स्वभावप्रतिघाताभावहेतुकं हि सौख्यम् । आत्मनो हि दृशिज्ञप्ती स्वभावः, तयोर्लोका- लोकविस्तृतत्वेनार्थान्तगतत्वेन च स्वच्छन्दविजृम्भितत्वाद्भवति प्रतिघाताभावः । ततस्तद्धेतुकं सौख्यमभेदविवक्षायां केवलस्य स्वरूपम् । किंच केवलं सौख्यमेव; सर्वानिष्टप्रहाणात्, दिट्ठी लोकालोकयोर्विस्तृता दृष्टिः केवलदर्शनम् । णट्ठमणिट्ठं सव्वं अनिष्टं दुःखमज्ञानं च तत्सर्वं नष्टं । इट्ठं पुण जं हि तं लद्धं इष्टं पुनर्यद् ज्ञानं सुखं च हि स्फु टं तत्सर्वं लब्धमिति । तद्यथा – स्वभावप्रतिघाताभाव- हेतुकं सुखं भवति । स्वभावो हि केवलज्ञानदर्शनद्वयं, तयोः प्रतिघात आवरणद्वयं, तस्याभावः केवलिनां, ततः कारणात्स्वभावप्रतिघाताभावहेतुकमक्षयानन्तसुखं भवति । यतश्च परमानन्दैकलक्षण-
अब, पुनः ‘केवल (अर्थात् केवलज्ञान) सुखस्वरूप है’ ऐसा निरूपण करते हुए उपसंहार करते हैं : —
अन्वयार्थ : — [ज्ञानं ] ज्ञान [अर्थान्तगतं ] पदार्थोंके पारको प्राप्त है [दृष्टिः ] और दर्शन [लोकालोकेषु विस्तृताः ] लोकालोकमें विस्तृत है; [सर्वं अनिष्टं ] सर्व अनिष्ट [नष्टं ] नष्ट हो चुका है [पुनः ] और [यत् तु ] जो [इष्टं ] इष्ट है [तत् ] वह सब [लब्धं ] प्राप्त हुआ है । [इसलिये केवल (अर्थात् केवलज्ञान) सुखस्वरूप है ।] ।।६१।।
टीका : — सुखका कारण स्वभावप्रतिघातका अभाव है । आत्माका स्वभाव दर्शन- ज्ञान है; (केवलदशामें) उनके (-दर्शन -ज्ञानके) प्रतिघातका अभाव है, क्योंकि दर्शन लोकालोकमें विस्तृत होनेसे और ज्ञान पदार्थोंके पारको प्राप्त होनेसे वे (दर्शन -ज्ञान) स्वच्छन्दतापूर्वक (-स्वतंत्रतापूर्वक, बिना अंकुश, किसीसे बिना दबे) विकसित हैं (इसप्रकार दर्शन -ज्ञानरूप स्वभावके प्रतिघातका अभाव है) इसलिये स्वभावके प्रतिघातका अभाव जिसका कारण है ऐसा सुख अभेदविवक्षासे केवलज्ञानका स्वरूप है ।
अर्थान्तगत छे ज्ञान, लोकालोकविस्तृत दृष्टि छे; छे नष्ट सर्व अनिष्ट ने जे इष्ट ते सौ प्राप्त छे. ६१.