अथ छिन्नसंयमप्रतिसन्धानविधानमुपदिशति —
पयदम्हि समारद्धे छेदो समणस्स कायचेट्ठम्हि ।
जायदि जदि तस्स पुणो आलोयणपुव्विया किरिया ।।२११।।
छेदुवजुत्तो समणो समणं ववहारिणं जिणमदम्हि ।
आसेज्जालोचित्ता उवदिट्ठं तेण कायव्वं ।।२१२।।
प्रयतायां समारब्धायां छेदः श्रमणस्य कायचेष्टायाम् ।
जायते यदि तस्य पुनरालोचनपूर्विका क्रिया ।।२११।।
छेदोपयुक्तः श्रमणः श्रमणं व्यवहारिणं जिनमते ।
आसाद्यालोच्योपदिष्टं तेन कर्तव्यम् ।।२१२।।
सर्वथा च्युतिः सक लच्छेद इति देशसकलभेदेन द्विधा छेदः । तयोश्छेदयोर्ये प्रायश्चित्तं दत्वा संवेग-
वैराग्यजनकपरमागमवचनैः संवरणं कुर्वन्ति ते निर्यापकाः शिक्षागुरवः श्रुतगुरवश्चेति भण्यन्ते ।
दीक्षादायकस्तु दीक्षागुरुरित्यभिप्रायः ।।२१०।। अथ पूर्वसूत्रोक्तच्छेदद्वयस्य प्रायश्चित्तविधानं कथयति —
पयदम्हि समारद्धे छेदो समणस्स कायचेट्ठम्हि जायदि जदि प्रयतायां समारब्धायां छेदः श्रमणस्य कायचेष्टायां
जायते यदि चेत् । अथ विस्तरः – छेदो जायते यदि चेत् । स्वस्थभावच्युतिलक्षणः छेदो भवति । कस्याम् ।
कायचेष्टायाम् । कथंभूतायाम् । प्रयतायां स्वस्थभावलक्षणप्रयत्नपरायां समारब्धायां अशनशयनयान-
३९०प्रवचनसार[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
अब छिन्नसंयमके प्रतिसंधानकी विधिका उपदेश करते हैं : —
अन्वयार्थ : — [यदि ] यदि [श्रमणस्य ] श्रमणके [प्रयतायां ] १प्रयत्नपूर्वक
[समारब्धायां ] की जानेवाली [कायचेष्टायां ] कायचेष्टामें [छेदः जायते ] छेद होता
१. मुनिके (मुनित्वोचित) शुद्धोपयोग वह अन्तरंग अथवा निश्चयप्रयत्न है, और उस शुद्धोपयोगदशामें प्रवर्तमान
(हठरहित) देहचेष्टादि संबन्धी शुभोपयोग वह बहिरंग अथवा व्यवहारप्रयत्न है । [जहाँ शुद्धोपयोगदशा नहीं
होती वहाँ शुभोपयोग हठसहित होता है; वह शुभोपयोग व्यवहार – प्रयत्नको भी प्राप्त नहीं होता । ]
जो छेद थाय प्रयत्न सह कृत कायनी चेष्टा विषे,
आलोचनापूर्वक क्रिया कर्तव्य छे ते साधुने. २११.
छेदोपयुक्त मुनि, श्रमण व्यवहारविज्ञ कने जई,
निज दोष आलोचन करी, श्रमणोपदिष्ट करे विधि. २१२.