

అథ శిష్యజనం శాస్త్రఫలేన యోజయన్ శాస్త్రం సమాపయతి
బుజ్ఝది సాసణమేదం సాగారణగారచరియయా జుత్తో .
జో సో పవయణసారం లహుణా కాలేణ పప్పోది ..౨౭౫..
బుధ్యతే శాసనమేతత్ సాకారానాకారచర్యయా యుక్తః .
యః స ప్రవచనసారం లఘునా కాలేన ప్రాప్నోతి ..౨౭౫..
యో హి నామ సువిశుద్ధజ్ఞానదర్శనమాత్రస్వరూపవ్యవస్థితవృత్తిసమాహితత్వాత్ సాకారా-
నాకారచర్యయా యుక్తః సన్ శిష్యవర్గః స్వయం సమస్తశాస్త్రార్థవిస్తరసంక్షేపాత్మకశ్రుతజ్ఞానోపయోగ-
లౌకికమాయాఞ్జనరసదిగ్విజయమన్త్రయన్త్రాదిసిద్ధవిలక్షణః స్వశుద్ధాత్మోపలమ్భలక్షణః టఙ్కోత్కీర్ణజ్ఞాయకైక-
స్వభావో జ్ఞానావరణాద్యష్టవిధకర్మరహితత్వేన సమ్యక్త్వాద్యష్టగుణాన్తర్భూతానన్తగుణసహితః సిద్ధో భగవాన్ స

చైవ శుద్ధః ఏవ
. ణమో తస్స నిర్దోషినిజపరమాత్మన్యారాధ్యారాధకసంబన్ధలక్షణో భావనమస్కారోస్తు తస్యైవ .
అత్రైతదుక్తం భవతిఅస్య మోక్షకారణభూతశుద్ధోపయోగస్య మధ్యే సర్వేష్టమనోరథా లభ్యన్త ఇతి మత్వా
శేషమనోరథపరిహారేణ తత్రైవ భావనా కర్తవ్యేతి ..౨౭౪.. అథ శిష్యజనం శాస్త్రఫలం దర్శయన్ శాస్త్రం
సమాపయతిపప్పోది ప్రాప్నోతి . సో స శిష్యజనః కర్తా . క మ్ . పవయణసారం ప్రవచనసారశబ్దవాచ్యం
నిజపరమాత్మానమ్ . కేన . లహుణా కాలేణ స్తోకకాలేన . యః కిం కరోతి . జో బుజ్ఝది యః శిష్యజనో బుధ్యతే
జానాతి . కిమ్ . సాసణమేదం శాస్త్రమిదం . కిం నామ . పవయణసారం ప్రవచనసారం,సమ్యగ్జ్ఞానస్య తస్యైవ
హుఆ హై ఐసా భావనమస్కార హో ..౨౭౪..
అబ (భగవాన కున్దకున్దాచార్యదేవ) శిష్యజనకో శాస్త్రకే ఫలకే సాథ జోడతే హుఏ
శాస్త్ర సమాప్త కరతే హైం :
అన్వయార్థ :[యః ] జో [సాకారానాకారచర్యయా యుక్తః ] సాకారఅనాకార చర్యాసే
యుక్త వర్తతా హుఆ [ఏతత్ శాసనం ] ఇస ఉపదేశకో [బుధ్యతే ] జానతా హై, [సః ] వహ [లఘునా
కాలేన ]
అల్ప కాలమేం హీ [ప్రవచనసారం ] ప్రవచనకే సారకో (-భగవాన ఆత్మాకో) [ప్రాప్నోతి ]
పాతా హై
..౨౭౫..
టీకా :సువిశుద్ధజ్ఞానదర్శనమాత్ర స్వరూపమేం అవస్థిత పరిణతిమేం లగా హోనేసే
సాకారఅనాకార చర్యాసే యుక్త వర్తతా హుఆ, జో శిష్యవర్గ స్వయం సమస్త శాస్త్రోంకే అర్థోంకే
విస్తారసంక్షేపాత్మక శ్రుతజ్ఞానోపయోగపూర్వక ప్రభావ ద్వారా కేవల ఆత్మాకో అనుభవతా హుఆ, ఇస
౧. ఆత్మాకా స్వరూప మాత్ర సువిశుద్ధ జ్ఞాన ఔర దర్శన హై . [ఇసమేం, జ్ఞాన సాకార హై ఔర దర్శన అనాకార హై . ]
౨. విస్తారసంక్షేపాత్మక = విస్తారాత్మక యా సంక్షేపాత్మక .
సాకార అణఆకార చర్యాయుక్త ఆ ఉపదేశనే
జే జాణతో, తే అల్పకాళే సార ప్రవచననో లహే. ౨౭౫.

Page 492 of 513
PDF/HTML Page 525 of 546
single page version

పూర్వకానుభావేన కేవలమాత్మానమనుభవన్శాసనమేతద్ బుధ్యతే స ఖలు నిరవధిత్రిసమయ-
ప్రవాహావస్థాయిత్వేన సకలార్థసార్థాత్మకస్య ప్రవచనస్య సారభూతం భూతార్థస్వసంవేద్యదివ్యజ్ఞానానన్ద-
స్వభావమననుభూతపూర్వం భగవన్తమాత్మానమవాప్నోతి
..౨౭౫..
ఇతి తత్త్వదీపికాయాం శ్రీమదమృతచన్ద్రసూరివిరచితాయాం ప్రవచనసారవృత్తౌ చరణానుయోగసూచికా
చూలికా నామ తృతీయః శ్రుతస్కన్ధః సమాప్తః ....
✽ ✽ ✽
జ్ఞేయభూతపరమాత్మాదిపదార్థానాం తత్సాధ్యస్య నిర్వికారస్వసంవేదనజ్ఞానస్య చ, తథైవ తత్త్వార్థశ్రద్ధానలక్షణ-
సమ్యగ్దర్శనస్య తద్విషయభూతానేకాన్తాత్మకపరమాత్మాదిద్రవ్యాణాం తేన వ్యవహారసమ్యక్త్వేన సాధ్యస్య నిజ-

శుద్ధాత్మరుచిరూపనిశ్చయసమ్యక్త్వస్య చ, తథైవ చ వ్రతసమితిగు ప్త్యాద్యనుష్ఠానరూపస్య సరాగచారిత్రస్య తేనైవ

సాధ్యస్య స్వశుద్ధాత్మనిశ్చలానుభూతిరూపస్య వీతరాగచారిత్రస్య చ ప్రతిపాదకత్వాత్ప్రవచనసారాభిధేయమ్
.
కథంభూతః సః శిష్యజనః . సాగారణగారచరియయా జుత్తో సాగారానాగారచర్యయా యుక్తః . ఆభ్యన్తరరత్న-
త్రయానుష్ఠానముపాదేయం కృత్వా బహిరఙ్గరత్నత్రయానుష్ఠానం సాగారచర్యా శ్రావకచర్యా . బహిరఙ్గరత్నత్రయాధారేణాభ్యన్తర-
రత్నత్రయానుష్ఠానమనాగారచర్యా ప్రమత్తసంయతాదితపోధనచర్యేత్యర్థః ..౨౭౫.. ఇతి గాథాపఞ్చకేన పఞ్చరత్నసంజ్ఞం
పఞ్చమస్థలం వ్యాఖ్యాతమ్ . ఏవం ‘ణిచ్ఛిదసుత్తత్థపదో’ ఇత్యాది ద్వాత్రింశద్గాథాభిః స్థలపఞ్చకేన శుభోప-
యోగాభిధానశ్చతుర్థాన్తరాధికారః సమాప్తః ..
ఇతి శ్రీజయసేనాచార్యకృతాయాం తాత్పర్యవృత్తౌ పూర్వోక్తక్రమేణ ‘ఏవం పణమియ సిద్ధే’ ఇత్యాద్యేక-
వింశతిగాథాభిరుత్సర్గాధికారః . తదనన్తరం ‘ణ హి ణిరవేక్ఖో చాగో’ ఇత్యాది త్రింశద్గాథాభిరపవాదాధికారః .
తతః పరం ‘ఏయగ్గగదో సమణో’ ఇత్యాదిచతుర్దశగాథాభిః శ్రామణ్యాపరనామా మోక్షమార్గాధికారః . తతోప్యనన్తరం
‘ణిచ్ఛిదసుత్తత్థపదో’ ఇత్యాదిద్వాత్రింశద్గాథాభిః శుభోపయోగాధికారశ్చేత్యన్తరాధికారచతుష్టయేన
సప్తనవతిగాథాభి
శ్చరణానుయోగచూలికా నామా తృతీయో మహాధికారః సమాప్తః ....
ఉపదేశకో జానతా హై, వహ వాస్తవమేం, భూతార్థస్వసంవేద్యదివ్య జ్ఞానానన్ద జిసకా స్వభావ హై,
పూర్వకాలమేం కభీ జిసకా అనుభవ నహీం కియా, ఐసే భగవాన ఆత్మాకో ప్రాప్త కరతా హైజో కి
(జో ఆత్మా) తీనోం కాలకే నిరవధి ప్రవాహమేం స్థాయీ హోనేసే సకల పదార్థోంకే సమూహాత్మక
ప్రవచనకా సారభూత హై ..౨౭౫..
ఇసప్రకార (శ్రీమద్ భగవత్కున్దకున్దాచార్యదేవప్రణీత) శ్రీ ప్రవచనసార శాస్త్రకీ
శ్రీమద్అమృతచన్ద్రాచార్యదేవ విరచిత తత్వదీపికా నామక టీకామేం చరణానుయోగసూచక చూలికా
నామకా తృతీయ శ్రుతస్కంధ సమాప్త హుఆ
.
❊ ❊ ❊
౧. భూతార్థ పారమార్థిక(సత్యార్థ), స్వసంవేద్య ఔర దివ్య ఐసే జో జ్ఞాన ఔర ఆనన్ద వహ భగవాన ఆత్మాకా
స్వభావ హై .
౨. ప్రవచన సకల పదార్థోంకే సమూహకా ప్రతిపాదన కరతా హై, ఇసలియే ఉసే సకల పదార్థోంకా సమూహాత్మక కహా
హై . [నిజ శుద్ధాత్మా ప్రవచనకా సారభూత హై, క్యోంకి ప్రవచన జో సర్వపదార్థసమూహకా ప్రతిపాదన కరతా హై ఉసమేం
ఏక నిజాత్మపదార్థ హీ స్వయంకో ధ్రువ హై, దూసరా కోఈ పదార్థ స్వయంకో ధ్రువ నహీం, ]

Page 493 of 513
PDF/HTML Page 526 of 546
single page version

నను కోయమాత్మా కథం చావాప్యత ఇతి చేత్, అభిహితమేతత్ పునరప్యభిధీయతే . ఆత్మా
హి తావచ్చైతన్యసామాన్యవ్యాప్తానన్తధర్మాధిష్ఠాత్రేకం ద్రవ్యమనన్తధర్మవ్యాపకానన్తనయవ్యాప్యేకశ్రుత-
జ్ఞానలక్షణప్రమాణపూర్వకస్వానుభవప్రమీయమాణత్వాత
. తత్తు ద్రవ్యనయేన పటమాత్రవచ్చిన్మాత్రమ్ ౧ .
పర్యాయనయేన తన్తుమాత్రవద్దర్శనజ్ఞానాదిమాత్రమ్ ౨ . అస్తిత్వనయేనాయోమయగుణకార్ముకాన్తరాలవర్తి-
సంహితావస్థలక్ష్యోన్ముఖవిశిఖవత్ స్వద్రవ్యక్షేత్రకాలభావైరస్తిత్వవత్ ౩ . నాస్తిత్వనయేనానయోమయా-
గుణకార్ముకాన్తరాలవర్త్యసంహితావస్థాలక్ష్యోన్ముఖప్రాక్త నవిశిఖవత్ పరద్రవ్యక్షేత్రకాలభావైర్నాస్తి-
అత్రాహ శిష్యఃపరమాత్మద్రవ్యం యద్యపి పూర్వం బహుధా వ్యాఖ్యాతమ్, తథాపి సంక్షేపేణ పునరపి
కథ్యతామితి . భగవానాహకేవలజ్ఞానాద్యనన్తగుణానామాధారభూతం యత్తదాత్మద్రవ్యం భణ్యతే . తస్య చ నయైః
[అబ టీకాకార శ్రీ అమృతచన్ద్రాచార్యదేవ పరిశిష్టరూపసే కుఛ కహతే హైం : ]
‘యహ ఆత్మా కౌన హై (-కైసా హై) ఔర కైసే ప్రాప్త కియా జాతా హై’ ఐసా ప్రశ్న కియా
జాయ తో ఇసకా ఉత్తర (పహలే హీ) కహా జా చుకా హై ఔర (యహాఁ) పునః కహతే హైం :
ప్రథమ తో, ఆత్మా వాస్తవమేం చైతన్యసామాన్యసే వ్యాప్త అనన్త ధర్మోంకా అధిష్ఠాతా (స్వామీ)
ఏక ద్రవ్య హై, క్యోంకి అనన్త ధర్మోంమేం వ్యాప్త హోనేవాలే జో అనన్త నయ హైం ఉనమేం వ్యాప్త హోనేవాలా
జో ఏక శ్రుతజ్ఞానస్వరూప ప్రమాణ హై, ఉస ప్రమాణపూర్వక స్వానుభవసే (వహ ఆత్మద్రవ్య) ప్రమేయ హోతా
హై (-జ్ఞాత హోతా హై)
.
వహ ఆత్మద్రవ్య ద్రవ్యనయసే, పటమాత్రకీ భాఁతి, చిన్మాత్ర హై (అర్థాత్ ఆత్మా ద్రవ్యనయసే
చైతన్యమాత్ర హై, జైసే వస్త్ర వస్త్రమాత్ర హై తదనుసార .) ౧.
ఆత్మద్రవ్య పర్యాయనయసే, తంతుమాత్రకీ భాఁతి, దర్శనజ్ఞానాదిమాత్ర హై (అర్థాత్ ఆత్మా
పర్యాయనయసే దర్శనజ్ఞానచారిత్రాదిమాత్ర హై, జైసే వస్త్ర తంతుమాత్ర హై .) ౨.
ఆత్మద్రవ్య అస్తిత్వనయసే స్వద్రవ్యక్షేత్రకాలభావసే అస్తిత్వవాలా హై; లోహమయ,
డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం స్థిత, సంధానదశామేం రహే హుఏ ఔర లక్ష్యోన్ముఖ బాణకీ భాఁతి . (జైసే
కోఈ బాణ స్వద్రవ్యసే లోహమయ హై, స్వక్షేత్రసే డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం స్థిత హై, స్వకాలసే సంధాన
దశామేం హై, అర్థాత్ ధనుష పర చఢాకర ఖేంచీ హుఈ దశామేం హై, ఔర స్వభావసే లక్ష్యోన్ముఖ హై అర్థాత్
నిశానకీ ఓర హై, ఉసీప్రకార ఆత్మా అస్తిత్వనయసే స్వచతుష్టయసే అస్తిత్వవాలా హై
.) ౩.
ఆత్మద్రవ్య నాస్తిత్వనయసే పరద్రవ్యక్షేత్రకాలభావసే నాస్తిత్వవాలా హై; అలోహమయ,
డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం నహీం స్థిత, సంధానదశామేం న రహే హుఏ ఔర అలక్ష్యోన్ముఖ ఐసే పహలేకే
బాణకీ భాఁతి
. (జైసే పహలేకా బాణ అన్య బాణకే ద్రవ్యకీ అపేక్షాసే అలోహమయ హై, అన్య
బాణకే క్షేత్రకీ అపేక్షాసే డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం స్థిత నహీం హై, అన్య బాణకే కాలకీ
అపేక్షాసే సంధానదశామేం నహీం రహా హుఆ ఔర అన్య బాణకే భావకీ అపేక్షాసే అలక్ష్యోన్ముఖ హై,

Page 494 of 513
PDF/HTML Page 527 of 546
single page version

త్వవత్ ౪ . అస్తిత్వనాస్తిత్వనయేనాయోమయానయోమయగుణకార్ముకాన్తరాలవర్త్యగుణకార్ముకాన్తరాల-
వర్తిసంహితావస్థాసంహితావస్థలక్ష్యోన్ముఖాలక్ష్యోన్ముఖప్రాక్తనవిశిఖవత్ క్రమతః స్వపరద్రవ్యక్షేత్ర-
కాలభావైరస్తిత్వనాస్తిత్వవత్ ౫ . అవక్తవ్యనయేనాయోమయానయోమయగుణకార్ముకాన్తరాలవర్త్యగుణ-
కార్ముకాంతరాలవర్తిసంహితావస్థాసంహితావస్థలక్ష్యోన్ముఖాలక్ష్యోన్ముఖప్రాక్త నవిశిఖవత్ యుగపత్స్వపర-
ద్రవ్యక్షేత్రకాలభావైరవక్త వ్యమ్ ౬ . అస్తిత్వావక్తవ్యనయేనాయోమయగుణకార్ముకాన్తరాలవర్తిసంహితావస్థ-
లక్ష్యోన్ముఖాయోమయానయోమయగుణకార్ముకాన్తరాలవర్త్యగుణకార్ముకాన్తరాలవర్తిసంహితావస్థాసంహితా-
ప్రమాణేన చ పరీక్షా క్రియతే . తద్యథాఏతావత్ శుద్ధనిశ్చయనయేన నిరుపాధిస్ఫ టికవత్సమస్తరాగాది-
వికల్పోపాధిరహితమ్ . తదేవాశుద్ధనిశ్చయనయేన సోపాధిస్ఫ టికవత్సమస్తరాగాదివికల్పోపాధిసహితమ్ .
శుద్ధసద్భూతవ్యవహారనయేన శుద్ధస్పర్శరసగంంంంంధవర్ణానామాధారభూతపుద్గద్గద్గద్గద్గలపరమాణువత్కేవలజ్ఞానాదిశుద్ధగుణానామాధార-
ఉసీప్రకార ఆత్మా నాస్తిత్వనయసే పరచతుష్టయసే నాస్తిత్వవాలా హై .) ౪.
ఆత్మద్రవ్య అస్తిత్వనాస్తిత్వనయసే క్రమశః స్వపరద్రవ్యక్షేత్రకాలభావసే అస్తిత్వ
నాస్తిత్వవాలా హై; లోహమయ తథా అలోహమయ, డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం స్థిత తథా డోరీ ఔర
ధనుషకే మధ్యమేం నహీం స్థిత, సంధాన అవస్థామేం రహే హుఏ తథా సంధాన అవస్థామేం న రహే హుఏ ఔర
లక్ష్యోన్ముఖ తథా అలక్ష్యోన్ముఖ ఐసే పహలేకే బాణకీ భాఁతి
. (జైసే పహలేకా బాణ క్రమశః
స్వచతుష్టయకీ తథా పరచతుష్టయకీ అపేక్షాసే లోహమయాది ఔర అలోహమయాది హై, ఉసీప్రకార ఆత్మా
అస్తిత్వ
నాస్తిత్వనయసే క్రమశః స్వచతుష్టయ ఔర పరచతుష్టయకీ అపేక్షాసే అస్తిత్వవాలా ఔర
నాస్తిత్వవాలా హై .) ౫.
ఆత్మద్రవ్య అవ్యక్తవ్యనయసే యుగపత్ స్వపరద్రవ్యక్షేత్రకాలభావసే అవక్తవ్య హై;
లోహమయ తథా అలోహమయ, డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం స్థిత తథా డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం
నహీం స్థిత, సంధాన అవస్థామేం రహే హుఏ తథా సంధాన అవస్థామేం న రహే హుఏ ఔర లక్ష్యోన్ముఖ తథా
అలక్ష్యోన్ముఖ ఐసే పహలేకీ బాణకీ భాఁతి
. (జైసే పహలేకా బాణ యుగపత్ స్వచతుష్టయకీ ఔర
పరచతుష్టయకీ అపేక్షాసే యుగపత్ లోహమయాది తథా అలోహమయాది హోనేసే అవక్తవ్య హై, ఉసీప్రకార
ఆత్మా అవక్తవ్యనయసే యుగపత్ స్వచతుష్టయ ఔర పరచతుష్టయకీ అపేక్షాసే అవక్తవ్య హై
.) ౬.
ఆత్మద్రవ్య అస్తిత్వఅవక్తవ్య నయసే స్వద్రవ్యక్షేత్రకాలభావసే తథా యుగపత్
స్వపరద్రవ్యక్షేత్రకాలభావసే అస్తిత్వవాలాఅవక్తవ్య హై; (స్వచతుష్టయసే) లోహమయ, డోరీ
ఔర ధనుషకే మధ్యమేం స్థిత, సంధాన అవస్థామేం రహే హుఏ ఔర లక్ష్యోన్ముఖ ఐసే తథా (యుగపత్ స్వ-
పరచతుష్టసే) లోహమయ తథా అలోహమయ, డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం స్థిత తథా డోరీ ఔర ధనుషకే
మధ్యమేం నహీం స్థిత, సంధాన అవస్థాఏం రహే హుఏ తథా సంధాన అవస్థామేం రహే హుఏ ఔర లక్ష్యోన్ముఖ
తథా అలక్ష్యోన్ముఖ ఐసే పహలేకే బాణకీ భాఁతి
. [జైసే పహలేకా బాణ (౧) స్వచతుష్టయసే తథా
(౨) ఏక హీ సాథ స్వపరచతుష్టయకీ అపేక్షాసే (౧) లోహమయాది తథా (౨) అవక్తవ్య హై,

Page 495 of 513
PDF/HTML Page 528 of 546
single page version

వస్థలక్ష్యోన్ముఖాలక్ష్యోన్ముఖప్రాక్తనవిశిఖవత్ స్వద్రవ్యక్షేత్రకాలభావైర్యుగపత్స్వపరద్రవ్యక్షేత్రకాల-
భావైశ్చాస్తిత్వవదవక్త వ్యమ్ ౭ . నాస్తిత్వావక్తవ్యనయేనానయోమయాగుణకార్ముకాన్తరాలవర్త్యసంహితా-
వస్థాలక్ష్యోన్ముఖాయోమయానయోమయగుణకార్ముకాన్తరాలవర్త్యగుణకార్ముకాన్తరాలవర్తిసంహితావస్థాసంహితా-
వస్థలక్ష్యోన్ముఖాలక్ష్యోన్ముఖప్రాక్తనవిశిఖవత
్ పరద్రవ్యక్షేత్రకాలభావైర్యుగపత్స్వపరద్రవ్యక్షేత్రకాల-
భావైశ్చ నాస్తిత్వవదవక్త వ్యమ్ ౮ . అస్తిత్వనాస్తిత్వావక్తవ్యనయేనాయోమయగుణకార్ముకాన్తరాల-
వర్తిసంహితావస్థలక్ష్యోన్ముఖానయోమయాగుణకార్ముకాన్తరాలవర్త్యసంహితావస్థాలక్ష్యోన్ముఖాయోమయానయో-
భూతమ్ . తదేవాశుద్ధసద్భూతవ్యవహారనయేనాశుద్ధస్పర్శరసగన్ధవర్ణానామాధారభూతవ్ద్యణుకాదిస్కన్ధవన్మతిజ్ఞానాది-
విభావగుణానామాధారభూతమ్ . అనుపచరితాసద్భూతవ్యవహారనయేన వ్ద్యణుకాదిస్కన్ధేషు సంశ్లేశబన్ధస్థిత-
ఉసీప్రకార ఆత్మా అస్తిత్వఅవక్తవ్యనయసే (౧) స్వచతుష్టయకీ తథా (౨) యుగపత్
స్వపరచతుష్టయకీ అపేక్షాసే (౧) అస్తిత్వవాలా తథా (౨) అవక్తవ్య హై
. ] ౭.
ఆత్మద్రవ్య నాస్తిత్వఅవక్తవ్యనయసే పరద్రవ్యక్షేత్రకాల భావసే తథా యుగపత్
స్వపరద్రవ్యక్షేత్రకాలభావసే నాస్తిత్వవాలాఅవక్తవ్య హై; (పరచతుష్టయసే) అలోహమయ,
డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం నహీం స్థిత, సంధాన అవస్థామేం రహే హుఏ ఔర అలక్ష్యోన్ముఖ ఐసే తథా
(యుగపత్ స్వపరచతుష్టయసే) లోహమయ తథా అలోహమయ, డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం స్థిత తథా డోరీ
ఔర ధనుషకే మధ్యమేం నహీం స్థిత, సంధాన అవస్థామేం రహే హుఏ తథా సంధాన అవస్థామేం న రహే హుఏ
ఔర లక్ష్యోన్ముఖ తథా అలక్ష్యోన్ముఖ ఐసే పహలేకే బాణకీ భాఁతి
. [జైసే పహలేకా బాణ
(౧) పరచతుష్టయకీ తథా (౨) ఏక హీ సాథ స్వపరచతుష్టయకీ అపేక్షాసే (౧) అలోహమయాది తథా
(౨) అవక్తవ్య హై, ఉసీప్రకార ఆత్మా నాస్తిత్వ
అవక్తవ్యనయసే (౧) పరచతుష్టయకీ తథా
(౨) యుగపత్ స్వపరచతుష్టయకీ అపేక్షాసే (౧) నాస్తిత్వవాలా తథా (౨) అవక్తవ్య హై . ] ౮.
ఆత్మద్రవ్య అస్తిత్వనాస్తిత్వఅవక్తవ్యనయసే స్వద్రవ్యక్షేత్రకాలభావసే, పరద్రవ్యక్షేత్ర
కాలభావసే తథా యుగపత్ స్వపరద్రవ్యక్షేత్రకాలభావసే అస్తిత్వవాలానాస్తిత్వవాలా
అవక్తవ్య హై; (స్వచతుష్టయసే) లోహమయ, డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం స్థిత, సంధాన అవస్థామేం
రహే హుఏ ఔర లక్ష్యోన్ముఖ ఐసే, (పరచతుష్టయసే) అలోహమయ, డోరీ ఔర ధనుషకే మధ్యమేం నహీం
స్థిత, సంధాన అవస్థామేం న రహే హుఏ ఔర అలక్ష్యోన్ముఖ ఐసే తథా (యుగపత్ స్వపరచతుష్టయసే)
లోహమయ తథా అలోహమయ, డోరో ఔర ధనుషకే మధ్యమేం స్థిత తథా ప్రత్యఞ్చా ఔర ధనుషకే మధ్యమేం
నహీం స్థిత, సంధాన అవస్థామేం రహే హుఏ తథా సంధాన అవస్థామేం న రహే హుఏ ఔర లక్ష్యోన్ముఖ తథా
అలక్ష్యోన్ముఖ ఐసే పహలేకే బాణకీ భాఁతి
. [జైసే పహలేకా బాణ (౧) స్వచతుష్టయకీ,
(౨) పరచతుష్టయకీ తథా (౩) యుగపత్ స్వపరచతుష్టయకీ అపేక్షాసే (౧) లోహమయ,
(౨) అలోహమయ తథా (౩) అవక్తవ్య హై, ఉసీప్రకార ఆత్మా అస్తిత్వ
నాస్తిత్వ
అవక్తవ్యనయసే (౧) స్వచతుష్టయకీ, (౨) పరచతుష్టయకీ తథా (౩) యుగపత్ స్వపరచతుష్టయకీ

Page 496 of 513
PDF/HTML Page 529 of 546
single page version

మయగుణకార్ముకాన్తరాలవర్త్యగుణకార్ముకాన్తరాలవర్తిసంహితావస్థాసంహితావస్థలక్ష్యోన్ముఖాలక్ష్యోన్ముఖ-
ప్రాక్త నవిశిఖవత
్ స్వద్రవ్యక్షేత్రకాలభావైః పరద్రవ్యక్షేత్రకాలభావైర్యుగపత్స్వపరద్రవ్యక్షేత్రకాలభావైశ్చాస్తి-
త్వనాస్తిత్వవదవక్త వ్యమ్ ౯ . వికల్పనయేన శిశుకుమారస్థవిరైకపురుషవత్ సవికల్పమ్ ౧౦ .
అవికల్పనయేనైకపురుషమాత్రవదవికల్పమ్ ౧౧ . నామనయేన తదాత్మవత్ శబ్దబ్రహ్మామర్శి ౧౨ .
స్థాపనానయేన మూర్తిత్వవత్ సకలపుద్గలాలమ్బి ౧౩ . ద్రవ్యనయేన మాణవకశ్రేష్ఠిశ్రమణపార్థివ-
వదనాగతాతీతపర్యాయోద్భాసి ౧౪ . భావనయేన పురుషాయితప్రవృత్తయోషిద్వత్తదాత్వపర్యాయోల్లాసి ౧౫ .
పుద్గలపరమాణువత్పరమౌదారికశరీరే వీతరాగసర్వజ్ఞవద్వా వివక్షితైకదేహస్థితమ్ . ఉపచరితాసద్భూతవ్యవహారనయేన
కాష్ఠాసనాద్యుపవిష్టదేవదత్తవత్సమవసరణస్థితవీతరాగసర్వజ్ఞవద్వా వివక్షితైకగ్రామగృహాదిస్థితమ్ . ఇత్యాది
పరస్పరసాపేక్షానేకనయైః ప్రమీయమాణం వ్యవహ్రియమాణం క్రమేణ మేచకస్వభావవివక్షితైకధర్మవ్యాపకత్వాదేక-
అపేక్షాసే (౧) అస్తిత్వవాలా, (౨) నాస్తిత్వవాలా తథా (౩) అవక్తవ్య హై . ] ౯.
ఆత్మద్రవ్య వికల్పనయసే, బాలక, కుమార ఔర వృద్ధ ఐసే ఏక పురుషకీ భాఁతి, సవికల్ప
హై (అర్థాత్ ఆత్మా భేదనయసే, భేదసహిత హై, జైసే కి ఏక పురుష బాలక, కుమార ఔర వృద్ధ ఐసే
భేదవాలా హై
.) ౧౦.
ఆత్మద్రవ్య అవికల్పనయసే, ఏక పురుషమాత్రకీ భాఁతి, అవికల్ప హై (అర్థాత్ అభేదనయసే
ఆత్మా అభేద హై, జైసే కి ఏక పురుష బాలక, కుమార ఔర వృద్ధ ఐసే భేదరహిత ఏక పురుషమాత్ర
హై
.) ౧౧.
ఆత్మద్రవ్య నామనయసే, నామవాలేకీ భాఁతి, శబ్దబ్రహ్మకో స్పర్శ కరనేవాలా హై (అర్థాత్
ఆత్మా నామనయసే శబ్దబ్రహ్మసే కహా జాతా హై, జైసే కి నామవాలా పదార్థ ఉసకే నామరూప శబ్దసే
కహా జాతా హై
.) ౧౨.
ఆత్మద్రవ్య స్థాపనానయసే, మూర్తిపనేకీ భాఁతి, సర్వ పుద్గలోంకా అవలమ్బన కరనేవాలా హై
(అర్థాత్ స్థాపనానయసే ఆత్మద్రవ్యకీ పౌద్గలిక స్థాపనా కీ జా సకతీ హై, మూర్తికీ భాఁతి) ౧౩.
ఆత్మద్రవ్య ద్రవ్యనయసే బాలక సేఠకీ భాఁతి ఔర శ్రమణ రాజాకీ భాఁతి, అనాగత ఔర
అతీత పర్యాయసే ప్రతిభాసిత హోతా హై (అర్థాత్ ఆత్మా ద్రవ్యనయసే భావీ ఔర భూత పర్యాయరూపసే
ఖ్యాలమేం ఆతా హై, జైసే కి బాలక సేఠపనే స్వరూప భావీ పర్యాయరూపసే ఖ్యాలమేం ఆతా హై ఔర
ముని రాజాస్వరూప భూర్తపర్యాయరూపసే ఆతా హై
.) ౧౪.
ఆత్మద్రవ్య భావనయసే, పురుషకే సమాన ప్రవర్తమాన స్త్రీకీ భాఁతి, తత్కాల (వర్తమాన) కీ
పర్యాయరూపసే ఉల్లసితప్రకాశితప్రతిభాసిత హోతా హై (అర్థాత్ ఆత్మా భావనయసే వర్తమాన
పర్యాయరూపసే ప్రకాశిత హోతా హై, జైసే కి పురుషకే సమాన ప్రవర్తమాన స్త్రీ పురుషత్వరూపపర్యాయరూపసే
ప్రతిభాసిత హోతీ హై
.) ౧౫.

Page 497 of 513
PDF/HTML Page 530 of 546
single page version

సామాన్యనయేన హారస్రగ్దామసూత్రవద్వయాపి ౧౬ . విశేషనయేన తదేకముక్తాఫలవదవ్యాపి ౧౭ .
నిత్యనయేన నటవదవస్థాయి ౧౮ . అనిత్యనయేన రామరావణవదనవస్థాయి ౧౯ . సర్వగతనయేన
విస్ఫారితాక్షచక్షుర్వత్సర్వవర్తి ౨౦ . అసర్వగతనయేన మీలితాక్షచక్షుర్వదాత్మవర్తి ౨౧ . శూన్యనయేన
శూన్యాగారవత్కేవలోద్భాసి ౨౨ . అశూన్యనయేన లోకాక్రాన్తనౌవన్మిలితోద్భాసి ౨౩ . జ్ఞానజ్ఞేయా-
ద్వైతనయేన మహదిన్ధనభారపరిణతధూమకేతువదేక మ్ ౨౪ . జ్ఞానజ్ఞేయద్వైతనయేన పరప్రతిబిమ్బసమ్పృక్త-
స్వభావం భవతి . తదేవ జీవద్రవ్యం ప్రమాణేన ప్రమీయమాణం మేచకస్వభావానామనేకధర్మాణాం యుగపద్వయాపకత్వా-
చ్చిత్రపటవదనేకస్వభావం భవతి . ఏవం నయప్రమాణాభ్యాం తత్త్వవిచారకాలే యోసౌ పరమాత్మద్రవ్యం జానాతి స
ప్ర. ౬౩
ఆత్మద్రవ్య సామాన్యనయసే, హారమాలాకంఠీకే డోరేకీ భాఁతి, వ్యాపక హై, (అర్థాత్
ఆత్మా సామాన్యనయసే సర్వ పర్యాయోంమేం వ్యాప్త రహతా హై, జైసే మోతీకీ మాలాకా డోరా సారే మోతియోంమేం
వ్యాప్త హోతా హై
.) ౧౬.
ఆత్మద్రవ్య విశేషనయసే, ఉసకే ఏక మోతీకీ భాఁతి, అవ్యాపక హై (అర్థాత్ ఆత్మా
విశేషనయసే అవ్యాపక హై, జైసే పూర్వోక్త మాలాకా ఏక మోతీ సారీ మాలామేం అవ్యాపక హై .) ౧౭.
ఆత్మద్రవ్య నిత్యనయసే, నటకీ భాఁతి, అవస్థాయీ హై (అర్థాత్ ఆత్మా నిత్యనయసే నిత్య
స్థాయీ హై, జైసే రామరావణరూప అనేక అనిత్య స్వాంగ ధారణ కరతా హుఆ భీ నట తో వహకా వహీ
నిత్య హై .) ౧౮.
ఆత్మద్రవ్య అనిత్యనయసే, రామరావణకీ భాఁతి, అనవస్థాయీ హై (అర్థాత్ ఆత్మా
అనిత్యనయసే అనిత్య హై, జైసే నటకే ద్వారా ధారణ కియే గయే రామరావణరూప స్వాంగ అనిత్య హై .) ౧౯.
ఆత్మద్రవ్య సర్వగతనయసే, ఖులీ హుఈ ఆఁఖకీ భాఁతి, సర్వవర్తీ (సబమేం వ్యాప్త హోనేవాలా)
హై . ౨౦.
ఆత్మద్రవ్య అసర్వగతనయసే, మీంచీ హుఈ (బన్ద) ఆఁఖకీ భాఁతి, ఆత్మవర్తీ (అపనేమేం
రహనేవాలా) హై . ౨౧.
ఆత్మద్రవ్య శూన్యనయసే, శూన్య (ఖాలీ) ఘరకీ భాఁతి, ఏకాకీ (అమిలిత) భాసిత హోతా
హై . ౨౨.
ఆత్మద్రవ్య అశూన్యనయసే, లోగోంసే భరే హుఏ జహాజకీ భాఁతి, మిలిత భాసిత హోతా హై . ౨౩.
ఆత్మద్రవ్య జ్ఞానజ్ఞేయఅద్వైతనయసే (జ్ఞాన ఔర జ్ఞేయకే అద్వైతరూప నయసే), మహాన
ఈంధనసమూహరూప పరిణత అగ్నికీ భాఁతి, ఏక హై . ౨౪.
ఆత్మద్రవ్య జ్ఞానజ్ఞేయద్వైతనయసే, పరకే ప్రతిబింబోంసే సంపృక్త దర్పణకీ భాఁతి, అనేక హై (అర్థాత్
ఆత్మా జ్ఞాన ఔర జ్ఞేయకే ద్వైతరూపనయసే అనేక హై, జైసే పరప్రతిబిమ్బోంకే సంగవాలా దర్పణ
అనేకరూప హై .) ౨౫.

Page 498 of 513
PDF/HTML Page 531 of 546
single page version

దర్పణవదనేకమ్ ౨౫ . నియతినయేన నియతినియమితౌష్ణ్యవహ్నివన్నియతస్వభావభాసి ౨౬ .
అనియతినయేన నియత్యనియమితౌష్ణ్యపానీయవదనియతస్వభావభాసి ౨౭ . స్వభావనయేనానిశిత-
తీక్ష్ణకణ్టకవత్సంస్కారానర్థక్యకారి ౨౮ . అస్వభావనయేనాయస్కారనిశితతీక్ష్ణవిశిఖవత్సంస్కార-
సార్థక్య -కారి ౨౯ . కాలనయేన నిదాఘదివసానుసారిపచ్యమానసహకారఫలవత్సమయాయత్తసిద్ధిః
౩౦ . అకాలనయేన కృత్రిమోష్మపాచ్యమానసహకారఫలవత్సమయానాయత్తసిద్ధిః ౩౧ . పురుషకారనయేన
నిర్వికల్పసమాధిప్రస్తావే నిర్వికారస్వసంవేదనజ్ఞానేనాపి జానాతీతి .. పునరప్యాహ శిష్యఃజ్ఞాతమేవాత్మ-
ద్రవ్యం హే భగవన్నిదానీం తస్య ప్రా ప్త్యుపాయః కథ్యతామ్ . భగవానాహసకలవిమలకేవలజ్ఞాన-
ఆత్మద్రవ్య నియతినయసే నియతస్వభావరూప భాసిత హోతా హై, జిసకీ ఉష్ణతా నియమిత
(-నియత) హోతీ హై ఐసీ అగ్నికీ భాఁతి . [ఆత్మా నియతినయసే నియతస్వభావవాలా భాసిత
హోతా హై జైసే అగ్నికే ఉష్ణతాకా నియమ హోనేసే అగ్ని నియతస్వభావవాలీ భాసిత హోతీ హై . ] ౨౬.
ఆత్మద్రవ్య అనియతనయసే అనియతస్వభావరూప భాసిత హోతా హై, జిసకే ఉష్ణతా నియతి
(-నియమ) సే నియమిత నహీం హై ఐసే పానీకే భాఁతి . [ఆత్మా అనియతినయసే అనియతస్వభావవాలా
భాసిత హోతా హై, జైసే పానీకే (అగ్నికే నిమిత్తసే హోనేవాలీ) ఉష్ణతా అనియతహోనేసే పానీ
అనియతస్వభావవాలా భాసిత హోతా హై .] ౨౭.
ఆత్మద్రవ్య స్వభావనయసే సంస్కారకో నిరర్థక కరనేవాలా హై (అర్థాత్ ఆత్మాకో
స్వభావనయసే సంస్కార నిరుపయోగీ హై), జిసకీ కిసీకే నోక నహీం నికాలీ జాతీ (కిన్తు జో
స్వభావసే హీ నుకీలా హై) ఐసే పైనే కాఁటేకీ భాఁతి
. ౨౮.
ఆత్మద్రవ్య అస్వభావనయసే సంస్కారకో సార్థక కరనేవాలా (అర్థాత్ ఆత్మాకో
అస్వభావనయసే సంస్కార ఉపయోగీ హై), జిసకీ (స్వభావసే నోక నహీం హోతీ, కిన్తు సంస్కార కరకే
లుహారకే ద్వారా నోక నికాలీ గఈ హో ఐసే పైనే బాణకీ భాఁతి
.) ౨౯.
ఆత్మద్రవ్య కాలనయసే జిసకీ సిద్ధి సమయపర ఆధార రఖతీ హై ఐసా హై, గర్మీకే దినోంకే
అనుసార పకనేవాలే ఆమ్రఫలకీ భాఁతి . [కాలనయసే ఆత్మద్రవ్యకీ సిద్ధి సమయ పర ఆధార
రఖతీ హై, గర్మీకే దినోంకే అనుసార పకనేవాలే ఆమకీ భాఁతి . ] ౩౦.
ఆత్మద్రవ్య అకాలనయసే జిసకీ సిద్ధి సమయపర ఆధార నహీం రఖతీ ఐసా హై, కృత్రిమ
గర్మీసే పకాయే గయే ఆమ్రఫలకీ భాఁతి . ౩౧.
ఆత్మద్రవ్య పురుషకారనయసే జిసకీ సిద్ధి యత్నసాధ్య హై ఐసా హై, జిసే పురుషకారసే నీబూకా
వృక్ష ప్రాప్త హోతా హై (ఉగతా హై) ఐసే పురుషకారవాదీకీ భాఁతి . [పురుషార్థనయసే ఆత్మాకీ సిద్ధి
౧. సంస్కృత టీకామేం ‘మధుకుక్కటీ’ శబ్ద హై, జిసకా అర్థ యహాఁ ‘నీబూకా వృక్ష’ కియా హై; కిన్తు హిన్దీ టీకామేం
శ్రీ పాండే హేమరాజజీనే ‘మధుఛత్తా’ అర్థ కియా హై .

Page 499 of 513
PDF/HTML Page 532 of 546
single page version

పురుషకారోపలబ్ధమధుకుక్కుటీకపురుషకారవాదివద్యత్నసాధ్యసిద్ధిః ౩౨ . దైవనయేన పురుషకార-
వాదిదత్తమధుకుక్కుటీగర్భలబ్ధమాణిక్యదైవవాదివదయత్నసాధ్యసిద్ధిః ౩౩ . ఈశ్వరనయేన ధాత్రీహట్టా-
వలేహ్యమానపాన్థబాలకవత్పారతన్త్ర్యభోక్తృ ౩౪ . అనీశ్వరనయేన స్వచ్ఛన్దదారితకురంగకణ్ఠీరవవత్స్వా-
తన్త్ర్యభోక్తృ ౩౫ . గుణినయేనోపాధ్యాయవినీయమానకుమారకవద్గుణగ్రాహి ౩౬ . అగుణినయేనోపాధ్యాయ-
వినీయమానకుమారకాధ్యక్షవత్ కేవలమేవ సాక్షి ౩౭ . కర్తృనయేన రంజకవద్రాగాదిపరిణామ-
కర్తృ ౩౮ . అకర్తృనయేన స్వకర్మప్రవృత్తరంజకాధ్యక్షవత్కేవలమేవ సాక్షి ౩౯ . భోక్తృనయేన హితా-
హితాన్నభోక్తృవ్యాధితవత్ సుఖదుఃఖాదిభోక్తృ ౪౦ . అభోక్తృనయేన హితాహితాన్నభోక్తృ-
దర్శనస్వభావనిజపరమాత్మతత్త్వసమ్యక్శ్రద్ధానజ్ఞానానుష్ఠానరూపాభేదరత్నత్రయాత్మకనిర్వికల్పసమాధిసంజాతరాగాద్యుపాధి-
రహితపరమానన్దైకలక్షణసుఖామృతరసాస్వాదానుభవమలభమానః సన్ పూర్ణమాసీదివసే జలకల్లోలక్షుభితసముద్ర
ప్రయత్నసే హోతీ హై, జైసే కిసీ పురుషార్థవాదీ మనుష్యకో పురుషార్థసే నీబూకా వృక్ష ప్రాప్త హోతా హై . ] ౩౨.
ఆత్మద్రవ్య దైవనయసే జిసకీ సిద్ధి అయత్నసాధ్య హై (యత్న బినా హోతా హై) ఐసా హై;
పురుషకారవాదీ ద్వారా ప్రదత్త నీబూకే వృక్షకే భీతరసే జిసే (బినా యత్నకే, దైవసే) మాణిక ప్రాప్త హో
జాతా హై ఐసే దైవవాదీకీ భాఁతి
. ౩౩.
ఆత్మద్రవ్య ఈశ్వరనయసే పరతంత్రతా భోగనేవాలా హై, ధాయకీ దుకాన పర దూధ పిలాయే జానేవాలే
రాహగీరకే బాలకకీ భాఁతి . ౩౪.
ఆత్మద్రవ్య అనీశ్వరనయసే స్వతంత్రతా భోగనేవాలా హై, హిరనకో స్వచ్ఛన్దతా (స్వతన్త్రతా,
స్వేచ్ఛా) పూర్వక ఫాడకర ఖా జానేవాలే సింహకీ భాఁతి . ౩౫.
ఆత్మద్రవ్య గుణీనయసే గుణగ్రాహీ హై, శిక్షకకే ద్వారా జిసే శిక్షా దీ జాతీ హై ఐసే కుమారకీ
భాఁతి . ౩౬.
ఆత్మద్రవ్య అగుణీనయసే కేవల సాక్షీ హీ హై (గుణగ్రాహీ నహీం హై), జిసే శిక్షకకే ద్వారా
శిక్షా దీ జా రహీ హై ఐసే కుమారకో దేఖనేవాలే పురుష (ప్రేక్షక) కీ భాఁతి . ౩౭.
ఆత్మద్రవ్య కర్తృనయసే, రంగరేజకీ భాఁతి, రాగాది పరిణామకా కర్తా హై (అర్థాత్ ఆత్మా
కర్తానయసే రాగాదిపరిణామోంకా కర్తా హై, జైసే రంగరేజ రంగనేకే కార్యకా కర్తా హై .) ౩౮.
ఆత్మద్రవ్య అకర్తృనయసే కేవల సాక్షీ హీ హై (కర్తా నహీం), అపనే కార్యమేం ప్రవృత్త
రంగరేజకో దేఖనేవాలే పురుష (-ప్రేక్షక) కీ భాఁతి . ౩౯.
ఆత్మద్రవ్య భోక్తృనయసే సుఖదుఃఖాదికా భోక్తా హై, హితకారీఅహితకారీ అన్నకో
ఖానేవాలే రోగీకీ భాఁతి . [ఆత్మా భోక్తానయసే సుఖదుఃఖాదికో భోగతా హై, జైసే హితకారక యా
అహితకారక అన్నకో ఖానేవాలా రోగీ సుఖ యా దుఃఖకో భోగతా హై . ] ౪౦.
ఆత్మద్రవ్య అభోక్తృనయసే కేవల సాక్షీ హీ హై, హితకారీఅహితకారీ అన్నకో ఖానేవాలే

Page 500 of 513
PDF/HTML Page 533 of 546
single page version

వ్యాధితాధ్యక్షధన్వన్తరిచరవత్ కేవలమేవ సాక్షి ౪౧ . క్రియానయేన స్థాణుభిన్నమూర్ధజాతదృష్టి-
లబ్ధనిధానాన్ధవదనుష్ఠానప్రాధాన్యసాధ్యసిద్ధిః ౪౨ . జ్ఞాననయేన చణకముష్టిక్రీతచిన్తామణిగృహ-
కోణవాణిజవద్ వివేకప్రాధాన్యసాధ్యసిద్ధిః ౪౩ . వ్యవహారనయేన బన్ధకమోచకపరమాణ్వన్తరసంయుజ్య-
మానవియుజ్యమానపరమాణువద్ బన్ధమోక్షయోర్ద్వైతానువర్తి ౪౪ . నిశ్చయనయేన కేవలబధ్యమానముచ్యమాన-
బన్ధమోక్షోచితస్రిగ్ధరూక్షత్వగుణపరిణతపరమాణువద్బన్ధమోక్షయోరద్వైతానువర్తి ౪౫ . అశుద్ధనయేన
ఇవ రాగద్వేషమోహకల్లోలైర్యావదస్వస్థరూపేణ క్షోభం గచ్ఛత్యయం జీవస్తావత్కాలం నిజశుద్ధాత్మానం న ప్రాప్నోతి
ఇతి
. స ఏవ వీతరాగసర్వజ్ఞప్రణీతోపదేశాత్ ఏకేన్ద్రియవికలేన్ద్రియపఞ్చేన్ద్రియసంజ్ఞిపర్యాప్తమనుష్యదేశకుల-
రోగీకో దేఖనేవాలే వైద్యకీ భాఁతి . [ఆత్మా అభోక్తానయసే కేవల సాక్షీ హీ హైభోక్తా నహీం;
జైసే సుఖదుఃఖకో భోగనేవాలే రోగీకో దేఖనేవాలా వైద్య వహ తో కేవల సాక్షీ హీ హై . ] ౪౧.
ఆత్మద్రవ్య క్రియానయసే అనుష్ఠానకీ ప్రధానతాసే సిద్ధి సధే ఐసా హై, ఖమ్భేసే సిర ఫూ ట జానే
పర దృష్టి ఉత్పన్న హోకర జిసే నిధాన ప్రాప్త హో జాయ ఐసే అంధకీ భాఁతి . [క్రియానయసే ఆత్మా అనుష్ఠానకీ
ప్రధానతాసే సిద్ధి హో ఐసా హై; జైసే కిసీ అంధపురుషకో పత్థరకే ఖమ్భేకే సాథ సిర ఫోడనేసే సిరకే
రక్తకా వికార దూర హోనేసే ఆఁఖే ఖుల జాయేం ఔర నిధాన ప్రాప్త హో, ఉస ప్రకార
. ] ౪౨.
ఆత్మద్రవ్య జ్ఞాననయసే వివేకకీ ప్రధానతాసే సిద్ధి సధే ఐసా హై; ముట్ఠీభర చనే దేకర
చింతామణిరత్న ఖరీదనేవాలే ఘరకే కోనేమేం బైఠే హుఏ వ్యాపారీకీ భాఁతి . [జ్ఞాననయసే ఆత్మాకో
వివేకకీ ప్రధానతాసే సిద్ధి హోతీ హై, జైసే ఘరకే కోనేమేం బైఠా హుఆ వ్యాపారీ ముట్ఠీభర చనా దేకర
చింతామణి
రత్న ఖరీద లేతా హై, ఉస ప్రకార . ] ౪౩.
ఆత్మద్రవ్య వ్యవహారనయసే బంధ ఔర మోక్షమేం ద్వైతకా అనుసరణ కరనేవాలా బంధక హై, (బంధ
కరనేవాలే) ఔర మోచక (ముక్త కరనేవాలే) ఐసే అన్య పరమాణుకే సాథ సంయుక్త హోనేవాలే ఔర
ఉససే వియుక్త హోనేవాలే పరమాణుకీ భాఁతి
. [వ్యవహారనయసే ఆత్మా బంధ ఔర మోక్షమేం (పుద్గలకే
సాథ) ద్వైతకో ప్రాప్త హోతా హై, జైసే పరమాణుకే బంధమేం వహ పరమాణు అన్య పరమాణుకే సాథ సంయోగకో
పానేరూప ద్వైతకో ప్రాప్త హోతా హై ఔర పరమాణుకే మోక్షమేం వహ పరమాణు అన్య పరమాణుసే పృథక్ హోనేరూప
ద్వైతకో పాతా హై, ఉస ప్రకార
. ] ౪౪.
ఆత్మద్రవ్య నిశ్చయనయసే బంధ ఔర మోక్షమేం అద్వైతకా అనుసరణ కరనేవాలా హై, అకేలే బధ్యమాన
ఔర ముచ్యమాన ఐసే బంధమోక్షోచిత్త స్నిగ్ధత్వరూక్షత్వగుణరూప పరిణత పరమాణుకీ భాఁతి . [నిశ్చయనయసే
ఆత్మా అకేలా హీ బద్ధ ఔర ముక్త హోతా హై, జైసే బంధ ఔర మోక్షకే యోగ్య స్నిగ్ధ యా రూక్షత్వగుణరూప
పరిణమిత హోతా హుఆ పరమాణు అకేలా హీ బద్ధ ఔర ముక్త హోతా హై, ఉస ప్రకార
. ] ౪౫.
ఆత్మద్రవ్య అశుద్ధనయసే, ఘట ఔర రామపాత్రసే విశిష్ట మిట్టీ మాత్రకీ భాఁతి,
౧. ద్వైత = ద్విత్వ, ద్వైతపన, [వ్యవహారనయసే ఆత్మాకే బన్ధమేం కర్మకే సాథకే సంయోగకీ అపేక్షా ఆతీ హై ఇసలియే
ద్వైత హై ఔర ఆత్మాకీ ముక్తిమేం కర్మకే వియోగకీ అపేక్షా ఆతీ హై ఇసలియే వహాఁ భీ ద్వైత హై . ]

Page 501 of 513
PDF/HTML Page 534 of 546
single page version

ఘటశరావ -విశిష్టమృణ్మాత్రవత్సోపాధిస్వభావమ్ ౪౬ . శుద్ధనయేన కేవలమృణ్మాత్రవన్నిరుపాధిస్వభావమ్
౪౭ . తదుక్తమ్‘‘జావదియా వయణవహా తావదియా చేవ హోంతి ణయవాదా . జావదియా ణయవాదా
తావదియా చేవ హోంతి పరసమయా ..’’ ‘‘పరసమయాణం వయణం మిచ్ఛం ఖలు హోది సవ్వహా వయణా .
జఇణాణం పుణ వయణం సమ్మం ఖు కహంచి వయణాదో ..’’ ఏవమనయా దిశా ప్రత్యేకమనన్త-
ధర్మవ్యాపకానన్తనయైర్నిరూప్యమాణముదన్వదన్తరాలమిలద్ధవలనీలగాంగయామునోదకభారవదనన్తధర్మాణాం
పరస్పరమతద్భావమాత్రేణాశక్యవివేచనత్వాదమేచకస్వభావైకధర్మవ్యాపకైకధర్మిత్వాద్యథోదితైకాన్తాత్మా-
రూపేన్ద్రియపటుత్వనిర్వ్యాధ్యాయుష్యవరబుద్ధిసద్ధర్మశ్రవణగ్రహణధారణశ్రద్ధానసంయమవిషయసుఖనివర్తనక్రోధాదికషాయవ్యా-
వర్తనాదిపరంపరాదుర్లభాన్యపి కథంచిత్కాకతాలీయన్యాయేనావాప్య సకలవిమలకేవలజ్ఞానదర్శనస్వభావనిజ-
సోపాధిస్వభావవాలా హై . ౪౬.
ఆత్మద్రవ్య శుద్ధనయసే, కేవల మిట్టీ మాత్రకీ భాఁతి, నిరుపాధిస్వభావవాలా హై . ౪౭.
ఇసలియే కహా హై :
జావదియా వయణవహా తావదియా చేవ హోంతి ణయవాదా .
జావదియా ణయవాదా తావదియా చేవ హోంతి పరసమయా ..
పరసమయాణం వయణం మిచ్ఛం ఖలు హోది సవ్వహా వయణా .
జఇణాణం పుణ వయణం సమ్మం ఖు కహంచి వయణాదో ..
[అర్థ :జితనే వచనపంథ హైం ఉతనే వాస్తవమేం నయవాద హైం; ఔర జితనే నయవాద హైం ఉతనే
హీ పరసమయ (పర మత) హైం .
పరసమయోం (మిథ్యామతియోం) కా వచన సర్వథా (అర్థాత్ అపేక్షా బినా) కహా జానేకే కారణ
వాస్తవమేం మిథ్యా హై; ఔర జైనోంకా వచన కథంచిత్ (అర్థాత్ అపేక్షా సహిత) కహా జాతా హై ఇసలియే
వాస్తవమేం సమ్యక్ హై
. ]
ఇసప్రకార ఇస (ఉపరోక్త) సూచనానుసార (అర్థాత్ ౪౭ నయోంమేం సమఝాయా హై ఉస విధిసే)
ఏకఏక ధర్మమేం ఏకఏక నయ (వ్యాపే), ఇసప్రకార అనన్త ధర్మోంమేం వ్యాపక అనన్త నయోంసే
నిరూపణ కియా జాయ తో, సముద్రకే భీతర మిలనేవాలే శ్వేతనీల గంగాయమునాకే జలసమూహకీ
భాఁతి, అనన్తధర్మోంకో పరస్పర అతద్భావమాత్రసే పృథక్ కరనేమేం అశక్య హోనేసే, ఆత్మద్రవ్య
అమేచక స్వభావవాలా, ఏక ధర్మమేం వ్యాప్త హోనేవాలా, ఏక ధర్మీ హోనేసే యథోక్త ఏకాన్తాత్మక
(ఏకధర్మస్వరూప) హై . పరన్తు యుగపత్ అనన్తధర్మోంమేం వ్యాపక ఐసే అనన్త నయోంమేం వ్యాప్త హోనేవాలా
౧. వచనపంథ = వచనకే ప్రకార [జితనే వచనకే ప్రకార హైం ఉతనే నయ హైం . అపేక్షా సహిత నయ వే సమ్యక్ నయ
హై ఔర అపేక్షా రహిత నయ వే మిథ్యానయ హైం; ఇసలియే జితనే సమ్యక్ నయ హైం ఉతనే హీ మిథ్యానయ హైం . ]
౨. గంగాకా పానీ శ్వేత హోతా హై ఔర యమునాకా పానీ నీల హోతా హై .
౩. అమేచక = అభేద; వివిధతా రహిత; ఏక .

Page 502 of 513
PDF/HTML Page 535 of 546
single page version

త్మద్రవ్యమ్ . యుగపదనన్తధర్మవ్యాపకానన్తనయవ్యాప్యేకశ్రుతజ్ఞానలక్షణప్రమాణేన నిరూప్యమాణం తు
సమస్తతరంగిణీపయఃపూరసమవాయాత్మకైకమకరాకరవదనన్తధర్మాణాం వస్తుత్వేనాశక్యవివేచనత్వా-
న్మేచకస్వభావానన్తధర్మవ్యాప్యేకధర్మిత్వాద
్ యథోదితానేకాన్తాత్మాత్మద్రవ్యమ్ .
స్యాత్కారశ్రీవాసవశ్యైర్నయౌఘైః
పశ్యన్తీత్థం చేత్ ప్రమాణేన చాపి .
పశ్యన్త్యేవ ప్రస్ఫు టానన్తధర్మ-
స్వాత్మద్రవ్యం శుద్ధచిన్మాత్రమన్తః
..౧౯..
ఇత్యభిహితమాత్మద్రవ్యమ్ ఇదానీమేతదవాప్తిప్రకారోభిధీయతేఅస్య తావదాత్మనో నిత్య-
మేవానాదిపౌద్గలికకర్మనిమిత్తమోహభావనానుభావఘూర్ణితాత్మవృత్తితయా తోయాకరస్యేవాత్మన్యేవ క్షుభ్యతః
పరమాత్మతత్త్వసమ్యక్శ్రద్ధానజ్ఞానానుచరణరూపాభేదరత్నత్రయాత్మకనిర్వికల్పసమాధిసంజాతరాగాద్యుపాధిరహితపరమానన్దైక-
ఏక శ్రుతజ్ఞానస్వరూప ప్రమాణసే నిరూపణ కియా జాయ తో, సమస్తనదియోంకే జలసమూహకే
సమవాయాత్మక (సముదాయస్వరూప) ఏక సముద్రకీ భాఁతి, అనన్త ధర్మోంకో వస్తురూపసే పృథక్ కరనా
అశక్య హోనేసే ఆత్మద్రవ్య
మేచకస్వభావవాలా, అనన్త ధర్మోంమేం వ్యాప్త హోనేవాలా, ఏక ధర్మీ హోనేసే
యథోక్త అనేకాన్తాత్మక (అనేక ధర్మస్వరూప) హై . [జైసేఏక సమయ నదీకే జలకో జాననేవాలే
జ్ఞానాంశసే దేఖా జాయ తో సముద్ర ఏక నదీకే జలస్వరూపజ్ఞాత హోతా హై, ఉసీప్రకార ఏక సమయ ఏక
ధర్మకో జాననేవాలే ఏక నయసే దేఖా జాయ తో ఆత్మా ఏక ధర్మ స్వరూప జ్ఞాత హోతా హై; పరన్తు జైసే
ఏక హీ సాథ సర్వ నదియోంకే జలకో జాననేవాలే జ్ఞానసే దేఖా జాయ తో సముద్ర సర్వ నదియోంకే
జలస్వరూప జ్ఞాత హోతా హై, ఉసీప్రకార ఏక హీ సాథ సర్వధర్మోంకో జాననేవాలే ప్రమాణసే దేఖా జాయ
తో ఆత్మా అనేక ధర్మస్వరూప జ్ఞాత హోతా హై
. ఇసప్రకార ఏక నయసే దేఖనే పర ఆత్మా ఏకాన్తాత్మక
హై ఔర ప్రమాణసే దేఖనే పర అనేకాన్తాత్మక హై . ]
అబ ఇసీ ఆశయకో కావ్య ద్వారా కహకర ‘‘ఆత్మా కైసా హై’’ ఇస విషయ కా కథన
సమాప్త కియా జాతా హై : ]
[అర్థ : ] ఇసప్రకార స్యాత్కారశ్రీ (స్యాత్కారరూపీ లక్ష్మీ) కే నివాసకే వశీభూత
వర్తతే నయసమూహోంసే (జీవ) దేఖేం తో భీ ఔర ప్రమాణసే దేఖేం తో భీ స్పష్ట అనన్త ధర్మోంవాలే నిజ
ఆత్మద్రవ్యకో భీతరమేం శుద్ధ చైతన్యమాత్ర దేఖతే హీ హైం
.
ఇసప్రకార ఆత్మద్రవ్య కహా గయా . అబ ఉసకీ ప్రాప్తికా ప్రకార కహా జాతా హై :
ప్రథమ తో, అనాది పౌద్గలిక కర్మ జిసకా నిమిత్త హై ఐసీ మోహభావనాకే (మోహకే
అనుభవకే) ప్రభావసే ఆత్మపరిణతి సదా చక్కర ఖాతీ హై, ఇసలియే యహ ఆత్మా సముద్రకీ భాఁతి
శాలినీ ఛంద ౧. మేచక = పృథక్ పృథక్; వివిధ; అనేక .

Page 503 of 513
PDF/HTML Page 536 of 546
single page version

క్రమప్రవృత్తాభిరనన్తాభిర్జ్ఞప్తివ్యక్తిభిః పరివర్తమానస్య జ్ఞప్తివ్యక్తినిమిత్తతయా జ్ఞేయభూతాసు
బహిరర్థవ్యక్తిషు ప్రవృత్తమైత్రీకస్య శిథిలితాత్మవివేకతయాత్యన్తబహిర్ముఖస్య పునః పౌద్గలికకర్మ-
నిర్మాపకరాగద్వేషద్వైతమనువర్తమానస్య దూరత ఏవాత్మావాప్తిః
. అథ యదా త్వయమేవ ప్రచణ్డకర్మ-
కాణ్డోచ్చణ్డీకృతాఖణ్డజ్ఞానకాణ్డత్వేనానాదిపౌద్గలికక ర్మనిర్మితస్య మోహస్య వధ్యఘాతకవిభాగ-
జ్ఞానపూర్వకవిభాగకరణాత
్ కేవలాత్మభావానుభావనిశ్చలీకృతవృత్తితయా తోయాకర ఇవాత్మన్యేవాతి-
నిష్ప్రకమ్పస్తిష్ఠన్ యుగపదేవ వ్యాప్యానన్తా జ్ఞప్తివ్యక్తీరవకాశాభావాన్న జాతు వివర్తతే, తదాస్య
జ్ఞప్తివ్యక్తినిమిత్తతయా జ్ఞేయభూతాసు బహిరర్థవ్యక్తిషు న నామ మైత్రీ ప్రవర్తతే; తతః
సుప్రతిష్ఠితాత్మవివేకతయాత్యన్తమన్తర్ముఖీభూతః పౌద్గలికకర్మనిర్మాపకరాగద్వేషద్వైతానువృత్తిదూరీభూతో
దూరత ఏవాననుభూతపూర్వమపూర్వజ్ఞానానన్దస్వభావం భగవన్తమాత్మానమవాప్నోతి
. అవాప్నోత్వేవ
జ్ఞానానన్దాత్మానం జగదపి పరమాత్మానమితి .
లక్షణసుఖామృతరసాస్వాదానుభవలాభే సత్యమావాస్యా దివసే జలకల్లోలక్షోభరహితసముద్ర ఇవ రాగద్వేష-
మోహకల్లోలక్షోభరహితప్రస్తావే యదా నిజశుద్ధాత్మస్వరూపే స్థిరో భవతి తదా తదైవ నిజశుద్ధాత్మస్వరూపం

ప్రాప్నోతి
..
అపనేమేం హీ క్షుబ్ధ హోతా హుఆ క్రమశః ప్రవర్తమాన అనన్త జ్ఞప్తివ్యక్తియోంసే పరివర్తనకో ప్రాప్త హోతా
హై, ఇసలియే జ్ఞప్తివ్యక్తియోంకే నిమిత్తరూప హోనేసే జో జ్ఞేయభూత హైం ఐసీ బాహ్యపదార్థవ్యక్తియోంకే ప్రతి
ఉసకీ మైత్రీ ప్రవర్తతీ హై, ఇసలియే ఆత్మవివేక శిథిల హుఆ హోనేసే అత్యన్త బహిర్ముఖ ఐసా వహ
పునః పౌద్గలిక కర్మకే రచయితా రాగద్వేషద్వైతరూప పరిణమిత హోతా హై ఔర ఇసలియే ఉసకే
ఆత్మప్రాప్తి దూర హీ హై
. పరన్తు అబ జబ యహీ ఆత్మా ప్రచణ్డ కర్మకాణ్డ ద్వారా అఖణ్డ జ్ఞానకాండకో
ప్రచండ కరనేసే అనాదిపౌద్గలికకర్మరచిత మోహకో వధ్యఘాతకకే విభాగజ్ఞానపూర్వక
విభక్త కరనేసే (స్వయం) కేవల ఆత్మభావనాకే [ఆత్మానుభవకే ] ప్రభావసే పరిణతి నిశ్చలకీ
హోనేసే సముద్రకీ భాఁతి అపనేమేం హీ అతి నిష్కంప రహతా హుఆ ఏక సాథ హీ అనన్త జ్ఞప్తివ్యక్తియోంమేం
వ్యాప్త హోకర అవకాశకే అభావకే కారణ సర్వథా వివర్తన [పరివర్తన ] కో ప్రాప్త నహీం హోతా, తబ
జ్ఞప్తివ్యక్తియోంకే నిమిత్తరూప హోనేసే జో జ్ఞేయభూత హైం ఐసీ బాహ్యపదార్థవ్యక్తియోంకే ప్రతి ఉసే వాస్తవమేం
మైత్రీ నహీం ప్రవర్తతీ ఔర ఇసలియే ఆత్మవివేక సుప్రతిష్ఠిత [సుస్థిత ] హుఆ హోనేకే కారణ అత్యన్త
అన్తర్ముఖ హుఆ ఐసా యహ ఆత్మా పౌద్గలిక కర్మోంకే రచయితా రాగద్వేషద్వైతరూప పరిణతిసే దూర హోతా
హుఆ పూర్వమేం అనుభవ నహీం కియే గయే అపూర్వ జ్ఞానానన్దస్వభావీ భగవాన్ ఆత్మాకో ఆత్యంతిక రూపసే
హీ ప్రాప్త కరతా హై
. జగత భీ జ్ఞానానన్దాత్మక పరమాత్మాకో అవశ్య ప్రాప్త కరో .
౧. వ్యక్తియోం = ప్రగటతాఓం; పర్యాయోం; విశేషోం . [బాహ్యపదార్థవిశేష జ్ఞప్తివిశేషోంకే నిమిత్త హోనేసే జ్ఞేయభూత హైం . ]
౨. ఆత్మా వధ్య (హనన యోగ్య) హై ఔర మోహ ఘాతక (హననేవాలా) హై .

Page 504 of 513
PDF/HTML Page 537 of 546
single page version

భవతి చాత్ర శ్లోకః
ఆనన్దామృతపూరనిర్భరవహత్కైవల్యకల్లోలినీ-
నిర్మగ్నం జగదీక్షణక్షమమహాసంవేదనశ్రీముఖమ్ .
స్యాత్కారాంక జినేశశాసనవశాదాసాదయన్తూల్లసత
స్వం తత్త్వం వృతజాత్యరత్నకిరణప్రస్పష్టమిష్టం జనాః ..౨౦..
వ్యాఖ్యేయం కిల విశ్వమాత్మసహితం వ్యాఖ్యా తు గుమ్ఫో గిరాం
వ్యాఖ్యాతామృతచన్ద్రసూరిరితి మా మోహాజ్జనో వల్గతు .
వల్గత్వద్య విశుద్ధబోధకలయా స్యాద్వాదవిద్యాబలాద
లబ్ధ్వైకం సకలాత్మశాశ్వతమిదం స్వం తత్త్వమవ్యాకులః ..౨౧..
ఇతి శ్రీజయసేనాచార్యకృతాయాం తాత్పర్యవృత్తౌ ఏవం పూర్వోక్తక్రమేణ ‘ఏస సురాసుర’ ఇత్యాద్యేకోత్తరశత-
గాథాపర్యన్తం సమ్యగ్జ్ఞానాధికారః, తదనన్తరం ‘తమ్హా తస్స ణమాఇం’ ఇత్యాది త్రయోదశోత్తరశతగాథాపర్యన్తం
యహాఁ శ్లోక భీ హై :
[అర్థ : ] ఆనన్దామృతకే పూరసే భరపూర బహతీ హుఈ కైవల్యసరితామేం (ముక్తిరూపీనదీమేం)
జో డూబా హుఆ హై, జగతకో దేఖనేమేం సమర్థ ఐసీ మహాసంవేదనరూపీ శ్రీ (మహాజ్ఞానరూపీ లక్ష్మీ)
జిసమేం ముఖ్య హై, జో ఉత్తమ రత్న
కిరణకీ భాఁతి స్పష్ట హై ఔర జో ఇష్ట హై ఐసే ఉల్లసిత
(ప్రకాశమాన, ఆనన్దమయ) స్వతత్త్వకో జన స్యాత్కారలక్షణ జినేశ శాసనకే వశసే ప్రాప్త హోం .
(‘స్యాత్కార’ జిసకా చిహ్న హై ఐసే జినేన్ద్రభగవానకే శాసనకా ఆశ్రయ లేకరకే ప్రాప్త కరో .)
[అబ, ‘అమృతచన్ద్రసూరి ఇస టీకాకే రచయితా హైం ’ ఐసా మాననా యోగ్య నహీం హై ఐసే అర్థవాలే
కావ్య ద్వారా యథార్థ వస్తుస్వరూపకో ప్రగట కరకే స్వతత్త్వప్రాప్తికీ ప్రేరణా కీ జాతీ హై : ]
[అర్థ : ] (వాస్తవమేం పుద్గల హీ స్వయం శబ్దరూప పరిణమిత హోతే హైం, ఆత్మా ఉన్హేం
పరిణమిత నహీం కర సకతా, తథా వాస్తవమేం సర్వ పదార్థ హీ స్వయం జ్ఞేయరూపప్రమేయరూప పరిణమిత
హోతే హైం, శబ్ద ఉన్హేం జ్ఞేయ బనాసమఝా నహీం సకతే ఇసలియే) ‘ఆత్మా సహిత విశ్వ వహ వ్యాఖ్యేయ
(సమఝానే యోగ్య) హై, వాణీకా గుంథన వహ వ్యాఖ్యా హై ఔర అమృతచన్ద్రసూరి వే వ్యాఖ్యాతా హైం,
ఇసప్రకార జన మోహసే మత నాచో (
మత ఫూ లో) (కిన్తు) స్యాద్వాదవిద్యాబలసే విశుద్ధ జ్ఞానకీ
కలా ద్వారా ఇస ఏక సమస్త శాశ్వత స్వతత్త్వకో ప్రాప్త కరకే ఆజ [జన ] అవ్యాకులరూపసే నాచో
(
పరమానన్దపరిణామరూప పరిణత హోఓ . ]
[అబ కావ్య ద్వారా చైతన్యకీ మహిమా గాకర, వహీ ఏక అనుభవ కరనే యోగ్య హై ఐసీ ప్రేరణా
కరకే, ఇస పరమ పవిత్ర పరమాగమకీ పూర్ణాహుతి కీ జాతీ హై : ]
శార్దూలవిక్రీడిత ఛంద

Page 505 of 513
PDF/HTML Page 538 of 546
single page version

మాలినీ ఛంద.
ఇతి గదితమనీచైస్తత్త్వముచ్చావచం యత
చితి తదపి కిలాభూత్కల్పమగ్నౌ హుతస్య .
అనుభవతు తదుచ్చైశ్చిచ్చిదేవాద్య యస్మాద్
అపరమిహ న కించిత్తత్త్వమేకం పరం చిత
..౨౨..
సమాప్తేయం తత్త్వదీపికా వృత్తిః .
✾ ✾ ✾
జ్ఞేయాధికారాపరనామా సమ్యక్త్వాధికారః, తదనన్తరం ‘ఏవం పణమియ సిద్ధే’ ఇత్యాది సప్తనవతిగాథాపర్యన్తం
చారిత్రాధికారశ్చేతి మహాధికారత్రయేణైకాదశాధికత్రిశతగాథాభిః
ప్రవచనసారప్రాభృతం సమాప్తమ్ ..
సమాప్తేయం తాత్పర్యవృత్తిః ప్రవచనసారస్య .
ప్ర. ౬౪
[అర్థ : ] ఇసప్రకార [ఇస పరమాగమమేం ] అమన్దరూపసే [బలపూర్వక, జోరశోరసే ] జో
థోడాబహుత తత్త్వ కహా గయా హై, వహ సబ చైతన్యమేం వాస్తవమేం అగ్నిమేం హోమీ గఈ వస్తుకే సమాన
[స్వాహా ] హో గయా హై . [అగ్నిమేం హోమే గయే ఘీకో అగ్ని ఖా జాతీ హై, మానో కుఛ హోమా హీ న
గయా హో ! ఇసీప్రకార అనన్త మాహాత్మ్యవన్త చైతన్యకా చాహే జితనా వర్ణన కియా జాయ తథాపి మానో
ఉస సమస్త వర్ణనకో అనన్త మహిమావాన చైతన్య ఖా జాతా హై; చైతన్యకీ అనన్త మహిమాకే నికట
సారా వర్ణన మానో వర్ణన హీ న హుఆ హో ఇస ప్రకార తుచ్ఛతాకో ప్రాప్త హోతా హై
. ] ఉస చైతన్యకో
హీ చైతన్య ఆజ ప్రబలతాఉగ్రతాసే అనుభవ కరో (అర్థాత్ ఉస చిత్స్వరూప ఆత్మాకో హీ ఆత్మా
ఆజ అత్యన్త అనుభవో ] క్యోంకి ఇస లోకమేం దూసరా కుఛ భీ [ఉత్తమ ] నహీం హై, చైతన్య హీ పరమ
[ఉత్తమ ] తత్త్వ హై
.
ఇస ప్రకార (శ్రీమద్భగవత్కున్దకున్దాచార్యదేవప్రణీత శ్రీ ప్రవచనసార శాస్త్రకీ శ్రీమద్ -
అమృతచన్ద్రాచార్యదేవవిరచిత) తత్త్వదీపికా నామక సంస్కృత టీకాకే శ్రీ హిమ్మతలాల జేఠాలాల
శాహ కృత గుజరాతీ అనువాదకా హిన్దీ రూపాన్తర సమాప్త హుఆ
.
సమాప్త

Page 506 of 513
PDF/HTML Page 539 of 546
single page version

సాధక జీవకీ దృష్టి
అధ్యాత్మమేం సదా నిశ్చయనయ హీ ప్రధాన హై, ఉసీకే ఆశ్రయసే ధర్మ హోతా హై . శాస్త్రోంమేం జహాఁ
వికారీ పర్యాయోంకా వ్యవహారనయసే కథన కియా జావే వహాఁ భీ నిశ్చయనయ కో హీ ముఖ్య ఔర
వ్యవహారనయకో గౌణ కరనేకా ఆశయ హై ఐసా సమఝనా చాహియే
. క్యోంకి పురుషార్థకే ద్వారా అపనేమేం
శుద్ధ పర్యాయకో ప్రగట కరనే అర్థాత్ వికారీ పర్యాయకో టాలనేకే లియే సదా నిశ్చయనయ హీ ఆదరణీయ
హై
. ఉస సమయ దోనోం నయోంకా జ్ఞాన హోతా హై, కిన్తు ధర్మకో ప్రగట కరనేకే లియే దృష్టిమేం దోనోం నయ
కదాపి ఆదరణీయ నహీం హైం . వ్యవహారనయకే ఆశ్రయసే క భీ ఆంశిక ధర్మ భీ నహీం హోతా, ప్రత్యుత
ఉసకే ఆశ్రయసే రాగద్వేషకే వికల్ప హీ ఉఠా కరతే హైం .
ఛహోం ద్రవ్య, ఉనకే గుణ ఔర ఉనకీ పర్యాయోంకే స్వరూపకా జ్ఞాన కరానేకే లియే కభీ
నిశ్చయనయకీ ముఖ్యతా ఔర వ్యవహారనయకీ గౌణతా రఖకర కథన కియా జాతా హై, ఔర కభీ
వ్యవహారనయకో ముఖ్య కరకే ఔర నిశ్చయనయకో గౌణ రఖకర కథన కియా జాతా హై
. స్వయం విచార
కరే ఉసమేం భీ కభీ నిశ్చయనయకీ ఔర కభీ వ్యవహారనయకీ ముఖ్యతా కీ జాతీ హై .
అధ్యాత్మశాస్త్రమేం భీ జీవకీ వికారీ పర్యాయ జీవ స్వయం కరతా హై తో హోతీ హై, ఔర వహ జీవకా
అనన్య పరిణామ హై
ఇసప్రకార వ్యవహారనయసే కహా యా సమఝాయా జాయ, కిన్తు ఉస ప్రత్యేక సమయమేం
దృష్టిమేం తో నిశ్చయనయ ఏక హీ ముఖ్య ఔర ఆదరణీయ హైఐసా జ్ఞానియోంకా కథన హై . శుద్ధతా
ప్రకట కరనేకే లియే కభీ నిశ్చయనయ ఆదరణీయ హోతా హై ఔర కభీ వ్యవహారనయఐసా మాననా
భూల హై . తీనోం కాలమేం ఏకమాత్ర నిశ్చయనయకే ఆశ్రయసే హీ ధర్మ ప్రగట హోతా హైఐసా సమఝనా
చాహియే .
సాధక జీవ ప్రారంభసే అంత తక నిశ్చయకీ హీ ముఖ్యతా రఖకర వ్యవహారకో గౌణ హీ
కరతా జాతా హై, జిససే సాధక దశామేం నిశ్చయకీ ముఖ్యతాకే బలసే సాధకకే శుద్ధతాకీ వృద్ధి
హీ హోతీ జాతీ హై ఔర అశుద్ధతా టలతీ హీ జాతీ హై
. ఇసప్రకార నిశ్చయకీ ముఖ్యతాకే బలసే
పూర్ణ కేవలజ్ఞాన హోనే పర వహాఁ ముఖ్యత్వ గౌణత్వ నహీం హోతా ఔర నయ భీ నహీం హోతే .

Page 507 of 513
PDF/HTML Page 540 of 546
single page version

“ ప్రవచనసారకీ వర్ణానుక్రమ గాథాసూచీ “
గాథా
పృష్ఠ
అఇసయమాదసముత్థం
౧౩
౨౦
అజధాచారవిజుత్తో
౨౭౨
౪౮౭
అట్ఠే అజధాగహణం
౮౫
౧౪౫
అట్ఠేసు జో ణ ముజ్ఝది
౨౪౪
౪౫౩
అత్థం అక్ఖణివదిదం
౪౦
౬౮
అత్థి అముత్తం ముత్తం
౫౩
౯౦
అత్థిత్తణిచ్ఛిదస్స
౧౫౨
౨౯౭
అత్థి త్తి య ణత్థి త్తి
౧౧౫
౨౨౫
అత్థో ఖలు దవ్వమఓ
౯౩
౧౬౨
అధిగగుణా సామణ్ణే
౨౬౭
౪౭౯
అధివాసే వ వివాసే
౨౧౩
౩౯౨
అపదేసం సపదేసం
౪౧
౬౯
అపదేసో పరమాణూ
౧౬౩
౩౧౨
అపయత్తా వా చరియా
౨౧౬
౩౯౬
అపరిచ్చత్తసహావేణుప్పాద
౯౫
౧౭౦
అప్పడికు ట్ఠం ఉవధిం
౨౨౩
౪౦౮
అప్పడికుట్ఠం పిండం
“౩౪
౪౨౪
అప్పా ఉవఓగప్పా
౧౫౫
౩౦౨
అప్పా పరిణామప్పా
౧౨౫
౨౪౫
అబ్భుట్ఠాణం గహణం
౨౬౨
౪౭౪
అబ్భుట్ఠేయా సమణా
౨౬౩
౪౭౫
అయదాచారో సమణో
౨౧౮
౪౦౦
అరసమరూవమగంధం
౧౭౨
౩౨౪
అరహంతాదిసు భత్తీ
౨౪౬
౪౫౬
అవవదది సాసణత్థం
౨౬౫
౪౭౭
అవిదిదపరమత్థేసు
౨౫౭
౪౬౯
అసుభోవఓగరహిదా
౨౬౦
౪౭౨
అసుహోదఏణ ఆదా
౧౨
౧౮
అసుహోవఓగరహిదో
౧౫౯
౩౦౭
గాథా
పృష్ఠ
ఆగమచక్ఖూ సాహూ
౨౩౪
౪౩౫
ఆగమపువ్వా దిట్ఠీ
౨౩౬
౪౩౮
ఆగమహీణో సమణో
౨౩౩
౪౩౩
ఆగాసమణుణివిట్ఠం
౧౪౦
౨౭౭
ఆగాసస్సవగాహో
౧౩౩
౨౬౩
ఆదా కమ్మమలిమసో ధరేది
౧౫౦
౨౯౪
ఆదా కమ్మమలిమసో
౧౨౧
౨౩౮
ఆదా ణాణపమాణం
౨౩
౪౦
ఆదాయ తం పి లింగం
౨౦౭
౩౮౪
ఆపిచ్ఛ బంధువగ్గం
౨౦౨
౩౭౫
ఆహారే వ విహారే
౨౩౧
౪౨౬
ఇందియపాణో య తధా
౧౪౬
౨౯౦
ఇహలోగణిరావేక్ఖో
౨౨౬
౪౧౬
ఇహ వివిహలక్ఖణాణం
౯౭
౧౭౯
ఉచ్చాలియమ్హి పాఏ
“౧౫
౩౯౯
ఉదయగదా కమ్మంసా
౪౩
౭౨
ఉపజ్జది జది ణాణం
౫౦
౮౫
ఉప్పాదట్ఠిదిభంగా
౧౨౯
౨౫౫
ఉప్పాదట్ఠిదిభంగా విజ్జంతే
౧౦౧
౧౯౩
ఉప్పాదో పద్ధంసో
౧౪౨
౨౮౧
ఉప్పాదో య విణాసో
౧౮
౩౦
ఉవఓగమఓ జీవో
౧౭౫
౩౩౨
ఉవఓగవిసుద్ధో జో
౧౫
౨౩
ఉవఓగో జది హి
౧౫౬
౩౦౩
ఉవకుణది జో వి
౨౪౯
౪౫౯
ఉవయరణం జిణమగ్గే
౨౨౫
౪౧౧
ఉవరదపావో పురిసో
౨౫౯
౪౭౧