mUDho bhAva sa khalu moha . tenAvachchhannAtmarUpa sannayamAtmA paradravyamAtmadravyatven paraguN-
mAtmaguNatayA paraparyAyAnAtmaparyAyabhAven pratipadyamAna, prarUDhadRuDhatarasanskAratayA paradravya-
mevAharaharupAdadAno, dagdhendriyANAn ruchivashenAdvaitepi pravartitadvaito, ruchitAruchiteShu viShayeShu
rAgadveShAvupashliShya, prachuratarAmbhobhArarayAhata setubandha iv dvedhA vidAryamANo nitarAn
kShobhamupaiti . ato moharAgadveShabhedAttribhUmiko moha ..83..
dAnasya cha hi sphu Tan te te pUrvoktaratnatrayAdhArA . Namo tesin namastebhya iti namaskArasyApi
ta ev yogyA ..✽7.. evamAptAtmasvarUpaviShaye mUDhatvanirAsArthan gAthAsaptaken dvitIyagnAn-
kaNDikA gatA . ath shuddhAtmopalambhapratipakShabhUtamohasya svarUpan bhedAnshcha pratipAdayati — davvAdiesu
shuddhAtmAdidravyeShu, teShAn dravyANAmanantagnAnAdyastitvAdivisheShasAmAnyalakShaNaguNeShu, shuddhAtmapariNati-
lakShaNasiddhatvAdiparyAyeShu cha yathAsambhavan pUrvopavarNiteShu vakShyamANeShu cha mUDho bhAvo eteShu
pUrvoktadravyaguNaparyAyeShu viparItAbhinivesharUpeN tattvasanshayajanako mUDho bhAva jIvassa havadi moho tti
itthambhUto bhAvo jIvasya darshanamoh iti bhavati . khubbhadi teNuchchhaNNo ten darshanamohenAvachchhanno jhampita
sannakShubhitAtmatattvaviparIten kShobheN kShobhan svarUpachalanan viparyayan gachchhati . kin kRutvA . pappA rAgan va dosan
vA nirvikArashuddhAtmano viparItamiShTAniShTendriyaviShayeShu harShaviShAdarUpan chAritramohasangnan rAgadveShan vA prApya
cheti . anen kimuktan bhavati . moho darshanamoho rAgadveShadvayan chAritramohashcheti tribhUmiko
moh iti ..83.. ath dukhahetubhUtabandhasya kAraNabhUtA rAgadveShamohA nirmUlanIyA ityAghoShayati —
paryAy hain unamen honevAlA 1tattva -apratipattilakShaN mUDh bhAv vah vAstavamen moh hai . us
mohase nijarUp AchchhAdit honese yah AtmA paradravyako svadravyarUpase, paraguNako
svaguNarUpase, aur par -paryAyonko svaparyAyarUp samajhakar -angIkAr karake, ati rUDh –
dRuDhatar sanskArake kAraN paradravyako hI sadA grahaN karatA huA, 2dagdha indriyonkI ruchike
vashase 3advaitamen bhI dvait pravRutti karatA huA, ruchikar -aruchikar viShayommen rAgadveSh karake
ati prachur jalasamUhake vegase prahArako prApta setubandha (pul) kI bhAnti do bhAgommen khanDit
hotA huA atyanta kShobhako prApta hotA hai . isase moh, rAg aur dvaiSh — in bhedonke kAraN
moh tIn prakArakA hai ..83..
1. tattva apratipattilakShaN = tattvakI apratipatti (-aprApti, agnAn, anirNay) jisakA lakShaN hai aisA .
2. dagdha = jalI huI; halakI; shApit . (‘dagdha’ tiraskAravAchak shabda hai)
3. indriyaviShayommen – padArthommen ‘yah achchhe hain aur yah bure’ isaprakArakA dvait nahIn hai; tathApi vahAn bhI
mohAchchhAdit jIv achchhe – bUrekA dvait utpanna kar lete hain .
kahAnajainashAstramAlA ]
gnAnatattva -pragnApan
143