moharAgadveShapariNatatvAt gneyArthapariNamanalakShaNayA kriyayA yujyamAna kriyAphalabhUtan bandham- nubhavati, na tu gnAnAditi prathamamevArthapariNamanakriyAphalatven bandhasya samarthitatvAt, tathA ‘geNhadi Nev Na munchadi Na paran pariNamadi kevalI bhagavan . pechchhadi samantado so jANadi savvan Niravasesan ..’ ityarthapariNamanAdikriyANAmabhAvasya shuddhAtmano nirUpitatvAchchArthAnapariNamato- gRuhNatasteShvanutpadyamAnasya chAtmano gnaptikriyAsadbhAvepi na khalu kriyAphalabhUto bandha siddhayet ..52.. padArthaparichchhittisadbhAvepi rAgadveShamohAbhAvAt kevalinAn bandho nAstIti tamevArthan prakArAntareN dRuDhIkurvan gnAnaprapanychAdhikAramupasanharati ---Na vi pariNamadi yathA svakIyAtmapradeshai samarasIbhAven sah pariNamati tathA gneyarUpeN na pariNamati . Na geNhadi yathaiv chAnantagnAnAdichatuShTayarUpamAtmarUpamAtmarUpatayA gRuhNAti tathA gneyarUpan na gRuhNAti . uppajjadi Nev tesu aTThesu yathA cha nirvikAraparamAnandaikasukharUpeN svakIyasiddhaparyAyeNotpadyate tathaiv cha gneyapadArtheShu notpadyate . kin kurvannapi . jANaNNavi te tAn gneyapadArthAn svasmAt pRuthagrUpeN jAnannapi . sa ka kartA . AdA muktAtmA . abandhago teN paNNatto tata kAraNAtkarmaNAmabandhaka pragnapta iti . tadyathA --rAgAdirahitagnAnan bandhakAraNan na bhavatIti gnAtvA shuddhAtmopalambhalakShaNamokShaviparItasya nArakAdidukhakAraNakarmabandhasya kAraNAnIndriyamanojanitAnyekadesh- svarUp kriyAke sAth yukta hotA huA AtmA kriyAphalabhUt bandhakA anubhav karatA hai, kintu gnAnase nahIn’ isaprakAr pratham hI arthapariNamanakriyAke phalarUpase bandhakA samarthan kiyA gayA hai (arthAt bandha to padArtharUpamen pariNamanarUp kriyAkA phal hai aisA nishchit kiyA gayA hai) tathA ‘geNhadi Nev Na munychadi Na paran pariNamadi kevalI bhagavan . pechchhadi samantado so jANAdi savvan 1Niravasesan ..’
is gAthA sUtramen shuddhAtmAke artha pariNamanAdi kriyAonkA abhAv nirUpit kiyA gayA hai isaliye jo (AtmA) padArtharUpamen pariNamit nahIn hotA use grahAN nahIn karatA aur usarUp utpanna nahIn hotA us AtmAke gnaptikriyAkA sadbhAv hone par bhI vAstavamen kriyAphalabhUt bandha siddha nahIn hotA .
bhAvArtha : — karmake tIn bhed kiye gaye hain – prApya – vikArya aur nirvartya . kevalI- bhagavAnake prApya karma, vikArya karma aur nirvartya karma gnAn hI hai, kyonki ve gnAnako hI grahaN karate hain, gnAnarUp hI pariNamit hote hain aur gnAnarUp hI utpanna hote hain . is prakAr gnAn hI unakA karma aur gnapti hI unakI kriyA hai . aisA honese kevalIbhagavAnake bandha nahIn hotA, kyonki gnaptikriyA bandhakA kAraN nahIn hai kintu gneyArthapariNamanakriyA arthAt gney padArthonke pra. 12
1. gnAnatattva -pragnApanakI 32 vIn gAthA .