manuShya ityAdi . guNadvAreNAyatAnaikyapratipattinibandhano guNaparyAya . sopi dvividha, svabhAvaparyAyo vibhAvaparyAyashcha . tatra svabhAvaparyAyo nAm samastadravyANAmAtmIyAtmIyAgurulaghu- guNadvAreN pratisamayasamudIyamAnaShaTsthAnapatitavRuddhihAninAnAtvAnubhUti, vibhAvaparyAyo nAm rUpAdInAn gnAnAdInAn vA svaparapratyayapravartamAnapUrvottarAvasthAvatIrNatAratamyopadarshitasvabhAv- visheShAnekatvApatti . athedan dRuShTAnten draDhayati — yathaiv hi sarva ev paTovasthAyinA vistAr- sAmAnyasamudAyenAbhidhAvatAyatasAmAnyasamudAyen chAbhinirvartyamAnastanmay ev, tathaiv hi sarva ev padArthovasthAyinA vistArasAmAnyasamudAyenAbhidhAvatAyatasAmAnyasamudAyen cha dravyaparyAyaguNaparyAyanirUpaNamukhyatA . athAnantaran ‘Na havadi jadi saddavvan’ ityAdigAthAchatuShTayen sattA- dravyayorabhedaviShaye yuktin kathayati, tadanantaran ‘jo khalu davvasahAvo’ ityAdi sattAdravyayorguNaguNikathanen prathamagAthA, dravyeN sah guNaparyAyayorabhedamukhyatven ‘Natthi guNo tti va koI’ ityAdi dvitIyA cheti svatantragAthAdvayan, tadanantaran dravyasya dravyArthikanayen sadutpAdo bhavati, paryAyArthikanayenAsadityAdi- kathanarUpeN ‘evamvihan’ itiprabhRuti gAthAchatuShTayan, tatashcha ‘atthi tti ya’ ityAdyekasUtreN nayasaptabhanggIvyAkhyAnamiti samudAyen chaturvinshatigAthAbhiraShTabhi sthalairdravyanirNayan karoti . tadyathA – ath samyaktvan kathayati — hai — jaise ki jIvapudgalAtmak dev, manuShya ityAdi . guN dvArA AyatakI anekatAkI pratipattikI kAraNabhUt guNaparyAy hai . vah bhI do prakAr hai . (1) svabhAvaparyAy aur (2) vibhAvaparyAy . usamen samasta dravyonke apane -apane agurulaghuguN dvArA pratisamay pragaT honevAlI ShaTsthAnapatit hAni -vRuddhirUp anekatvakI anubhUti vah svabhAvaparyAy hai; (2) rUpAdike yA gnAnAdike 1sva -parake kAraN pravartamAn 2pUrvottar avasthAmen honevAle tAratamyake kAraN dekhanemen AnevAle svabhAvavisheSharUp anekatvakI 3Apatti vibhAvaparyAy hai . ab yah (pUrvokta kathan) dRuShTAntase dRuDh karate hain : —
jaise sampUrNa 4paT, avasthAyI (-sthir) vistArasAmAnyasamudAyase aur dauDate (-bahate, pravAharUp) huye aise AyatasAmAnyasamudAyase rachit hotA huA tanmay hI hai, usIprakAr sampUrNa padArtha ‘dravya’ nAmak avasthAyI vistArasAmAnyasamudAyase aur dauDate huye AyatasAmAnyasamudAyase rachit hotA huA dravyamay hI hai . aur jaise paTamen, avasthAyI vistArasAmAnyasamudAy yA dauDate huye AyatasAmAnyasamudAy guNonse rachit hotA huA guNonse
164pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. sva upAdAn aur par nimitta hai . 2. pUrvottar = pahalekI aur bAdakI .
3. Apatti = Apatit, ApaDanA . 4. paT = vastra