athAniShTakAryakAraNatvamabhidhAy tribhUmikasyApi mohasya kShayamAsUtrayati —
moheN va rAgeN va doseN va pariNadassa jIvassa .
jAyadi viviho bandho tamhA te sankhavaidavvA ..84..
mohen vA rAgeN vA dveSheN vA pariNatasya jIvasya .
jAyate vividho bandhastasmAtte sankShapayitavyA ..84..
evamasya tattvApratipattinimIlitasya, mohen vA rAgeN vA dveSheN vA pariNatasya,
tRuNapaTalAvachchhannagartasangatasya kareNukuTTanIgAtrAsaktasya pratidviradadarshanoddhatapravidhAvitasya cha
sindhurasyev, bhavati nAm nAnAvidho bandha . tatomI aniShTakAryakAriNo mumukShuNA
moharAgadveShA samyagnirmUlakAShan kaShitvA kShapaNIyA ..84..
144pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
ab, tInon prakArake mohako aniShTa kAryakA kAraN kahakar usakA (-tIn prakArake
mohakA) kShay karaneko sUtra dvArA kahate hain : —
anvayArtha : — [mohen vA ] moharUp [rAgeN vA ] rAgarUp [dveSheN vA ] athavA
dveSharUp [pariNatasya jIvasya] pariNamit jIvake [vividha bandha ] vividh bandh [jAyate ] hotA
hai; [tasmAt ] isaliye [te ] ve (moh -rAg -dveSh) [sankShapayitavyA ] sampUrNatayA kShay karane
yogya hain ..84..
TIkA : — isaprakAr tattva -apratipatti (-vastusvarUpake agnAn) se band hue, moh-
rUp -rAgarUp yA dveSharUp pariNamit hote hue is jIvako — ghAsake Dherase Dhanke hue khekA sang
karanevAle hAthIkI bhAnti, hathinIrUpI kuTTanIke sharIramen Asakta hAthIkI bhAnti aur virodhI
hAthIko dekhakar, uttejit hokar (usakI or) dauDate hue hAthIkI bhAnti — vividh prakArakA
bandh hotA hai; isaliye mumukShu jIvako aniShTa kArya karanevAle is moh, rAg aur dveShakA yathAvat
moheN va rAgeN va doseN va pariNadassa jIvassa moharAgadveShapariNatasya mohAdirahitaparamAtmasvarUp-
pariNatichyutasya bahirmukhajIvasya jAyadi viviho bandho shuddhopayogalakShaNo bhAvamokShastadbalen jIv-
pradeshakarmapradeshAnAmatyantavishleSho dravyamokSha, itthambhUtadravyabhAvamokShAdvilakShaNa sarvaprakAropAdeyabhUtasvA-
bhAvikasukhaviparItasya nArakAdidukhasya kAraNabhUto vividhabandho jAyate . tamhA te sankhavaidavvA yato
re ! moharUp vA rAgarUp vA dveShapariNat jIvane
vidhavidh thAye bandh, tethI sarva te kShayayogya chhe . 84.